Đưa quân sang giúp Nga, Bắc Triều Tiên quốc tế hóa chiến tranh Ukraine
Le Monde ngày 21/10/2024 cho rằng "Việc triển khai lính Bắc Triều Tiên là sự leo thang chưa từng thấy trong chiến tranh ở Ukraine". Libération gọi là "những người áo xanh (petits hommes verts)", hàm ý đội quân không quân hiệu lúc đổ bộ vào chiếm Crimea mà mãi sau này Putin mới công nhận là lính Nga. La Croix nhận xét sự kiện này đánh dấu việc "quốc tế hóa" cuộc chiến.
Màn hình ti vi ở nhà ga Seoul, Hàn Quốc chiếu cảnh những người lính được cho là từ Bắc Triều Tiên xếp hàng nhận quân trang quân dụng của Nga, trong chương trình thời sự ngày 21/10/2024. AP - Ahn Young-joon
Những bằng chứng cho thấy lính Bình Nhưỡng đến Nga
Theo tình báo Ukraine và Hàn Quốc, khoảng 12.000 lính Bắc Triều Tiên đang được điều sang và huấn luyện tại Nga, sau đó sẽ tham gia trên chiến trường Ukraine. Libération nhận xét, những ngày qua liên tục có những dấu hiệu chứng tỏ Bắc Triều Tiên can dự trực tiếp vào chiến tranh ở Ukraine. Thứ Sáu 18/10, tình báo Hàn Quốc (NIS) công bố ba ảnh vệ tinh. Ảnh thứ nhất cho thấy một chiếc tàu chở lính của chế độ Bình Nhưỡng từ cảng Chongjin về vùng Viễn Đông Nga. Trong hai ảnh còn lại, các đội quân Bắc Triều Tiên tập hợp trong căn cứ quân sự Ussuriysk và Khabarovsk ở miền đông nước Nga.
NIS cho biết số lính đợt đầu đưa sang Vladivostok từ 08 đến 13/10 là 1.500 người, và tổng cộng sẽ lên đến 12.000. Ngày 18/10, video của một định chế liên quan đến Ukraine tuy chỉ dài 28 giây nhưng cho thấy những người lính xếp hàng nhận trang bị tại trại huấn luyện Sergievsky ở Nga, với một giọng Triều Tiên miền bắc ra lệnh. Một video khác trên Telegram quay cảnh lính Bắc Triều Tiên tập luyện tại căn cứ quân sự Nga. Tình báo Ukraine ước tính 3.000 lính của Bình Nhưỡng từ nay đến 01/11 sẽ được đưa sang Kursk, nơi quân đội của Kiev vẫn chiếm đóng một phần từ nhiều tháng qua.
Không thay đổi được chiều hướng cuộc chiến
Libération đánh giá đội quân Bắc Triều Tiên có thể làm thay đổi thăng bằng cục bộ, nhưng không đủ số lượng để thay đổi được cuộc chiến, khi quân Nga đã có trên 1 triệu. Giáo sư Michael Clarke của King’s College nói : "Nếu 10.000 đến 12.000 quân, đó là đội tinh nhuệ được huấn luyện chu đáo và có kỷ luật. Nhưng quân đội Bắc Triều Tiên không tham chiến từ 1953, họ quen đi diễn binh, hành động máy móc. Ngay cả khi mặc quân phục Nga và mang danh tính giả, những người này phải chiến đấu cùng nhau. Không thể bố trí họ chung với lính Nga, có quá nhiều khác biệt về huấn luyện và ngôn ngữ. Người Ukraine sẽ nhanh chóng nhận ra mình đang đối mặt với ai".
Theo Andriy Kovalenko, giám đốc Trung tâm chống bóp méo thông tin của Ukraine, trên chiến trường đã có một ít nhân viên quân sự Bắc Triều Tiên giám sát chất lượng và việc sử dụng vũ khí do Bình Nhưỡng cung cấp. La Croix và Le Monde cho biết đã có 6 sĩ quan Bắc Triều Tiên bỏ mạng tại Donetsk, miền đông Ukraine ngày 03/10 vì hỏa tiễn.
Hồi tháng 6, tình báo Hàn Quốc phỏng đoán láng giềng phía bắc đã giao đến 5 triệu quả đạn pháo cho Nga, và theo giáo sư Phillips O’Brien của đại học Saint Andrews, "chiếm phân nửa số pháo mà Nga đã bắn đi trong năm 2024, tương đương sản lượng trong hai năm của Nga". Tờ Daily NK của Hàn Quốc cho biết Bình Nhưỡng đang khẩn cấp tăng gấp đôi sản xuất đạn pháo để đáp ứng nhu cầu của Moskva, đồng thời cho phép xuất sang Nga số đạn sắp hết hạn sử dụng. Bình Nhưỡng cũng cung cấp hỏa tiễn cho Nga - một phân tích độc lập các mảnh vỡ ở Kharkiv xác nhận việc này. Khác với đạn pháo, các hỏa tiễn đều mới, là loại KN-23 hay KN-24, thử nghiệm năm 2019 và sử dụng lần đầu trên chiến trường Ukraine.
Dù quân đội nước thứ ba tham chiến, phương Tây vẫn trói tay Ukraine
Nhờ Kim Jong-un gởi quân sang, Vladimir Putin tránh được việc lệnh động viên rất mất lòng dân. Có đi phải có lại. Các nhà quan sát chắc chắn rằng Bắc Triều Tiên được chuyển giao công nghệ để cải thiện hỏa tiễn đạn đạo liên lục địa, thậm chí có thể cả chương trình nguyên tử, đồng thời làm quen với thực chiến. Bình Nhưỡng có đến 1,2 triệu quân nhưng chưa bao giờ tham chiến từ sau chiến tranh Triều Tiên năm 1953, trừ một số ngoại lệ như gởi vài phi công sang yểm trợ Bắc Việt trước 1975 và giúp Ai Cập chống Israel trong chiến tranh Kippur năm 1973. Đưa lực lượng đặc biệt sang Ukraine còn giúp số lính này quen với vũ khí tân tiến hơn. La Croix nói thêm, tại Bắc Triều Tiên nam giới phải đi quân dịch 10 năm và nữ giới 6 năm, nước này còn có 7 triệu quân dự bị.
Tổng thống Zelensky cảnh báo, việc một nước thứ ba tham chiến có thể dẫn đến "chiến tranh thế giới". Ngược lại, các đồng minh cố trấn an. Tân tổng thư ký NATO Mark Rutte và Lầu Năm Góc đều nói rằng chưa thể khẳng định. Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia ở Washington cho là "Nếu Nga buộc phải hướng sang Bắc Triều Tiên để mộ lính, thì đó là dấu hiệu tuyệt vọng của Kremlin", thủ tướng Anh Keir Starmer cũng có nhận xét tương tự. La Croix dẫn lời bộ ngoại giao Pháp, đánh giá đây là "sự kiện mới hết sức nghiêm trọng". Seoul có thái độ cứng rắn nhất, cảnh cáo sẽ đáp trả bằng "mọi cách". Theo một số nhà bình luận, Hàn Quốc có thể gởi vũ khí sang giúp Kiev.
Le Monde nhận định, lâu nay đã có những người nước ngoài chiến đấu cho Nga trên chiến trường Ukraine, nhưng đó là lính đánh thuê. Đây là lần đầu tiên một chính phủ ngoại quốc gởi quân đội chính quy đến yểm trợ Moskva. Trong khi đó Mỹ và Đức vẫn chưa cho phép Kiev sử dụng vũ khí tầm xa tấn công vào lãnh thổ Nga, Anh và Pháp cởi mở hơn. Tại Ukraine, người ta không thể hiểu nổi sự thận trọng quá mức của phương Tây, thậm chí giận dữ. Olena Halushka, thành viên của Trung tâm hành động chống tham nhũng Ukraine mỉa mai : "Việc tránh leo thang khéo léo đến nỗi giờ đây có cả lính Bắc Triều Tiên trên đất Châu Âu". Le Monde nói thêm, không chỉ Bình Nhưỡng, mà Tehran gần đây cũng cung cấp hỏa tiễn, và Bắc Kinh chuyển giao thiết bị lưỡng dụng cho Moskva.
Đang trên đà thắng, thủ tướng Israel không muốn dừng lại
La Croix dành trang nhất cho thủ tướng Israel Benyamin Netanyahou, mà uy tín đã tăng lên sau nhiều chiến thắng mang tính chiến thuật vừa qua. Trong khi đa số người Israel nói về "chiến tranh ngày 7 tháng Mười" và quân đội đặt tên là "Kiếm Sắt", Benyamin Netanyahou đề nghị gọi là "cuộc chiến Phục Sinh". Tờ báo cho rằng cái tên này nằm trong nỗ lực làm quên đi trách nhiệm trong thất bại an ninh, một năm sau "ngày thứ Bảy đen tối", của vị thủ tướng hôm nay 21/10 tròn 75 tuổi. Bước ngoặt cuộc chiến đã có được sau khi Netanyahou ngày 27/09 bật đèn xanh cho việc oanh tạc tòa nhà ở Beirut nơi Hassan Nasrallah đang họp, giết chết thủ lãnh Hezbollah.
Trên đà thắng lợi, Benyamin Netanyahou không chỉ hứa "chiến thắng hoàn toàn" Hamas, mà còn "đưa dân miền bắc hồi cư" sau thời gian di tản vì rốc-kết của Hezbollah, và "thay đổi tương quan lực lượng khu vực trong nhiều năm". Tỉ lệ tín nhiệm của thủ tướng đang ở mức thấp nhất đã tăng vọt kể từ các chiến dịch chống Hezbollah và Iran. Tuy vậy 47% người Israel vẫn cho rằng cần có bầu cử trước cuối năm 2024.
Trong 17 năm cầm quyền, Netanyahou vẫn tránh những cuộc đối đầu trực tiếp dài lâu, nhưng lần này, ông sử dụng những mục tiêu vừa tham vọng vừa mơ hồ để kéo dài chiến tranh. Chuyên gia Amjad Iraqi thuộc cơ quan tư vấn Al-Shabaka phân tích, với tuyên bố chỉ là "khởi đầu cho hồi kết" ở Gaza, Netanyahou coi cái chết của Yahya Sinwar không làm thay đổi một cuộc chiến mà ông tìm cách khắc họa lại môi trường địa chính trị của Israel.
Xung đột Trung Đông chưa thấy lối ra
Chiến dịch trên bộ ở Rafah vào tháng 5, loạt nổ máy nhắn tin tháng 9 và tấn công ồ ạt vào Lebanon từ 01/10, leo thang với Iran... Ông Netanyahou áp đặt lịch trình, lần lượt vượt những lằn ranh đỏ, mặc cho cộng đồng quốc tế phản ứng yếu ớt trước việc đã rồi. Benyamin Netanyahou hướng dần xung đột về phía Hezbollah và "con bạch tuộc Iran", biến vấn đề Gaza thời hậu chiến thành thứ yếu. Hiện Israel lo chuẩn bị trả đũa vụ oanh kích bằng hỏa tiễn đạn đạo của Tehran hôm 01/10.
Chinh chiến kéo dài khiến quân dự bị Israel mệt mỏi, kinh tế sa sút. Theo nhà báo Amit Segal được La Croix trích dẫn, Netanyahou muốn kéo lùi hồi kết của cuộc chiến vì không thấy được giải pháp : "Không thể trục xuất người Palestine, cũng không thể cấp quốc tịch Israel cho họ, và việc thành lập Nhà nước Palestine theo ông là nguy hiểm, thế nên ông cứ để mặc cho thời gian trôi".
Le Figaro ghi nhận nỗi lo của người dân Lebanon bị cắt đứt với miền nam. Tại Beirut cũng như nhiều vùng khác, những vụ oanh tạc của Israel khiến các cộng đồng phải sống chung trên một diện tích đã bị thu hẹp mất 1/4 và lo sợ đến lượt mình trở thành mục tiêu gây thêm căng thẳng xã hội, chính trị giữa các cộng đồng. Chẳng hạn Zghorta, vùng công giáo miền bắc đã tiếp đón 11.000 người sơ tán đã bị vạ lây : 24 người thiệt mạng trong vụ oanh kích hôm 14/10 vào một tòa nhà nơi khoảng 30 người từ Nam Lebanon đến trú ẩn.
Bầu cử tổng thống Mỹ : Tràn ngập tin giả từ Nga, Trung Quốc, Iran
Tại Hoa Kỳ, càng gần đến bầu cử tổng thống, những vụ can thiệp của nước ngoài càng tăng. Le Figaro cho biết Nga, Trung Quốc, Iran tung ra vô số "fake news" tràn ngập trên các mạng xã hội để cố làm ảnh hưởng đến kết quả.
Trong một video do một kênh truyền hình quay cho thấy một cô gái da đen ngồi xe lăn tên Alicia Brown kể lại, năm 2011 cô bị một chiếc xe hơi đụng phải ở San Francisco rồi bỏ chạy, người cầm vô-lăng là Kamala Harris, tổng chưởng lý California thời đó. Thực tế một báo cáo của Microsoft cho biết tất cả đều giả tạo : tai nạn, nạn nhân và ngay cả kênh truyền hình KBSF-TV đều không có thực. Video này do một nhóm tuyên truyền Nga tên Storm-1516 sản xuất, với mục đích giúp Donald Trump đắc cử, đã được xem đến 2,7 triệu lần trên mạng X.
Một video khác lấy bối cảnh một công viên quốc gia ở Zambia, khẳng định Kamala Harris đã sát hại một con tê giác còn non. Trong clip thứ ba, một thanh niên nói rằng các nhà lãnh đạo Ukraine dùng tiền quốc tế viện trợ để mua du thuyền sang trọng. Cũng đều là tin giả, nhưng J.D. Vance vẫn nêu ra. Nhà nghiên cứu Kyle Walter từng làm việc cho Logically AI nói, tin giả từ Nga và Trung Quốc làm cho người ta không còn tin vào điều gì, nghi hoặc chính phủ và những người xung quanh để làm rạn vỡ sự hòa hợp xã hội. "Đó là phương thức xưa nay của KGB, ngày nay được áp dụng bằng các công cụ hiệu quả hơn nhiều so với thời chiến tranh lạnh". Đặc biệt trí thông minh nhân tạo (AI) ít tốn kém và có thể lũng đoạn ở quy mô lớn.
Cho đến nay, hung hăng nhất là Nga. Đầu tháng 9, hai nhân viên của RT bị khởi tố vì chuyển bất hợp pháp 10 triệu đô la cho Tenet, một công ty truyền thông chuyên tuyển mộ những người bình luận bảo thủ Mỹ để đăng các video có lợi cho Donald Trump và Kremlin. Tư pháp cũng có trong tay hồ sơ về 32 trang web nhái theo những tờ báo uy tín, với những bài tuyền truyền thường do AI viết, cáo buộc Ukraine là quốc gia tham nhũng, phát-xít.
Trung Quốc dùng chiến thuật khác. Bắc Kinh tung tin giả bất lợi cho những dân biểu, thượng nghị sĩ Mỹ cứng rắn với Trung Quốc để làm họ thất cử. Còn Iran tấn công đủ mọi hướng : đánh cắp hồ sơ của ê-kíp Donald Trump gởi cho Joe Biden và báo chí tuy không được đăng, mưu toan ám sát… Tình báo đã cảnh báo việc can thiệp của nước ngoài không kết thúc vào ngày 05/11. Một đợt tấn công mới sẽ nhắm vào kết quả cuộc bầu cử, nhất là chỉ được định đoạt bằng một số ít phiếu nơi các bang chiến địa.
Thụy My