Chính trị Pháp : Tổng thống Macron củng cố thế thượng phong (RFI, 19/06/2017)
Với hai chiến thắng liên tục trong vòng một tháng, bầu tổng thống và lập pháp, chủ nhân điện Elysée củng cố được uy tín và từ nay có thể nhanh chóng tiến hành các biện pháp cải cách được mô tả là để đưa nước Pháp ra khỏi tình trạng trì trệ. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo : đối thủ nguy hiểm nhất của vị tổng thống trẻ tuổi nhất nước Pháp không phải là đối lập hay công đoàn mà là chính bản thân ông.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại một điểm bỏ phiếu bầu Quốc hội vòng hai ở Le Touquet, miền bắc Pháp, ngày 18/06/2017. REUTERS/Christophe Archambault
Trong vòng không đầy một năm, ông Emmanuel Macron, một trong số các cố vấn của tổng thống François Hollande cho đến năm 2014, đã vươn lên tột đỉnh quyền lực nhà nước ở tuổi 39. Chiến lược "không tả không hữu" tức là sử dụng cả "hai chân" đã giúp phong trào "Tiến Bước" đánh bại hai đảng tả hữu thay nhau cầm quyền suốt từ năm 1958.
Trên lý thuyết, tân tổng thống Pháp đang ở thế mạnh để thúc đẩy hoài bão cải cách sâu rộng đất nước với ba dự án từ luật lao động, luật chống khủng bố cho đến đạo đức hóa đời sống chính trị, cho dù gặp chỉ trích từ giới chính trị đối lập hay lo ngại từ một bộ phận công luận.
Đâu là thế mạnh của tổng thống Macron, Reuters đặt câu hỏi ? Theo nhà chính trị học Jérôme Sainte-Marie, sáng lập viên hiệp hội nghiên cứu xã hội Pollingvox, cho rằng "khó có một ai đủ sức cản đường Emmanuel Macron". Từ sau cuộc tranh luận với đối thủ Marine Le Pen trước vòng chung kết bầu tổng thống, sinh hoạt chính trị Pháp bước vào "trận thế tuyệt vời và tất thắng" của nhân vật được cử tri lựa chọn đối đầu với đại diện của phe cực hữu.
Với kết quả bầu Quốc hội ngày Chủ Nhật 18/06/2017 cũng như qua thăm dò công luận, người dân Pháp "không muốn thấy tổng thống bị cản trở". Nói chung là "muốn thấy mọi việc được hanh thông" nhưng cũng không bao dung cho ông "một tuần trăng mật" đúng nghĩa.
Cản lực từ đường phố khó xảy ra
Cũng cùng nhận định này, giáo sư chính trị Thomas Guénolé nghĩ rằng những lời đe dọa của phong trào cực tả Nước Pháp Bất Khuất, huy động "dân chúng bất mãn" xuống đường nói dễ, nhưng khó thực hiện. Bởi vì, khác với 20 năm trước, người Pháp hiện nay sẵn sàng ký kiến nghị chống hành pháp, nhưng bớt hăng hái xuống đường.
Hai công đoàn chống dự án cải cách lao động mạnh nhất là CGT và FO cũng tỏ ra thận trọng. Một mặt uy tín của Đảng Cộng Sản Pháp suy yếu nhiều, mất tính đại diện cho tầng lớp công nhân. Mặt khác, rút kinh nghiệm thất bại khi chống cải cách luật El Khomri, tên của vị bộ trưởng Lao Động thời tổng thống Hollande, giới công đoàn biết rõ hạn chế của biện pháp xuống đường. Giải pháp duy nhất là đối thoại với chính phủ.
Hơn nữa, tương quan lực lượng giữa đa số ủng hộ tổng thống và thiểu số đối lập cũng nghiêng về phía tổng thống Macron. Theo chuyên gia Jérôme Sainte-Marie, thành phần dân chúng ủng hộ chính quyền mới, thượng lưu, trung lưu thành đạt, tương đối là một khối đồng nhất, không muốn nước Pháp bị nhỡ con tàu toàn cầu hóa. Nhưng liều thuốc nào cũng có hiệu ứng công phạt. Những tầng lớp yếu thế, thua thiệt đứng bên lề cải cách, sẽ nuôi mầm bất mãn đưa đến căng thẳng tiềm tàng.
Cái may và cũng là cái rủi cho tổng thống Macron là đối lập không đồng nhất vì không phải chỉ có một phe đối trọng mà có đến bốn, năm phe kình chống nhau.
Hiệu ứng tháp ngà
Tuần qua, trong một bài xã luận, nhật báo Mỹ New York Times cảnh báo nguy cơ tổng thống Pháp bị rơi vào chiếc bẫy lạm quyền, thừa thắng vượt lằn ranh đỏ. Cụ thể, trong dự luật chống khủng bố có một số điều khoản không tôn trọng tự do cá nhân.
Nhà phân tích Jérôme Fourquet của viện thăm dò Ifop lưu ý hai điểm : Thứ nhất, người dân Pháp rất tỉnh táo, không bị mê hoặc, tôn sùng thần tượng Macron, để tổng thống muốn làm gì thì làm. Đành rằng chủ nhân điện Elysée có nhiều tài năng, nhưng mọi người chờ xem diễn tiến cuộc đàm phán giữa chính phủ và công đoàn trong mùa hè này ra sao.
Thứ hai, điện Elysée nổi tiếng với "hiệu ứng quyền lực tháp ngà", là nơi chôn vùi uy tín của nhiều vị tổng thống Pháp, kể cả tướng De Gaulle, người hùng giải phóng đất nước. Giới thân cận của tổng thống Macron đã cảnh báo : chốt chận duy nhất chống lại tham vọng quyền lực chính là … bản thân tổng thống.
Tú Anh
**********************
Bầu cử Quốc hội Pháp : phe tổng thống Macron thắng áp đảo (RFI, 19/06/2017)
Tân tổng thống Pháp Emmanuel Macron giành được đa số áp đảo tại Quốc hội sau vòng hai ngày Chủ Nhật 18/06/2017. Trên tổng số 577 ghế dân biểu, liên minh Cộng Hoà Tiến Bước và Phong Trào Dân Chủ MoDem về nhất với 361 ghế, tạo một khuôn mặt mới cho Quốc hội.
Toàn cảnh một phiên họp tại Quốc hội Pháp, Paris ngày 10/05/2016. REUTERS/Charles Platiau
Theo kết quả công bố muộn trong ngày, một mình đảng cánh trung Cộng Hòa Tiến Bước giành được 319 ghế dân biểu vượt xa đa số tuyệt đối là 289. Nếu tính thêm 42 dân biểu của liên minh Modem, phe ủng hộ tổng thống lên đến 361, một số đông áp đảo tại nghị trường.
Thành công thứ hai là tất cả 6 bộ trưởng ra tranh cử, kể cả hai nhân vật bị tai tiếng là Richard Ferrand (quy hoạch lãnh thổ) và Marielle Sarnez (đặc trách Châu Âu) đều đắc cử, điều kiện để ngồi lại trong chính phủ.
Về hạng nhì, nhưng bị rơi xa ở phía sau là liên minh trung-hữu Những Người Cộng Hoà, với 126 dân biểu. Đảng Xã Hội và đồng minh cánh tả chỉ còn 46 ghế. Đảng cực tả Nước Pháp Bất Khuất 16 ghế, đảng Cộng Sản 10 ghế.
Mặt Trận Quốc Gia cực hữu từ 3 lên 8 dân biểu. 10 ghế còn lại thuộc các ứng cử viên độc lập hay tổ chức xã hội không có tầm vóc quốc gia.
Hào quang chiến thắng của phe tổng thống phần nào bị phai mờ vì tỷ lệ cử tri đi bầu rất thấp : 44%. Theo giới phân tích, ngoài yếu tố đi chơi nhân ngày cuối tuần nắng ấm còn có ba lý do khiến cử tri vắng mặt : Thứ nhất, chiến thắng của phe tổng thống được dự báo chắc chắn ; thứ hai, cử tri mệt mỏi vì hai cuộc vận động tranh cử - từ sơ bộ tổng thống cho đến nghị viện - kéo dài hơn một năm và thứ ba là mất niềm tin vào hai đảng truyền thống.
Trẻ và nhiều phụ nữ
Với làn gió cải cách, Quốc hội mới của Pháp thay đổi hẳn diện mạo : nhiều phụ nữ hơn, trẻ hơn mà phần lớn xuất thân từ xã hội công dân. So với Quốc hội mãn nhiệm với 155 nữ dân biểu, kỳ này "lực lượng phái yếu" đạt mức kỷ lục gần 40% với 223 người. Tuổi trung bình của các nghị sĩ cũng giảm từ 54 xuống 47.
Trẻ nhất là một trong 8 dân biểu của đảng cực hữu mới 23 tuổi. Người trẻ nhất thứ hai là thành viên của một tổ chức bảo vệ động vật, 24 tuổi. Giới nông dân cũng được 14 đại biểu, tương tự như trong khóa trước. Đổi lại, số công chức giảm hẳn từ 188 xuống 129 trong khi thành phần có học thức thành đạt trong lãnh vực tư nhân như lãnh đạo xí nghiệp, bác sĩ, luật sư đắc cử rất đông với 180 dân biểu, theo trào lưu "Macron".
Đảng Xã Hội cánh tả tan nát
Trong khi đó, Đảng Xã Hội mất 250 ghế tại Quốc hội. Nhiều bộ trưởng dưới thời tổng thống François Hollande thất cử. Cựu thủ tướng Manuel Valls cứu vãn được chiếc chế đại biểu Quốc hội trong đường tơ kẽ tóc. Thư ký thứ nhất của Đảng Xã Hội từ chức.
Ngay trong đêm Chủ Nhật 18/6, cựu thủ tướng Manuel Valls thông báo đắc cử đại biểu Quốc hội với 50,3 % số phiếu, nhờ hơn được 139 lá phiếu so với ứng viên của phong trào Nước Pháp Bất Khuất cánh tả. Thắng lợi sát sao này của cựu thủ tướng Valls cho thấy Đảng Xã Hội đang phân rã. Nhiều gương mặt hàng đầu của đảng bị thất cử, từ cựu bộ trưởng Tư Pháp Jean-Jacques Urvoas (vùng Finistère), đến cựu bộ trưởng Giáo Dục Najat Vallaud Belkacem (Rhône), cựu bộ trưởng Lao Động Myriam El Khomri hay cựu bộ trưởng Y Tế Marisol Touraine.
Trong kỳ bầu cử Quốc hội năm 2012, Đảng Xã Hội chiếm được đa số với 284 đại biểu. Năm năm sau, đảng này chỉ cứu vãn được 29 ghế. Đây là kết quả tệ hại nhất của Đảng Xã Hội từ trước tới nay. Thư ký thứ nhất của đảng, Jean-Christophe Cambadélis, ngay sau kết quả vòng hai không vòng vo, nói tới "một thất bại không thể chối cãi" và đã thông báo từ chức.
Nhìn sang cánh hữu, với 113 đại biểu trong Quốc hội mới, đảng Những Người Cộng Hòa (LR) thở phào nhẹ nhõm. Nhiều nhân vật tên tuổi của đảng vẫn giữ được ghế. Dù vậy đây cũng là kết quả tồi tệ chưa từng thấy của đảng này. Một vài ngôi sao đang lên của đảng cánh hữu cũng đã ra về tay không. Điển hình là cựu bộ trưởng của tổng thống Sarkozy, Nathalie Kosciusko Morizet, hay nhà vô địch về Judo, David Douillet.
Bước kế tiếp sau bầu cử Quốc hội Pháp vòng 2, là toàn bộ thành phần chính phủ vào hôm nay đệ đơn từ chức, để thành lập một nội các mới. Theo lời phát ngôn viên của phủ thủ tướng, việc cải tổ nội các chỉ mang tính hình thức.
Tú Anh, Thanh Hà