Gaza : Hamas không hiểu người dân Israel đã thay đổi sau vụ khủng bố
Trả lời phỏng vấn của Le Figaro ngày 07/02/2024, nhà báo nổi tiếng Amit Segal nhấn mạnh : "Hamas không hiểu rằng người dân Israel đã thay đổi kể từ ngày 07/10/2023". Bốn tháng sau vụ khủng bố đẫm máu, tinh thần quyết chiến không hề giảm sút trong dân chúng Israel.
Các xe quân sự Israel tiến về Dải Gaza ngày 15/01/2024. Reuters – Amir Cohen
Sống cạnh cọp dữ, phải biết buộc kẻ thù trả giá đắt
Nhà báo có ảnh hưởng lớn nhất Israel cho Le Figaro biết sau vụ thảm sát, cảm giác được bảo vệ không còn nữa. Xã hội Israel vẫn nghĩ rằng với Bức tường thành biên giới và Vòm Sắt, Gaza chỉ cách Tel-Aviv một tiếng đồng hồ nhưng xa như Mặt Trăng, nên không quan tâm mấy. Quân đội Israel thậm chí không có cả kế hoạch tiến sang Gaza, chiến dịch cuối cùng cách đây đã mười năm. Nay thì người dân biết là họ đang sống với một con cọp ngay trong sân nhà. Hình ảnh khủng khiếp hàng trăm tên khủng bố xuyên qua hàng rào an ninh đã ám ảnh người Do Thái, chẳng hạn các con của Amit Segal sống ở trung tâm Jerusalem đêm đêm vẫn thấp thỏm sợ có những sát thủ từ dưới đất chui lên.
Vấn đề con tin cũng gây chia rẽ giữa những người Do Thái cánh tả và cánh hữu, là hồ sơ phức tạp nhất trong lịch sử đương đại. Tuy người La Mã xưa kia sau khi chiếm Jerusalem đã bắt 70.000 con tin làm nô lệ, nhưng đây là lần đầu trong chế độ dân chủ có bằng ấy người bị bắt cóc cùng một lúc. Khi phóng thích 10 con tin mỗi ngày trong 8 ngày vào cuối tháng 11/2023, Hamas cho rằng đây sẽ là một loại "thuốc phiện" cho Israel, không tin Nhà nước Do Thái sẽ tiếp tục cuộc chiến như hiện nay. Nhóm khủng bố cho rằng cuộc chiến sẽ ngắn ngủi nhờ cộng đồng quốc tế phản đối, nhờ cái giá sinh mạng lính Israel và con tin, nhưng họ đã lầm. Cú sốc làm người Israel quyết tâm hơn bao giờ hết.
Về mặt an ninh, chiến dịch coi như thành công, Hamas hầu như không còn khả năng bắn rốc-kết vào Jerusalem và Tel-Aviv, không còn có thể xâm nhập Israel. Nhưng cần phải tiêu diệt phe khủng bố này, như vậy cần ít nhất vài tháng nữa. Israel phát hiện được 700 kilomet địa đạo tại Gaza, gấp 7 lần so với dự kiến, hầu như tương đương mạng đường sắt Israel. Hamas xây dựng để tránh bom pháo trả đũa của Israel. Trên mặt trận truyền thông, Israel thua thiệt vì mạng xã hội nhân lên gấp nhiều lần số thông tin chia sẻ. Số 13 triệu người Do Thái trên thế giới chẳng là gì so với 1 tỉ người Hồi giáo cộng với những người bài Do Thái.
Bắc Israel : Lobby 1701 đòi thẳng tay với Hezbollah
Le Monde có bài phóng sự cho biết tại miền bắc Israel, tổ chức "Lobby 1701" kêu gọi giữ an ninh dải đất biên giới với Lebanon. Sau vụ thảm sát của Hamas ở miền nam, người dân sống trong các kibbutz, nông trại và thành phố miền bắc lo sợ phiến quân ở Lebanon cũng tấn công tương tự. Hezbollah từ lâu cũng đã phổ biến các video đe dọa, và dù không tiến hành, nhưng thường pháo kích vào các địa điểm dân sự và quân sự trên một dải đất dài khoảng 5 kilomet dọc duyên hải để duy trì áp lực thường trực.
Tình trạng này có thể kéo dài, nhưng cộng đồng Israel phải di tản bắt đầu tức giận, đòi chính quyền cứng rắn hơn ở "mặt trận phía bắc". Nhóm Lobby 1701 ra đời, lấy tên theo nghị quyết 1701 của Liên Hiệp Quốc về vấn đề quân đội Israel rút khỏi Lebanon năm 2006, giao việc giám sát vùng duyên hải cho lực lượng đa quốc gia FINUL. Nhóm đại diện cho 80.000 người dân di tản gồm đủ mọi khuynh hướng : tả, hữu, có đạo hoặc không, công giáo, ả rập, tất cả chỉ muốn được quay về nhà sống trong bình an.
Bị thiệt hại ở Hồng Hải, Bắc Kinh vẫn không muốn can thiệp
Le Monde phân tích "Trên mặt trận Trung Đông, Trung Quốc muốn lùi lại ở đằng sau", từ chối dùng đến ảnh hưởng đối với Iran như Hoa Kỳ đòi hỏi. Dù Trung Quốc đã kêu gọi "ngưng các vụ quấy rối và tấn công vào tàu dân sự, tất cả các bên liên quan tránh khiêu khích trong khu vực", khó thể chờ đợi Bắc Kinh can thiệp nhiều hơn. Và tất nhiên Trung Quốc cũng không tham gia "liên minh" do Mỹ thành lập để bảo vệ tàu bè, không gởi chiến hạm sang bảo vệ.
Phiến quân Houthi trong tháng Giêng cam đoan không nhắm vào các tàu Nga và Trung Quốc, sau vụ tấn công một tàu chở container của công ty OOCL có trụ sở tại Hồng Kông. Tuy vậy, các hỏa tiễn bắn sang từ Yemen có ảnh hưởng thực sự đến quốc gia xuất khẩu nhiều nhất thế giới. Giá vận chuyển một container từ Thượng Hải sang Rotterdam đã tăng 169% trong vòng một năm, do phí bảo hiểm tăng lên và do phải đi vòng sang mũi Hảo Vọng thay vì kênh đào Suez. Đặc biệt vào lúc các nhà máy cố gắng giao tối đa hàng trước kỳ nghỉ Tết âm lịch.
Nhưng hậu quả kinh tế chưa đến mức độ buộc Trung Quốc phải phản ứng mạnh hơn. Bắc Kinh e ngại nếu liên can trực tiếp có thể ảnh hưởng đến quan hệ với Iran, trong khi đang cố giữ thăng bằng trong ngoại giao với Saudi Arabia. Người ta trách cứ Trung Quốc "chỉ có mặt lúc đẹp trời, khi bão tố lại biến mất". Dưới góc độ của mình, Bắc Kinh coi cuộc xung đột ở Trung Đông là do Mỹ ủng hộ Israel vô điều kiện, nên không muốn can dự dù lợi ích bị thiệt hại ; đồng thời lợi dụng tâm lý chống Mỹ nơi "các nước phương Nam" trong cuộc chiến ở Gaza để đóng vai trò đại diện cho "lương tâm nhân loại".
Ukraine : "Siêu nhân" giúp phục hồi chức năng cho thương binh
Tại Ukraine, đặc phái viên Le Monde tại Lviv nói về Superhumans, trung tâm chữa trị cho những thương binh nặng nhất. Nhà báo Pháp đã gặp Herman, nhân viên tiếp tân của trung tâm có bàn tay trái bị mảnh đạn pháo xe tăng cắt đứt ở mặt trận Kreminna ; nhân viên trị liệu Denys bị rốc-kết chống tăng làm gãy hai chân và cánh tay trái ở Bakhmut ; Ruslana, người phụ trách hoạt động phục hồi chức năng đã bị cụt chân trái vì pháo ở mặt trận Kherson. Ba chiến binh bị trọng thương này sau khi xuất viện đã đến tập luyện tại trung tâm Superhumans ở Lviv, thuộc miền tây Ukraine, và nay nằm trong số sáu thương binh được tuyển dụng để tiếp đón những người bị thương được đưa đến mỗi ngày. Họ có sự cảm thông đặc biệt với các nạn nhân.
Trong một cuộc chiến đã làm hàng trăm ngàn người chết và bị thương, cả Moskva lẫn Kiev đều giữ bí mật con số thương vong. Những chiến binh đến với Superhumans là những người đã bị đoạn chi một, hai lần, thậm chí bốn lần, một số có khuôn mặt bị biến dạng. Nhưng ấn tượng nhất là không khí tràn đầy năng lượng ở trung tâm. Dù chịu đựng thương tích về cơ thể, nhưng họ đầy quyết tâm, tập sử dụng tay chân giả, tập thể thao và vẫn đùa vui. Một số mong nhanh chóng quay lại với đời sống dân sự, số khác muốn tiếp tục chiến đấu. Những người gỡ mìn thường bị mất một hay cả hai chân, nói đùa rằng họ sẽ ít rủi ro hơn vì trong trường hợp tệ nhất chỉ mất có chân giả.
Mở cửa từ tháng 4/2023, trung tâm Superhumans đã giúp 314 bệnh nhân phục hồi chức năng, và hàng ngày nhận khoảng 50 người. Chỉ là một giọt nước trong đại dương của cuộc chiến tranh khủng khiếp - một nguồn tin chính phủ cho biết số người Ukraine bị đoạn chi khoảng 40.000, hầu như tất cả đều là quân nhân. Trong số các dự án năm nay có việc lập một trung tâm phẫu thuật tái tạo khuôn mặt, và khu cư xá cho bệnh nhân. Các nhà tài trợ ngoại quốc giàu có và tiền quyên góp của người Ukraine giúp cho hiệp hội không cần phải xin nhà nước hỗ trợ. Superhumans còn thành lập được các ê-kíp thể thao khuyết tật. Herman, nhân viên tiếp tân cụt tay sắp lên đường sang Mỹ tranh tài.
Nga : Một bộ phim khiến Kremlin bối rối
Tại Nga trên lãnh vực văn hóa, sau cuốn tiểu thuyết, đến lượt bộ phim "Pháp sư và Marguerite" ám ảnh điện Kremlin. Chuyển thể từ một trong những tiểu thuyết kinh điển Nga thế kỷ 20, tác phẩm điện ảnh này đã thu hút trên hai triệu khán giả. Những rạp xi-nê chật kín người xem là điều khá hiếm hoi ở Nga. Bộ phim của Mikhail Lokshin trình chiếu từ ngày 25/10 đang được mọi người bàn tán, về chất lượng nghệ thuật không thể tranh cãi cũng như việc tố cáo sự lạm dụng quyền lực vẫn mang tính chất thời sự. Doanh thu đến nay là 1 tỉ rúp (trên 10 triệu euro), đã bằng chi phí sản xuất. Đạo diễn Mikhail Lokshin sinh năm 1981 tại Hoa Kỳ, có cha mẹ người Nga và là người cộng sản đã quay lại Liên Xô năm 1986. Đề án phim trước khi xảy ra cuộc chiến, năm 2021, đã nhận được tài trợ của Bộ Văn hóa và tránh được lưỡi kéo kiểm duyệt.
Tiểu thuyết nổi tiếng của nhà văn Mikhail Bulgakov (1891-1940) bị cấm trong nhiều thập niên, đến năm 1973 mới được xuất bản ở Liên Xô với phiên bản đầy đủ. Chuyển thành phim do các diễn viên hàng đầu người Nga và ngoại quốc đóng, với hiệu ứng đặc biệt Hollywood, bộ phim ma thuật ca ngợi tự do, tố cáo quyền lực độc tài cùng với tệ nạn tham nhũng. Đối với những người dân tộc chủ nghĩa, đây là một phim "phản động", rõ ràng là chống lại cuộc xâm lăng Ukraine.
Russia Today tố cáo đạo diễn đã ủng hộ tài chánh cho quân đội Ukraine, Sputnik than phiền nhiều tên tuổi "bài Nga" như Solzhenitsyn, Sakharov... nay được "phong thánh". Trong bối cảnh đó, phim có nguy cơ bị cấm chiếu, và mối đe dọa này khiến công chúng lại càng đổ xô đi xem tác phẩm điện ảnh đã chuyển thể thành công một tiểu thuyết mà mọi người đều biết, và ý nghĩa chống độc tài. Theo nhà phê bình Anton Dolin (cũng đã rời khỏi Nga như đạo diễn), bộ phim giống với thực tại của Putin hơn là Stalin.
Phim của Bulgakov được chiếu vào lúc các nghệ sĩ phản chiến bị trấn áp. Cuối tháng Giêng, Moskva gây áp lực lên Thái Lan để đòi dẫn độ nhóm rock Bi-2 ; sách của các nhà văn Nga nổi tiếng Boris Akunin, Lyudmila Ulitskaya, Dmitri Bykov bị thu hồi. Riêng Akunin, vừa bị cho vào danh sách "cực đoan và khủng bố", bị xóa tên khỏi áp-phích hai vở kịch đang được trình diễn ở Saint-Petersburg. Về mặt chính thức, thì tác phẩm sân khấu này không có tác giả kịch bản. Một cách hành xử thô thiển xứng đáng thành truyện của Gogol.
Siết nhập cư đổi lấy viện trợ cho Ukraine : Trump phá bằng mọi cách
Về viện trợ Mỹ dành cho Ukraine, Libération cho biết, sau nhiều tháng thương lượng căng thẳng, một nhóm thượng nghị sĩ của cả hai đảng đã tìm được một thỏa thuận có lợi cho đôi bên, vừa siết chặt nhập cư vừa tài trợ được cho Kiev. Tuy nhiên, dưới ảnh hưởng của Donald Trump, phe Cộng Hòa hứa sẽ bác dự luật này ngay trong cuộc bỏ phiếu đầu tiên hôm nay. Cựu tổng thống đánh mạnh vào điểm yếu của chính quyền Biden là vấn đề di dân, đặt cược vào tình trạng khủng hoảng kéo dài ở biên giới. Không những đả kích đối thủ Dân Chủ như thường lệ, Donald Trump còn cảnh cáo các dân biểu Cộng Hòa không nên bỏ phiếu thông qua, ông viết trên mạng Truth Social "Đừng có ngu ngốc !!!".
Tuy một số thượng nghị sĩ Cộng Hòa như Mitch McConnell bất chấp lời kêu gọi tẩy chay của Donald Trump, tại Hạ Viện, nơi Cộng Hòa chiếm đa số, chủ tịch Mike Johnson vốn là người trung thành với cựu tổng thống đã cảnh báo là văn bản đã "chết từ trong trứng nước". Tổng thống Joe Biden tố cáo Donald Trump muốn dùng vấn đề di dân làm công cụ thay vì giải quyết, cổ vũ các dân biểu Cộng Hòa "chứng tỏ sự can đảm" vì "thời gian đang rất gấp rút". Ông nhấn mạnh "phản đối dự luật là ủng hộ Putin".
Thụy My