Đổi tiền để chống lạm phát : Dân Venezuela hoang mang
"Lạm phát năm nay có thể lên đến một triệu phần trăm, muốn mua xăng giá bao cấp phải trình "Sổ yêu nước". Từ đồng "bolivar mạnh" đổi sang đồng "bolivar giữ vững chủ quyền", bỏ đi năm số 0. Đồng tiền mới tương đương với "100.000 bolivar mạnh", kể từ hôm nay thứ Hai 20/08/2018. Chính phủ đã ra lệnh cho các ngân hàng đóng cửa trong bốn ngày để đổi tiền, gây hoang mang trong dân chúng".
Con gà bày bán trong một chợ nhỏ ở Caracas ngày 16/08/2018 có giá 14.600.000 bolivar. Reuters/Carlos Garcia Rawlins
Các gia đình hai miền Triều Tiên bị chia cắt được hội ngộ, Hy Lạp lại có được chủ quyền về tài chính sau tám năm khủng hoảng, cuộc đời và sự nghiệp cố tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Kofi Annan là các chủ đề được báo chí Pháp đề cập nhiều nhất hôm nay.
Liên quan đến Châu Mỹ la-tinh, Le Figaro nhận xét "Người Venezuela khủng hoảng vì những cải cách của ông Maduro". Nhiều biện pháp của chính phủ đưa ra bị phản đối, cũng như việc phát hành tiền mới.
Từ "bolivar mạnh" đổi sang "bolivar chủ quyền"
"Tôi muốn đất nước lành bệnh, tôi có phương thuốc, hãy tin tôi". Tổng thống Venezuela, Nicolas Maduro đã phát biểu trực tiếp trên truyền hình hôm thứ Sáu 17/08/2018 để loan báo về "hệ thống mới về kinh tế của Venezuela". Người kế nhiệm Hugo Chavez cố vẫy vùng để thoát khỏi khủng hoảng kinh tế, nhưng tuy các biện pháp được loan báo rất quy mô, thì phương tiện để thực hiện vẫn hết sức mơ hồ.
Bên cạnh đó là việc đổi tiền. Venezuela chuyển từ đồng "bolivar mạnh" sang đồng "bolivar giữ vững chủ quyền". Đồng tiền mới được bỏ đi năm số 0, một "bolivar chủ quyền" tương đương với "100.000 bolivar mạnh", kể từ hôm nay thứ Hai 20/08/2018. Chính phủ đã ra lệnh cho các ngân hàng đóng cửa trong bốn ngày để đổi tiền, gây hoang mang trong dân chúng.
Nhà nghiên cứu Paula Vasquez của CNRS giải thích : "Người dân muốn rút tiền từ hôm thứ Năm 16/8 để mua những thứ cần thiết cho cuối tuần. Tôi thấy những hàng người dài hơn một cây số trước các ngân hàng. Nhưng số tiền rút được tối đa là 100.000 bolivar, còn chưa đủ để mua vé xe buýt trở về nhà". Lạm phát năm nay có thể lên đến một triệu phần trăm, và ông Maduro còn loan báo muốn mua xăng giá bao cấp phải trình "Sổ yêu nước".
Không "yêu nước" không được mua xăng trợ giá
"Sổ yêu nước" có giá trị như thẻ căn cước, dùng để mua nhu yếu phẩm theo giá bao cấp, được xác nhận theo mỗi kỳ bầu cử và không phải người dân Venezuela nào cũng có. Giá một lít xăng bán theo sổ chưa tới hai xu theo đô la Mỹ, còn nếu không có "Sổ yêu nước" giá trung bình lên đến 1,16 đô la. Hiện nay giá xăng ở Venezuela rẻ một cách kỳ lạ. Bà Vasquez cho biết vì quá rẻ nên khi đổ xăng khó tìm ra tiền mệnh giá thấp để trả, có lần người bán đã cho không.
Tổng thống Maduro cũng loan báo tăng lương tối thiểu từ 3 triệu "bolivar mạnh" sang 1.800 "bolivar chủ quyền", tức 6.000%. Đồng tiền ảo petro dựa trên giá một thùng dầu thô được lập ra hồi đầu năm, được ấn định là 3.800 "bolivar chủ quyền". Chính phủ cũng nhìn nhận giá trị thực của đồng tiền so với chợ đen, cho giảm giá 96%, hứa hẹn không thâm hụt thuế khóa.
Các đảng đối lập Primero Justicia, Voluntad Popular và Causa R kêu gọi tổng đình công và bất tuân dân sự vào ngày 21/8 để chống lại kế hoạch của chính phủ. Theo họ, đó chỉ là "một tổng thể các biện pháp hổ lốn, càng làm tăng thêm khủng hoảng" ; cho rằng việc tăng lương sẽ làm cho hàng triệu công ty phải đóng cửa. Người dân Venezuela tự hỏi bao giờ mới đổi tiền, vì chưa ai thấy tờ giấy bạc mới ra sao cả, thậm chí nghi ngờ tiền còn chưa được in ra.
Các nước láng giềng lao đao vì khủng hoảng Venezuela
Nhà phân tích Luis Vicente Leon cho biết không lạc quan trước mục tiêu kiểm soát lạm phát, nhưng ghi nhận rốt cuộc chính quyền cũng đã công nhận sự hiện diện của đô la chợ đen và sự quan trọng của thị trường. Chuyên gia Siobhan Mordel trên Les Echos thì cho rằng việc giảm trợ giá xăng và xác định lại giá trị đồng tiền là hướng tốt, nhưng không giúp Venezuela trả được nợ trái phiếu.
Chỉ riêng trong năm nay có 440.000 người Venezuela phải chạy sang Colombia để kiếm sống. Nhưng Le Figaro nhắc nhở, cuộc khủng hoảng Venezuela bắt đầu đè nặng lên các nước láng giềng. Tại Brazil hôm thứ Bảy 18/8, những cuộc đụng độ đã nổ ra ở Pacariuma (bang Roraima) giữa dân địa phương và người tị nạn Venezuela. Cư dân đã buộc người tị nạn phải quay về nước, sau khi đốt những thùng carton mà họ dùng làm nơi trú ngụ trên đường phố, lý do là bốn người Venezuela đã tấn công một người bán hàng để trộm cắp. Cũng từ hôm thứ Bảy, Ecuador buộc phải trình hộ chiếu để qua biên giới.
Dù giá dầu tăng (chiếm 95% nguồn thu nhập của Venezuela) nhưng sản xuất công nghiệp sụt giảm nghiêm trọng. Các công ty tư nhân sợ bị quốc hữu hóa và bị kiểm soát giá cả, đã giảm tối đa sản xuất. Nhưng theo Les Echos, chính phủ Venezuela tiếp tục đổ cho "các thế lực thù địch" đã tiến hành "chiến tranh kinh tế" làm cho vật giá tăng lên.
Triều Tiên : Sáu giờ gặp gỡ sau nửa thế kỷ đợi chờ
Tại Châu Á, La Croix nói về "Các gia đình hai nước Triều Tiên sẽ có cuộc gặp gỡ ngắn ngủi", còn Libération trích câu nói của một người Hàn Quốc sẽ được gặp anh ruột ở miền Bắc "Tôi biết rằng chúng tôi gặp nhau lần này là lần cuối".
Ông Lee Soo Nam, 77 tuổi cho Libération biết : "Tôi chuẩn bị một ít quà như dụng cụ điện gia đình, mỹ phẩm, những tấm ảnh cũ… và vì anh tôi đã lớn tuổi rồi, nên thêm thực phẩm chức năng". Ông là một trong số 93 người Hàn Quốc bị chia cắt với thân nhân từ gần 60 năm qua, sẽ gặp 88 thành viên gia đình ở Bắc Triều Tiên từ ngày 20 đến 26/8.
Theo La Croix, những người ruột thịt ở hai miền chỉ được tiếp xúc với nhau trong hai bữa ăn, và có hai tiếng đồng hồ để hàn huyên. Tổng cộng là sáu tiếng đồng hồ sau nửa thế kỷ chờ đợi, và họ biết rằng sẽ không bao giờ còn gặp lại nhau nữa trong đời.
Vị đắng của lần gặp cuối trong cuộc đời
Libération dẫn số liệu của bộ Thống Nhất Hàn Quốc cho biết, từ 1998 đến nay có 132.114 người đăng ký xin gặp người thân ở Bắc Triều Tiên, nhưng nay chỉ còn 57.000 người trong số đó còn sống. Máy tính sẽ chọn ngẫu nhiên, và theo Hồng thập tự Hàn Quốc, thì tỉ lệ được chọn là 1/569. Tuy nằm trong số những người may mắn này, nhưng ông Lee tâm sự : "Niềm vui xen lẫn nỗi buồn ly biệt. Chúng tôi đều đã già, đây là lần cuối cùng gặp nhau".
Ông Jae Eun Jung, Hội Hồng thập tự nhìn nhận theo với thời gian, đa số những người "trúng số" đều cảm thấy vị đắng, vì người thân mà họ muốn gặp thường đã qua đời. Rốt cuộc họ chỉ gặp con cháu, những người mà họ chỉ biết sơ qua hoặc chưa hề biết mặt. Cụ Kim Seon Gu, 87 tuổi kể lại, tất cả thành viên trong gia đình đã chết, cụ chỉ gặp được hai em trai hồi chia đôi đất nước mới 4 và 7 tuổi, chẳng có kỷ niệm nào chung.
Đối với Sim Gu Seop, chủ tịch Hiệp hội các gia đình Triều Tiên bị chia cắt, địa điểm gặp gỡ không còn quan trọng nữa. Ông mong rằng các gia đình ở hai miền có thể trao đổi thư từ và nhìn được mặt người thân qua smartphone. "Nhiều người đã qua đời rồi, không còn mấy thời gian nữa".
Kofi Annan, tông đồ hòa bình lạc lõng trong thế kỷ 21
Một nhân vật vừa khuất núi được tất cả các báo vinh danh : cố tổng thư ký Liên Hiệp Quốc. "Kofi Annan, cái chết của một tông đồ hòa bình" (Le Figaro), "Lương tâm của Liên Hiệp Quốc, ông Kofi Annan qua đời" (Les Echos), "Kofi Annan, một cuộc đời chiến đấu cho hòa bình" (La Croix), "Kofi Annan, nhà ngoại giao của một thời kỳ đã qua" (Libération).
Theo Libération, cùng với sự ra đi của ông Kofi Annan, là sự biến mất của một cung cách ngoại giao lịch sự, lặng lẽ, tôn trọng cả tập thể và cá nhân, niềm tin vào thương lượng và chủ nghĩa đa phương. Nói chung, là tin vào năng lực của con người đấu tranh với những xu hướng xấu. Ông là hiện thân cho sự hoàn hảo của tổ chức mà ông đã lãnh đạo từ năm 1997 đến 2006.
Đấu tranh không mệt mỏi cho nhân quyền và hòa bình, ông Kofi Annan là nhà ngoại giao của cuối thế kỷ 20, lạc lõng trong cơn bão cuồng điên của đầu thế kỷ 21. Ông qua đời ở tuổi 80, vào lúc Liên Hiệp Quốc yếu hơn bao giờ hết, trước những ích kỷ dân tộc chủ nghĩa, xu hướng cực đoan và ý hướng tự khép kín.
Giải Nobel hòa bình 2001 là người đầu tiên báo động về hậu quả của tình trạng trái đất nóng lên và bất bình đẳng xã hội – hai vết thương của thế giới hiện đại. Kofi Annan tâm đắc câu châm ngôn của tổng thống Mỹ Harry Truman : "Trách nhiệm của các Nhà nước lớn là phục vụ chứ không phải thống trị các dân tộc" - một công thức chưa bao giờ xa rời thực tế như bây giờ.
Hy Lạp sang trang mới nhưng nhiều giấc mơ đã tan vỡ
Trên lãnh vực kinh tế, "Hy Lạp sang trang mới, không còn bị giám hộ về tài chính", là tựa đề bài viết của Le Figaro. "Hy Lạp rốt cuộc cũng được vực dậy sau tám năm cầm cự", nhận định của Les Echos. Tuy nhiên các báo đều cho rằng tương lai hãy còn nhiều bất định, và cái giá phải trả về kinh tế cũng như xã hội cho chương trình thắt lưng buộc bụng trong thời gian qua là khá cao.
Trong bài "Hy Lạp, sau giảm phát là trầm cảm", Libération nhận xét, trong khi thủ tướng Alexis Tsipras vui mừng vì đất nước ra khỏi chương trình trợ giúp của Châu Âu, người dân Hy Lạp vẫn bi quan. Hưu bổng ở mức tối thiểu, lớp trẻ di cư đi các nước, tỉ lệ sinh đẻ ở mức thấp nhất Châu Âu… những chỉ số xã hội là đáng báo động.
Khoảng 300.000 đến 500.000 trên tổng số 10 triệu dân Hy Lạp đã bỏ đất nước ra đi từ năm 2010, chủ yếu là những thanh niên dưới 25 tuổi. Phân nửa trong số 900.000 công ty có dưới 10 nhân viên đã đóng cửa ; tỉ lệ thất nghiệp từ 10% tăng lên gần 28% trong năm 2013, nay đã giảm dưới mức 20% nhưng số người trẻ không có việc làm lại tăng gấp đôi. Chỉ có 8% người thất nghiệp được hưởng trợ cấp, những người khác phải sống nhờ gia đình hoặc bán đi tài sản với giá rẻ mạt.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy lượng tiêu thụ thuốc tâm thần tăng lên 35 lần, thuốc an thần tăng 19 lần, thuốc chống trầm cảm tăng 11 lần. Nhiều người thấy giấc mơ của mình tan vỡ : một phụ nữ, chủ một công ty địa ốc sắp đóng cửa được Libération hỏi chuyện cho biết phải quay về nhà cha mẹ, người yêu sang nước khác kiếm sống, dự tính cưới hỏi và sinh con phải hoãn lại không biết đến bao giờ. Cô kết luận : "Đất nước đã trở thành siêu thị cho người nước ngoài đến mua bất động sản, còn chúng tôi thành lao động giá rẻ".
Thụy My