Thế vận hội Paris và Ukraine, nạn nhân của việc giải tán Quốc Hội Pháp
Les Echos ngày 27/06/2024 lo rằng sự hỗn loạn chính trị sẽ làm hỏng ngày hội lớn khi chỉ còn đúng một tháng nữa sẽ khai mạc Thế Vận Hội Paris, trong khi mọi người đều nhận thấy Pháp đã chuẩn bị rất tốt.
Khách tham quan thích thú khi các vòng tròn Olympic hiện lên trên tháp Eiffel, vào lúc sắp diễn ra Thế vận hội Paris 2024. Ảnh chụp ngày 22/06/2024. Reuters - Dylan Martinez
Chỉ còn hai ngày nữa đến kỳ bầu cử Quốc hội, tít trang nhất và bài vở trên báo chí Pháp đều tập trung cho tình hình chính trị. Le Figaro nhận định "Phe Macron chia rẽ về chiến lược cho vòng hai". Le Monde chạy tít "Bên cánh hữu, cử tri phân tán và bị cực hữu lôi kéo", Libération trấn an "Cánh tả chống lại cực hữu : Hãy tin tưởng !". Nhật báo kinh tế Les Echos dự báo về "Những ngày sau bầu cử trên thị trường tài chánh", La Croix nhận xét "Nước Pháp khiến Châu Âu lo ngại".
Cực hữu lúng túng trước vấn đề song tịch, ngoại giao, quốc phòng
Le Figaro nhận xét "Song tịch : Cuộc tranh cãi mà Jordan Bardella không hình dung ra trước". Chủ tịch đảng Tập Hợp Dân Tộc (RN) muốn ngăn cản những công dân Pháp có hai quốc tịch làm "những công việc cực kỳ nhạy cảm", nhưng không thuyết phục nổi khi tranh luận. Ông Jordan Bardella, đang hy vọng trở thành thủ tướng nếu cực hữu giành được đa số, khẳng định với báo chí rằng muốn dành các vị trí trong an ninh và quốc phòng cho người Pháp gốc, bằng luật và nghị định.
Đỉnh điểm là tối thứ Ba khi tranh luận trên đài TF1 giữa các thủ lãnh của ba khối. Thủ tướng đương nhiệm Gabriel Attal chất vấn, như vậy phải chăng người mang hai quốc tịch "chỉ là người Pháp có phân nửa", "không đáng tin tưởng để giữ các chức vụ". Bà Marine Le Pen hôm sau nói rằng người song tịch có thể làm mọi việc, nhưng nhìn chung, các nhân vật cực hữu đang trống đánh xuôi kèn thổi ngược. Trên trang Ý kiến của Le Monde, một nhà ngoại giao chuyên nghiệp cho biết sẵn sàng từ nhiệm trước quan điểm phân biệt đối xử của RN.
Về chính sách ngoại giao và quốc phòng, Les Echos nhận thấy RN cũng tiền hậu bất nhất. Cương lĩnh của bà Marine Le Pen trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2022 đã bị rút khỏi trang web của đảng cực hữu cách đây vài ngày, trái ngược hẳn với những tuyên bố của chủ tịch đảng hiện nay. Jordan Bardella không phản đối kinh tế chiến tranh, chương trình hợp tác vũ khí với Đức. Về Ukraine, tuy không đặt lại vấn đề về những cam kết đã có, nhưng chống lại việc gởi quân và những vũ khí có thể tấn công sang đất Nga - có nghĩa là kết thúc việc chi viện hỏa tiễn Scalp và gởi cố vấn. Nếu trước đây Le Pen muốn ra khỏi NATO, Bardella nói rằng NATO là cần thiết, tuy vậy vẫn luôn phản đối Ukraine gia nhập Liên minh Bắc Đại Tây Dương (và Liên Hiệp Châu Âu).
Thế Vận Hội trở thành thứ yếu
Les Echos lo rằng sự hỗn loạn chính trị sẽ làm hỏng ngày hội lớn khi chỉ còn đúng một tháng nữa sẽ khai mạc Thế Vận Hội Paris ; công việc chuẩn bị cho Olympic đã lần lượt vượt qua được tất cả trở ngại. Bức ảnh lẽ ra rất tuyệt vời. Ngày 26/07, mọi người đều đoàn kết xung quanh tổng thống Emmanuel Macron, những đại diện đủ mọi khuynh hướng và các nhà tổ chức. Nhưng những nụ cười có thể trở thành gượng gạo, và sự đồng tâm chỉ là bề ngoài vì bất ổn chính trị. Sau vòng bầu cử thứ hai, ba tuần trước khi Thế vận hội khai diễn, giả thiết một chính phủ - đặc biệt nếu là cực hữu - sẽ làm đảo lộn tất cả.
Tất nhiên guồng máy vẫn đều đặn quay. Nhưng hai khuôn mặt chủ chốt trong ngày hội toàn cầu này, là bộ trưởng thể thao Amélie Oudéa-Castéra và bộ trưởng nội vụ Gérald Darmanin có thể phải ra đi. Hơn nữa, Thế Vận Hội bị rơi xuống thành vấn đề hạng hai, tuy sau một thế kỷ chờ đợi và thất bại của lần ứng cử trước, Thế Vận Hội Paris 2024 lẽ ra phải là dấu ấn mạnh mẽ trong nhiệm kỳ của ông Emmanuel Macron.
Ngọn lửa Olympic đang tiến về gần thủ đô, lịch trình truyền thông vẫn theo đúng nhưng sự hồ hởi của người dân giảm xuống, những ánh mắt xa dần các địa điểm thi đấu và các vận động viên đang chuẩn bị, tập trung vào những rối ren chính trường. Một người thạo tin nói rằng Ban tổ chức rất không vui vì "họ bán một sản phẩm tuyệt vời nhưng rốt cuộc lại có vướng mắc".
Nguy cơ hình ảnh nước Pháp bị phai mờ
Trong khi đối với tất cả mọi người, Paris đã chuẩn bị rất tốt, sau bảy năm miệt mài. Ngân sách không bị vượt quá như những kỳ thế vận trước, cơ sở hạ tầng hoàn thành đúng hạn nhất là tuyến métro tự động số 14, các doanh nghiệp chung tay, đình công không diễn ra - ngay cả các nghiệp đoàn từng đe dọa cũng đã dịu giọng.
Dấu hỏi sau vòng bỏ phiếu thứ hai còn là vấn đề an ninh, vốn đã tăng lên với nguy cơ khủng bố và căng thẳng địa chính trị. Khoảng 12.000 đến 45.000 cảnh sát và hiến binh được huy động tùy theo ngày, đỉnh cao là lễ khai mạc, một con số kỷ lục. Nhưng nhiều người lo ngại việc chuyển sang cục diện chính trị mới, chỉ vài ngày trước khi Thế Vận Hội khai diễn, sẽ dẫn đến các cuộc biểu tình trên đường phố, dưới sự quan sát của toàn thế giới, và sự hiện diện của 200 nguyên thủ, chính khách cao cấp.
Hình ảnh nước Pháp và vị thế của tổng thống Pháp sẽ bị ảnh hưởng trên trường quốc tế, vào lúc Thế Vận Hội phải là "tủ kính" cho sự thành công của Pháp. Nạn nhân liên đới sắp tới có thể là Thế vận hội mùa đông 2030 mà Pháp là ứng cử viên duy nhất sắp được trao quyền, nay có nguy cơ bị lung lay. Ngay sau hôm giải tán Quốc hội, Ủy ban Olympic cảnh báo đang chờ sự bảo đảm tài chánh của chính phủ sắp tới ngày 24/07, thời hạn cuối bỏ phiếu. Với những rối loạn hiện nay và nhiệt tình giảm sút, vùng núi Alpes có thể mất đi cơ hội.
Ukraine : Từ chạy tốc độ đến marathon
Nạn nhân của những thay đổi chính trị ở Pháp còn là Kiev, khi tổng thống Emmanuel Macron đang xông xáo trên tuyến đầu ủng hộ Ukraine, đã mất đi ít nhiều vị thế trên trường quốc tế. Le Monde nhận định "Tại Ukraine, cuộc chiến sẽ còn kéo dài". Tờ báo miêu tả, thêm vào những hồi còi báo động phòng không tại Kiev, nay còn có thêm tiếng rì rầm của những chiếc máy phát điện. Bởi vì Nga không chỉ nhắm vào những người lính trên chiến hào hay các khu dân cư trong đô thị, mà còn cố tình phá hủy một cách có hệ thống cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, gây cúp điện thường xuyên, làm người dân mệt mỏi.
Hành động này theo luật pháp quốc tế bị coi là tội ác chiến tranh, đã gây thiệt hại 50% năng lực ngành điện Ukraine và đánh vào các nơi dự trữ. Mục đích là làm cho cư dân không thể sống được. Làm thế nào sống sót trong mùa đông mà không có hệ thống sưởi ? Kharkiv, thành phố lớn thứ nhì của đất nước thường xuyên bị oanh kích, được cho là để người dân không chịu được phải ra đi.
Cuộc chiến của Vladimir Putin tiến hành đã gần hai năm rưỡi, những chiếc máy phát điện, những người lính chiến trong quân phục đi bên cạnh quan tài của đồng đội đến nhà thờ đã trở thành những hình ảnh quen thuộc đến bi thảm tại Kiev. Chiến tranh tiêu hao, chiến tranh thường trực, cuộc chiến còn kéo dài vì đối mặt là Nga với nền kinh tế, quân đội và xã hội đã được tổ chức lại để phục vụ cho cuộc xâm lược. Trong cuộc kháng chiến vệ quốc, người Ukraine đã đạt đến giai đoạn mới : kiệt sức trong cuộc chạy đua tốc độ, người ta hiểu rằng trên thực tế cần phải chạy marathon đường dài trên mọi lãnh vực, mà nhạy cảm nhất là động viên thêm quân.
Vùng cấm bay ở miền tây ?
Viện Quan hệ Quốc tế và New Europe Center tổ chức tham khảo các viên chức dân sự và quân sự Ukraine, đa số ẩn danh, đều cho biết ý tưởng các hướng dẫn viên nước ngoài đến huấn luyện tân binh sẽ nâng cao tinh thần người dân đồng thời là cảnh báo cho Nga. Trong chính quyền, cả Quốc hội lẫn tổng thống Volodymyr Zelensky đều đã vượt quá nhiệm kỳ 5 năm, và trong thời chiến không cách nào tổ chức bầu cử. Nhưng Ukraine không phải là Nga : ý thức dân chủ đã bắt rễ và đòi hỏi minh bạch không biến mất trong thời chiến.
Riêng những người Ukraine có nhiệm vụ sáng tạo trong việc sản xuất drone và vũ khí thì vô cùng năng động, họ hoan nghênh việc hợp tác với kỹ nghệ quốc phòng Châu Âu - một dấu hiệu khác của cuộc chiến lâu dài. Nhưng kỹ nghệ cũng là mục tiêu phải bảo vệ, Kiev đang mơ đến "no-fly zone", vùng cấm bay ở miền tây đất nước, nhằm giữ an toàn cho các các nhà máy quan trọng, kho dự trữ năng lượng và cho dân di tản, tránh một đợt người tị nạn mới sang Liên Hiệp Châu Âu.
Đây là thế lưỡng nan muôn thuở cho các đồng minh. Một mặt, thương lượng gia nhập EU đã được mở ra từ thứ Ba 25/06, các thỏa thuận an ninh đã được ký, thượng đỉnh NATO vào tháng 7 sẽ là một bước tiến dù nhỏ bé. Mặt khác, lo ngại phản ứng của Nga, Washington vẫn từ chối trao cho Ukraine phương tiện quân sự để chiến thắng và tránh kịch bản xung đột đóng băng có lợi cho Moskva. "Hãy tháo những sợi dây đang trói tay chúng tôi !", dân biểu đối lập Oleksiy Goncharenko đòi hỏi. Nhưng khả năng này khó thể xảy ra với các cuộc bầu cử tại Pháp và Hoa Kỳ. Một viên chức cao cấp ở Kiev cho rằng "thời điểm Churchill" chỉ đến khi Nga tấn công một nước thành viên NATO, và điều này theo ông là chắc chắn.
Joe Biden và Donald Trump chuẩn bị so găng
Nhìn sang nước Mỹ, tất cả các báo đều chú ý đến sự kiện hai ứng cử viên Joe Biden và Donald Trump vào tối nay lần đầu tiên trực tiếp tranh luận kể từ năm 2020. Libération coi đây là một cuộc tranh luận "đầy cạm bẫy, với tầm vóc lớn", và dẫn lời một nhà quan sát nhận định "quan trọng nhất kể từ cuộc so tài giữa Kennedy và Nixon, năm 1960".
Le Figaro cho biết những ngày gần đây ông Joe Biden đã rời Washington đến Trại David ở bang Maryland, có một phòng thu dựng lại y như của CNN, nơi mà ông sẽ tranh luận với đối thủ ở Atlanta hôm nay, vào khoảng 3 giờ sáng Paris. Một ê-kíp 16 cố vấn và chuyên gia được huy động, luật sư riêng của Biden là Bob Bauer đóng vai Donald Trump. Ông Bauer từng nhập vai rất đạt năm 2020, kể cả việc sỉ nhục Biden như Trump. Phía đảng Cộng Hòa cũng hàm ý là Donald Trump đang chuẩn bị. Nhưng Trump tin tưởng vào khả năng trời phú của mình, và chế giễu Biden, nói rằng đối thủ sẽ dùng "doping". "Trước khi tranh luận, người ta sẽ chích vào mông ông ta".
Cuộc đối mặt một tiếng rưỡi đồng hồ giống như một cuộc song đấu giữa hai kẻ thù hơn là hai đối thủ chính trị. Cả hai chấp nhận không ghi chép, không công chúng, không trao đổi với các cố vấn trong thời gian giải lao, và hai nhà báo dẫn chương trình có thể cúp micro nếu quá hạn định cho phép. Bất kỳ sai lầm nào cũng vô cùng tai hại cho mỗi bên, bởi vì số cử tri độc lập có thể nhảy sang phía đối thủ. Đây là khởi đầu chính thức cho chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ, đã trở thành sự kiện khiến toàn cầu theo dõi, có thể xảy ra những bất ngờ.
Thụy My