Sống lại từ tro tàn, kỹ nghệ vũ khí Ukraine nuôi hy vọng xuất khẩu
Les Echos ngày 08/10/2024 nhận định "Kỹ nghệ quốc phòng Ukraine đã tái sinh từ tro tàn".
Các chiến binh lữ đoàn cơ giới 33 Ukraine sử dụng hỏa tiễn chống tăng có hệ thống dẫn đường tại tiền tuyến Donetsk, ngày 03/06/2024. Reuters - Alina Smutko
Vươn lên dẫn đầu tại Châu Âu
Từ khi bị quân Nga xâm lăng, các nhà cung cấp cho quân đội không có chọn lựa nào khác là phải gia tăng sản xuất. Tổng thống Volodymyr Zelensky hôm 01/10 khi khai mạc Diễn đàn kỹ nghệ quốc phòng quốc tế tổ chức lần thứ hai tại Kiev với gần 300 doanh nghiệp các nước tham dự, đã nhận định từ nay công nghiệp vũ khí Ukraine đang dẫn đầu, ít nhất là tại Châu Âu, và có thể hãnh diện về điều này.
Đối phó với cuộc xâm lược đại quy mô, lãnh vực quốc phòng Ukraine nay có 500 công ty và 300.000 công nhân, tạo ra 1,5% trong số 4,9% tăng trưởng GDP của đất nước. Một ví dụ là ông Zelensky loan báo vụ bắn thử thành công đầu tiên của hỏa tiễn đạn đạo mới "Palianytsia". Tuy vậy sản xuất trong nước không đủ cho nhu cầu của quân đội, nên những tháng gần đây Ukraine ký kết nhiều hợp đồng với phương Tây để cung ứng drone, xe quân sự và đạn dược.
Tuần trước tập đoàn KNDS của Pháp và Đức thông báo mở chi nhánh ở Kiev, và một trong những mục tiêu là bảo trì, sửa chữa các hệ thống đang được quân đội Ukraine sử dụng. Trong số đó có xe tăng Đức Léopard 1 và 2, đại bác tự hành Caesar và thiết giáp AMX-10 RC của Pháp. Công ty Mỹ AeroVironment ký hợp đồng sản xuất tại Ukraine các drone tự hủy Switchblade 600 chuyên diệt xe bọc thép. Tập đoàn Czechoslovak Group của Cộng hòa Czech hợp đồng sản xuất đạn pháo 155 ly trên đất Ukraine kể từ 2025.
Sự tái sinh thần kỳ từ cuộc xâm lăng của Nga
Báo cáo ngày 04/10 của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) ước tính về lâu về dài Kiev sẽ giảm bớt được lệ thuộc vào đồng minh, nhưng những năm tới vẫn cần sự trợ giúp đáng kể của phương Tây. Bởi vì Kiev gần như phải làm lại từ đầu. Trước khi Liên Xô sụp đổ, kỹ nghệ quốc phòng Ukraine chiếm 17% số vũ khí sản xuất và 1/4 năng lực nghiên cứu của Liên bang Xô viết. Nhiều loại hỏa tiễn đạn đạo liên lục địa xuất xưởng từ Dnipro, và hàng không mẫu hạm duy nhất của Liên Xô là do Ukraine đóng. Sau khi độc lập kỹ nghệ quốc phòng chỉ còn là những mảng lẻ tẻ trong chuỗi sản xuất theo hệ thống xô-viết. Kể từ khi Crimea bị Nga chiếm và xung đột nổ ra ở Donbass năm 2014, kỹ nghệ vũ khí Ukraine tập trung cho nội địa, xuất khẩu giảm mạnh.
Nhưng giờ đây trong sáu tháng đầu năm 2024, tổng thống Zelensky cho biết Ukraine sản xuất được số đạn pháo và moọc-chê cao gấp 25 lần so với cả năm 2022, sản lượng drone hàng năm lên đến 4 triệu chiếc. Trước một đối thủ có kho vũ khí và đạn dược hùng hậu, đồng minh chuyển giao chậm chạp, quân đội Ukraine phải phát huy sáng kiến. Chẳng hạn chế ra các drone hải chiến như Sea Baby, Magura, hỏa tiễn hành trình Neptune, giúp đánh chìm 26 chiến hạm Nga, phá thế phong tỏa ở Hắc Hải trong khi Ukraine không có hải quân. Hiệp hội các công ty quốc phòng Ukraine NAUDI đã nghĩ đến xuất khẩu, với năng lực có thể lên đến 20 tỉ đô la.
Ukraine được coi là phòng thí nghiệm lộ thiên cho chiến tranh hiện đại. Dan Hermansen, tổng giám đốc MyDefence của Đan Mạch chuyên chế tạo các thiết bị chống drone và gây nhiễu, cho biết công ty ông đã triển khai trên 2.000 hệ thống tại Ukraine và cập nhật thường xuyên, nhờ vào phản hồi của các quân nhân trên chiến địa.
Hamas còn lại gì, sau một năm ?
Tại Trung Đông, phong trào Hồi giáo Palestine còn lại bao nhiêu tay súng, vũ khí, cơ sở hạ tầng... sau một năm chiến tranh với Israel ? Theo báo cáo của think tank Armed Conflict Location and Event Data (ACLED) ở Mỹ được Les Echos trích dẫn, Hamas đã yếu hẳn đi về quân sự nhưng vẫn không bị triệt tiêu.
Giữa tháng 8, Tsahal khẳng định đã tiêu diệt 17.000 trong số từ 25.000 đến 30.000 chiến binh của lữ đoàn Ezzedeen Al Qassam, nhánh vũ trang của Hamas. Nhưng nghiên cứu trên đây dựa vào báo cáo của các lực lượng Israel cho rằng khoảng 8.500 người thiệt mạng, kể cả các tay súng lẫn những thành viên không tác chiến của Hamas. Như vậy số chiến binh của phe này còn lại khoảng phân nửa, chủ yếu nhờ tuyển mộ thêm người mới.
Tuy nhiên Hamas gặp khó trong việc thay thế các chỉ huy cao cấp vì Tsahal lùng diệt. Chẳng hạn Ismail Haniyeh và Saleh al-Arouri, nhân vật số 1 và số 2 của Hamas đã bị tiêu diệt ở Tehran và Beirut, hay Mohammed Deif, chỉ huy lữ đoàn Ezzedeen Al Qassam cũng đã mất mạng. Theo ACLED, nay Hamas dùng chiến thuật du kích cho một cuộc chiến tiêu hao thay vì đối đầu trực diện, nhằm gia tăng cơ may sống sót.
Về người dân tại Dải Gaza, Le Monde ghi nhận với những cuộc chạy loạn không ngừng để tránh bom, những chuyến xe chở thực phẩm viện trợ bị những con người đói khát bao vây, giải phẫu không thuốc mê tại những bệnh viện bị tàn phá… mảnh đất này đã trở nên không thể sống nổi. Có trường hợp đại gia đình bốn thế hệ bị thiệt mạng vì bom chỉ trong vòng vài giây đồng hồ, tính ra gần 2% dân số đã chết vì các trận oanh tạc. Dân chúng Gaza ngày càng mạnh dạn chỉ trích Hamas không hề nghĩ đến việc bảo vệ thường dân.
Thủ phủ Hezbollah ở Lebanon trở nên thành phố ma
Còn tại Lebanon, phóng sự tại chỗ của Les Echos cho biết từ ba tuần qua, Israel oanh kích dữ dội khiến nhiều gia đình phải di tản và khu phố Dahieh, đại bản doanh của Hezbollah trở nên hoang vắng. Les Echos gặp gỡ Assaad Raphael, sống tại khu phố sang trọng Yarzeh của Beirut, trên tầng cao một tòa nhà có thể nhìn thấy quang cảnh ngoại ô phía nam, trực tiếp chứng kiến những trận oanh tạc của Israel.
Ông kể : "Cả tuần qua những trận oanh kích ác liệt diễn ra hằng đêm. Tối hôm qua, quân đội Israel thả bom xuống một kho đạn của Hezbollah, chúng tôi nghe những tiếng nổ trong suốt một tiếng đồng hồ". Do vách tường phòng khách bằng kính, những trận bom diễn ra trước mắt như trên màn ảnh xi-nê. Dù cảm thấy được bảo vệ ở Yarzeh vì có quân đội Lebanon và nhiều đại sứ quán ngoại quốc, họ vẫn lo sợ bị oanh kích nhầm.
Cách đó 800 mét theo đường chim bay, Dahieh, thủ phủ Hezbollah bị oanh tạc liên tục từ ba tuần qua, nay là một thành phố ma. Đường phố không người, các tiệm buôn đóng cửa. Tại một ngã tư, cuộn khói đen bốc lên từ một tòa nhà : Tsahal loan báo nhắm vào một nhân vật cao cấp của phong trào Hồi giáo Shia. Xa hơn khoảng 300 mét, tầng trệt một tòa nhà đang bốc cháy : đó là kho vũ khí của Hezbollah ngụy trang thành nơi sửa xe, bị Israel nhắm đến. Trước những tòa nhà không người ở là những chiếc xe hơi bị bỏ lại, phủ đầy bụi và mảnh vỡ các vụ nổ.
Một triệu cư dân đã sơ tán tại những trại tạm cư, hay ở nhờ nhà người thân. Ở trung tâm Beirut, hàng trăm gia đình ngủ dưới đất. Căng thẳng thường xuyên vì tiếng bom và các drone vần vũ trên đầu. Truy lùng Hezbollah, tình báo Israel dùng các drone loại Hermes 900 bay được lâu trên tầm cao trung bình để giám sát thủ đô Lebanon 24/24. Một người dân chỉ dám ra khỏi nhà để mua thuốc chống trầm cảm thổ lộ, chỉ sợ một chỉ huy Hezbollah ẩn náu trong tòa nhà là Israel sẽ không ngần ngại thả bom. Vào cuối ngày, các phi cơ tiêm kích Israel vượt bức tường âm thanh trên bầu trời Beirut gây ra những tiếng nổ lớn, khiến cư dân thủ đô Lebanon càng thêm stress.
"Quạ báo hung tin"
Le Monde mô tả, trên con đường dẫn đến phi trường quốc tế Rafic-Hariri, nhiều tòa nhà nằm cạnh khách sạn Golden Plaza đã trở thành gạch vụn. Vụ oanh kích của Israel rạng sáng Chủ nhật 06/10 để lại một hố sâu bốc khói. Các thành viên Hezbollah chạy xe gắn máy hay xe hơi xuất hiện khi có người đến gần địa điểm.
Tại Lebanon, nay tất cả mọi người đều theo dõi danh khoản X thuộc về phát ngôn viên tiếng Ả rập của quân đội Israel, Avichay Adraee, những ai không dùng mạng xã hội thì được người thân thông báo qua điện thoại mỗi lần "Avichay" đăng thông báo ra lệnh sơ tán. Báo chí Lebanon coi nhân vật này là "quạ báo hung tin của Israel". Mỗi đêm, và đôi khi vào ban ngày, quân nhân này chỉ ra những tòa nhà thậm chí cả một khu phố ở ngoại ô phía nam cần tránh xa, có cả bản đồ cụ thể. Sau loan báo là những trận bom vang động cả đêm.
Một số vụ oanh tạc không được báo trước, trong trường hợp nhắm vào những nhân vật có trách nhiệm về chính trị hay quân sự của Hezbollah cũng như Hamas, chẳng hạn vụ tấn công ngoạn mục vào Dahiye hôm 27/09 tiêu diệt Hassan Nasrallah, thủ lãnh Hezbollah. Quân đội Israel cho biết đã nhắm vào Hicham Safieddine, người đứng đầu hội đồng hành pháp Hezbollah và là anh em họ của Nasrallah, được cho là sẽ lên thay. Bị Hoa Kỳ coi là "khủng bố", nhân vật thân cận với Iran có tiếng là sắt đá. Cái chết của Safieddine vẫn chưa được Israel lẫn Hezbollah xác nhận. Theo tin đồn, tướng Iran Esmail Ghaani đến Beirut để giúp tổ chức lại ban lãnh đạo Hezbollah, cũng đã thiệt mạng trong vụ này.
Không nên nhầm lẫn kẻ thù ở Trung Đông
Về phía Pháp, Le Figaro cho rằng "Đừng nhầm lẫn kẻ thù ở Trung Đông". Đúng một hôm trước khi Israel chuẩn bị kỷ niệm một năm vụ thảm sát người Do Thái kinh khủng nhất kể từ sau Đệ nhị Thế chiến, ông Emmanuel Macron trên làn sóng đài France Inter kêu gọi của không chuyển giao vũ khí cho Israel. Thời điểm đưa ra tuyên bố đã không hay, nội dung cũng gây hoang mang, tạo cảm giác tổng thống Pháp muốn Nhà nước Do Thái không còn phương tiện tự vệ trước những cuộc tấn công liên tục từ một năm qua. Tệ hơn nữa, còn khiến người ta nghĩ rằng nước Pháp đã nhầm lẫn kẻ thù tại vùng Trung Cận Đông.
Hôm 07/10/2023 không phải Israel tấn công Dải Gaza mà là Hamas khủng bố các kibbuz Do Thái ôn hòa nhất. Phụ nữ, người già, trẻ em đều không thoát, cuộc tàn sát dã man này rõ ràng mang tính diệt chủng, họ bị tước đoạt quyền sống chỉ vì là người Do Thái. Vụ thảm sát này không nhắm vào các căn cứ quân sự hay khu định cư, mà những thường dân sinh sống trên lãnh thổ của Israel đã được quốc tế công nhận. Sự man rợ của Hamas chứng tỏ Nhà nước Do Thái không thể tự cho phép thua một cuộc chiến, vì toàn bộ dân chúng có nguy cơ bị lưỡi gươm đâm xuyên qua người.
Sự kiện lịch sử thứ hai, ngày 08/10/2023 không phải Israel tự dưng thích tấn công nam Lebanon, chính Hezbollah đã oanh tạc Gallilée mà không cần biết đến ý kiến của chính phủ Lebanon, để yểm trợ Hamas. Có nguy hiểm hay không khi bị tấn công quân sự ? Hẳn là có. Trong khi rất nhiều lần Israel cảnh báo Hezbollah nên ngưng quấy nhiễu, rất nhiều lần chính thức yêu cầu các cường quốc buộc áp dụng nghị quyết 1701 của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc : Hezbollah phải rút quân sang bên kia sông Litani. Có cần nhắc lại sự kiện hồi tháng 10/1983, 58 lính nhảy dù Pháp đến Lebanon làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình đã bị Hezbollah giết chết ?
Kẻ thù của Pháp và tư tưởng kỷ nguyên Ánh Sáng không phải là Israel mà là các phong trào Hồi giáo, dù là Sunni hay Shia. Vào lúc hữu ích nhất để vận động cho hòa bình, tổng thống Pháp lại gây bất bình vô ích với Israel, để cho ngoại giao Mỹ đơn thương độc mã. Macron tự bắn vào chân mình, đó là điều đáng tiếc cho khu vực.
Thụy My