Macron thăm Trung Quốc : "Mã" có khắc được "Long" ? (RFI, 09/01/2018)

Có hai chuyện báo chí Pháp rôm rả bàn luận bên lề về chuyến công du Trung Quốc của tổng thống Emmanuel Macron. Thứ nhất là món quà tặng đặc biệt dành cho chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và thứ hai là cách đọc tên tổng thống Pháp bằng tiếng Hoa.

Vệ binh Cộng hòa trong ngày quốc khánh Pháp, 14/07/2017-Reuters

"Ngoại giao kỵ binh" đáp trả "ngoại giao gấu trúc"

Trong câu chuyện thứ nhất, báo chí Pháp hóm hỉnh nói về "ngoại giao kỵ binh" đối đáp với "ngoại giao gấu trúc" của Trung Quốc. Để bày tỏ tình hữu hảo với đối tác Bắc Kinh, tổng thống Pháp đã mang tặng đồng nhiệm Tập Cận Bình : "Một con ngựa của đội Kỵ Binh".

Có tên gọi là "Vesuve de Brekka", chú ngựa bờm nâu 8 tuổi này vốn đến từ một trại nuôi ngựa ở vùng biển Manche và đã gia nhập đội Kỵ Binh Cộng Hòa vào năm 2012. Kèm với ngựa Kỵ Binh, tổng thống Pháp còn tặng cho chủ nhà một bộ yên và một thanh gươm có khắc dòng chữ : "Ông Emmanuel Macron – Tổng thống Cộng Hòa Pháp – Bắc Kinh – Tháng Giêng 2018" (M. Emmanuel Macron – Président de la République Française – Pékin – Janvier 2018).

Sở dĩ chủ nhân điện Elysée có món quà lạ lẫm này là vì vào năm 2014, trong chuyến công du Paris, chủ tịch Tập Cận Bình đã được đội Kỵ Binh Cộng Hòa Pháp hộ tống đến điện Invalides và ông đã bày tỏ sự ngưỡng mộ đội kỵ binh.

Nguyên thủ Pháp tinh ý và có một "cử chỉ ngoại giao" với mong muốn "thắt chặt hơn nữa mối quan hệ hữu hảo với nguyên thủ các nước", đồng thời nhằm đáp trả "chính sách gấu trúc" của Bắc Kinh, theo như giải thích của phủ tổng thống Pháp.

AFP nhắc lại là vào năm 2012, Trung Quốc đã cho nước Pháp mượn cặp gấu trúc, loài động vật quý hiếm được Bắc Kinh sử dụng như là một quyền lực mềm để phát huy ảnh hưởng. Kết quả của nền "ngoại giao gấu trúc" năm đó là một chú gấu trúc con đã được hạ sinh tại vườn thú Beauval vào mùa hè năm 2017. Và gấu trúc mới sinh đó còn có vinh hạnh được đích thân phu nhân tổng thống Pháp đặt tên.

"Mã" khắc "Long" ?

Câu chuyện thứ hai không kém phần thú vị là cách gọi tên tổng thống Pháp bằng tiếng Hoa. Phiên âm tiếng Hoa tên riêng Macron được viết là "Makelong", nghĩa là "Ngựa chế ngự Rồng". Một câu hỏi tuy dí dỏm nhưng không xa mấy thực tế đang được đặt ra : Liệu rằng "Ngựa" Pháp có thật sự chế ngự được "Rồng" Trung Hoa hay không ?

Câu trả lời có lẽ là "Không". Theo quan điểm của ông Jean-Louis Rocca, chuyên gia thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Quốc Tế CERI với đài France 24, trong nhãn quan Bắc Kinh, nước Pháp còn chưa đủ để trở thành đồng minh chiến lược. "Những nước mà Trung Quốc coi trọng là Hoa Kỳ, Nga, Nhật Bản và trong bối cảnh hiện nay là Bắc Triều Tiên".

Với Trung Quốc, "nước Pháp như là một địa danh để vui thú điền viên mà ở đó có các thương hiệu nước hoa, thời trang và chủ nghĩa lãng mạn… Nước Pháp không được xem như là một đối tác chính trị đặc biệt quan trọng. Ngay tại Châu Âu, nước Đức cũng xem xét cẩn trọng điều này".

RFI tiếng Việt

*****************

Chìa khóa của Pháp để mở cửa thị trường Trung Quốc (RFI, 09/01/2018)

Tái cân bằng quan hệ kinh tế và thương mại giữa Pháp với Trung Quốc, tạo dựng một nền tảng mới "có lợi cho cả đôi bên" : hai trong số các hồ sơ nổi bật nhân đối thoại song phương Emmanuel Macron - Tập Cận Bình tại Bắc Kinh.

Tổng thống Pháp, Macron và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh. Ngày 09/01/2018. Reuters

Lãnh đạo Pháp đến Bắc Kinh trong bối cảnh thuận lợi : nước Mỹ của Donald Trump đang để ngỏ một chỗ trống trên bàn cờ thương mại. Nước Đức của thủ tướng Merkel, đối tác kinh tế Châu Âu quan trọng nhất đối với Bắc Kinh, lúng túng chưa thành lập được nội các. Anh Quốc bị chia trí về Brexit. Còn lại Pháp.

Kế hoạch xây dựng một khối Liên Âu vững mạnh của điện Elysée khiến Paris trở thành một đối tác đáng tin cậy trong mắt Bắc Kinh. Nước Pháp là một cửa ngõ quan trọng hơn để Trung Quốc bước vào thị trường Liên Hiệp Châu Âu, tiếp cận với các công nghệ high tech của phương Tây.

Trung Quốc và Pháp "cần có nhau"

Ngay ngày đầu đến Trung Quốc, tổng thống Emmanuel Macron cam kết hàng năm sẽ trở lại thăm nền kinh tế lớn thứ hai trên toàn cầu. Chủ nhân điện Elysée nhấn mạnh đến vai trò quyết định của Bắc Kinh để thỏa thuận chống biến đổi khí hậu Paris vẫn tồn tại sau khi Hoa Kỳ rút lui.

Lãnh đạo Pháp đã chọn Tây An là chặng dừng đầu tiên trong chuyến công du 3 ngày trên quê hương của Tần Thủy Hoàng. Bởi trong quá khứ, Tây An từng là điểm khởi đầu của Con Đường Tơ Lụa mà từ khi lên cầm quyền, ông Tập Cận Bình có tham vọng làm sống lại qua sáng kiến Một Vành Đai Một Con Đường. Dự án này mở rộng tới 65 quốc gia, nối liền các Châu lục Âu - Á, tổng trị giá đầu từ lên tới hơn 1.000 tỷ đô la.

Ngoài các hồ sơ chính về ngoại giao như căng thẳng tại Trung Đông hay tên lửa và hạt nhân Bắc Triều Tiên, Emmanuel Macron và Tập Cận Bình chủ yếu đề cập đến hàng loạt các vấn đề kinh tế song phương và theo như thông báo của phủ tổng thống Pháp, Paris còn chú trọng vào việc "xây dựng một mối quan hệ mới giữa Trung Quốc với Liên Hiệp Châu Âu" trong bối cảnh ông Macron đang tìm cách củng cố vai trò của Liên Âu trên sân khấu chính trị quốc tế.

Trên thực tế hai nền kinh tế Pháp và Trung Quốc có thể bổ sung cho nhau ở những điểm nào ?

Khoảng 50 lãnh đạo các tập đoàn lớn của Pháp tháp tùng tổng thống Macron đến BBK, trong số này phải kể đến những tên tuổi trong ngành năng lượng của Pháp như EDF, tập đoàn Areva hay tập đoàn sản xuất chiến đấu cơ Dassault, hãng máy bay Airbus...

Mỗi lần một nguyên thủ quốc gia đến Bắc Kinh, báo chí chủ ý vào hàng loạt hợp đồng, hay thỏa thuận hợp tác sẽ được ký kết. Chuyến công du Trung Quốc đầu tiên của tổng thống Macron không là một ngoại lệ. Hãng tin Anh, Reuters dự báo sẽ có khoảng 50 thỏa thuận thương mại được ký kết lần này. Trung Quốc đang rất quan tâm đến các lĩnh vực công nghệ hàng không của Pháp, đến các dịch vụ về y tế trên quê hương của Pasteur, đến những sáng kiến làm sạch môi trường, phát triển và quản lý đô thị, đến nền nông nghiệp của Pháp...

Nhưng không chỉ có thế : trả lời trên đài RFI Pháp ngữ, David Baverez, một nhà đầu tư đang hoạt động tại Hồng Kông nêu bật những điểm mạnh của kinh tế Pháp trước ông khổng lồ Châu Á là Trung Quốc :

"Không chỉ có những sản phẩm xa xỉ - de luxe. Đừng quên rằng kinh tế Pháp có năng suất cao vào bậc nhất trên thế giới. Trung Quốc thì đang thực sự cần nâng cao năng suất. Từ nhiều năm qua, kinh tế nước này có phát triển nhưng năng suất còn rất kém cỏi. Lương nhân công còn thấp, do vậy Trung Quốc chưa thể trông cậy vào tiêu thụ nội địa để phát triển.

Mục tiêu tái cân bằng mô hình kinh tế của nước này, tức là lấy tiêu thụ nội địa làm lực đẩy, đồng thời giảm bớt mức độ lệ thuộc vào xuất khẩu, đến nay vẫn mới chỉ là một khẩu hiệu.

Trong hoàn cảnh đó Pháp có những lợi thế để chen chân vào Trung Quốc. Pháp nói riêng, Châu Âu nói chung đang có những kỹ thuật cao đang được Trung Quốc nhòm ngó tới. Trong khi đó chúng ta biết rằng, nước Mỹ của Donald Trump đang đóng với Trung Quốc trên phương diện này. Điển hình là mới đây, Washington đã chận lại dự án của tập đoàn Alibama muốn thâu tóm MoneyGram, một công ty trong lĩnh vực chuyển tiền qua mạng.

David Baverez mùa xuân năm nay cho phát hành cuốn sách nói về quan hệ Pháp và Trung Quốc mang tựa đề "Paris-Pékin Express, la nouvelle Chine racontée au furur Président"- một dạng "Cẩm nang để nói với tổng thống tương lai của nước Pháp về một nước Trung Quốc Mới". Trong mắt David Baverez đó là nơi có phép lạ giải quyết công việc làm cho 200 triệu người từ thôn quê lên thành thị kiếm sống ; không chỉ khát dầu hay nguyên liệu, Trung Quốc còn là một nền kinh tế rất "khát công nghệ".

Trong bối cảnh đó nhà đầu tư người Pháp này cho rằng, chuyến công du Trung Quốc của tổng thống Macron đang diễn ra trong những điều kiện thuận lợi hơn bao giờ hết.

Thứ nhất, tại Hoa Kỳ tổng thống Trump không bỏ lỡ một cơ hội để nhắc lại khẩu hiệu đã giúp ông đắc cử : America First và đòi đóng cửa biên giới nước Mỹ với hàng hóa nước ngoài cạnh tranh bất bình đẳng với các sản phẩm của Mỹ. Thứ hai, nhìn đến đối tác kinh tế quan trọng nhất quan trọng nhất của Bắc Kinh là Vương Quốc Anh, thì từ khi người dân Anh đòi ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu Trung Quốc tránh "bỏ hết trứng vào một giỏ" và tìm những bãi đáp mới để dễ làm ăn với 27 thành viên còn lại trong gia đình Châu Âu, một thị trường với hơn 500 triệu dân thiết yếu cho cỗ máy sản xuất của Trung Quốc.

Sau cùng, với nước Đức, một trong những nền kinh tế hiếm hoi trên thế giới mà cán cán thương mại của Trung Quốc bị thâm hụt – thì thành trì Angela Merkel có phần bị lung lay : hơn bốn tháng sau khi đắc cử thêm một nhiệm kỳ thứ tư, bà Merkel vẫn đang tìm kiếm đối tác để thành lập một chính phủ liên minh.

Trước một Donald Trump có tính khí thất thường, một Angela Merkel đang lúng túng vì chính trị nội bộ và một Theresa May bị cuốn hút vào vòng xoáy của Brexit, giới quan sát cho rằng, Emmanuel Macron đang trở thành một đối tác đáng tin cậy trong mắt ông Tập Cận Bình, và Pháp sẽ tiếp tục là một cánh cửa quan trọng mở ra thị trường Liên Hiệp Châu Âu cho Bắc Kinh.

Tái cân bằng quan hệ và giao thương "hai chiều"

Nhưng nói như vậy không phải là Paris đứng về phía Bắc Kinh một cách vô điều kiện. Đành rằng trước khi hội kiến ông Tập Cận Bình, Emmanuel Macron nhấn mạnh Trung Quốc là một đối tác quan trọng của Pháp và Liên Hiệp Châu Âu, tương lai của Hoa Lục và Lục Địa Già gắn bó với nhau. Ông mong muốn Pháp và Liên Âu không bỏ lỡ cơ hội tham gia vào dự án Con Đường Tơ Lụa Thế Kỷ 21. Nhưng đấy phải là "những con đường để các bên cùng chia sẻ, chứ không thể là những con đường một chiều" và "dự án đó không thể đặt các quốc gia đặt một số quốc gia trong thế chư hầu của một chính sách bà quyền".

Bên ngoài những lời lẽ nhã nhặn và thành thật khi Paris cảm ơn Bắc Kinh nỗ lực trên mặt trận chống biến đổi khí hậu, tổng Macron đến Trung Quốc lần này với một thông điệp rất rõ ràng : Pháp mong muốn cân bằng lại quan hệ kinh tế và thương mại giữa hai nước.

Pháp là điểm đầu tư lớn thứ nhì của Trung Quốc trên Lục Địa Già, nhưng luôn trong thế nhập siêu so với ông khổng lồ Châu Á này. Thâm hụt cán cân thương mại của Pháp với Trung Quốc liên tục gia tặng, vượt quá ngưỡng 30 tỷ euro trong năm 2016. Con số này như vậy là cao hơn gấp đôi so với nhà cung cấp lớn nhất của Pháp là Đức.

Trung Quốc chỉ đứng hạng 8 trong số các thị trường mua hàng của Pháp. Dù là nước đông dân nhất địa cầu nhưng tới nay Trung Quốc mới chiếm có 6 % tổng kim ngạch trao đổi mậu dịch với Pháp. Để so sánh, thì Đức với 85 triệu dân mua vào 17 % hàng made in France. Một chỉ số khác rất tiêu biểu cho thế bất cân đối trong giao thương hai chiều : nếu như đến cuối 2016 đã có 1.600 doanh nghiệp Pháp sang Trung Quốc làm ăn, thì ngược lại mới có khoảng 700 đơn vị đại diện cho cả Trung Quốc lẫn Hồng Kông có mặt trên đất của các chú Gà Trống Gaulois.

Nhìn rộng ra hơn ngoài phạm vi nước Pháp, theo thống kê của Phòng Thương Mại Châu Âu tại Bắc Kinh được công bố hồi tháng 9/2017 : trong năm 2016, đầu tư của Trung Quốc vào Châu Âu tăng 77 % trong lúc vốn của Châu Âu đổ vào Trung Quốc giảm 1/4.

Tới nay Bắc Kinh luôn hứa hẹn mở cửa cho các công ty nước ngoài, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nhâu Âu, Mỹ sang Trung Quốc làm ăn. Trên thực tế, theo phân tích của chuyên gia Pháp về Trung Quốc bà Alice Ekman – Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI, Liên Hiệp Châu Âu dễ dàng mở cửa cho các công ty Trung Quốc đến Lục Địa Già. Còn doanh nhân Châu Âu thì vất vả hơn khi cắm rễ tại Hoa Lục.

Thanh Hà

**********************

Paris - Bắc Kinh : Thỏa thuận xây dựng nhà máy xử lý chất thải hạt nhân tại Trung Quốc (RFI, 09/01/2018)

Ngày 09/01/2018 tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Bắc Kinh chứng kiến lễ ký kết văn bản ghi nhớ thỏa thuận xây dựng tại Trung Quốc một nhà máy xử lý chất thải hạt nhân của Areva. Chi phí dự án lên đến khoảng 10 tỷ euro.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh ngày 09/01/2018. Reuters/Ludovic Marin/Pool

Ngoài ra, một loạt các hợp đồng kinh tế, hợp tác khoa học công nghệ sẽ được ký kết nhân chuyến đi này đặc biệt trong lĩnh vực trí thông minh nhân tạo. Thông tín viên Heike Schmidt tại Bắc Kinh tóm lược :

"Một quỹ đầu tư Pháp-Trung trị giá 1 tỷ euro sẽ được dùng để phục vụ cho các nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ. Một chương trình trao đổi sẽ giúp cho 20 tài năng Trung Quốc, 20 tài năng Pháp về công nghệ cao được hoàn thiện các kiến thức nghiên cứu của họ tại hai nước.

Lĩnh vực y tế dự phòng, xe hơi không người lái, chế tạo robot hỗ trợ người già… trí thông minh nhân tạo đã có mặt trong khắp các dự án. Nhưng tổng thống Emmanuel Macron đã cảnh báo rằng công nghệ phải nhằm mục đích phục vụ con người.

Tuy vậy, giờ đây Trung Quốc còn sử dụng nghiên cứu trí thông minh nhân tạo vào phục vụ việc kiểm soát gần như toàn bộ công dân nước họ. Nhờ các phần mềm nhận dạng và hàng triệu camera giúp nhận diện hơn một tỷ người dân, cảnh sát Trung Quốc có thể can thiệp trước khi tội phạm xảy ra.

Bắc Kinh cũng đang triển khai một hệ thống tín nhiệm xã hội, đánh giá cách ứng xử và thái độ chính trị của từng người dân. Những ai càng có thái độ phê phán chính sách của đảng và Nhà nước thì họ càng khó khăn trong việc học hành, sinh hoạt.

Bắc Kinh đặt chỉ tiêu từ nay đến 2025, công nghệ trí thông minh nhân tạo sẽ cần đầu tư 150 tỷ euro".

Anh Vũ