Beslan là "vụ tấn công khủng bố đẫm máu nhất" trong lịch sử của nước Nga : 334 nạn nhân, trong đó có 186 trẻ em thiệt mạng, hơn 750 người bị thương. Cách nay đúng 20 năm, vào ngày tựu trường 01/09/2004 một toán khủng bố Hồi giáo cực đoan tấn công vào một trường học thuộc Cộng hòa Bắc Ossetia, trong vùng Kavkaz. Hơn 1 ngàn học sinh, phụ huynh, thầy cô giáo bị bắt làm con tin trong 3 ngày, đêm.
Chân dung các nạn nhân chết trong trường học ở Beslan. Ảnh tư liệu chụp năm 2009. Reuters/Stringer
Trong hơn 50 tiếng đồng hồ các con tin bị giữ trong những điều kiện "thảm khốc" : không có nước uống và nhiều người bị sát hại ngay trong nhà trường. Đến ngày 03/09 hai vụ nổ liên tiếp xảy ra bên trong phòng thể dục của trường học, gây hoảng loạn. Nhiều trẻ em tìm cách thoát thân trước làn đạn của các hung thủ. Đó cũng là thời điểm quân đội Nga tấn công vào nhà trường để giải cứu các con tin. Nhưng AFP nhắc lại chiến dịch giải cứu đã diễn ra trong hoàn cảnh "hoàn toàn hỗn loạn" và tới nay vẫn chưa một chuyên gia nào có thể thẩm định về nguồn gốc vụ nổ kép ở bên trong phòng thể dục của trường học. Nhiều nhà quan sát thậm chí nêu lên khả năng quân Nga đã được lệnh nổ súng để chấm dứt khủng hoảng bằng mọi giá.
Chỉ biết rằng khi im tiếng súng, các giới chức y tế ghi nhận 334 tử thi, gần 200 trong số này là trẻ em và 750 người bị thương.
2004 là thời điểm diễn ra chiến tranh Chechnya lần thứ hai (1999-2009). Chung cuộc, quân đội Nga khống chế được phe Hồi giáo ly khai. Hàng chục ngàn thường dân thiệt mạng.
Vụ bắt giữ con tin ở trường học số 1 thành phố Beslan, thuộc Cộng hòa Bắc Ossetia trong vùng Kavkaz bị coi là "đỉnh điểm của sự tàn bạo" từ phía các tay khủng bố và kể cả từ phía chính quyền Nga.
Các giới chức Nga bị cáo buộc "xử lý kém cỏi cuộc khủng hoảng này và gần như không đàm phán với các hung thủ". Gia đình các nạn nhân Beslan đệ đơn kiện và đến năm 2005 thủ lĩnh Cộng hòa Bắc Ossetia, Alexander Dzasokhov, đã phải từ chức. Năm 2017 Tòa Án Nhân Quyền Châu Âu CEDH ra phán quyết rằng chính quyền của tổng thống Vladimir Putin "đã thiếu sót" trong việc ban hành những biện pháp cần thiết để bảo vệ sinh mạng cho các con tin và nhất là đã sử dụng vũ lực một cách "không tương xứng" để dẫn tới vụ "tắm máu" hôm 03/09/2004.
Tượng đài tưởng nhớ nạn nhân vụ thảm sát Beslan 2004
CEHD đòi Moskva bồi thường hơn 3 triệu euro cho các con tin còn sống sót và cho gia đình những người đã khuất.
Mãi đến ngày 20/08/2024, tức gần 20 năm vụ thảm sát ở Beslan, tổng thống Vladimir Putin mới đặt chân đến ngôi trường này lần đầu tiên và tại đây ông đã đánh đồng vụ bắt giữ con tin ở trường học này với đợt tấn công của Ukraine đang nhắm vào tỉnh Kursk trên lãnh thổ Nga từ hôm 06/08/2024.
Hơn hai năm từ khi đưa quân xâm chiếm Ukraine, chủ nhân điện Kremlin tố cáo Kiev tấn công vào các vùng sát biên giới hai nước từ đầu tháng 8/2024.
Trong vụ khủng bố nhắm vào nhà hát Crocus City Hall, gần thủ đô Moskva, làm 145 người chết và hàng trăm người bị thương, chính quyền Nga cũng đã quy trách nhiệm cho Ukraine và các nước đồng minh cho dù tổ chức Nhà nước Hồi giáo Daesh đã nhận là tác giả.
Thanh Hà