Ukraine phản công : Những bãi mìn dày đặc của Nga là trở ngại lớn
Nga đã biến lãnh thổ Ukraine thành một trong những bãi mìn lớn nhất thế giới, tổng cộng 170.000 kilomet vuông, gấp 6 lần diện tích của cả nước Bỉ. Gần đây, các đồng minh đã hỗ trợ cho Kiev những thiết bị đặc biệt để phá mìn hoặc giúp sống sót trong khu vực đầy mìn bẫy, nhưng theo Le Monde số ra hôm nay 15/06/2023 vẫn còn quá ít.
Mìn chống tăng tại một cánh đồng gần làng Pravdyne của Kherson, được quân đội Ukraine giải phóng ngày 06/12/2022. AP – Yevgeny Maloletka
Các bệnh viện Pháp chuẩn bị cho một mùa hè căng thẳng vì thiếu nhân lực và thời tiết nóng. Châu Âu tố cáo tập đoàn Google lợi dụng thế mạnh để cạnh tranh trong thị trường quảng cáo trên mạng, đe dọa áp dụng luật chống độc quyền. Một tàu di dân bị chìm ở Địa Trung Hải làm ít nhất 79 người thiệt mạng, một trong những thảm họa đắm tàu gây chết người nhiều nhất trong những năm gần đây. Đó là những đề tài được các báo đưa lên trang nhất hôm nay.
Về chiến sự Ukraine, Le Monde nhấn mạnh đến "Bức tường thành những bãi mìn Nga ở Ukraine" : Các đơn vị tham gia cuộc phản công của Kiev phải đối phó với những khu vực dày đặc mìn chống tăng và chống cá nhân.
Những bãi mìn dày đặc của Nga
Nga đã biến lãnh thổ Ukraine thành một trong những bãi mìn lớn nhất thế giới. Theo các ban tham mưu phương Tây, khoảng 170.000 kilomet vuông đất ở Ukraine bị gài đầy mìn, gấp 6 lần diện tích của cả nước Bỉ ; nhưng trong đó có tính cả mìn do Kiev bố trí trước chiến tranh, chủ yếu ở Donbass. Được gài dọc theo những chiến tuyến kiên cố của Nga, những quả mìn này là nỗi ám ảnh cho thiết giáp Ukraine. Những chiến xa bị hư hại trong các video do phía Nga công bố chứng tỏ đã vướng phải mìn.
Ngoài số lượng, giới quân sự phương Tây chú ý đến cách thức mà Nga sử dụng. Bãi mìn không nhằm ngăn chiến xa, nhưng để dẫn dắt đến một địa điểm khác, nơi đó hỏa tiễn chống tăng hay đạn pháo bắn vào đoàn xe bị kẹt trong khu vực. Nga có các thiết bị giúp gài bẫy những vùng này từ xa. Những video trên mạng xã hội Nga cho thấy các xe ISDM Zemledeliye hoạt động gần Zaporijia.
Hệ thống này tương đương với thiết bị phóng rốc-kết 122 ly, có thể phóng cả loạt 600 quả mìn chống tăng hay mìn chống cá nhân ở khoảng cách đến 15 kilomet, để chận xe thiết giáp hay gài bẫy trở lại những khu vực đã được dọn sạch. Một nguồn tin quân sự Kiev xác nhận quân Nga dùng Zemledeliye trong lúc Ukraine đang tấn công để bao vây và chận đường rút lui. Theo nhà sử học quân sự John Helin, đại học Helsinki, chỉ trong ngày 11/06, Ukraine bị mất ba trong số sáu thiết bị phá mìn Leopard 2R do Phần Lan cung cấp.
Thiết bị phá mìn và sinh mạng người lính
Được biết những tháng gần đây, các đồng minh đã tăng tốc hỗ trợ cho Kiev những thiết bị đặc biệt để phá mìn hoặc giúp sống sót trong khu vực đầy mìn bẫy. Mỹ viện trợ các MRAP, loại xe được chế tạo để chống lại các vụ nổ, xe tăng trang bị gầu xúc mìn, xe bánh xích mang theo chất nổ M-58 làm nổ mìn theo chiều ngang và phá hủy các "răng rồng", và thiết giáp M-60 trang bị những cầu dã chiến để vượt qua các chiến hào, hố chống tăng. Về phía Đức gởi sang các xe phá mìn Wisent-1.
Chuyên gia quân sự Ukraine Vladislav Selezniov giải thích : "Có những thiết bị kỹ thuật giúp phá mìn từ xa. Thiết giáp, xe tăng tác chiến được trang bị phù hợp có thể vượt được những cánh đồng đầy mìn, nhưng chúng tôi chỉ có được rất ít loại này. Đương nhiên là tất cả đều phải chịu đựng đạn pháo Nga, thiệt hại của chúng tôi rất đáng kể. Tuy vậy những xe này đều có thể thu hồi và sửa chữa". Chuyên gia này nhấn mạnh, quan trọng nhất là giữ được mạng sống cho người lính.
Moskva dùng mọi phương tiện để tấn công chiến xa của Kiev
Trả lời phỏng vấn của Le Figaro, tướng Pháp Olivier Kempf cho rằng "Xe tăng, thiết giáp phương Tây bị phá hủy hoặc tịch thu là tin xấu bất ngờ cho Kiev". Theo trang web Oryx chuyên thống kê thiệt hại của cả hai bên dựa theo video được kiểm chứng, có một chiếc Leopard 2A4 và ba Leopard 2A6 bị phá hủy hay bỏ lại, và 16 chiếc M2A2 Bradley trong số 109 chiếc được phương Tây chuyển giao. Nhiều video đăng trên mạng cho thấy Nga tung ra mọi phương tiện để tấn công xe tăng Ukraine, từ pháo, trực thăng Ka-52 trang bị hỏa tiễn chống tăng cho đến drone tự hủy Lancet.
Ông Kempf dự đoán, do không có đạn dược hay phần mềm để có thể sử dụng, những xe này sẽ được dùng vào việc tuyên truyền, như trưng bày ở Moskva chẳng hạn. Sẽ không có những trận chiến xe tăng quy mô vì Nga chiếm ưu thế trên không, cộng với drone và pháo binh. Ukraine cũng đã nhanh chóng thích ứng, thay vì tập trung chiến xa như trong giai đoạn đầu, các đơn vị tấn công đã gọn nhẹ hơn.
Mục tiêu sắp tới ? Putin không xác định được !
Le Monde trong bài "Mục đích chiến tranh bất định của Putin" ghi nhận khi xuất hiện trên truyền hình, ông chủ điện Kremlin có vẻ lúng túng về giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến. Trong cuộc gặp hôm thứ Ba 13/06 với các thông tín viên Nga chuyên đưa tin về "chiến dịch quân sự đặc biệt" - những tiếng nói cuối cùng được phép chỉ trích tại Nga, Vladimir Putin cho rằng cuộc phản công của Ukraine đã thất bại. Về những vụ đột kích vào Belgorod, Putin nhìn nhận "lẽ ra phải bảo vệ tốt hơn" vùng biên giới.
Ông có vẻ kém tự tin hơn khi nói về mục đích chiến tranh, trong khi có những ý kiến cho là việc "phi quân sự hóa", "phi quốc xã hóa" Ukraine đều không đạt nổi. Ngay cả mục tiêu tối thiểu sau khi phải rút chạy khỏi Kiev là "bảo vệ người dân vùng Donbass", cũng không làm được - Putin nhìn nhận. Còn về khả năng động viên thêm lính ? Tổng thống Nga nói rằng "hiện giờ chưa cần thiết", cũng như việc áp đặt thiết quân luật và gởi tân binh đến vùng chiến sự. Nhưng ông không cho biết cụ thể bao giờ những người bị động viên được quay về, chỉ nói rằng "còn tùy theo tình hình".
Thương binh Ukraine gặp khó khăn khi lắp chi giả
Ở hậu phương, phóng sự của La Croix nói về "Cuộc chiến đấu thứ hai của những người lính Ukraine bị thương tật", khi làn sóng thương binh nặng tràn ngập hệ thống y tế vốn đã quá tải. Trên lý thuyết, có 245 cơ sở được Bộ Y tế công nhận có thể tiếp nhận họ, nhưng thực tế chỉ có khoảng 50 cơ sở y tế có đủ thiết bị và nhân sự. Ruslan, 20 tuổi, mất đôi chân vì bom, may mắn tìm được "Unbroken", một cơ sở bán công ở Lviv, được lắp chân kim loại và tập đi ba ngày trong tuần mà không mất một đồng hryvnia nào. Anh hy vọng quay lại quân đội vài tháng tới để điều khiển drone : "Tôi không thể rút lui khi chúng tôi chưa thắng trận".
Tại trung tâm "Bez Obmejen" ở Kiev, một số chi giả từ Châu Âu được chỉnh lại cho vừa với từng thương binh. Trước khi bị xâm lăng, cơ sở tiếp đón cùng lúc tối đa một hoặc hai người lính, nay khoảng 30 người đang tập đi, tập cầm nắm… Serhy, cựu công binh gỡ mìn cho biết sẽ trở lại với quân ngũ : "Tôi sẽ nghỉ ngơi sau khi chiến thắng".
Các nhà chuyên môn về chỉnh hình chuẩn bị tinh thần nhận một đợt bệnh nhân mới, khi cuộc phản công chỉ mới bắt đầu. Danh sách chờ đã rất dài, có nguy cơ làm chậm lại quy trình lắp chi và tập luyện để tự vận động. Bộ Y tế cho biết còn thiếu rất nhiều nhân viên có chuyên môn. Cách đây sáu tháng ngành đã mở chiến dịch đào tạo các sinh viên năm cuối, nhưng việc huấn luyện phải mất cả năm. Các hiệp hội lao vào xây dựng những dưỡng đường chỉnh hình nhất là tại miền tây.
"Centre Superhumans" ở Lviv thu thập được nhiều món tiền quyên góp từ các mạnh thường quân Ukraine và ngoại quốc, sau một chiến dịch có sự tham gia của ca sĩ Sting nổi tiếng. Chỉ riêng tỉ phú Mỹ Warren Buffet đã giúp 16 triệu euro, khiến trung tâm có được những tiện nghi và thiết bị mới nhất. Tuy vậy nhìn chung nạn hành chánh quan liêu vẫn là cơn ác mộng cho các thương binh. Những người phải lắp tay chân giả khó tìm được chỗ trong bệnh viện để tập vật lý trị liệu.
Kazakhstan đi dây giữa Nga và Trung Quốc
Trên lãnh vực ngoại giao, Le Monde nhận thấy Kazakhstan, láng giềng của Nga có chính sách rất khôn khéo. Theo tờ báo, còn phải đợi nhiều tuần lễ hoặc nhiều tháng nữa mới có thể rút ra những bài học đầu tiên về chiến dịch phản công của Ukraine ở miền nam và miền đông. Những bài học này có giá trị vượt ra ngoài phạm vi Kiev và các đồng minh, cuộc tấn công của Kiev có tác động xa khỏi chiến tuyến. Cách đó 3.000 kilomet là Astana, thủ đô Kazakhstan, nơi vẫn chịu ảnh hưởng của Moskva nhưng nay Nga đang có nguy cơ trở thành chư hầu của Trung Quốc, hệ quả của cuộc xâm lăng Ukraine.
Ngày 09/05, năm tổng thống các nước Trung Á đều hiện diện trên Quảng trường Đỏ dự lễ mừng chiến thắng phát-xít Đức, chắc hẳn là dưới sự thúc giục của Vladimir Putin để cảm thấy đỡ cô đơn. Hai tuần sau, các nhà lãnh đạo này cũng có mặt tại Tây An, Trung Quốc bên cạnh Tập Cận Bình. Riêng Kazakhstan, từ khi độc lập vẫn chủ trương đa phương, và giờ đây mở rộng tiếp xúc với Thổ Nhĩ Kỳ, các nước vùng Vịnh, Liên Hiệp Châu Âu, Hoa Kỳ. Với vị trí địa lý là hành lang giữa Âu và Á, Astana muốn chứng tỏ không thụ động chịu đựng những hành vi của các cường quốc láng giềng.
Một tháng trước khi Nga xâm lăng Ukraine ngày 24/02/2022, đối mặt với những cuộc nổi dậy đẫm máu, tổng thống Kassym-Jomart Tokayev đã nhờ Moskva can thiệp trong khuôn khổ Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể. Nhưng sau đó Tokayev giữ khoảng cách với ông chủ điện Kremlin, do quân đội Nga lộ rõ những điểm yếu. Bắc Kinh muốn thay chân Moskva, dẫn dụ bằng kinh tế, nhưng Kazakhstan vẫn thận trọng.
Thủ đoạn tinh vi của Nga để thao túng dư luận
Liên quan đến hồ sơ Nga can thiệp vào Pháp bằng cách tung tin giả, Le Monde tiếp tục vạch trần các thủ đoạn tinh vi của Moskva. Chiến dịch "Doppelganger" của Nga đã mạo danh những trang web chính thức giống y như các trang thật, đăng những thông cáo và bài báo giả mạo. Những bài viết này bắt chước từ kiểu chữ, cách trình bày, logo… y như thật, cho thấy cách hoạt động hết sức tinh vi.
Từ cuối 2022, sau cuộc điều tra ban đầu của báo chí Đức và các tổ chức phi chính phủ EU DisinfoLab và Qurium, Meta, công ty mẹ của Facebook đã mạnh tay chận lại chiến dịch được cho là "quy mô nhất, phức tạp nhất của Nga kể từ đầu cuộc chiến tranh Ukraine, với mức độ tinh tế và mạnh mẽ chưa từng thấy". Trên 1.600 danh khoản và 700 trang Facebook đã bị xóa. Nhưng sáu tháng sau, chiến dịch của Nga được DisinfoLab đặt tên là "Doppelganger" (bản sao) vẫn tiếp tục thậm chí còn mở rộng, với các trang giả mạo Bộ ngoại giao Pháp, Bộ nội vụ Đức, các tờ báo cả ở Israel. Tại Pháp, những bài trả tiền quảng cáo trên Facebook từ chiến dịch này đã có đến 3 triệu lượt xem, với những tin thất thiệt như quân nhân Ukraine đào ngũ hàng loạt.
Có những trang thông tin xưng rằng không có mục đích thương mại, nhưng đội ngũ biên tập, nhà báo chẳng biết là ai ; và cả những tổ chức phi chính phủ giả hiệu. Bên cạnh việc nói theo giọng lưỡi Kremlin nhưng kín đáo không nhắc đến Ukraine, một mục tiêu nữa là tạo cảm giác có sự ủng hộ Nga đông đảo bên trong Liên Hiệp Châu Âu. Những người chủ trương "Doppelganger" chừng như không có ý định dừng lại : Chỉ vài phút sau khi bị Bộ ngoại giao Pháp phát đi thông báo tố cáo hôm 13/06, thêm một loạt thông cáo giả hiệu được tung ra, lần này lấy tên Bộ Nội Vụ Pháp, cảnh báo "lừa đảo".
Thụy My