Phương Tây trông mong một "lối thoát hòa bình" cho Ukraine
Minh Anh, RFI, 17/09/2024
Chiến tranh Ukraine kéo dài đã hơn 30 tháng. Nếu như tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không ngừng vận động phương Tây cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa do họ cấp để tấn công các mục tiêu quân sự nằm sâu trên lãnh thổ Nga, thì vấn đề đàm phán chấm dứt chiến tranh cũng được phương Tây và Kiev âm thầm đề cập đến.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong cuộc họp báo tại Thượng đỉnh Hòa Bình cho Ukraine, tại Obbürgen, Thụy Sĩ, ngày 16/06/2024. AP - Laurent Cipriani
Tổng thống Ukraine là người đầu tiên hé mở khả năng một cuộc đàm phán. Hồi đầu mùa hè 2024, ông đề nghị tổ chức một thượng đỉnh vì hòa bình lần hai, có thể có sự tham dự của Nga. Theo nhận định của Le Figaro (17/09/2024), chính tình hình thực tế chiến trường bất lợi cho Kiev có lẽ là nguyên nhân đầu tiên khiến phương Tây thay đổi lập trường.
Thất bại chiến lược của Kiev
Tại Donbass, mục tiêu quân sự hàng đầu của điện Kremlin, quân Nga tiến chậm mà chắc, gậm nhấm từng tấc đất của Ukraine và hiện chỉ cách thành phố Pokrovsk vài km, cửa ngõ để vào Pavlograd, nơi tọa lạc của một trong những tổ hợp công nghiệp – quân sự Ukraine. Tình hình căng thẳng đến mức, phương Tây phải công khai thừa nhận rằng "Donbass và Crimea nằm ngoài tầm với quân sự Ukraine".
Rồi ở vùng Kursk, đông nam nước Nga, gió cũng đang đổi chiều. Từ nhiều ngày qua, Nga huy động từ 36-50 ngàn quân bao vây những vùng bị Ukraine chiếm đóng. Điều đáng chú ý là Nga không dùng đến một binh sĩ nào từ Donbass như kỳ vọng của Kiev. Một thất bại chiến lược, theo như đánh giá từ nhiều nhà quan sát. Còn đại tá Peer de Jong, trên Le Figaro, nói đến việc Ukraine rơi vào chính chiếc bẫy do họ giăng ra.
Thất bại không chỉ về quân sự mà cả về chính trị. Tổng thống Volodymyr Zelensky không thuyết phục được các nước đồng minh cho phép sử dụng vũ khí tầm xa do họ cung cấp để tấn công các mục tiêu quân sự nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Nhà Trắng quan ngại một sự leo thang quân sự dẫn đến chiến tranh hạt nhân. Nhưng sự sụp đổ của một nước Nga - quốc gia có nhiều kho vũ khí hạt nhân nằm khắp lãnh thổ - cũng khiến Mỹ, Pháp và Đức lo lắng.
Đánh giá sai lầm của phương Tây
Tuy nhiên, cũng theo đại tá Peer de Jong, việc đề xuất đàm phán hòa bình cũng cho thấy các bên đã cảm thấy mệt mỏi vào lúc nhiều nước đồng minh như Pháp, Đức đang gặp khủng hoảng chính trị nội bộ, còn Mỹ đang bước vào một giai đoạn bầu cử tổng thống nhiều bất định. Một quan chức Pháp cảnh báo, bất kể ai sẽ là chủ nhân Nhà Trắng, Donald Trump hay là Kamala Harris, viện trợ quân sự của Mỹ dành cho Kiev sẽ bị giảm, và "Ukraine sẽ không trụ được lâu" trong cuộc chiến.
Hơn nữa, sai lầm của phương Tây là đã đánh giá thấp ý đồ, mục tiêu địa chính trị của ông Putin, cũng như là đã xem nhẹ sức mạnh các mối quan hệ hợp tác giữa Nga với các nước đồng minh phương Nam, đặc biệt là Trung Quốc, Iran và Bắc Triều Tiên. Ba nước này đã chi viện đạn dược, tên lửa, drone, các linh kiện lưỡng dụng… cho phép Nga duy trì cường độ các cuộc tấn công và giành thắng lợi trên chiến trường.
Chính trong bối cảnh này mà ý đồ khởi động "đàm phán hòa bình" nảy sinh. Theo dự kiến, nguyên thủ Ukraine sẽ có cuộc gặp với tổng thống Mỹ Joe Biden và phó tổng thống Kamala Harris, bên lề cuộc họp Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc vào cuối tháng Chín này, nhằm đề nghị một "kế hoạch cho chiến thắng". Thượng đỉnh hòa bình lần hai rất có thể sẽ được tổ chức vào tháng 11 sau kỳ bầu cử tổng thống Mỹ tại Abu Dhabi.
Vấn đề đặt ra là điều gì có thể được xem như là "một thắng lợi cho Ukraine" : Một thắng lợi lãnh thổ đòi hỏi phải kéo dài cuộc chiến để đoạt lại những vùng đất bị Nga chiếm đóng ? Hay đó chỉ cần một thắng lợi chính trị, nghĩa là một đất nước tự do, dân chủ ngả theo phương Tây, thành viên của Liên Hiệp Châu Âu và NATO, nhưng với cái giá phải trả là từ bỏ "tạm thời" chủ quyền lãnh thổ những vùng đất bị Nga chiếm ?
Rồi làm thế nào bảo đảm an ninh cho Ukraine một khi im tiếng súng ? Lời giải nằm ở Washington và Moskva. Tuy nhiên, một nhà ngoại giao lưu ý, "chừng nào ông Putin vẫn tại quyền, người ta không thể bảo đảm rằng chiến tranh sẽ không tái diễn". Trong hiện tại, điều tổng thống Nga muốn là một sự đầu hàng từ phía Kiev !
Minh Anh
****************************
"Drone rồng phun lửa" : Vũ khí mới của Ukraine chống quân Nga
Thùy Dương, RFI, 16/09/2024
Báo chí Pháp nửa đầu tháng 9 cho biết trên nhiều mạng xã hội đã liên tiếp xuất hiện các hình ảnh về loại vũ khí mới Ukraine đưa ra chiến trường, "drone rồng phun lửa", được trang bị vũ khí gây cháy với sức nóng lên tới 2.200 độ C, không thể dập tắt, có thể tiếp tục cháy ngay cả trong nước. Không chỉ phá hủy các thiết bị kim loại, gây thương tích, "drone rồng" còn là một loại vũ khí đánh vào tâm lý của đối phương.
Một lính cứu hỏa Nga nói chuyện qua bộ đàm, phía sau là một kho chứa xăng dầu bốc cháy do bị drone Ukraine tấn công. Sevastopol, Crimea, ngày 29/04/2023. AP
Qua một video đăng tải trên mạng X, Bộ Quốc phòng Ukraine hôm 04/09/2024 xác nhận đang triển khai "drone rồng" khạc lửa thiêu cháy các thiết bị quân sự mà các lực lượng Nga giấu dưới các lùm cây. Những chiếc drone với sức tàn phá khủng khiếp "là đôi cánh báo thù của chúng tôi, với hỏa lực trực tiếp dội xuống từ trên trời", binh lính Ukraine thuộc đơn vị drone của lữ đoàn cơ giới số 60 đang triển khai drone rồng tuyên bố trên mạng xã hội Facebook, được La Croix ngày 12/09 trích dẫn.
Còn theo Le Monde ngày 06/09, việc Ukraine sử dụng loại vũ khí này đã được phía Nga xác nhận, chẳng hạn trong video công bố ngày 05/09, một người lính Nga kể lại hậu quả của một cuộc tấn công bằng drone trang bị vũ khí nhiệt nhôm. Từ một vị trí ẩn náu trong một khu rừng thông, người lính giải thích rằng đơn vị của anh thuộc trung đoàn xe tăng 59 "đã mất hết trang bị, vũ khí, đạn dược, phương tiện cơ giới, máy phát điện, đồ dùng cá nhân, tài liệu, mọi thứ đều đã bị đốt cháy". Người đàn ông có khuôn mặt bị làm mờ để che giấu danh tính, yêu cầu được "viện trợ nhân đạo". Xung quanh người lính này, đất cát phần nào đã bị cháy thành than, xung quanh lửa vẫn bốc cao.
Theo nhóm tình báo nguồn mở Owl Osint, trung đoàn xe tăng số 59 của Lực lượng vũ trang Liên bang Nga (FAFR) được triển khai ở phía đông bắc thành phố Kreminna, vùng Luhansk, ngay phía trước lữ đoàn cơ giới số 60 của Lực lượng Vũ trang Ukraine (FAU).
Ngày 04/09, kênh Telegram "Voenny Osvedomitel" của Nga (Người cung cấp thông tin quân sự), có 620.000 người đăng ký, đã cho biết : "Việc lực lượng vũ trang Ukraine sử dụng drone trang bị vũ khí nhiệt nhôm để đốt thảm thực vật diễn ra ồ ạt. Việc sản xuất là ở quy mô công nghiệp (…). Thật đáng tiếc là Lực lượng vũ trang Liên bang Nga vẫn cứ chờ đợi, chúng tôi sẽ phải sản xuất không chỉ loại drone tương tự của riêng mình mà còn phải tìm ra các biện pháp đối phó".
Sức mạnh của drone rồng đến từ thermite - hợp chất hóa học gây cháy - hỗn hợp oxit sắt và bột nhôm. Phản ứng nhiệt nhôm - phản ứng hóa học giữa oxit sắt và bột nhôm tạo ra nhiệt độ cao tới 2.200°C, cao gấp đôi so với mức nhiệt 1000 độ C của bom Napalm mà quân đội Mỹ từng sử dụng trong Chiến tranh Việt Nam trong những năm 1960. Mức nhiệt độ cao đến 2.200 độ C làm tan chảy bất kỳ loại kim loại nào và xuyên thủng xe bọc thép hoặc bong-ke. Không gì có thể dập tắt được ngọn lửa do phản ứng hóa học tạo ra, thậm chí lửa vẫn tiếp tục cháy trong nước, theo trang mạng Popular Mechanics, được France 24 trích dẫn hôm 09/09. Chính những đặc tính đó khiến từ hơn 1 thế kỷ nay thermite được giới quân sự tìm kiếm rất nhiều để áp dụng vào vũ khí gây cháy.
Vũ khí nhiệt nhôm đầu tiên được sử dụng ?
Ngược dòng lịch sử, tình cờ được nhà hóa học người Đức Hans Goldschmidt phát hiện ra năm 1893, chất đốt này ban đầu được dùng để cắt kim loại, rồi sau đó được giới quân sự dùng để chế tạo vũ khí gây cháy. Khí cầu Zeppelin của Đức đã dội bom nhiệt nhôm xuống Vương quốc Anh vào năm 1915, trong khi cả hai phe trong Đệ nhị Thế chiến đều sử dụng bom nhiệt nhôm một cách ồ ạt. Ví dụ, quân Đồng minh đã thả hơn 30 triệu quả bom nhiệt nhôm xuống Đức.
Bom nhiệt nhôm sau đó được sử dụng ở Việt Nam vào những năm 1960 và gần đây hơn là ở Syria, theo báo cáo của Human Rights Watch hồi năm 2023.
Nhưng chính Ukraine đã đổi mới bằng cách "trang bị" bom nhiệt nhôm cho drone. Vicky Karyoti, chuyên gia về các vấn đề an ninh quốc tế và sự xuất hiện của các công nghệ mới trong các cuộc xung đột, thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Thụy Điển, giải thích : "Họ gắn chúng vào các drone bán trên thị trường". Chuyên gia của Viện Quan hệ Quốc tế Thụy Điển cho rằng việc biến drone thành "rồng phun lửa" "dễ thực hiện hơn và rẻ hơn so với việc Ukraine phải phát triển hoặc mua bom nhiệt nhôm". Việc oanh kích bằng drone trang bị bom nhiệt nhôm cũng kín đáo hơn, do drone không gây nhiều tiếng ồn và và bay thấp hơn so với máy bay nên khó bị radar phát hiện hơn.
Gây thương tích rất khủng khiếp và đau đớn
La Croix ngày 12/09 trích dẫn báo cáo hồi năm 2020 của tổ chức nhân quyền Human Rights Watch (HRW), theo đó các vết thương gây do vũ khí gây cháy, trong đó đương nhiên có vũ khí nhiệt nhôm, gây ra cho con người là vô cùng đau đớn và khó chữa trị. Những vết bỏng có thể sâu đến tận xương, gây tổn thương đường hô hấp, gây nhiễm trùng, các chấn thương và chứng suy nội tạng. Chính vì thế, việc sử dụng vũ khí nhiệt nhôm bị cấm, trừ phi không thể sử dụng vũ khí ít gây hại hơn để triệt tiêu khả năng gây hại của kẻ thù.
Tổn hại về tâm lý
France 24 ngày 09/09 cho biết Ukraine dùng drone rồng lửa như một loại "vũ khí tâm lý" đánh vào đối phương. Frank Ledwidge, chuyên gia về các vấn đề quân sự Liên Xô tại Đại học Portsmouth của Anh, nhấn mạnh là binh sĩ đối phương sẽ bị chấn động trước "nguy cơ bị thiêu sống" một cách khủng khiếp.
Đối với chuyên gia này, việc Ukraine đăng tải và cho lan truyền các video "drone rồng phun lửa" cũng là một chiêu tuyên truyền của Kiev : "Đó là cách để quân đội Ukraine nói với kẻ thù : ‘Hãy nhìn mà xem, chúng tôi cũng có thể tàn bạo giống như các anh đấy nhé’". Trên thực tế, quân Nga từng bị cáo buộc sử dụng vũ khí gây cháy, đặc biệt là trong chiến dịch tấn công vào Bakhmut của Ukraine.
Đây cũng là cách Kiev để xoa dịu dư luận Ukraine. Vicky Karyoti, chuyên gia về các vấn đề an ninh quốc tế và các công nghệ mới trong các cuộc xung đột, thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Thụy Điển, nhấn mạnh : "Tinh thần của quân đội và người dân Ukraine không ở trạng thái tốt nhất và đây là cách chứng minh rằng quân đội có khả năng gây thiệt hại cho lực lượng Nga". Đối với chuyên gia Karyoti, các "drone rồng" cũng minh họa sự phát triển trong cách Ukraine sử dụng drone. Ban đầu chủ yếu được sử dụng cho các nhiệm vụ trinh sát, sau đó drone được các lực lượng Ukraine trang bị chất nổ để tấn công vào các mục tiêu của Nga. Và đến giờ, drone lại được trang bị chất gây cháy, biến thành "rồng phun lửa".
Nicholas Drummond, nhà phân tích về công nghiệp quốc phòng, chuyên về chiến tranh trên bộ, và cũng là cựu sĩ quan quân đội Anh, được La Croix trích dẫn, cũng tin rằng mục tiêu của việc triển khai drone nhiệt nhôm ở tiền tuyến Ukraine là nhằm gây bất ổn tâm lý, đe dọa lực lượng Nga ở Ukraine.
Loại vũ khí bị luật pháp quốc tế quản lý chặt chẽ ?
Theo báo Pháp Libération ngày 10/09, các loại vũ khí gây cháy, vốn đã gây ra những thiệt hại lớn trong Đệ nhị Thế chiến, nhất là ở Tokyo, Nhật Bản ngày 10/03/1945, đã được luật pháp quốc tế quản lý chặt chẽ kể từ những năm 1980. Còn theo France 24, chính những hậu quả đau thương mà bom Napalm mà Mỹ thả xuống Việt Nam cũng đã thúc đẩy cộng đồng quốc tế thông qua Nghị định thư về cấm và hạn chế sử dụng vũ khí gây cháy tại Genève, Thụy Sỹ, ngày 10/10/1980.
Ukraine và Nga là hai trong số các nước phê chuẩn. Vũ khí gây cháy bị cấm sử dụng nhắm vào dân thường và tài sản dân sự cũng như các khu dân cư. Việc dùng máy bay phóng vũ khí gây cháy tấn công vào một mục tiêu quân sự nằm bên trong khu dân cư cũng bị cấm. Tương tự, việc dùng vũ khí gây cháy để tấn công các khu rừng và thảm thực vật cũng không được phép, trừ khi những khu vực tự nhiên này tự cấu thành mục tiêu quân sự, hoặc bị sử dụng làm nơi che chắn, hoặc ngụy trang cho các chiến binh hoặc các mục tiêu quân sự khác.
Tuy nhiên, theo Vicky Karyoti, Ukraine dường như không vi phạm quy định quốc tế bởi vì họ chỉ oanh kích vào các nơi bị xem như "vị trí quân sự của kẻ thù", tức là chủ yếu gồm các cấu trúc quân sự và xe cơ giới, chẳng hạn xe tăng.
Tuy nhiên, Frank Ledwidge chuyên gia về các vấn đề quân sự Liên Xô tại Đại học Portsmouth của Anh, khẳng định việc Ukraine tuyên bố sử dụng loại vũ khí gây tranh cãi này lại "có nguy cơ thúc đẩy kẻ thù làm điều tương tự", thậm chí thúc đẩy Nga phản ứng mạnh hơn. Hiện nay, các nhà bình luận quân sự Nga đã kêu gọi Nga tự sản xuất drone rồng phun lửa. Càng nhiều drone rồng thì nguy cơ các trung tâm đô thị hứng hỏa lực càng cao.
Thùy Dương
*****************************
Ukraine dùng UAV "rồng phun lửa" tàn phá nhiều khu vực của Nga
Linh Quy, VoV.vn, 09/09/2024
Quân đội Ukraine đã triển khai máy bay không người lái "rồng phun lửa" để tấn công các vị trí của quân đội Nga trên chiến trường.
Hình ảnh UAV "rồng phun lửa" của Ukraine phá hủy một khu rừng của Nga (Ảnh : CNN)
Một loạt video được đăng tải trên mạng xã hội, bao gồm cả trên Telegram từ Bộ Quốc phòng Ukraine công bố mới đây cho thấy các máy bay không người lái bay thấp thả những quả cầu lửa (thực chất là kim loại nóng chảy) xuống các vị trí do Nga chiếm giữ trong các khu rừng.
Đây là các UAV "rồng phun lửa" phiên bản hiện đại của loại đạn dược từng mang lại tác động khủng khiếp trong cả hai cuộc chiến tranh thế giới, được đánh giá là một cải tiến chiến trường đáng sợ mới nhất.
Sức tàn phá khủng khiếp từ UAV "rồng phun lửa" Ukraine tại các vị trí chiến đấu của quân Nga (Ảnh : CNN)
Thực chất đây là hỗn hợp bột nhôm và oxit sắt nóng, được gọi là "thermite", cháy ở nhiệt độ lên tới 2.200oC. Cảnh tượng thả thermite xuống giống như lửa phun từ miệng rồng. Đó là lý do vì sao máy bay không người lái này được đặt tên là "rồng phun lửa".
Thermite có thể dễ dàng đốt cháy hầu như mọi thứ, kể cả kim loại. Nó được một nhà hóa học người Đức phát hiện vào những năm 1890 và ban đầu được sử dụng để hàn đường ray xe lửa. Nhưng sức mạnh quân sự đáng ghờm của loại vũ khí này đã sớm được ghi nhận khi người Đức thả nó từ khinh khí cầu xuống Anh như những quả bom trong Thế chiến thứ I.
Thermite có thể dễ dàng đốt cháy hầu như mọi thứ, kể cả kim loại (Ảnh : CNN)
Cả Đức và đồng minh đều sử dụng bom trên không thermite trong Thế chiến thứ II và họ cũng sử dụng nó để vô hiệu hóa các khẩu pháo, đưa thermite vào khóa nòng và làm tan chảy vũ khí từ bên trong.
Văn phòng Giải trừ quân bị của Liên hợp quốc cho biết loại vũ khí gây cháy này có thể gây ra sự tàn phá lớn và thiệt hại về môi trường. "Những đám cháy do 'rồng phun lửa' gây ra rất khó dự đoán và ngăn chặn. Do đó, vũ khí gây cháy thường được mô tả là 'vũ khí khu vực' do tác động của chúng trên một khu vực rộng lớn", trang web của văn phòng này cho biết.
Hiện phía Nga chưa đưa ra bình luận về loại vũ khí này của Ukraine.
(theo CNN)
Linh Quy