Mặc dù cuộc chiến Nga - Ukraine còn đang tiếp tục, nhưng nhận định chung của chúng tôi vẫn không thay đổi, nước Nga sẽ phải chuyển mình về dân chủ nếu còn muốn có tương lai. Chính cuộc chiến của nhân dân Ukraine là tác nhân cho sự thay đổi này. Sự thắng lợi sau cùng của Ukraine là không thể đảo ngược. Nước Nga đã hoàn toàn thất bại trong những mục tiêu mà Putin đề ra, từ phi quân sự hóa Ukraine, trung lập hóa Ukraine và xóa bỏ "chủ nghĩa phát xít", cũng như bảo vệ người dân Ukraine nói tiếng Nga ở Donbass và bán đảo Crimea. Thay vào đó là một nước Ukraine mạnh mẽ, vươn mình đứng dậy, một thành trì bảo vệ nền độc lập cho chính mình và hòa bình cho Châu Âu và thế giới.
Nước Nga đã không thắng được Ukraine trong tuần đầu, có nghĩa là nước Nga không bao giờ thắng được nữa. Ban đầu Putin chỉ có một kế hoạch là chiến thắng ngay tức khắc vì những kẻ phản bội tại Ukraine cũng như các tướng lĩnh của Nga đã vỗ về Putin ảo tưởng được ôm vòng hoa và được ăn bánh mì với muối tại Kyiv. Putin thực sự sống trong ảo tưởng. Cú tát vỗ mặt của Zelensky và nhân dân Ukraine đã đem Putin về với thực tế. Điều đáng nói, Putin là một nhà độc tài đầy mặc cảm tự ti nên ông ta sẽ chiến đấu đến người Nga cuối cùng. Trên phương diện quốc tế tôi hoàn toàn đồng ý với chủ trương của Zelensky, người Ukraine chỉ bảo vệ những gì là của mình. Vì vậy không ai khác mà chính người Nga cần phải tự giải phóng cho người Nga. Cơ hội đã đến, tôi hi vọng những người Nga sẽ đứng lên lật đổ chế độ Putin để tiến về phía dân chủ.
Thế giới trong bối cảnh chủ nghĩa dân túy nổi dậy
Sau chiến tranh lạnh, sự sụp đổ bất ngờ của Liên bang Xô Viết như một dấu chấm cuối cùng tạo ra cho thế giới một niềm hưng phấn chưa từng có. Chủ nghĩa phát xít chỉ còn là quá khứ của lịch sử, chủ nghĩa cộng sản đã tự gục ngã trên chính thành trì quê hương của nó. Cuộc chiến tranh ý thức hệ cộng sản – dân chủ đã kết thúc và ngày nay chỉ còn dân chủ tự do. Không ít người đã từng đặt vấn đề về sự tồn tại của khối NATO. Sự đầu tư vào quân sự của các nước dân chủ, trừ Mỹ, dường như chỉ còn là một phản xạ yếu ớt vì không biết để làm gì, chống ai ? Chủ trương tập trung mọi cố gắng và ưu tư để phát triển kinh tế của Bill Clinton đã đưa thế giới qua giai đoạn mới, không còn chiến tranh, không còn hận thù, chỉ có thành công về kinh tế mới quan trọng. Mọi người tin rằng kinh tế sẽ thay đổi nhận thức con người về mặt tư tưởng. Chính cơn men say làm giàu trước hết này dẫn thế giới qua một bước ngoặt mới với sự ích kỷ và chủ nghĩa dân túy lên ngôi. Nước Anh từ giã Liên Âu, Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ, Bolsonaro nắm chính quyền ở Brazil, v.v. từ đây thân ai người ấy lo.
Là một nước lớn trong năm nước thường trực Hội đồng Bảo an Liên hiệp Quốc, đồng thời là một quốc gia sở hữu hàng đầu về nguyên tử, nhưng thay vì đóng góp và bảo vệ cho hòa bình thế giới, Nga đã đem quân đánh Chechnya, Gruzia (Georgia) và sát nhập bán đảo Crimea vào lãnh thổ Nga… Thế giới đã gần như bỏ mặc để Nga muốn làm gì thì làm. Ngày 24/2/2022 nước Nga lại một lần nữa chà đạp lên công pháp quốc tế khi bất ngờ tấn công toàn diện vào một đất nước có chủ quyền là Ukraine. Cả thế giới đã nín thở chờ nước Nga thống trị Ukraine. Thế giới đã trải qua một giai đoạn đáng buồn khi để yên cho bạo lực lên ngôi, mặc cho kẻ mạnh ăn hiếp kẻ yếu.
Zelensky và nhân dân Ukraine đã giúp thế giới thức tỉnh.
Zelensky và sự quật cường của Ukraine
Trong giây phút hiểm nghèo đó, Zelensky một nhà lãnh đạo xuất thân là một nghệ sĩ, một ‘anh hề’ mà trước đó chỉ còn hơn 20% tín nhiệm của dân chúng đã từ chối chuyến bay giải cứu của tổng thống Mỹ Biden và tổng thống Pháp Macron. Ông đã quyết định ở lại và cùng với nhân dân Ukraine đứng lên chống lại quân xâm lược Nga. Quyết tâm này đã làm thay đổi lịch sử. Từ nay thế giới sẽ biết đến Ukraine như là một đất nước quật cường, dám chống lại chủ nghĩa phát xít Nga với một đội quân hùng mạnh thứ hai trên thế giới. Zelensky và nhân dân Ukraine đã giúp thế giới thức tỉnh.
Cuộc chiến của nhân dân Ukraine không còn là một cuộc chiến vệ quốc mà đây còn là cuộc chiến chống lại chủ nghĩa phát xít Nga, chống lại chủ nghĩa sô vanh nước lớn. Ukraine đã đấu tranh cho quyền tự quyết của mỗi dân tộc và trở thành biểu tượng của tinh thần bất khuất. Ukraine đi vào lịch sử thế giới khi làm thay đổi dòng chảy của lịch sử. Ukraine đã đóng góp rất lớn cho Làn sóng dân chủ lần thứ tư. Chính vì thế mà Ukraine đã nhận được sự hỗ trợ của tất cả các nước dân chủ như Mỹ, Anh, Pháp, Ba Lan, cộng hòa Czech, Latvia và gần như cả cộng đồng thế giới.
Putin, một người điên của nhân loại
Liên bang Xô Viết sụp đổ để hình thành một Liên bang Nga không còn cộng sản. Ai cũng hy vọng với những bàn tay chìa ra từ Mỹ, Pháp, Đức, cộng đồng chung Châu Âu và các nước dân chủ thì nước Nga sẽ nhanh chóng tiến về dân chủ.
Đáng tiếc các lãnh đạo của nước Nga đều là những người được đào tạo dưới hệ thống xã hội chủ nghĩa. Ông Yeltsin không có khái niệm gì về dân chủ, hoàn toàn bất lực, mất phương hướng và nát rượu. Nước Nga rơi vào tay của giới tài phiệt. Người đưa Putin lên nắm quyền, là một trong năm tỷ phú giàu nhất nước Nga lúc đó : Sergei Pugachev. Ông cũng chính là người muốn phong hàm tướng cho Putin, khi điều Putin về làm giám đốc KGB. Sau này khi bị Putin đàn áp và phải sống lưu vong, Pugachev cho hay ông đã nhầm lẫn về Putin bắt đầu từ khi Putin từ chối việc phong hàm tướng và bày tỏ nguyện vọng chỉ muốn nắm quyền 3-4 năm và sau đó chỉ là làm giàu. Chính vì sai lầm đó mà Pugachev và hàng loạt các tỷ phú như Andrey Illarionov, Boris Berezovsky, Khodorkovsky… đều phải bỏ nước ra đi. Và dù rằng họ đã ở nước ngoài nhưng ai cũng phải chứng kiến nhiều lần bị ám sát. Putin là một tay giết người, truy cùng đuổi tận nên nhiều tỉ phú và đối lập đã không thoát khỏi bàn tay thần chết của Putin. Nhiều người trong số họ đang kiện nước Nga về tội chiếm đoạt tài sản của họ.
Những kẻ tiểu nhân như Putin chỉ có tài duy nhất là bắt người khác thuần phục. Từ bộ trưởng Bộ an ninh liên bang đến hệ thống mật vụ chỉ điểm khắp nơi đều biến thành công cụ của Putin, giúp y có thể dập tắt bất kỳ mọi sự phản kháng. Trong thời kỳ Putin nắm quyền không biết bao nhiêu nhà báo đã bị giết chết. Nhiều người bất đồng chính kiến phải bỏ nước ra đi nhưng cũng bị Putin cho người ám sát. Người bất đồng chính kiến nổi tiếng nhất với Putin là Nemsov bị bắn chết ngay gần điện Kremlin. Nhân vật đối lập Navalni may mắn thoát chết sau một vụ đầu độc và hiện đang ở trong tù. Putin đã dùng mọi thủ đoạn để duy trì chế độ toàn trị của mình. Putin đã nâng tầm ám sát và thủ tiêu các nhà đối lập lên một ‘nghệ thuật’ : Nghệ thuật giết người với những công cụ đặc biệt chưa từng có trên thế giới như tự bôi chất phóng xạ, tự té lầu, tự lấy dao cắt cổ mình... Những kẻ vây quanh Putin chỉ còn lại những kẻ vinh thân phì gia. Từ Zuganov, đảng trưởng Đảng cộng sản đến Medvedev, Patrusev, Lavrov, Shoigu... Tất cả những người này có chung một đặc điểm là thần phục Putin tuyệt đối.
Putin vươn bàn tay mình ra qua hệ thống KGB tới tất cả các nước và thao túng hệ thống chính trị của họ. Mọi sự xáo trộn ở Ukraine đều do bàn tay của Putin nhưng y luôn đổ vấy cho NATO và Mỹ. Tên trùm bắn tỉa Kirgin, trung tá FSB (cơ quan An ninh liên bang Nga), một tội phạm quốc tế đã có mặt tại Crimea giúp Aksyonov cướp chính quyền và sau đó tại Donbass rồi trở thành Bộ trưởng quốc phòng của nhà nước tự xưng do Nga hậu thuẫn tại Lugansk. Ngày nay với nhiều nguồn tin, chúng ta có thể khẳng định các vụ khủng bố để lấy lý do tấn công nước cộng hòa nhỏ bé thuộc liên bang Nga là Chechnya đều do Putin đặt hàng. Putin sẵn sàng dùng cái chết của những người cộng tác với mình và sau đó là bóp nghẹt thông tin để phục vụ cho mục đích của mình. Người Nga ở khắp thế giới đã nếm trải thảm cảnh được Putin ‘lo cho họ’ bằng cách phá tan cuộc sống bình yên của họ. Tội ác của Putin không thể nào kể hết. Tội phạm Putin phải đứng trước vành móng ngựa.
Putin là tội phạm nguy hiểm nhất trong thế kỷ 21.
Cuộc đấu tranh tiến về dân chủ của nhân dân Ukraine
Tôi là người đã sống ở Ukraine khi Liên bang Xô Viết sụp đổ. Tôi hoàn toàn hiểu những bước chuyển mình khó khăn của Ukraine trong bối cảnh đất nước nằm trong quĩ đạo của một người "anh" tàn bạo như nước Nga. Đã 3 lần người dân Ukraine bị nước Nga bức tử, với mục đích xóa bỏ căn cước Ukraine. Nhưng Ukraine năm 2022 không còn là đất nước của năm 2014 nữa. 8 năm đủ dài để người dân ý thức được cuộc sống tự do với cuộc sống dưới ách độc tài phát xít của Putin ở Luganck, Donbass hay Crimea. Người dân Ukraine không thể đổi cái quyền tự quyết, quyền xuống đường biểu tình, quyền thay đổi chính quyền bằng lá phiếu để lấy một chính quyền toàn trị, bách hại tất cả những người bất đồng chính kiến. Một chính quyền sợ cả người dân ra đường với tờ giấy trắng. 8 năm đã biến tất cả người dân Ukraine hiền lành trở thành những con người quả cảm. Chỉ có kẻ tâm thần mới cất quân đi tấn công một đất nước như vậy.
Cuộc binh biến của tay trùm Wagner, Prigozin đã làm rung chuyển nước Nga. Chỉ với đội quân 8 tới 9 nghìn người nhưng Prigozin đã làm cho cả hệ thống tê liệt. Một trùm tình báo KGB, một người từng đe dọa thế giới về thảm họa hạt nhân, thực ra là một kẻ đớn hèn, nhát chết, không biết phải làm gì. Quân đội, công an biên phòng, cảnh sát, đặc nhiệm Omon là hung thần đối với người dân trong suốt 24 năm qua đều bỏ chạy khi thấy quân Wagner kéo đến. Putin không còn ai bên cạnh để đối mặt với đám giang hồ thảo khấu. Thật kinh hoàng khi Putin phải gọi cầu cứu ngoại bang và cũng không ai đến cứu Putin ngoài Lukashenko, tổng thống Belarus. Trong hoảng loạn Putin phải rời Moscow. Putin phải trả giá cho chính cách hành xử bất minh của mình. Wagner là một đội quân đen, là một đám lính đánh thuê, nó hoàn toàn không có trong hiến pháp Nga, nó hoàn toàn không được đăng ký nhưng lại có quyền mở của nhà tù ân xá cho bất cứ ai nó cần, nó đứng trên cả pháp luật vì nó là đội quân riêng của Putin. Giang hồ cũng có võ của giang hồ. Trước giang hồ Prigozin, Putin đã phải muối mặt hủy bỏ mọi lệnh bắt và phải trả lại cho Prigozin không thiếu một đồng nào và không dám động vào Prigozin. Nước Nga hoàn toàn sụp đổ trong con mắt thế giới, toàn bộ sậu quanh Putin chỉ trần trụi là một đám trộm cướp.
Theo tôi Ukraine tấn công vào nước Nga dễ hơn nhiều so với giành đất, nhưng đó không phải là đường lối của Ukraine. Hi vọng người Nga tiến bộ, những người nhìn nhận họ có trách nhiệm trước đất nước Ukraine, cùng nhau giành lại nước Nga. Những người Nga tha hương đã thấm nhuần giá trị dân chủ và họ có quyết tâm xây dựng lại một nước Nga văn minh, hiền lành và thân thiện. Nên biết có hai loại người Nga cùng chung sống trên lãnh thổ Nga, một loại người văn minh, yêu dân chủ tự do như đa số người dân Châu Âu và một loại người thiếu hiểu biết, ngu dốt chỉ biết nhắm mắt đi theo Putin. Một nước Nga hậu Putin chắc chắn phải là một nước dân chủ nếu muốn hòa giải và hội nhập với thế giới. Vết thương mà Putin gây ra cho Ukraine quá lớn và rất khó hàn gắn. Một nước Nga dân chủ sẽ phải khiêm tốn và ăn năn may ra mới hàn gắn được những đổ vỡ đó.
Làn sóng dân chủ thứ tư bắt đầu từ năm 2010 đang tăng tốc và sẽ đạt đến đỉnh điểm khi nước Nga thất bại và chế độ Putin sụp đổ. Làn sóng dân chủ này sẽ quét đi những nhà nước độc tài cuối cùng như Việt Nam, Triều Tiên, Trung Quốc, Cuba và những nhà nước thần quyền độc đoán ở Trung Đông. Người Việt chúng ta cần chuẩn bị để không lỡ hẹn với tương lai.
Đỗ Xuân Cang
(13/7/2023)
