Người Do Thái từ khắp nơi về nước tình nguyện chiến đấu
Theo báo chí Pháp ngày 26/10/2023, khó khăn chính của quân đội Israel khi tấn công vào Dải Gaza là quân Hamas trà trộn với thường dân. Để nhắm đến các mục tiêu cụ thể trong thành phố, Israel có một số loại hỏa tiễn, bom chính xác ; đơn vị đặc nhiệm. Nhiều người Do Thái đã từ nước ngoài quay về tham gia lực lượng quân dự bị, tăng viện cho quân đội. Thiếu nhân công nghiêm trọng trong nông nghiệp sau vụ khủng bố, Israel đang đặt hy vọng vào Việt Nam.
Quân dự bị Israel gần biên giới Gaza ở miền nam, ngày 12/01/2019. AP - Ariel Schalit
Sau vụ thảm sát, không thể đối thoại với những kẻ sát nhân
Tình hình Trung Đông tiếp tục thu hút mọi sự chú ý của các báo. Le Monde chạy tựa "Israel-Hamas : Đề nghị đầy rủi ro của ông Macron". Le Figaro nói về "Tấn công trên bộ ở Gaza : Netanyahou vào thời khắc phải chọn lựa". Libération đưa tít "Israel-Liban : Một mặt trận khác". La Croix coi đây là "Mối đe dọa chung". Hamas từ lâu vẫn nằm trong danh sách các tổ chức khủng bố của Liên Hiệp Châu Âu (EU), nhưng nhánh chính trị vẫn là người đối thoại bắt buộc đối với tất cả các tổ chức muốn làm việc tại Dải Gaza, vì Hamas quản lý vùng đất này từ hơn 15 năm qua, gần như là một loại nhà nước. Tất cả đã thay đổi vào ngày 07/10. Vụ thảm sát kinh hoàng hôm đó đã khiến phe khủng bố này được xếp vào cùng loại với Daesh, Al-Qaeda.
Le Figaro cho rằng từ 18 ngày qua, Benjamin Netanyahou vẫn do dự trước một chiến dịch quy mô và rất nhiều ẩn số, chịu áp lực từ nhiều hướng. Thủ tướng Israel lâu nay vẫn thích dùng những đòn ngầm hơn là chiến dịch quân sự quy mô. Nhưng ông phải quyết định : một bên là nguy cơ sa lầy ở Gaza và lan rộng ra khu vực, bên kia là khả năng chiến thắng trước bọn khủng bố vấy máu đang núp sau những con tin. Cho dù khó thể "tiêu diệt" hẳn tổ chức Hồi giáo này về quân sự, nhưng khả năng thương lượng với những kẻ sát nhân trong lúc này là không thể chấp nhận được về mặt chính trị.
Một chiến dịch đầy rủi ro, lại thêm Iran quấy phá
Le Monde nói về "Những nguy cơ khó lường của cuộc tấn công trên bộ" mà chính phủ Netanyahou đang chuẩn bị. Các viên chức Mỹ và Châu Âu lo ngại cuộc xung đột sẽ lan rộng tại Trung Đông. Ngoài an nguy cho khoảng 210 con tin đang bị giam giữ ở Gaza, số nạn nhân là thường dân sẽ tăng lên, những trận đánh ác liệt tác động đến dư luận Ả rập, và bạo động tại Châu Âu nhất là Pháp nơi có cộng đồng Do Thái lẫn Hồi giáo đông đảo.
Ông Biden cố thuyết phục Tel-Aviv là còn có những chọn lựa khác, gởi đến một tướng Mỹ có kinh nghiệm về chiến tranh đô thị ở Mosul (Iraq) để giải thích. Các chuyên gia Mỹ đặc biệt lo ngại vì chính quyền Israel thiếu một chiến lược hậu chiến. Giả sử đã hoàn thành mục đích, phải làm gì với Gaza ? Làm thế nào tránh việc Hamas ngóc đầu dậy từ đống tro tàn ?
Libération tố cáo "Iran, nhân tố gây bất ổn ở Cận Đông". Trong khi tổng thống Pháp cố gắng vận động ở Jordan và Ai Cập, thì một tấm ảnh gây chú ý : thủ lãnh Hezbollah, Hamas và Thánh chiến Hồi giáo đang thảo luận ở Beyrouth. Ba người này không đơn giản gặp nhau để uống trà đàm đạo, mà có mục tiêu "đạt được một chiến thắng thực sự" ở Gaza, theo kênh Al-Manar của Hezbollah.
Cả ba phong trào Hồi giáo này đều do Iran giựt dây và nuôi dưỡng. Cùng lúc đó Tehran đe dọa Israel và đồng minh rằng khu vực sẽ trở nên "mất kiểm soát". Iran đã đạt được việc thỏa thuận Abraham giữa Israel và Saudi Arabia bị ngưng lại, và nay đang chờ đợi tình hình sẽ bùng nổ, hủy hoại mọi hy vọng hòa bình. Nếu có một liên minh cần phải quan tâm thì chính là liên minh Hamas, Hezbollah và Iran.
Ưu thế không quân của Israel
Le Figaro phân tích những điểm mạnh và điểm yếu của quân đội Israel. Trước khi khởi đầu chiến dịch trên bộ, Israel đã có những thành công. Hôm qua quân đội loan báo đã khử được Taysir Mubasher, chỉ huy tiểu đoàn Khan Younes Nord, cựu chỉ huy hải quân Hamas. Vài ngày trước đó, Tsahal khẳng định đã tiêu diệt Mohammed Qatmash, phụ trách pháo binh, và một số thành viên khác. Israel muốn chứng tỏ có những thông tin cụ thể về bộ chỉ huy của nhóm khủng bố và có thể dùng cách oanh tạc.
Tsahal áp dụng chiến thuật diệt trừ tối đa năng lực địch trong thời gian ngắn nhất, với ít thiệt hại nhất, ưu tiên cho tấn công từ trên không và trên biển. Phương thức này chưa thể đủ, sau vụ thảm sát vừa qua, quân đội Israel chuẩn bị chiến dịch mới : kiểm soát biên giới, oanh kích Dải Gaza rồi sau đó mới tiến vào. Với 345 chiến đấu cơ trong đó có 36 F-35, 196 F-16 và 83 F-15, Không quân Israel có ưu thế không thể tranh cãi. Ngoài ra còn có 43 trực thăng tác chiến và các drone vũ trang Harop, Harpy ; phương tiện thám sát ; trong khi Hamas không có phòng không hiệu quả.
Những vũ khí thích ứng với chiến tranh đô thị
Khó khăn chính của Tsahal là quân khủng bố trà trộn với thường dân. Để nhắm đến các mục tiêu cụ thể trong thành phố, Israel có hỏa tiễn Hellfire, bắn đi từ trực thăng, và các drone, những quả bom nhỏ StormBreaker, bom JDAM có GPS dẫn đường, bom "bunker buster" loại GBU-28 có thể phát nổ ở độ sâu nhiều mét dưới lòng đất. Loại bom này có thể đánh vào các địa đạo của Hamas với điều kiện biết được đường lối, nhưng trên thực tế khó thể oanh tạc ồ ạt vì còn nhiều con tin. Tsahal cũng tránh dùng lượng chất nổ lớn. Đạn chính xác chỉ có số lượng hạn chế, đây là điểm yếu của Tsahal, và còn phải dự trù một mặt trận thứ hai với Hezbollah ở miền bắc.
Lục quân Israel gồm 126.000 quân nhân được trang bị đầy đủ, và 300.000 quân dự bị, 400 xe tăng Merkava, 1.000 thiết vận xa, 530 đại bác. Nhưng chiến tranh đô thị rất phức tạp, cần những đơn vị được huấn luyện đặc biệt. Ưu thế công nghệ khó áp dụng trong chiến tranh du kích. Những đường hầm cao hai mét, rộng một mét giúp quân khủng bố tấn công bất ngờ và lẩn trốn. Israel còn có đơn vị tinh nhuệ Yahalom chuyên xâm nhập địa đạo, có các cảm biến radar giúp phát hiện những cơ sở hạ tầng dưới lòng đất, và nhiều thiết bị khác từ máy thở đến kính hồng ngoại. Bên cạnh đó là đơn vị quân khuyển Oketz huấn luyện chó hoạt động dưới đường hầm. Lâu nay chuyên về đột kích, những đơn vị này sẽ phải chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài.
Người Do Thái tình nguyện quay về tham gia quân đội
Phóng sự của Le Figaro cho biết thêm về "Một đội quân tình nguyện đã đứng dậy tham gia hàng ngũ quân đội Israel". Nhiều thường dân hầu hết mang hai quốc tịch đã lập tức gia nhập lực lượng quân dự bị. Họ là bác sĩ phẫu thuật, sinh viên, nhân viên địa ốc, giảng viên đại học, người về hưu… từ 23 đến 69 tuổi, là người Do Thái nhưng mang quốc tịch Pháp, Mỹ... Một số để lại sau lưng con, cháu, người khác từ biệt người yêu hay vợ.
Những khác biệt đã bị xóa nhòa khi khoác lên người bộ đồ trận màu ô-liu của quân đội Israel. Đa số được gởi đến hai mặt trận quan trọng : dọc biên giới Lebanon ở phía bắc và xung quanh Dải Gaza ở phía nam. Kể từ ngày 07/10, khi đi qua một doanh trại quân đội, có thể thấy hàng mấy trăm chiếc xe hơi đậu ngổn ngang trên đường hay những khoảnh đất xung quanh, đó là của những người Do Thái đã vội vã bỏ lại tất cả để đi theo lời kêu gọi bảo vệ Tổ quốc.
Nir Boms, 51 tuổi nói : "Ngày 07/10 đất nước chúng tôi đã hoàn toàn thay đổi. Có một Israel 1.0 cho đến cuộc chiến Sáu Ngày năm 1967 ; Israel 2.0 cho đến chiến tranh Kippur năm 1973 và nay là Israel 3.0". Nhà nghiên cứu của đại học Tel-Aviv nay là thiếu tá của "Home Front Command", đơn vị phụ trách giám sát các hoạt động dân sự tại khu vực quân sự quanh Dải Gaza. Bác sĩ Jonathan Demma, quốc tịch Pháp 46 tuổi cho biết hôm đó đã chạy ngay đến bệnh viện. Trực thăng đưa đến những người bị thương, ông giải phẫu suốt buổi sáng, và đến chiều gia nhập đơn vị chiến đấu. Reouven, 25 tuổi, cũng song tịch Pháp-Israel, làm việc trong ngành tài chánh, ngồi canh điện thoại suốt hai ngày, cho đến khi nhận được tin nhắn rất được mong chờ để lên đường tham gia đơn vị bắn tỉa. Itay Sasson, 23 tuổi, quân dự bị của một đơn vị drone, sốt ruột khi chưa thấy gọi nhập ngũ. Trong khi chờ đợi, anh tình nguyện làm việc tại một lò bánh mì cung cấp bánh cho những người lính.
Sau Mariupol và Bakhmut, còn ai biết đến Avdiivka ?
Le Monde nhận thấy sau khi xung đột nổ ra giữa Israel và Hamas, "Vladimir Putin xoa tay hài lòng" khi chẳng còn ai chú ý đến cuộc chiến của ông ta ở Ukraine từ 20 tháng qua. Những ngày này, quân Nga oanh kích không ngơi nghỉ Avdiivka, thành phố 30.000 dân nay chỉ còn chưa đầy 2.000, để cố gắng đánh bật lực lượng Ukraine.
Từ năm 2022, tất cả mọi người ở Châu Âu đều biết đến những địa danh Mariupol và Bakhmut, nhưng giờ đây có ai nghe nói đến Avdiivka ? Trận đánh hết sức ác liệt. Hôm thứ Hai 23/10, tướng Ukraine Oleksandr Syrsky nói : "Địch quân bị thiệt hại rất lớn, nhưng họ thường xuyên lập lại các đơn vị nhờ tăng viện từ Nga". Không một lời nào về thiệt hại của Ukraine, nhưng có thể hình dung được. Thứ Bảy 21/10, một hỏa tiễn Nga đã giết chết 6 thường dân tại một trung tâm phân loại thư từ ở Kharkiv. Chẳng ai nói về họ cả.
Từ đầu, Vladimir Putin đã tin chắc công luận phương Tây rốt cuộc sẽ ngao ngán khi chiến tranh Ukraine kéo dài. Ông ta không thể mơ gì hơn khi kinh hoàng được gieo rắc tại Cận Đông. Về ngoại giao, Putin thành công hơn khi tuyên truyền với các nước "phương Nam" rằng phương Tây bất công, tại sao nói Nga vi phạm luật pháp quốc tế ở Ukraine nhưng ủng hộ Israel oanh tạc Gaza ? Ông ta muốn khuấy động sự giận dữ nơi các xã hội Châu Âu đa sắc tộc.
Tuy nhiên mọi việc không suông sẻ như ý muốn. Khi từ chối lên án Hamas về vụ thảm sát ngày 07/10, Putin không còn giữ được thăng bằng trong quan hệ với Israel. Lợi dụng việc Obama không muốn can thiệp vào Syria, Nga ngự trị trong khu vực từ năm 2015. Nhưng nếu tình hình thêm căng thẳng khiến Hoa Kỳ phải quay lại, Moskva khó thể duy trì mặt trận này cùng lúc với cuộc xâm lăng Ukraine. Tập Cận Bình khôn ngoan hơn, tránh can thiệp quân sự vào khu vực dễ bùng nổ này, tự hài lòng khi Mỹ quá bận rộn.
Thiếu nhân công, Israel cầu viện Việt Nam
Trong vụ khủng bố của Hamas, những nạn nhân ít được chú ý là lao động nhập cư. Ít nhất 24 người lao động Thái Lan trong ngành nông nghiệp đã bị quân khủng bố Hamas sát hại, 18 người khác mất tích, có lẽ đang là con tin ở Gaza. Mười nhân viên Népal và mười mấy người Philippines, Trung Quốc cũng thiệt mạng. Việc nhận dạng khó khăn vì không thể so sánh với ADN của thân nhân ở cách xa nhiều ngàn cây số.
Vụ tàn sát khiến cho 7.000 công nhân nước ngoài hoảng loạn, gần 2.000 người Thái Lan đã hồi hương ngay lập tức. Kết quả là các nông trại ở gần Dải Gaza cung cấp 3/4 rau quả cho cả nước bị thiếu lao động ngay trong mùa thu hoạch. Chính phủ cố gắng thuyết phục lao động nhập cư ở lại với tiền thưởng 500 euro một tháng, giấy phép làm việc có giới hạn 5 năm được gia hạn thêm 2 năm. Để trấn an, thêm 430 hầm tránh bom để bổ sung cho số 600 hầm đã có trong các khu nông nghiệp. Khó thể biết các biện pháp này có thuyết phục được họ hay không.
Tình hình căng thẳng đến nỗi bộ trưởng nông nghiệp Avi Dichter thậm chí còn đề nghị cho phép tuyển khẩn cấp 8.000 người Palestine ở Cisjordanie, nhưng chỉ nhận phụ nữ đủ mọi lứa tuổi và nam trên 60 tuổi, được cho là ít nguy hiểm hơn cho xã hội. Tuy nhiên bộ trưởng an ninh Itamar Ben Gvir thuộc phe cực hữu phản đối, vì "nguy hại cho người dân Israel trong thời chiến", nên phải cầu viện đại diện một số nước khác. Đặc biệt bộ trưởng Dichter tìm cơ may nơi Việt Nam, quốc gia trong những năm gần đây đã tăng cường quan hệ kinh tế mạnh mẽ đến nỗi trở thành một trong những nhà nhập khẩu vũ khí lớn nhất từ Nhà nước Do Thái. Câu trả lời còn phải đợi đến khi tình hình tương đối yên tĩnh, có thể là nhiều tuần, nhiều tháng nữa.
Thụy My