Bệnh viện Gaza, trung tâm cuộc chiến truyền thông Israel-Hamas
Le Figaro ngày 16/11/2023 nói về "Phương cách khoanh gọn của Tsahal để kiểm soát bệnh viện Al-Shifa", Libération mô tả "những giây phút đáng sợ" tại bệnh viện này.
Một sĩ quan Israel chỉ vào những vũ khí được cho là của Hamas phát hiện tại bệnh viện Al-Shifa. Ảnh cắt từ video ngày 15/11/2023 của quân đội Israel. via Reuters - Israel Defense Forces
Quân Israel bắt đầu bị lục soát bệnh viện Al-Shifa
Vào lúc 1 giờ sáng thứ Tư, quân đội Israel loan báo "trên cơ sở dữ liệu tình báo và vì lý do cần thiết cho hoạt động", tiến hành chiến dịch nhắm vào Hamas tại một khu vực đặc biệt ở bệnh viện Al-Shifa. Theo Libération, binh sĩ Israel lục soát từng tầng nhà, tất cả các khoa phòng và mọi ngóc ngách.
Từ nhiều ngày qua, Israel đã siết lại gọng kềm quanh cơ sở mà từ đầu cuộc chiến họ đã tố cáo là nơi giấu một sở chỉ huy của Hamas. Nơi đây hầu như không còn hoạt động, không điện nước, thiếu thuốc men và thực phẩm, đang có 2.000 người tị nạn, 400 nhân viên y tế, 650 người bị thương và 36 trẻ sơ sinh thiếu tháng – theo Hamas.
Le Figaro nhận thấy các bệnh viện ở Gaza còn là trung tâm cuộc chiến truyền thông giữa Israel và Hamas, mà hôm qua là minh chứng. Phó đô đốc Daniel Hagari, phát ngôn viên quân đội Israel, tổ chức họp báo quốc tế, nhiều lần nhắc lại là họ "chiến đấu chống Hamas chứ không phải thường dân". Chiến dịch này nhằm tập hợp "các bằng chứng cụ thể" là phe Hồi Giáo sử dụng bệnh viện Al-Shifa vào mục đích quân sự, lực lượng Israel đã "đối mặt với bọn khủng bố trên các đường phố xung quanh bệnh viện, bốn trong số đó đã bị tiêu diệt".
Israel cố chứng tỏ chỉ tìm diệt Hamas
Ông Hagari khẳng định hành động từ từ và chính xác để hạn chế thiệt hại, tránh cho người vô tội bị Hamas dùng làm bia đỡ đạn. Các quân nhân Israel nói tiếng Ả rập và thiết bị y tế đã được đưa đến, các xe tăng chứa đầy thuốc men. Trong một video, người ta thấy những người lính vận chuyển những thùng dược phẩm, và những lồng ấp cho trẻ sơ sinh. Các báo ghi nhận việc Israel đã cho phép các đoàn xe cứu trợ được vào Gaza, Liên Hiệp Quốc công nhận lần đầu tiên 23.000 lít xăng dầu đã được đưa đến.
Vào đầu tuần, một loạt video khác quay ở tầng hầm nhà thương Al-Rantisi nhằm chứng tỏ Hamas đã dùng bệnh viện nhi này để chứa vũ khí và giấu con tin. Tsahal nói rằng đã tìm được súng ống, lựu đạn, thiết bị kỹ thuật, binh phục và một sở chỉ huy Hamas tại đây, phía Hamas bác bỏ. Trang web Le Monde đưa tin, quân đội Israel thông báo phát hiện thi thể một con tin gần bệnh viện Al-Shifa, đó là một phụ nữ bị bắt cóc ở kibbutz Beeri, đã được nhận diện là bà Yehudit Weiss. Những hình ảnh liên quan đến các con tin được tìm thấy tại một trong những máy tính của bệnh viện này.
Ngược lại, cũng trong ngày hôm qua, Mohammed Zaqout, tổng giám đốc các bệnh viện ở Gaza trực thuộc bộ y tế Hamas tố cáo : "Quân đội Israel biến bệnh viện Al-Shifa thành nhà tù, thẩm vấn nhân viên y tế và các thường dân trú ngụ tại đây". Một nhân chứng nói với AFP, binh sĩ Israel cầm súng xông vào, khám xét nam giới trên 16 tuổi, và Libération dẫn lời một nhân viên y tế nói rằng những phát súng có thể nghe thấy khắp nơi trong khuôn viên bệnh viện, một số người bị thô bạo bịt mắt dẫn đi.
Những giấc mơ tàn lụi trên sa mạc
Le Figaro dẫn lời một số người dân thành phố Gaza tố cáo việc Israel dùng drone bay ở độ thấp để bắn tỉa. Một bác sĩ cho biết đã chữa trị cho hơn 20 bệnh nhân bị drone bắn trúng, và một nhà báo Palestine ở cách bệnh viện Al-Shifa vài dãy nhà nói rằng đó là những drone rất nhỏ khó nhìn thấy, hoạt động như những bóng ma. Tuy không có bằng chứng, nhưng theo một chuyên gia, drone mang lại nhiều lợi ích : bảo đảm an toàn cho các tay súng, gây áp lực tâm lý… vì sự hiện diện của các drone tạo cảm giác bất an thường trực.
Phóng sự của Libération nói về "Nỗi kinh hoàng từ Kfar Aza đến Shefayim". Tại những kibbutz gần Gaza, quân đội Israel tiếp tục mở cửa cho báo chí chứng kiến hậu quả sự man rợ của Hamas, đến nỗi các tình nguyện viên vẫn chưa kết thúc được việc dọn dẹp những căn nhà mà đến nay mùi máu vẫn còn xông lên nồng nặc. Bên ngoài là một dãy nhà xinh xắn với hàng cây trĩu quả - giấc mơ Do Thái làm nở hoa trên sa mạc - nhưng đi vào phía trong, là những căn nhà bị đốt trụi, để những người trong nhà phải chạy ra ngoài và bị bắn giết.
Còn tại khu dành cho giới trẻ, gồm sinh viên và những cặp vợ chồng trẻ, nhà bị đốt, bị phá cửa bằng súng phóng rốc-kết, chỉ có hai người sống sót. Những người tình nguyện thu thập những mẩu thi thể vương vãi đem chôn, vì sự tôn trọng các nạn nhân. Cách đó 70 kilomet, những người may mắn thoát chết ở Kfar Aza tạm ngụ tại kibbutz Shefayim, cố quên đi thảm kịch để mà sống tiếp.
Ai đứng sau các NGO ồn ào chống Israel ?
Mục Ý kiến trên Le Figaro đăng lá thư của một tập thể giáo sư đại học, luật sư, nhà tư vấn với tựa đề "Khi các tổ chức phi chính phủ bộc lộ mặt thật sau vụ thảm sát ngày 07/10 tại Israel". Các tác giả tố cáo những tổ chức lâu nay ồn ào trên trường quốc tế, lại từ chối coi việc sát hại dã man cả gia đình tại nhà các nạn nhân, những thanh niên tham gia nhạc hội hòa bình, là tàn bạo. Nhiều tổ chức phi chính phủ (NGO) không chấp nhận gọi Hamas là khủng bố, tuy tổ chức Hồi giáo này đã nằm trong danh sách khủng bố của Hội Đồng Châu Âu từ ngày 12/09/2003, được Tòa án Công lý Liên Hiệp Châu Âu công nhận ngày 23/11/2021 theo kháng án của… Hamas.
Có những NGO tự cho là bảo vệ "nhân quyền", chống tham nhũng, bảo vệ môi trường, nhưng lâu nay tỏ rõ xu hướng chống Israel. Trang web của Amnesty International France từ năm 2017 đã cáo buộc "chế độ quân sự Israel gây đau khổ cực độ cho người Palestine", kêu gọi tẩy chay hàng Israel (BDS). Việc tẩy chay này được Liên đoàn Ả rập tổ chức từ năm 1945, có nghĩa là không liên quan gì đến những khu định cư ở West Bank (Cisjordanie). Nhiều NGO khác theo chân, thu thập kiến nghị của sinh viên ở Châu Âu, Hoa Kỳ cổ vũ BDS.
Greenpeace France thì lặp lại từ ngữ của Hồi Giáo và cánh tả, cáo buộc "tội ác chiến tranh" trong khi lúc đó Israel chưa trong tình trạng chiến tranh, còn Hamas rõ ràng phạm "tội ác chống nhân loại" được Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) quy định trong điều 7. Những lời kêu gọi "ngưng bắn lập tức" nhằm giúp Hamas tiếp tục bắt bí về con tin và lấy lại sức, được giấu phía sau cái vỏ nhân đạo. Điều đáng lo là các NGO đứng về phía Ả Rập, Hồi giáo một cách vô điều kiện, lôi kéo được nhiều người trẻ ủng hộ "những người bị áp bức".
Qua việc phát hiện một trong những nhà tài trợ cho Greenpeace International là Rockefeller Brothers Funds - một trong những "mạnh thường quân" của chiến dịch tẩy chay Israel - tập thể tác giả yêu cầu các NGO phải minh bạch về những nhà tài trợ, như lâu nay họ vẫn đòi hỏi đối với người khác. Người dân đóng thuế cần được biết phía sau họ là những ai, mục đích thực sự là gì. Các NGO cần tuân thủ quy tắc minh bạch lâu nay vẫn được áp dụng cho các doanh nghiệp và chính đảng, trong một nền dân chủ tân tiến.
Ukraine và "trận bão hoàn hảo"
Liên quan đến chiến tranh ở Ukraine, Le Monde báo động về một "trận bão hoàn hảo" : Ukraine và các đồng minh đang trong giai đoạn khó khăn cả về quân sự, ngoại giao lẫn kinh tế. Nếu phương Tây không thắng được cuộc chiến ở Ukraine thì có thể thắng nổi cuộc chiến tranh nào ? Câu hỏi do ngoại trưởng Dmytro Kuleba của Ukraine trong cuộc phỏng vấn của báo Đức Die Welt hôm 10/11 đặt ra vấn đề cần suy ngẫm sau 20 tháng chiến tranh.
Cuộc xâm lăng hủy diệt của Nga hôm 24/02/2022 đe dọa an ninh châu lục, việc bảo vệ quốc gia bị xâm lược được các nhà lãnh đạo Châu Âu coi là vấn đề sống còn. Thế nhưng, cuộc chiến đang trong ngõ cụt, những đám mây đen che phủ, tình trạng mà người Mỹ gọi là "trận bão hoàn hảo" (perfect storm) : một cuộc khủng hoảng trầm trọng do hội tụ nhiều hiện tượng bất lợi.
Về quân sự, trả lời tuần báo Anh The Economist, tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine Valeri Zalujny nhìn nhận đã sai lầm khi nghĩ rằng buộc quân Nga chịu thiệt hại lớn về nhân mạng sẽ chấm dứt được chiến tranh, nhưng 150.000 mạng lính không làm Putin lùi bước. Nga tiếp tục huy động binh lính và tập trung nguồn lực cho cuộc chiến. Một chuyên gia Bắc Âu mỉa mai : "Trong lúc này Na Uy có thể chiếm Mourmansk vì miền bắc Nga chẳng có ai bảo vệ". Ukraine nhỏ hơn và dân số ít hơn, không thể động viên được với cùng tầm cỡ.
Nga sản xuất đạn 24/24, Châu Âu không thể bắt buộc tư nhân
Bù đắp thiếu hụt quân số bằng hỏa lực là một thách thức khác, cả về số lượng lẫn chất lượng. Nước Nga được đặt trong tình trạng kinh tế thời chiến, toàn bộ năng lực kỹ nghệ Nga đều phải đóng góp cho quốc phòng, để sản xuất đạn 24/24. Tại Châu Âu, lời hứa cung cấp 1 triệu quả đạn từ nay đến tháng 3/2024, đến nay chỉ thực hiện được 300.000 quả. Không thể trưng dụng các đại tập đoàn vũ khí tư nhân ở Châu Âu như Kremlin đã làm ở Nga. Về phần "sức bật công nghệ" mà tướng Zalujny kêu gọi, từ đầu cuộc chiến phương Tây chỉ cung cấp nhỏ giọt và quá trễ tràng cho quân đội Ukraine.
Trên mặt trận ngoại giao, cuộc chiến giữa Israel và Hamas xảy ra đã thu hút sự chú ý của Hoa Kỳ, buộc lòng quay lại Trung Đông khiến Ukraine lo ngại phải cạnh tranh với Israel về vũ khí, đạn dược. Nga lợi dụng dư luận thế giới ủng hộ cư dân Gaza để gieo nghi ngờ về sự hỗ trợ của phương Tây đối với Ukraine.
Cuối cùng là việc G7 và EU quy định mức trần giá dầu Nga 60 đô la tỏ ra không hiệu quả, vì Moskva tránh né bằng đoàn tàu dầu ma. Đội ngũ tuyên truyền của Nga tha hồ ca khúc khải hoàn, vụ nổi dậy của Prigozhin đã chìm vào quá khứ, không ai nghi ngờ Putin sẽ tái đắc cử tháng 3/2024. Chỉ còn thiếu có việc Donald Trump quay lại Nhà Trắng để làm nổ ra "trận bão hoàn hảo". Bây giờ là lúc Châu Âu thay vì than vãn, hãy "bịt những lỗ rò, gia cố căn nhà" để mở cửa đón Ukraine và Moldova, theo tác giả.
Nhà báo Đức nhận tiền để viết sách ca ngợi Putin
Cũng liên quan đến Nga, trong khuôn khổ hồ sơ mật "Cyprus Confidential", Le Monde tiết lộ "Một nhà báo Đức nhận tiền lo lót của một tài phiệt Nga để viết sách quảng bá cho Putin". Cuộc điều tra cho thấy ông Hubert Seipel đã nhận 600.000 euro từ một công ty bình phong liên quan đến tỉ phú Nga Alexei Mordashov.
Hubert Seipel, chuyên về địa chính trị Nga, tự khoe là "nhà báo phương Tây duy nhất tiếp xúc trực tiếp với Putin", sau khi gặp ông chủ điện Kremlin năm 2010 để chuẩn bị cho bộ phim tài liệu "Tôi, Putin, một bức chân dung". Cuốn sách xuất bản năm 2015 của ông bị báo chí Đức chỉ trích dữ dội vì "thiếu vắng những tiêu chuẩn căn bản nhất về đạo đức báo chí". Điều tra "Cyprus Confidential" còn chứng minh Kremlin đã âm thầm tác động đến những tranh luận tại Đức.
Cơ quan Cypcodirect Corporate Services tiết lộ hai cuốn sách của nhà báo Seipel được De Vere Worldwide Corporation, một công ty đặt trụ sở ở quần đảo Virgin thuộc Anh, chi tiền. Một "hợp đồng tài trợ" được ký ngày 16/03/2018 để "viết một cuốn sách về môi trường chính trị ở Liên bang Nga", số tiền 600.000 euro được chuyển cho nhà báo này làm hai lần thông qua một tài khoản ở ngân hàng Nga Sovcombank, năm 2018 và 2019.
Một tài liệu nội bộ khác cho thấy một hợp đồng tương tự đã ký năm 2013 cho "tiểu sử Putin", cuốn sách đầu của Hubert Seipel, xuất bản năm 2015. Nhiều dấu hiệu chứng tỏ người chi trả là Alexei Mordashov, cổ đông chính của tập đoàn luyện kim lớn nhất nước Nga Severstal. Tập đoàn này đăng ký thành lập De Vere Worldwide năm 2006 rồi sang tay cho Igor Voskresensky, một con cờ trong mạng tài chánh của tài phiệt này, đứng tên trong vài chục công ty liên quan đến Alexei Mordashov.
"Bidenomics" lấn lướt "Xinomics"
Trên lãnh vực kinh tế, Les Echos so sánh "Bidenomics" với "Xinomics", theo đó tình hình kinh tế hiện nay thuận lợi cho Hoa Kỳ hơn là Trung Quốc. Tấm hình duy nhất về cuộc gặp giữa Joe Biden và Tập Cận Bình hôm qua ở San Francisco là dấu hiệu hòa dịu cho thấy tuy không phải là bạn tốt nhưng biết tránh cho tình hình xấu đi.
Tuy Bắc Kinh tiếp tục ủng hộ Moskva trong cuộc chiến ở Ukraine, nhưng không tạo thành trục Trung Quốc-Nga-Iran-Bắc Triều Tiên chống lại phương Tây. Sự kềm chế của Tehran thông qua Hezbollah trong cuộc xung đột Gaza cho thấy lời cảnh cáo của Biden "Don't !" đã có tác dụng. Về kinh tế, Trung Quốc đang xuống dốc rất cần thị trường các nước tiếp tục mở cửa cho mình.
Năm 2021 Tập Cận Bình dự báo "Phương Đông tiến lên, phương Tây suy tàn". Nhưng tổng sản phẩm nội địa (GDP) Trung Quốc chiếm 75% so với Hoa Kỳ năm 2021 nay chỉ còn 64%, theo số liệu của Wall Street Journal hôm thứ Ba. Tỉ lệ tăng trưởng giảm mạnh trong khi Hoa Kỳ lại tăng, và đang tung ra cuộc chiến công nghệ. Sâu xa hơn, bong bóng địa ốc, nợ công khổng lồ của các địa phương, dân số sụt giảm và lão hóa, đàn áp doanh nghiệp tư nhân.
Tựa chính báo Pháp
Le Monde chạy tựa "Chiến tranh ở Gaza có nguy cơ làm tan vỡ đảng Fatah". Tham nhũng và đấu đá nội bộ làm phong trào Giải phóng Palestine nắm quyền ở West Bank (Cisjordanie) mất uy tín, một số còn đòi hỏi liên kết với Hamas. Le Figaro quan tâm đến "Những vị thành niên biến thành khủng bố Hồi giáo" : Từ tháng Giêng, phân nửa số bị cáo trong những vụ này dưới 18 tuổi. Hiện tượng trên đây bắt đầu từ những năm 2010 và tiếp tục tăng lên khiến giới chuyên gia lo ngại. La Croix cổ vũ đối thoại giữa người Do Thái giáo và người Hồi giáo, Libération kêu gọi bảo vệ trẻ em là nạn nhân của loạn luân. Nhật báo kinh tế Les Echos nói về việc hãng Renault phản công trong lãnh vực xe hơi điện. Ở các trang trong, sự kiện quân đội Israel tấn công vào bệnh viện Al-Shifa, cuộc gặp Joe Biden -Tập Cận Bình được chú ý nhiều nhất.
Thụy My