Vụ Trung Quốc cho bắt giữ Mạnh Hoành Vĩ, đang là lãnh đạo một tổ chức cảnh sát quốc tế Interpol được nhiều báo Pháp ngày 09/10/2018 bàn luận nhiều. Giới chuyên gia Pháp nhận định cựu lãnh đạo Interpol họ Mạnh đang trả giá cho việc từng là người thân của Chu Vĩnh Khang.
Vụ lãnh đạo Interpol Mạnh Hoành Vĩ qua góc nhìn của họa sĩ châm biếm Plantu. capture d'ecran Le Monde.
Le Monde thông báo "Trung Quốc cáo buộc chủ tịch Interpol tham nhũng". Đây quả là một chuyện hiếm có chưa từng thấy trong lịch sử Interpol. Lần đầu tiên, một lãnh đạo cơ quan cảnh sát quốc tế bị chính quyền một nước bắt giữ khi còn đang tại nhiệm.
Mọi việc bắt đầu từ ngày 25/09. Mạnh Hoành Vĩ, người Trung Quốc đầu tiên được bổ nhiệm làm lãnh đạo Interpol năm 2016, đã mất tích ngay khi về đến Trung Quốc. Chính vợ ông, bà Grace, hiện đang sống cùng với 2 con ở thành phố Lyon, nơi đặt trụ sở Interpol đã đến trình báo cảnh sát về vụ việc, và cho rằng chồng bà đang gặp nguy hiểm. Bà đã không nhận được tin tức gì kể từ khi nhận được tin nhắn cuối cùng mang biểu tượng hình con dao qua điện thoại ngày 27/09.
Sau 10 ngày im lặng, trước những đòi hỏi từ phía Pháp và Interpol, đề nghị Bắc Kinh làm sáng tỏ số phận của Mạnh Hoành Vĩ, chính quyền Trung Quốc, chiều tối Chủ Nhật 07/10, mới chính thức xác nhận ông Mạnh bị điều tra về các tội "tham ô và vi phạm luật lệ". Theo thông cáo của Bộ Công an, cuộc điều tra này là "đúng lúc, thích đáng và rất thận trọng". Interpol cũng nhận được thư xin từ nhiệm của ông Mạnh Hoành Vĩ, với "hiệu lực tức thì" mà báo Pháp nghi ngờ tính xác thực.
Theo giới chuyên gia Pháp được các báo trích dẫn, tham nhũng chỉ là một cái cớ. Trên thực tế, Mạnh Hoành Vĩ là nạn nhân mới của cuộc chiến đấu đá nội bộ, "thanh lý tàn dư của phe Chu Vĩnh Khang".
Ông Mathieu Duchâtel, phụ trách chương trình Châu Á, ở Hội Đồng Quan Hệ Đối Tác Châu Âu ECFR, chuyên nghiên cứu về Trung Quốc, trên nhật báo La Croix, phân tích : "Những sai lầm trong quá khứ trước đây có thể bỏ qua giờ thì không thể. Mạnh Hoành Vĩ phải trả giá cho việc đã gần gũi với Chu Vĩnh Khang", kẻ thù số một của Tập Cận Bình, đã bị bắt và bị kết án tù nặng vì tội tham nhũng và phát tán "bí mật quốc gia".
Quả thật, Mạnh Hoành Vĩ đã từng bước leo lên các nấc thang quyền lực trong bộ máy an ninh khi ông Chu Vĩnh Khang còn tại vị, cho đến khi bị bắt và xử án tù chung thân vào năm 2015.
Vẫn theo ông Duchatel, điều gây ngạc nhiên nhất chính là trong câu chuyện tưởng chừng huyễn hoặc này, Trung Quốc lại liều lĩnh tính toán và chấp nhận để "bị mất uy tín trên trường quốc tế". Bởi vì kể từ giờ, các tổ chức quốc tế sẽ phải nghĩ kỹ trước khi bổ nhiệm một quan chức Trung Quốc vào các vị trí lãnh đạo.
Câu hỏi đặt ra : Tại sao lại tiến hành bắt giữ Mạnh Hoành Vĩ vào lúc này ? Phải chăng ông này đã thật sự trở nên nguy hiểm cho Đảng cộng sản ? Liệu ông ấy có ý định ở lại nước ngoài ? Tất cả những điều đó hiện không ai có thể trả lời.
Nhưng có một điều chắc chắn là quyết định ngông cuồng này chứng tỏ cho thấy việc đặt một đại diện của Trung Quốc lên làm lãnh đạo một tổ chức quốc tế là một sai lầm.
Về điểm này, ông Nicholas Bequelin, giám đốc văn phòng đại diện Đông Á tổ chức Amnesty International, đã thẳng thừng chỉ trích : "Việc đề cử một lãnh đạo công an, vốn có những phương pháp khác xa với các chuẩn mực quốc tế trên phương diện các quyền, và nhiệm vụ đầu tiên của người đó là vĩnh cửu hóa quyền lực của Đảng cộng sản Trung Quốc, cho thấy sự ngây ngô và một sự bất tài nào đó của Interpol".
Tóm lại trong vụ việc này, La Croix nhận xét "Quyết định của Đảng cộng sản trên cả Interpol". Libération không ngần ngại mỉa mai là "Đảng cộng sản Trung Quốc chẳng có nể nang gì Interpol".
Trung Quốc : Lĩnh vực công nghệ chới với
Cũng liên quan đến Trung Quốc nhưng trong lĩnh vực công nghệ. Phụ trang kinh tế báo Le Figaro có bài viết "Những nghi ngờ gián điệp gây tổn hại cho lĩnh vực công nghệ Trung Quốc".
Hôm thứ Sáu tuần trước, cổ phiếu của công ty Hoa Kỳ Supermicro bị giảm giá 45% trên thị trường Mỹ. Tại Hồng Kông, cổ phiếu của tập đoàn Trung Quốc Lenovo, nhà sản xuất máy tính hàng đầu thế giới, đã tụt giá 16%... Đây là hệ quả trực tiếp của một bài báo nói về hoạt động gián điệp công nghệ Trung Quốc.
Theo báo Le Figaro, cuộc điều tra được công bố tuần trước, làm sáng tỏ một vấn đề tế nhị : đó là các doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc và Hoa Kỳ rất phụ thuộc vào nhau. Các nhà báo của Bloomberg Businessweek đã nêu rất chi tiết cách thức mà các điệp viên làm việc cho Bắc Kinh thâm nhập vào hệ thống sản xuất dây chuyền ở Trung Quốc của công ty Mỹ Super Micro Computer, một trong những tập đoàn lớn nhất thế giới, chuyên sản xuất máy chủ.
Dường như các điệp viên này đã cài chip điện tử gián điệp vào các linh kiện điện tử dùng để chế tạo máy tính của Mỹ, qua đó, cho phép tin tặc Trung Quốc tiếp cận được các dữ liệu trung chuyển qua những máy chủ bị dính virus. Điều đáng lo ngại là các tập đoàn tin học lớn nhất thế giới như Apple và Amazon, cũng như các cơ quan chính quyền Hoa Kỳ sử dụng chủ yếu máy chủ của Supermicro.
Vẫn theo báo Le Figaro, rất nhiều doanh nghiệp Mỹ xây dựng mô hình kinh tế của mình qua việc đặt các cơ sở sản xuất tại Trung Quốc hoặc dựa vào các nhà thầu Trung Quốc, để lắp ráp sản phẩm, giảm chi phí giá thành.
Vụ việc trở nên rắc rối vào lúc "chiến tranh thương mại" giữa Mỹ và Trung Quốc tăng tốc. Hậu quả là từ nhiều tháng nay, căng thẳng trong quan hệ thương mại song phương có thể gây ra những khó khăn trong việc cung ứng hoặc đẩy giá phụ kiện lên cao, tác động tiêu cực đến ngành công nghệ Hoa Kỳ.
Tình hình lại càng phức tạp hơn trong bối cảnh, Bộ Quốc phòng Mỹ, vào tuần trước nhấn mạnh đến những rủi ro ngày càng gia tăng do việc ngành công nghiệp quốc phòng Hoa Kỳ lại phụ thuộc nặng nề đến mức đáng ngạc nhiên vào các nhà thầu Trung Quốc trong lĩnh vực vật tư và công nghệ.
Thứ Sáu tuần trước, quỹ đầu tư Mỹ Greenlight Capital đã bán tất cả các cổ phiếu của Apple vì lo ngại Trung Quốc trả đũa Hoa Kỳ. Từ thứ Năm tuần trước đến nay, cổ phiếu của Apple và Amazon đã giảm 4%.
Bầu cử tổng thống : Brazil rẽ ngoặt ?
Một chủ đề khác cũng được các báo Pháp bàn luận sôi nổi là kết quả bầu cử tổng thống vòng một tại Brazil. Ứng viên cực hữu Jair Bolsonaro đã về đầu với số phiếu ủng hộ áp đảo 46%, chỉ để cho đối phương cánh tả 29% số phiếu cử tri.
Le Monde trên trang nhất chạy tựa : "Brazil, phe cực hữu chiến thắng". Le Figaro có cùng nhận xét có bài viết "Tại Brazil, cực hữu tiến đến cầm quyền". La Croix gần như chắc chắn cho rằng "tại Brazil, cực hữu ngay trước cửa quyền lực".
"Thủy triều cực hữu đang dâng cao tại Brazil", Le Monde nhận xét. Nổi tiếng với những phát biểu miệt thị phụ nữ, bài người đồng tính, phân biệt chủng tộc, cộng thêm với một phong cách có chút gì pha lẫn giữa tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo Philippines, ứng viên phe cực hữu Jair Bolsonaro vẫn mê hoặc được đông đảo cử tri Brazil.
Sự việc cho thấy những thất bại của mô hình cánh tả Brazil, đảng Những Người Lao Động PT, bị quy kết trách nhiệm là đã làm lụn bại đất nước. Do vậy, đối với nhiều cử tri, những thành phần trung lưu và giới doanh nhân, "Phải ngăn chặn đảng PT trở lại", tựa một bài phóng sự của Libération.
Với tỷ lệ phiếu ủng hộ cao ngất ngưỡng, "một con lộ lớn đang rộng mở cho Bolsonaro". Chính sự xâu xé tả - hữu trong chính trường Brazil từ nhiều năm qua đã tạo lợi thế cho sự trỗi dậy của phe dân túy.
Trận động đất bầu cử còn kéo theo cả cơn sóng thần dân túy. Bởi vì trong cùng một lúc, các cuộc bầu cử khác (thống đốc bang, Thượng viện), ba người con trai của Bolsonaro cùng với nhiều thành viên Đảng Xã hội – Tự do của ông Bolsonaro đã giành được thắng lợi tại nhiều bang lớn, nâng số nghị sĩ của đảng từ ba lên hơn 50 người tại Nghị Viện.
Tin chắc thắng lợi trong tầm tay, "Bolsonaro cam kết một trị liệu sốc cho nền kinh tế đất nước" như loan báo trên tờ Les Echos. Nếu thắng cử, ông sẽ dự tính tiến hành một loạt các biện pháp tư hữu hóa và cải cách chế độ hưu bổng.
SOS ! Khí hậu
Trang nhất các báo Pháp đồng loạt đăng cảnh báo của GIEC, nhóm chuyên gia quốc tế về khí hậu về những tác động của hiện tượng trái đất ấm dần thêm 1,5°C.
Le Monde thông báo "Khí hậu : Cơ hội cuối cùng cho hành tinh". Les Echos cũng hòa nhịp "Cảnh báo cuối cùng của GIEC để tránh được điều tệ hại". Le Figaro và La Croix lần lượt đặt câu hỏi "Khí hậu ấm dần : Câu trả lời nào cho khi báo động ?" và "Khí hậu, bây giờ thì sao ?".
Báo cáo của GIEC về tiến triển của hiện tượng khí hậu ấm dần, được công bố ngày 08/10/2018 cho rằng nhằm hạn chế mức tăng nhiệt độ ở 1,5°C đòi hỏi nhiều sự biến đổi xã hội "nhanh chóng" với tầm mức lớn "chưa từng có". Nghĩa là cần có một sự thay đổi toàn diện mô hình phát triển của nhân loại để sao cho có thể giảm được hiện tượng phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính.
Minh Anh