Đúng như dự đoán, Lương Thế Huy, ứng cử viên "độc lập" duy nhất, tự ứng cử Đại biểu quốc hội khóa 15 đã bị loại. Ông Lương Thế Huy chỉ được 101.479 phiếu, tức 17,69% số phiếu tại đơn vị bầu cử số 6, gồm quận Hà Đông và các huyện Thanh Trì, Thanh Oai.
Chỉ có 4/9 người tự ứng cử trúng cử khóa 15 này và đều là người cũ. Đó là ông Hoàng Văn Cường, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân và ông Nguyễn Anh Trí, Chủ tịch Hội huyết học và truyền máu Việt Nam. Hai người còn lại là ông Trương Trọng Nghĩa, Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh và bà Khương Thị Mai, Giám đốc điều hành Công ty nhôm Namsung Việt Nam. (Bà Mai từng là lãnh đạo sở Lao động -Thương binh và Xã hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân Dân tỉnh Nam Định).
Không ít nhân sĩ Việt Nam vẫn mong muốn và hy vọng được đắc cử vào Quốc hội để có tiếng nói...điều đó là viễn vông và vô ích. Lý do chúng tôi đã trình bày trong bài viết "Quốc hội bù nhìn" (1). Nội bộ Đảng cộng sản đang chao đảo và phân hóa mạnh. Họ không muốn có thêm bất cứ một rắc rối hay phiền toái nào, dù nhỏ. Họ cần sự "thống nhất" giả tạo trong nội bộ để che đậy những rạn nứt và bối rối.
Đảng cộng sản Việt Nam luôn xem các nhân sĩ, dù ôn hòa đến mấy cũng thuộc thành phần "cơ hội chính trị". Theo Tạp chí Cộng sản thì : "Đặc điểm của tất cả chủ nghĩa cơ hội hiện đại trong mọi lĩnh vực là : nó mang tính chất không rõ ràng, lờ mờ và không thể nào hiểu nổi được. Do bản chất của mình, phái cơ hội chủ nghĩa bao giờ cũng tránh đặt các vấn đề một cách rõ ràng và dứt khoát ; bao giờ nó cũng tìm con đường trung dung, nó quanh co uốn khúc như con rắn nước giữa hai quan điểm đối chọi nhau" (2).
Cũng theo Tạp chí Cộng sản thì : "Những kẻ cơ hội chính trị gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự nghiệp cách mạng của dân tộc và uy tín của Đảng, xâm hại tới lợi ích của quần chúng nhân dân cũng như làm xói mòn niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Vì thế, đấu tranh loại bỏ những phần tử cơ hội chính trị là trách nhiệm của các tổ chức đảng, đồng thời có sự tham gia tích cực của quần chúng nhân dân".
Đảng cộng sản rất rõ ràng và dứt khoát trong việc dựng nên một làn ranh giữa họ và các nhân sĩ khi đưa ra tiêu chuẩn lựa chọn cán bộ là phải :
"Trung thành với lợi ích của Đảng, của quốc gia, dân tộc và nhân dân ; kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu, lý tưởng về độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội và đường lối đổi mới của Đảng. Có lập trường, quan điểm, bản lĩnh chính trị vững vàng, không dao động trong bất cứ tình huống nào, kiên quyết đấu tranh bảo vệ Cương lĩnh, đường lối của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước".
(Quy định số 89 của Bộ Chính trị khóa XII, ngày 4/8/2017, về "Khung tiêu chuẩn chức danh, định hướng khung tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp) (2)
Đảng cộng sản ngày càng kiên quyết dựng lên một làn ranh giữa họ và các "phần tử cơ hội chính trị".
Rõ ràng là Đảng cộng sản đang quyết tâm sàng lọc những "phần tử cơ hội chính trị", kể cả đảng viên nhưng phát ngôn mạnh mẽ và có vẻ đứng về phía lẽ phải như Lưu Bình Nhưỡng, Ksor H’Bơ... Dù vậy một số nhân sĩ vẫn không biết điều đó, có lẽ do họ không đọc báo của Đảng cộng sản. Đáng lẽ ra trước khi có ý định tham gia vào guồng máy của Đảng cộng sản, kể cả Quốc hội thì các nhân sĩ phải tìm hiểu xem qui định của họ như thế nào. Không nên hời hợt quá như vậy. Nhắc lại, nhân sĩ là những người tranh đấu cho dân chủ một mình, họ không tham gia hay ủng hộ cho tổ chức nào.
Nhân đây chúng ta cùng nhớ lại sự kiện Viện Nghiên cứu Phát triển (IDS) đã tự giải thể để phản đối Quyết định 97 của Đảng cộng sản, cấm các tổ chức nghiên cứu công bố những phản biện trước khi được nhà nước thông qua, ngày 14/09/2009.
"Các thành viên IDS không phải là những người đối kháng. Họ không đòi đa nguyên, đa đảng, nhân quyền. Chưa bao giờ có ai trong họ bày tỏ sự bất bình trước những vụ án chính trị thô bạo. Họ không quan tâm đến phong trào dân chủ và cũng không đánh giá cao những người dân chủ. Họ chọn con đường phục vụ chế độ và cố gắng để cải tiến nó. Họ tự đánh giá là những trí thức lớn, điều này có phần đúng, và họ đã chọn làm những trung thần của chế độ. Họ tôn trọng Đảng cộng sản và muốn phục vụ chế độ một cách thông minh. Vậy mà họ đã bị chèn ép đến mức phải tuyên bố tự giải thể" (3).
Viện IDS đã cố gắng chọn phương pháp mà họ cho rằng ôn hòa, giúp chế độ thay đổi và cải cách từ bên trong. Tuy nhiên lựa chọn đó đã thất bại. Chính thái độ "ngô không ra ngô, khoai không ra khoai" của họ khiến chính quyền coi thường họ và phong trào dân chủ Việt Nam cũng không được lợi ích gì, thậm chí còn có hại vì "sự hiện diện của khuynh hướng này đã có tác dụng khiến những người dân chủ đối đầu trực diện với chế độ một cách ôn hòa bị nhìn một cách oan sai như là cực đoan hoặc không thực tiễn và do đó ít được hưởng ứng".
IDS mâu thuẫn ở chỗ : "Tuy chủ trương phải hội nhập vào chế độ và hợp tác với nó để thay đổi nó từ bên trong nhưng họ lại không nói thay đổi để tiến tới cái gì. Nếu họ nói là thay đổi để tiến tới dân chủ đa nguyên đa đảng thì họ sẽ bị coi là đối lập và sẽ bị loại trừ ngay. Ngược lại họ cũng không thể công khai bênh chính quyền cộng sản vì nó bạo ngược. Họ làm như không có ý kiến. Nhưng không có ý kiến trên vấn đề dân chủ hóa đất nước là tự triệt thoái khỏi cuộc tranh luận nòng cốt nhất hiện nay. Muốn thuyết phục được ai thì ít nhất cũng phải cho người đó biết mình muốn gì. Cái nhập nhằng của khuynh hướng này là ở chỗ nó bắt cá hai tay, đối với những người dân chủ nó muốn được coi như một khuynh hướng dân chủ hóa trong khi đối với chính quyền cộng sản nó muốn được nhìn như một khuynh hướng ủng hộ và hợp tác" (3).
12 năm đã trôi qua từ ngày Viện IDS giải thể nhưng phương pháp đấu tranh kiểu nhân sĩ như vậy vẫn chưa bị đoạn tuyệt hoàn toàn. Các nhân sĩ vẫn cố gắng kêu gọi chính quyền cộng sản tự thay đổi chứ họ chưa lên tiếng ủng hộ cho các tổ chức chính trị đối lập đứng đắn ngoài Đảng cộng sản. Một số nhân sĩ đi xa hơn bằng cách chỉ trích và phê phán những sai lầm của Đảng cộng sản. Dù đọc rất sướng và họ nhận được rất nhiều sự thích thú (like) của dư luận, nhưng rồi sao ? Chúng tôi chưa thấy các nhân sĩ đưa ra bất cứ một giải pháp nào để thay đổi đất nước. Nếu bị chất vấn thì tất cả biện hộ bằng câu thần chú : "Phải khai dân trí trước đã. Khi nào dân trí cao thì người dân sẽ tự đứng dậy làm cách mạng".
Các nhân sĩ thừa biết là thời của các cuộc cách mạng bằng bạo lực, đập phá và lật đổ đã đi qua. Người dân làm gì có phương tiện. Hơn nữa bạo lực luôn là đặc quyền và sở trường của các chế độ độc tài. Hậu quả của "bạo lực cách mạng" kinh khủng như thế nào thì người Việt Nam chắc rõ hơn ai hết.
Cuộc cách mạng dân chủ lần này chủ yếu diễn ra trên mặt trận tư tưởng và lý luận nên lời nói là tất cả.
Cuộc cách mạng dân chủ lần này chủ yếu diễn ra trên mặt trận tư tưởng và lý luận vì nó không nhằm tiêu diệt hay hạ nhục bất cứ ai mà là để mở ra trang sử dân chủ và tự do cho dân tộc. Tổ chức nào chiến thắng trên mặt trận tư tưởng và lý luận thì sớm muộn cũng sẽ chiến thắng trên thực tế. Trong cuộc tranh đấu này lời nói là tất cả. Có người cho rằng "nói dễ, làm khó" nhưng sự thực không phải vậy, điều đó chỉ đúng trong những công việc chân tay chứ không đúng trong lĩnh vực lý luận và tư tưởng. Đành rằng ai cũng nói được nhưng nói cái gì và nói như thế nào thì lại là chuyện khác. Lời nói là sản phẩm của tâm hồn và trí tuệ mà trí tuệ của mỗi người luôn khác nhau.
Có người hỏi rằng, vậy Tập Hợp Dân chủ Đa Nguyên đã làm được gì trong gần 40 năm qua ? Xin nhắc lại, việc đầu tiên và quan trọng nhất mà chúng tôi đã làm được đó là đóng góp cho phong trào dân chủ Việt Nam một giải pháp toàn diện thay thế cho giải pháp cộng sản, tức là Dự án chính trị với tên gọi Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai. Việc thứ hai mà chúng tôi đã làm (và vẫn đang tiếp tục) đó là xây dựng một đội ngũ cán bộ nòng cốt cho tổ chức, là những người hiểu rõ lập trường và lộ trình tranh đấu của Tập Hợp. Việc thứ ba là chúng tôi đã thuyết phục và nhận được sự ủng hộ của một bộ phận quần chúng. Dù chưa được như mong muốn nhưng kết quả rất khả quan.
Anh em Tập Hợp rất lạc quan vì hiểu rõ con đường mình đang đi phải trải qua những chặng đường dài, cô đơn và mệt mỏi. Nhưng chúng tôi tin sớm muộn gì cũng sẽ đến đích vì các giá trị và lập trường của Tập Hợp đại diện cho một tương lai bắt buộc phải đến. Trong khi đó các "ngôi sao dân chủ" thì sao ? Họ đang ở đâu ? Rất buồn khi họ đã dần dần bỏ cuộc sau một thời gian vì bế tắc và thất vọng. Ngay cả một người rất nổi tiếng và bền bĩ tranh đấu cho dân chủ là luật sư Lê Công Định cũng đã bày tỏ sự thất vọng và mất niềm tin vào tương lai dân chủ của Việt Nam.
Chúng tôi đã thảo luận, nghiên cứu và trình bày rất nhiều về tầm quan trọng của tư tưởng chính trị. Chúng tôi hiểu, thay đổi văn hóa và tâm lý của cả một dân tộc chưa bao giờ là chuyện dễ dàng. Một ví dụ, dù người Việt tại Mỹ không hơn gì người Mỹ da đen nhưng sự phân biệt và kỳ thị với họ vẫn có trong tâm trí nhiều người Việt, dù không ai thừa nhận và nói ra. Một ví dụ nữa, trí thức Việt Nam hôm nay rất tôn vinh và đề cao nhà cách mạng Phan Châu Trinh, nhưng lúc sinh thời cụ Phan Châu Trinh không được trí thức ủng hộ. Cụ sống trong nghèo khổ và mất đi trong cô đơn, thiếu thốn và bệnh tật. Trong khi đó, dù Tập Hợp là tổ chức kế thừa và đi theo con đường của cụ nhưng ở mức độ cao hơn, trí tuệ hơn nhưng vẫn không nhận được sự ủng hộ của trí thức Việt Nam. Chuyện này nghe có vẻ kỳ cục nhưng sự thực là nó đang xảy ra như vậy. Chúng tôi tin là trí thức Việt Nam hiểu và đồng tình với dự án chính trị của Tập Hợp nhưng vì phương pháp tranh đấu của Tập Hợp quá mới, quá xa lạ với văn hóa truyền thống nên chưa được chấp nhận rộng rãi.
Dù vậy thì sự thực là thời của các nhân sĩ đã qua. Đảng cộng sản ít nhiều cũng "có công" trong việc chấm dứt lối làm chính trị nhân sĩ của người Việt Nam khi họ ngày càng co cụm lại để cố thủ trong nội bộ bằng cách loại bỏ mọi tiếng nói bất đồng. Cái gì thuộc về quá khứ thì nó phải qua đi và cái gì thuộc về tương lai thì nó bắt buộc phải đến dù chúng ta có muốn hay không. Tập Hợp vẫn luôn cố gắng, bằng tất cả sự bao dung và kiên nhẫn để thuyết phục người dân và trí thức Việt Nam ủng hộ cho giải pháp "dân chủ đa nguyên". Nếu đa số người dân Việt Nam chia sẻ và đồng thuận với dự án chính trị của Tập Hợp thì dân chủ và tự do sẽ nhất định sẽ đến với tất cả chúng ta.
Việt Hoàng
(24/06/2021)
(1) Việt Hoàng, "Quốc hội bù nhìn", Thông Luận, 25/05/2021
(2) Nguyễn Minh Tuấn, "Kiên quyết sàng lọc, không để lọt vào cấp ủy đảng những phần tử cơ hội chính trị", Tạp chí Cộng sản, 08/02/2021
(3) Nguyễn Gia Kiểng, "IDS : Nhân nghe một tiếng kêu ai oán", Thông Luận số 240, tháng 10/2009