Thế vận hội quay lại với Paris sau 100 năm : Cuộc phiêu lưu thế kỷ
Chỉ còn một ngày nữa là Thế vận hội Paris khai mạc, báo chí hôm nay, 25/07/2024, tập trung cho sự kiện này. Les Echos nhấn mạnh Thế vận hội Paris 2024 : Giờ của sự thật đã điểm cho "Cuộc phiêu lưu thế kỷ". Lễ khai mạc trên sông Seine đánh dấu việc ngày hội thể thao toàn cầu quay lại với Paris sau đúng 100 năm, với những thách thức vô cùng lớn.
Những người rước đuốc thế vận chụp ảnh với các vũ công trước nhà hát Moulin Rouge (Cối Xay Gió Đỏ), Paris, Pháp, ngày 15/07/2024. Reuters - Stephanie Lecocq
Olympic khai mạc trên sông : Ý tưởng táo bạo
Vào lúc 19 giờ 30 ngày 26/07/2024, với sự hiện diện của khoảng 100 nguyên thủ các nước và trước 1 tỉ khán giả truyền hình, các vận động viên sẽ diễn hành lần đầu tiên bên ngoài một sân vận động. Chỉ riêng sự kiện này đã rất đau đầu cho việc giữ an ninh, trong một Thế vận hội với các tiêu chí "phổ thông", "sinh thái" và "hội nhập".
Đối với các nhà tổ chức, đây là kết quả của bảy năm nỗ lực cho một dự án ngoại hạng. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron vốn coi Thế vận hội Paris là "cuộc phiêu lưu thế kỷ", bận rộn đón tiếp các chủ doanh nghiệp nhằm trấn an các nhà đầu tư, các nhà báo ngoại quốc… tại điện Élysée. Người ta lo ngại khủng hoảng chính trị sau khi giải tán Quốc hội, nhưng chính phủ chuyển tiếp được duy trì, tập trung giúp cho lễ hội.
Từ vài tuần qua, sự hào hứng của người dân đang tăng lên, cùng với sự kiện ngọn đuốc Olympic đến với Marseille ngày 08/05, và từ đó lửa thiêng thế vận đã được rước qua 400 thành phố, thu hút 8 triệu khán giả. Tối thứ Sáu, ngọn đuốc kết thúc hành trình tại Vườn Tuilleries, khởi đầu cho 15 ngày tranh tài, rồi đến Thế vận người khuyết tật tiếp nối từ 28/08 đến 08/09. Những ngày gần đây, dân Paris chứng kiến thủ đô khoác lên màu sắc thế vận với hàng loạt hoạt động, như những vòng tròn Olympic chiếu sáng trên tháp Eiffel và nhiều địa điểm khác, với một số hạn chế trong việc di chuyển.
Paris đã sẵn sàng !
Trên lý thuyết, việc chuẩn bị của Paris đã thành công. Các công trình hoàn thành đúng thời hạn, nhất là Làng thế vận, nơi trú ngụ của 14.500 vận động viên, trung tâm bơi lội, làng báo chí. Ngược với các Thế vận hội trước đây, ngân sách không bị vượt qua, dù có trội hơn đôi chút nhưng chủ yếu do lạm phát. Với 8,6 triệu vé đã bán ra, Paris đánh bại kỷ lục của Thế vận hội Atlanta 1996. Ban tổ chức đã tuyển mộ đủ 22.000 nhân viên bảo vệ, dù vất vả, và thêm 3.900 người được đào tạo để dự bị. Cũng như mọi Thế vận hội, Olympic Paris không tránh khỏi những tranh cãi, như lương của "tổng chỉ huy" Tony Estanguet, giá vé giao thông công cộng... nhưng không đáng kể.
Tổ chức Thế vận hội luôn có rủi ro cao độ, đặc biệt là an ninh. Được đưa ra sau đợt khủng bố năm 2015, hồ sơ ban đầu lại nặng nề thêm trong bối cảnh địa chính trị với cuộc xâm lăng Ukraine và cuộc xung đột Israel-Palestine. Chỉ riêng lễ khai mạc đã phải huy động 45.000 hiến binh và cảnh sát, được nhiều ngàn quân nhân hỗ trợ ; trung bình 35.000 người một ngày trong suốt 15 ngày tranh tài. Giao thông tăng 15% so với mùa hè bình thường, và 15 triệu khách được chờ đợi. Một vấn đề khác là bơi được trên sông Seine, lời hứa quan trọng của Thế vận hội Paris với 1,4 tỉ euro đầu tư, để các cuộc thi ba môn phối hợp và bơi đường dài có thể diễn ra trên dòng sông nổi tiếng của thủ đô. Thời tiết và lưu lượng sông sẽ quyết định.
Nhưng một thế vận thành công trước hết là số huy chương của nước chủ nhà. Mục tiêu của ông Macron là Pháp phải nằm trong "Top 5", có nghĩa là 571 vận động viên Pháp phải giành được từ 40 đến 50 huy chương. Đây là một tham vọng lớn, nếu biết rằng kỷ lục cao nhất là tại Atlanta năm 1996. Ở Tokyo năm 2021, Pháp xếp thứ 8 với 33 huy chương trong số đó có 10 huy chương vàng.
Vận động viên Ukraine : Tập luyện trong báo động bom
Tham gia Olympic còn nhằm quảng bá cho đất nước, đó là mục tiêu của các vận động viên Israel, Palestine, và nhất là 143 vận động viên Ukraine có mặt tại Paris. La Croix nhắc lại, từ khi giành độc lập năm 1991, Ukraine đã chiếm một chỗ đứng đáng kể trong bảng xếp hạng thành tích. Tại Thế vận hội Tokyo cách đây ba năm, các vận động viên Ukraine đã mang về 19 huy chương. Trong phái đoàn Ukraine lần này có nữ vận động viên nhảy cao Yaroslava Mahuchikh, 22 tuổi, đã giành kỷ lục thế giới hôm 07/07.
Nhưng cuộc xâm lăng của Nga đã thay đổi tất cả, khi Ukraine phải sống với nhịp độ báo động phòng không và cúp điện, nhiều sân vận động bị đánh phá, nhiều vận động viên được gọi nhập ngũ… Lực sĩ nhảy cao Andriy Protsenko bị kẹt trong Kherson bị chiếm đóng nhiều tháng, cặp song sinh Maryna và Vladyslava Aleksiiva, đang nhắm đến huy chương vàng bơi nghệ thuật, thì phải tập dượt tại Kharkiv trong một hồ bơi không có hệ thống sưởi. Sau tập luyện cần nghỉ ngơi, nhưng vận động viên Ukraine luôn bị stress vì báo động oanh kích liên tục, như vậy họ đã bị bất bình đẳng trong cuộc tranh tài.
Libération nói rõ hơn về nỗi truân chuyên của các vận động viên Ukraine. Khi những chiếc xe tăng Nga đầu tiên tiến vào lãnh thổ, hai chị em Aleksiiva vội vã chạy khỏi Kharkiv, chỉ kịp quơ vội theo vài bộ đồ và tấm huy chương đồng thế vận. Tại thành phố này không thể tập luyện được vì khi có báo động, phải ra khỏi hồ bơi khi đang mặc áo tắm để chạy vào hầm trú ẩn, chờ không biết đến bao lâu. Cách đây một năm, piscine của họ đã bị hỏa tiễn phá hủy một phần.
Còn Iryna Koliadenko và những người thân không thể chạy kịp, phải trốn hai tuần lễ trong hầm nhà ở Irpin, phía tây thủ đô, trong khi trận đánh Kiev đang ác liệt. Nữ vận động viên có huy chương đồng đấu vật tại Tokyo cho biết cô nhìn thấy lính dù Nga nhảy vào khu rừng, huấn luyện viên của cô bị bắn chết ngay tại sân tập không lý do. Cùng với một nhóm thanh niên, cô chạy trốn bằng xe dưới lằn đạn, và khi quân Nga rút khỏi Kiev, nhà của cô đã bị phá hủy nay phải đi mướn. Oksana Kozyna, vô địch thế giới năm 2022 về vũ cầu dành cho người khuyết tật, thời gian miệt mài tập luyện ở Paris giúp cô tạm quên đi khu ký túc xá thanh niên ở Ukraine, nơi các bạn bè đều đã chết.
Từ đầu cuộc xâm lăng, trên 3.000 vận động viên đã chiến đấu dưới màu cờ Ukraine, và 479 đã tử trận. Bom Nga cũng đã phá hủy trên 500 cơ sở thể thao. Trong bối cảnh đó, khát vọng cá nhân đã nhường chỗ cho sự nung nấu nêu cao màu cờ sắc áo Tổ quốc trong Thế vận hội Paris, tuy cuộc chiến đã tạo ra một thế hệ mất mát. Nhà nước chẳng còn tiền để hỗ trợ thể thao, tất cả đều dành cho vũ khí để bảo vệ đất nước.
Âm mưu phá hoại Thế vận hội của điệp viên Nga
Về vấn đề an ninh, Le Monde thuật lại "Hành trình của một điệp viên Nga muốn "gây bất ổn" cho Thế vận hội Paris". Công dân Nga có tên viết tắt là K., 40 tuổi, từng tham gia nhiều chương trình truyền hình thực tế và ẩm thực, có hàng ngàn người theo dõi trên mạng xã hội. K. xưng là đầu bếp tư, sang Paris từ 2010 học nấu bếp.
Hồi tháng Năm lẽ ra K. đi máy bay từ Istanbul về nhà ở Paris, nhưng do say rượu nên không được cho lên phi cơ. Anh ta bèn đi Bulgaria, và trong một tiệm ăn khi gọi điện cho cấp trên đã nói : "Người Pháp sẽ có một lễ khai mạc Thế vận hội chưa từng thấy". Ngày 21/07 khi khám nhà đã tìm thấy thẻ của một đơn vị tinh nhuệ thuộc lực lượng đặc biệt Nga, dưới sự chỉ huy của FSB, và nhiều tài liệu khác. K. bị khởi tố ngay trong ngày vì "dọ thám cho nước ngoài nhằm có hành động thù địch tại Pháp" và bị tạm giam.
Càng gần khai mạc Thế vận hội, tình báo Pháp càng căng thẳng, đặc biệt là trước sự xâm nhập của Nga. Ngày 07/06, một người song tịch Nga-Ukraine 26 tuổi bị bắt vì cáo buộc khủng bố và sở hữu chất nổ để âm mưu phá hoại. Người này có nhiệm vụ đặt quả bom thủ công trước một cửa hàng Bricorama vào sáng sớm.
Moskva bỏ tù những "gián điệp" tưởng tượng
Trong khi đó "Tại Nga, những phiên tòa xử tội "phản quốc" hay "gián điệp" liên tục mở ra", những người Nga có thêm quốc tịch một nước phương Tây ngày càng bị đe dọa. Le Figaro cho biết ngày 19/07, nhà báo Mỹ Evan Gershkovich bị kết án 16 năm tù khổ sai. Người phóng viên 32 tuổi của Wall Street Journal, có cha mẹ từ Liên Xô sang Hoa Kỳ định cư, bị cáo buộc "gián điệp" khi đi làm phóng sự tại một vùng có liên hệ đến kỹ nghệ vũ khí Nga. Nhưng phía sau trường hợp Gershkovich mà Nhà Trắng khẳng định sẽ làm mọi cách để đưa về nước, còn có nhiều vụ khác ít được biết đến.
Đầu năm 2023, Vladimir Putin trong một bài diễn văn đã nói về "đội quân thứ năm" cần phải bị lật mặt. Từ đó trở đi, lực lượng an ninh, điều tra viên của FSB, viện kiểm sát Nga làm việc cật lực để cung cấp cho chế độ những kẻ phản bội và điệp viên đang ẩn náu, đôi khi phải sục sạo quá khứ của đối tượng bị cho là khả nghi. Cuối tháng 6, một nữ nghệ sĩ ở Siberia, Tatiana Laletina, 21, tuổi bị kết án 9 năm tù. Tội của cô là gì ? Chỉ là tặng số tiền tương đương 30 đô la cho một tổ chức từ thiện Ukraine ngay sau khi Nga bắt đầu cuộc xâm lăng. Hành động đơn giản này đủ để bị lãnh bản án từ 12 tới 20 năm tù vì quy kết "phản quốc".
Ksenia Karelina, cựu vũ công ba lê 32 tuổi định cư tại Los Angeles từ nhiều năm qua, khi về thăm gia đình ở Ural vào dịp lễ cuối năm, đã bị siloviki Nga bắt giữ tại cùng một thành phố với nhà báo Evan Gershkovich là Ekaterinburg, vì tìm thấy dấu vết chuyển 50 đô la cho một tổ chức thân Kiev có trụ sở tại New York vào ngày Nga tấn công nước láng giềng. Một trường hợp khác gần đây là nhà báo song tịch Mỹ-Nga Alsu Kurmasheva, làm việc cho Radio Liberty. Người phụ nữ 47 tuổi này bị bắt khi về Kazan (Tatarstan) thăm mẹ bị bệnh, bị kết án 6 năm rưỡi tù giam trong một phiên xử kín vì thu thập lời kể của những người Nga chống chiến tranh để viết sách.
Phương Tây tố cáo Moskva muốn có một số lượng "tù nhân dự trữ" để trao đổi sau này. Bên cạnh đó, tất cả những ai từng ủng hộ tổ chức của Alexei Navalny, từng giúp tiền dù rất ít, đều bị truy lùng. Chẳng hạn kỹ sư tin học Alexei Malyarevski ở Moskva, bị tống giam với bản án 7 năm chỉ vì tặng 150 đô la cho quỹ chống tham nhũng của Navalny.
Trung Quốc bỏ rơi giới trung lưu
Nhận xét về Hội nghị trung ương mới đây của Đảng cộng sản Trung Quốc, xã luận của Le Monde nhận định việc chọn lựa tập trung cho sản xuất, công nghệ, thay vì cải thiện đời sống người dân, khiến "giấc mơ Trung Hoa" của Tập Cận Bình dường như xa dần với dân Hoa lục. Sau thời gian khép kín quá lâu vì Covid, nay lại bắt tay với Nga, Bắc Kinh đang tự cô lập với thế giới.
La Croix cho rằng Trung Quốc đã bỏ rơi giới trung lưu, dành ưu tiên cho sức mạnh địa chính trị. Tỉ lệ tiết kiệm lên đến 33%, đây là một kỷ lục, cho thấy người dân lo sợ cho tương lai, dành dụm để có tiền chữa bệnh và cho lúc về hưu, thay vì tiêu xài. Và mỉa mai thay, trong nỗ lực thu hút các nhà đầu tư quốc tế với hy vọng được chuyển giao công nghệ như thời trước, Bắc Kinh mở rộng hầu bao tài trợ cho các công ty ngoại quốc tại Hoa lục. Ông Tập đã quên đi lời hứa "thịnh vượng chung", các hộ gia đình tha hồ mỏi mòn chờ đợi.
Thụy My