Người Việt vốn duy tình hơn duy lý "một trăm cái lý không bằng một tí cái tình", đó là di sản của lịch sử. Ngày xưa người Việt sống quây quần trong một cộng đồng nhỏ nên vì tình làng nghĩa xóm mà cha ông ta chủ trương nhường nhịn lẫn nhau, thậm chí nhường nhịn cả những điều sai quấy.
Ngày hôm nay chúng ta đang sống trong thời đại toàn cầu hóa, biên giới các quốc gia đang bị xóa nhòa dần, trái đất trở nên nhỏ bé và các quốc gia phụ thuộc vào nhau ngày càng nhiều. Trong môi trường hội nhập toàn cầu đó thì tinh thần duy tình phải nhường chỗ cho duy lý. Người nước ngoài không có lý do gì để nhường nhịn hay chấp nhận cái sai của chúng ta mà họ chỉ chiếu theo luật pháp quốc tế.
Rất nhiều vụ kiện của người Việt với người nước ngoài đã chứng minh cho điều đó, điển hình là vụ Vietnam Airlines thua kiện và phải bồi thường cho luật sư người Ý Maurizio Liberati 5,2 triệu euro trước tòa phúc thẩm Paris năm 2006.
Cho dù chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ 4.0 nhưng rất nhiều người Việt vẫn còn mê tín dị đoan và tin vào những thuyết âm mưu không hề có cơ sở. Xin minh định một điều là đức tin khác với mê tín. Đức tin là niềm tin vào một tôn giáo nào đó. Đức tin thường là mặc định và không bàn cãi. Hầu hết các tôn giáo lớn đều hướng thiện, dạy con người tôn trọng lẽ phải, đạo đức và thương yêu đồng loại. Như vậy người có đức tin là rất tốt và đáng trân trọng vì họ biết yêu quí lẽ phải và sống bao dung với mọi người.
Mê tín dị đoan là niềm tin vào những thứ nhảm nhí, mơ hồ, không có cơ sở và không phù hợp với qui luật tự nhiên…
Mê tín dị đoan là niềm tin vào những thứ nhảm nhí, mơ hồ, không có cơ sở và không phù hợp với qui luật tự nhiên, chủ yếu xuất hiện trong lĩnh vực tâm linh và có hậu quả xấu không chỉ đối với cá nhân, gia đình mà lan ra cả cộng đồng. Nó làm mất thời gian, tài sản sức khỏe và thậm chí còn nguy hiểm đến tính mạng. Biểu hiện của mê tín dị đoan là những hành vi ông đồng, bà cốt, xin xăm bói quẻ, xem ngày lành tháng dữ, tin số mạng sang hèn, xem tay, xem tướng, cúng sao giải hạn, tin thầy bùa thầy chú, tin cầu cúng để tai qua nạn khỏi…
Ngày xưa vì mông muội, bất lực và sợ hãi bởi các hiện tượng thiên nhiên như sấm sét, bão lụt nên người Việt cầu cúng để mong bình an, mưa thuận gió hòa. Người Việt xưa thờ đủ loại các con vật như voi, ngựa, hổ, chó, khỉ ; các loại chim như ưng, vẹt, hạc ; các loại bò sát như rắn, cá sấu, rùa, cóc, bò cạp, nhện hay cá ông… Mới đây, vào năm 2018 tại xã Quảng Văn, Ba Đồn, Quảng Bình có một đôi rắn nước trườn lên nằm ở một ngôi mộ cũ thế là dân làng đồn đại đó là "rắn thần". Hàng ngàn người đã dựng rạp, mắc điện, đem hoa, nhang khói đến cúng bái và lập đàn cầu khấn.
Không ít người giàu có mua xe ô tô sau đó làm cơm, rập đầu cúng bái khối sắt vô tri vô giác đó. Không chỉ dân đen đứng tràn cả lòng đường trong dịp lễ cầu an đầu năm tại chùa Phúc Khánh, Hà Nội mà ngay cả các quan chức cộng sản cũng rất mê tín dị đoan, vào ngày rằm tháng giêng thì xe biển xanh (của nhà nước) đi lễ chùa chật đường. Lễ hội khai ấn tại đền Trần, Nam Định cũng ưu tiên cho quan chức trước và rồi năm nào cũng vỡ trận vì người dân chen lấn xô đẩy lấy cho được tờ ấn (không biết để làm gì). Nhiều quan chức lập cả phủ hầu đồng trong nhà. Các doanh nhân thì nườm nượp đi lễ Bà Chúa Kho cuối năm để "trả lễ" và cầu xin tài lộc cho năm mới.
Không chỉ các quan chức nhà nước mê tín dị đoan mà ngay cả chính quyền cũng cố tình cổ vũ cho các hoạt động tâm linh mang nặng mầu sắc mê tín dị đoan như việc thành lập "Viện nghiên cứu và ứng dụng tiềm năng con người" thuộc Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam do một ông cựu bộ trưởng giáo dục và đào tạo là Phạm Minh Hạc làm viện trưởng. Nhiều nhà ngoại cảm đã được tung hô như Phan Thị Bích Hằng, người nổi tiếng nhờ khả năng đi tìm mộ các liệt sĩ. Nhưng thay vì tìm được hài cốt các liệt sĩ thì các gia đình đã nhận được xương cốt động vật đem về thờ cúng (1).
Một số "đạo mới" xuất hiện gần đây và lôi kéo được không ít người Việt tham gia, có thể kể đến "Thanh Hải vô thượng sư", "Hội thánh Đức Chúa Trời" (chi nhánh của Tân Thiên Địa), đạo Hoàng Thiên Long (thờ ông Hồ) của bà Nguyễn Thị Điền (Hà Tây)… Có thể thấy rõ Việt Nam là mảnh đất màu mỡ cho mê tín dị đoan và các tà đạo.
Đạo Hoàng Thiên Long (thờ ông Hồ) của bà Nguyễn Thị Điền (Hà Tây)…
Cũng không quá khó hiểu vì sao người Việt mê tín dị đoan như vậy. Khi cuộc sống bế tắc, nhiều tai nạn, bất an rình rập, hệ thống pháp luật kém cỏi không giải quyết được các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống thì người dân chỉ còn biết tin vào các thế lực siêu nhiên và huyền bí. Dân gian có câu "dương suy thì âm thịnh". Một xã hội mất niềm tin như vậy rõ ràng là không bình thường. Việc hàng ngàn người gồm nhiều nghệ sĩ và các fan hâm mộ tìm đến nhà gymer Duy Nguyễn để chất vấn về việc xúc phạm nghệ sĩ hài Chí Tài vừa mất là biểu hiện của một xã hội không có luật pháp. Thay vì nhờ tòa giải quyết thì người dân đã tìm đến nhà để "dằn mặt" đối phương.
Hiện tại nhiều người Việt đang quay cuồng với một "thuyết âm mưu" mới, đó là "cuộc bầu cử tổng thống gian lận tại Mỹ". Thuyết âm mưu là cách lý giải những vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội theo hướng gán cho chúng những âm mưu bí mật của các thế lực ngầm đứng đằng sau. Đây là một giả thuyết buộc tội một nhóm người hay một tổ chức gây nên hay đứng đằng sau một sự kiện lớn nào đó. Chưa bao giờ chúng ta chứng kiến một cuộc "lên đồng" vĩ đại như vậy. Nó lôi kéo không chỉ tầng lớp bình dân mà còn cuốn theo cả những tầng lớp được xem là trí thức bao gồm nhiều giáo sư, tiến sĩ, luật sư, bác sĩ, nhà báo, nghệ sĩ…
Trên thực tế cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đã kết thúc hôm 7/11/2020 khi ông Biden đọc bài diễn văn tuyên bố thắng cử. Ngày 8/12 là ngày các tiểu bang phải chấm dứt các tranh kiện và xác nhận người chiến thắng, ngày 14/12 là ngày đại cử tri đoàn bỏ phiếu để xác nhận lại lần cuối người đắc cử cũng đã xong với số phiếu chung cuộc không thay đổi là 306 phiếu cho Biden và 232 cho Donald Trump. Ông chủ tịch đảng Cộng hòa tại thượng viện Mitch McConnell cũng đã chúc mừng ông Biden. Trước đó hơn 50 vụ kiện của các luật sư ủng hộ Trump đã thất bại ở hầu hết các tòa án, từ tiểu bang đến liên bang và cả Tối Cao Pháp Viện Mỹ vì không có bất cứ một bằng chứng nào…
Mặc dầu vậy, bất chấp tất cả các sự kiện hiển nhiên và sờ sờ trước mắt đó những người Việt cuồng Trump vẫn khăng khăng cho rằng Donald Trump vẫn chưa thất bại và đây là một âm mưu gian lận của phe Dân chủ "thổ tả". Họ không chỉ tin như vậy mà còn cố bịa đặt ra nhiều tin giả và tìm cách chia sẻ với nhiều người Việt Nam khác.
Mỹ là một quốc gia dân chủ lâu đời và vĩ đại, dù hiến pháp và luật pháp vẫn còn kẽ hở tuy nhiên về cơ bản nước Mỹ vận hành trên nền tảng dân chủ và pháp trị. Hệ thống bầu cử, hành pháp, tư pháp, truyền thông đều có sự độc lập cao. Dù Mỹ theo chế độ tổng thống nhưng lại tản quyền, 50 tiểu bang với cơ chế hoạt động gần như là các quốc gia thu nhỏ, có quốc hội và tòa án độc lập. Chính vì vậy mà đơn kiện của tổng chưởng lý Texas đã không được Tối Cao Pháp Viện cứu xét vì không có cơ sở pháp lý. Các thẩm phán tối cao được Trump bổ nhiệm cũng không giúp gì được Trump vì không thể làm trái luật.
Đơn kiện của tổng chưởng lý Texas đã không được Tối Cao Pháp Viện cứu xét vì không có cơ sở pháp lý.
Như vậy nếu một người yêu quí nước Mỹ, ngưỡng mộ nước Mỹ, tin tưởng và lấy nước Mỹ làm hình mẫu thì không có lý do gì để phản đối hệ thống dân chủ đang vận hành tại nước Mỹ. Hơn nữa, từ xưa đến nay hầu như trong các cuộc bầu cử mà có gian lận thì chỉ có thể là đảng cầm quyền. Các tổ chức đối lập không thể có bất cứ công cụ hay phương tiện gì để gian lận. Các tiểu bang mà Biden thắng như Georgia hay Arizona đều là các bang mà đảng Cộng hòa đang lãnh đạo.
Nhắc lại chuyện cũ, trong cuộc bầu cử quốc hội khóa 14 nhiệm kỳ 2016-2021 tại Việt Nam đã có gần 300 công dân ra ứng cử độc lập và tất cả đều bị loại, rõ ràng là Đảng cộng sản đã gian lận và phạm luật khi tìm cách loại bỏ những người bất đồng chính kiến chứ không bao giờ có chuyện những người đó "gian lận" nên mới bị thua.
Chúng ta thường lên án Đảng cộng sản đồng hóa ông Hồ với Đảng cộng sản và với tổ quốc Việt Nam thì nay những người cuồng Trump cũng đồng hóa Trump với nước Mỹ, thậm chí Trump còn cao hơn cả hiến pháp, lập pháp, tư pháp và Tối Cao Pháp Viện. Bất cứ ai nói khác Trump đều bị xem là "thổ tả" và bị Trung Quốc mua chuộc…
Vào thập niên 80 khi Mặt trận Hoàng Cơ Minh kêu gọi bà con hải ngoại đóng góp tiền bạc cho họ để lập chiến khu và tiến quân về "quang phục quê hương" thì cũng đã tạo ra một cuộc lên đồng tập thể không kém gì lần này. Ông Nguyễn Gia Kiểng vì chủ trương đấu tranh Bất bạo động và Hòa giải dân tộc nên đã bị đâm trọng thương trong một lần nói chuyện tại Hà Lan bởi những kẻ quá khích. Sau này khi nghe kể lại chuyện đó nhiều anh em trẻ trong Tập Hợp không hiểu vì sao người Việt lại có thể hung hăng và mất trí đến thế. Nhưng bây giờ, qua hiện tượng cuồng Trump thì chúng tôi mới hiểu được rằng khi đã cuồng rồi thì người ta thường đánh mất lý trí. Một cô gái trẻ từng tham gia vào một tổ chức nhân quyền của người Việt tại Mỹ đã lên Facebook của Tập Hợp mạt sát người viết là "lưu manh, tráo trở, vô nhân tính và mất dậy" vì đã dám nói xấu Trump trong bài viết "Trang sử Donald Trump đang khép lại" (2).
Hậu quả của việc mê tín dị đoan và việc tin vào các thuyết âm mưu là gì ? Đầu tiên nó sẽ làm cho người ta mụ mẫm và hoang tưởng dẫn đến mất sáng suốt, không còn phân biệt được đâu là đúng, đâu là sai. Hậu quả nhãn tiền là gia đình bất hòa, bạn bè, vợ chồng, con cái bất đồng và cãi vả. Tiếp theo là họ sẽ mất hết uy tín sau những gì đã tạo dựng được. Sự nghiệp của họ sẽ gặp khó khăn trong tương lai. Donald Trump nếu không làm tổng thống thì ông ta hoàn toàn có thể sống trong giàu sang và nhung lụa đến cuối đời nhưng từ nay trở đi cuộc sống của ông ta khó có thể bình yên. Không ai biết được những gì đang chờ đợi ông ta ở phía trước vì lành ít dữ nhiều.
Nếu một đám đông cùng "lên đồng tập thể" thì sẽ tạo ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng cho xã hội. Chân lý, lẽ phải và sự thật phải nhường chỗ cho sự dối trá, hời hợt và quá khích. Một đất nước không thể phát triển và xã hội không thể văn minh nếu người dân còn mê tín dị đoan và tin vào những thuyết âm mưu không có cơ sở thay vì tin vào một chính quyền dân cử. Rất may Trump không phải là người Việt Nam, nếu không hậu quả sẽ khôn lường.
Việt Hoàng
(18/12/2020)
(1) VTV “vạch mặt” nhà ngoại cảm Phan Thị Bích Hằng, VietnamNet, 24/10/2013
(2) Việt Hoàng, "Trang sử Donald Trump đang khép lại", Thông Luận, 08/11/2020