Từ Quốc ngữ Hán/Nôm đến Quốc ngữ Latin được trải dài qua hơn 3 thế kỷ, (309 năm), nếu chúng ta đồng ý từ năm các giáo sĩ Bồ Đào Nha đến Việt Nam năm 1615, cho đến ngày toàn quyền Đông Dương Merlin ký quyết định đưa chữ Việt Latin vào dạy ở ba năm đầu cấp tiểu học năm 1924.
Một loại chữ mà ngày nay được công nhận chính thức là "Quốc Ngữ". Loại chữ này không do một ai hoặc một chính quyền nào hoặc một chế độ nào áp đặt, mà nó được chính dân tộc Việt Nam đón nhận ! Các chính quyền kể cả chế độ Quân chủ cũng như chế độ Bảo hộ đều phải chạy theo và công nhận nó.
Trong vòng 3 thế kỷ đó. Và với một chiều dài lịch sử như vậy ! Thì chắn chắn một điều là không thể chỉ do một người hoặc một biểu tượng nào đó "đại diện" để gọi là "người sáng lập" ra nó.
Lịch sử và trí tuệ con người chỉ có thể chấp nhận rằng : đây là một công trình đóng góp tập thể của nhiều người và qua nhiều thế hệ. Trong đó những người đóng góp lớn nhất, nổi bật nhất và có ý nghĩa nhất được kê khai theo thứ tự :
- Giáo sĩ Francisco de Pina
- Giáo sĩ Gaspar do Amaral
- Giáo sĩ António de Barbosa
- Giáo sĩ Alexandre de Rhodes
- Giáo sĩ Jean-Louis Taberd
- Nhà văn Trương Vĩnh Ký
- Nhà báo Huỳnh Tịnh Của
- Nhà khảo cứu Nguyễn Văn Vĩnh
Paris, tháng 11/2019.
Trần Nguyên Đạo
Kính mời quý độc giả mở và đọc phiên bản PDF sau đây :