Làm thế nào Corona đe dọa "giấc mơ Trung Hoa" của Tập Cận Bình

David Ignatius, VNTB, 13/02/2020

Tập Cận Bình đã đạt được thỏa thuận bất thành văn với người dân Trung Quốc : Hãy cho tôi toàn quyền kiểm soát và tôi sẽ giải quyết các vấn đề của Trung Quốc và biến Trung Quốc thành một siêu cường toàn cầu.

Trước khi virus corona bùng phát, thỏa thuận ngầm này dường như hoạt động tốt.

Dịch bệnh bắt đầu ở Vũ Hán vào tháng 12 đã xâm nhập vào cấu trúc xã hội của Trung Quốc.

Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, trong cuộc họp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 28/1 tại Bắc Kinh, Trung Quốc - Ảnh: WSJ

Kể từ khi Tập Cận Bình trở thành chủ tịch năm 2013, nó đã trở thành thách thức nghiêm trọng nhất và là mối đe dọa tiềm năng lớn nhất đối với lãnh đạo Trung Quốc, sau thảm hoạ Quảng trường Thiên An Môn.

Các cơ chế kiểm soát của nhà nước công an trị có thể khiến người dân sợ hãi, nhưng chúng không hiệu quả trong việc điều trị căn bệnh này – thương vong ngẫu nhiên là sự tấn công niềm tin của dân chúng vào các nhà lãnh đạo của đất nước.

Nguy cơ virus cuối cùng sẽ giảm khi vòng biểu đồ nhiễm trùng tăng lên, và sau đó giảm dần. 

Một câu hỏi thú vị cho các nhà phân tích Trung Quốc là, sau cùng, những sự cố chính trị mà corona để lại là gì. Sự lãnh đạo của Tập Cận Bình và chiến lược kiểm soát xã hội toàn diện của Tập tỏ ra dễ bị lỗi. Làm thế nào ông định hình lại hình ảnh của mình với phiên bản chính trị định trước và lấy lại niềm tin ?

"Không còn nghi ngờ gì nữa, đây là một thách thức lớn đối với Tập Cận Bình", Christopher K. Johnson, cựu viên CIA tại Trung Quốc, hiện là nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết.

Với kinh nghiệm của Tập, Johnson dự đoán Tập có thể đi trước với những bước đi thông minh, nhưng ông cũng dẫn ra một số yếu tố có thể làm phức tạp sự phục hồi này.

Bản thân virus vẫn là một bí ẩn. Các chuyên gia dự đoán rằng số lượng các trường hợp mới sẽ sớm giảm, nhưng nếu không có giảm thì sao ? Điều gì sẽ xảy ra nếu chính phủ nỗ lực bảo vệ nền kinh tế bằng cách buộc quay trở lại làm việc và gây ra một bệnh truyền nhiễm mới, hoặc nếu dịch bệnh tiếp tục vào mùa hè ?

Tập Cận Bình đã phải nhờ Đại tướng Quân đội Trung Quốc và nhóm chỉ huy an ninh khác giúp đỡ, nhưng Johnson nhận thấy một số gợi ý rằng quân đội đã phàn nàn về việc làm sáng tỏ tình trạng hỗn loạn đã bị ngăn chặn bởi một quyết định chính trị tồi tệ, làm bùng nổ dịch vào tháng 12.

Một khả năng khủng khiếp khác là dịch bệnh có thể lan rộng trong các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Vì lý do an ninh, các quan chức cấp cao có xu hướng sống và làm việc trong các khu vực được bảo vệ. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc xui xẻo, thì cách phân cụm và tập trung hóa như vậy có thể biến các nhà lãnh đạo Bắc Kinh thành một vật thí nghiệm.

Vấn đề cuối cùng và quan trọng nhất là sự ổn định chính trị và xã hội, vốn luôn là mối quan tâm của Bộ Chính trị và các quan chức cấp cao.

Hiện tại, Bộ Chính trị Trung Quốc chắc chắn sẽ hỗ trợ Tập Cận Bình và tuân theo các quy tắc của chế độ độc tài. Nhưng thực tế trong quá khứ đã chỉ ra rằng sau khi cuộc khủng hoảng đã qua, Bộ Chính trị sẽ bước vào giai đoạn đánh giá hoạt động của hệ thống.

Sự củng cố quyền lực tàn nhẫn của Tập Cận Bình đã khiến ông trở thành nhà lãnh đạo quyền lực nhất kể từ Mao Trạch Đông, nhưng ông cũng dễ bị chỉ trích vì đã vượt qua Mao Trạch Đông.

Tập Cận Bình xây dựng một mạng lưới kiểm soát thông qua cung cấp điểm tín dụng xã hội cho công dân, và giúp đàn áp bất đồng chính kiến. Ông đã phá vỡ mô hình lãnh đạo tập thể đã thắng thế kể từ cái chết của Mao Trạch Đông, và thay vào đó ủng hộ điều hành độc đoán.

Vai trò chính là thương hiệu của Tập Cận Bình.

Khi người dân Trung Quốc thắc mắc vấn đề corona, chắc chắn họ sẽ nghi ngờ vai trò của Tập, người thực hiện chuyến phiêu lưu ngắn ở Bắc Kinh vào thứ Hai này, được cho là ở "chiến tuyến" của dịch bệnh, đeo mặt nạ và đùa giỡn với cư dân

"Đây là một giai đoạn đặc biệt, vì vậy chúng tôi sẽ không bắt tay".

Tập cũng phải đối mặt với các vấn đề khác.

Tập đã không tìm ra cách nào để trấn áp các cuộc biểu tình dân chủ của Hồng Kông, bắt đầu từ tháng 6 năm ngoái. Sau đó, vào tháng 1, Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đã giành chiến thắng áp đảo, trực tiếp thách thức Tập Cận Bình.

Tập Cận Bình cũng có một vấn đề khó chịu với Nhà Trắng.

Tổng thống Trump đang nán lại các chính sách về Trung Quốc, nhóm thuế quan, và sau đó hủy bỏ một phần thuế quan, và trong bất kỳ công bố nào, Tổng thống Trump cũng ca ngợi "Tập Cận Bình là bạn của tôi", nhưng những hành động tiếp theo làm suy yếu Trung Quốc.

Ngay cả các quan chức Nhà Trắng gần đây đã thảo luận về việc Bắc Kinh sở hữu "Phòng thí nghiệm an toàn sinh học quốc gia" của Vũ Hán, với ý tưởng corona đã trốn thoát khỏi phòng thí nghiệm vũ khí sinh học.

Tập Cận Bình đã giảng về cái mà ông gọi là "giấc mơ Trung Hoa", sự trỗi dậy của quốc gia. Và chúng sẽ thấy các nhà lãnh đạo độc đoán này đối mặt với những khó khăn nhất như thế nào trong những cơn ác mộng này.

David Ignatius

Nguyên tác : How the coronavirus threatens Xi’s ‘Chinese dream’, The Washington Post, 12/02/2020

Khánh An dịch

Nguồn : VNTB, 13/02/2020

*******************

Virus corona : Covid-19 đe dọa phá hủy chính trị, kinh tế Trung Quốc

John Sudworth, BBC, 12/02/2020

Vào buổi sáng lạnh giá ở Bắc Kinh, trên một đoạn đường tẻ nhạt ở sông Thông Huệ, người ta thấy một người cô đơn viết chữ khổng lồ lên tuyết.

Bác sĩ Lý Văn Lượng đã cố gắng cảnh báo các nhà chức trách về loại virus mới và đã chết sau khi bị nó xâm nhập

Thông điệp nhắc về một bác sĩ vừa qua đời : "Tạm biệt Lý Văn Lượng !".

Tác giả dòng chữ dùng cả thân mình để vẽ thành dấu chấm than trong câu viết.

Năm tuần trước đó, bác sĩ Lý Văn Lượng (1986/2020) đã bị cảnh sát phạt vì tìm cảnh cảnh báo cho đồng nghiệp về nguy hiểm của một loại virus mới, lạ tại bệnh viện của ông, ở Vũ Hán.

Rồi chính ông dính virus và chết. Các hình chụp dòng tưởng niệm tuyết đã lan nhanh trên mạng internet Trung Quốc, chụp lại khoảnh khắc cả nước sốc và giận dữ.

Vẫn còn nhiều điều ta chưa biết về Covid-19, tên chính thức hiện nay của virus.

Trước khi nó lây nhiễm con người đầu tiên, có lẽ nó đã ẩn bên trong sinh hóa của một loài động vật nào đó mà hiện không rõ.

Con vật này, có thể bị nhiễm sau khi virus bắt nguồn từ một con dơi, được cho là đã được giữ tại một chợ ở Vũ Hán, nơi buôn động vật trái phép.

Ngoài giả thiết này, giới khoa học vẫn còn đang cố gắng định vị và không thể nói gì chắc chắn.

Nhưng có một điều chắc chắn : Sau hơn một tháng phát hiện, Covid-19 đã làm lung lay gốc rễ xã hội và chính trị Trung Quốc.

Nó đã bộc lộ giới hạn của một hệ thống chính trị mà tại đây, kiểm soát xã hội mới là giá trị cao nhất. Nó đục vỡ rào cản kiểm duyệt bằng cơn bão buồn đau và phẫn uất.

Kết quả sắp tới phụ thuộc vào những câu hỏi mà chẳng ai biết trả lời : liệu chính phủ có thể kiểm soát bệnh dịch, và sẽ mất bao lâu ?

Trên thế giới, dư luận có vẻ cũng không biết nên làm gì với số ca nhỏ được phát hiện tại nước họ.

Tình cảm công chúng có thể ngả nghiêng, từ sợ hãi sang chủ quan.

Bằng chứng từ Trung Quốc có lẽ cho hay rằng cả hai phản ứng trên đều sai.

Cúm mùa đúng là có tỉ lệ tử vong thấp, khoảng 1% nhưng vẫn xấu vì ảnh hưởng nhiều người toàn cầu.

Số người chết vì cúm mỗi năm vẫn lên tới hàng trăm ngàn người.

Các ước đoán ban đầu cho rằng virus mới ít nhất sẽ gây tử vong bằng cúm - vì thế chúng ta đang phải cố gắng ngăn không cho nó biến thành đại dịch toàn cầu.

Nhưng lại còn một ước tính mới cho rằng nó còn ghê hơn thế, sẽ giết 1% những ai bị nhiễm.

Với từng cá nhân, rủi ro lây nhiễm vẫn tương đối nhỏ. Tất nhiên cần lưu tâm rằng mọi ước đoán chỉ mang tính trung bình ; người già, người ốm sẽ nguy nan hơn.

Tuy nhiên, trải nghiệm hiện nay của Trung Quốc đề ra hai việc.

Thứ nhất, nó hé lộ viễn cảnh đáng sợ khi hệ thống y tế đối diện với tình trạng lây nhiễm lan nhanh và rộng.

Thứ hai, nó cho ta thấy tầm quan trọng của thái độ phải rất xem trọng việc kiểm soát lây lan các loại virus mới.

Đa số chuyên gia đồng tình rằng cách hay nhất dựa vào minh bạch, niềm tin, có thông tin tốt, và hành động phù hợp, kịp thời của chính phủ.

Nhưng trong một hệ thống độc đoán, với kiểm duyệt gắt và nhấn mạnh vào ổn định chính trị, minh bạch và niềm tin thật khó kiếm.

Có nhiều bằng chứng rằng giới chức ban đầu đã bỏ qua tín hiệu cảnh báo.

Đến cuối tháng 12, nhân viên y tế ở Vũ Hán bắt đầu lưu ý triệu chứng lạ, gắn với mua bán động vật hoang dã trái phép.

Ngày 30/12, bác sĩ Lý Văn Lượng đăng lo ngại trong một nhóm chat riêng, khuyên đồng nghiệp cẩn thận.

Vài ngày sau, công an mời ông lên, bắt ký đơn thú tội.

Tivi nhà nước còn đưa tin tám người ở Vũ Hán bị điều tra vì "đưa tin đồn".

Thực ra nhà chức trách đã biết về vụ lây lan. Vì một ngày sau khi bác sĩ Lý đăng tin, chính Trung Quốc thông báo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Một ngày sau nữa, nguồn nghi ngờ, cái chợ, đã bị đóng cửa.

Nhưng nhà chức trách đã hầu như không làm gì để bảo vệ dân.

Tại cuộc họp chính trị hàng năm ở Vũ Hán, lãnh đạo không nói về virus.

Ủy ban Y tế Quốc gia thì tiếp tục nói số lượng lây nhiễm chỉ hạn chế, và không có bằng chứng bệnh này có thể lây từ người sang người.

Ngày 18/1, Vũ Hán cho tổ chức dạ tiệc khổng lồ với 40.000 gia đình.

Hai ngày sau, Trung Quốc xác nhận đã xảy ra lây lan từ người sang người.

Khi chính quyền đóng cửa thành phố Vũ Hán ngày 23/1, đã quá muộn.

Tới lúc đó, dường như 5 triệu dân đã rời Vũ Hán để đi nghỉ ăn Tết.

So sánh với Chernobyl

Một số người bắt đầu gọi đây là Chernobyl của Trung Quốc.

Sự so sánh về thất bại thông báo tin xấu cho cấp trên, và động cơ đặt quyền lợi ngắn hạn về ổn định trước an toàn công chúng, có vẻ rõ ràng.

Cái chết của bác sĩ Lý Văn Lượng đã khiến quần chúng phẫn nộ, đến mức giới kiểm duyệt Trung Quốc dường như không chắc nên xóa cái gì, cho phép cái gì.

Biết tình cảm dân chúng, Đảng bắt đầu ca ngợi bác sĩ Lý Văn Lượng, gọi ông là anh hùng dân tộc.

Trong lịch sử, các cuộc chiến, nạn đói và bệnh tật từng lay đổ các vương triều. Chuyện này khiến các nhà cai trị hiện nay có trí nhớ lịch sử rõ rệt về nguy hiểm của khủng hoảng bất ngờ.

Họ cũng sẽ hiểu Chernobyl đã làm gì với tính chính danh của Đảng cộng sản ở Liên Xô ngày đó.

Một dấu hiệu gợi ý rằng lãnh đạo nhận rõ rủi ro hiện nay, chính là vai trò của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Tuần này, lần đầu tiên từ khi có khủng hoảng, ông Tập đã ra ngoài phố gặp nhân viên y tế, thăm một bệnh viện và một trung tâm kiểm soát virus ở Bắc Kinh.

Ngược lại, Thủ tướng Lý Khắc Cường được cử tới tận Vũ Hán, được phong làm trưởng nhóm lãnh đạo đối phó bệnh dịch.

Một số nhà quan sát nhận định ông Tập có lẽ khôn ngoan khi đóng vai trò là giao phó trách nhiệm công tác.

Một nhà quan sát cho rằng ông Tập "rõ ràng lo ngại khủng hoảng có thể làm ông sa cơ, vì thế ông đưa cấp dưới ra làm gương mặt công chúng đại diện cho phản ứng của Đảng".

Cũng có dấu hiệu bộ máy kiểm duyệt tăng cường công suất, và ông Tập ra lệnh giới chức "thắt chặt kiểm soát truyền thông mạng".

Có một số dấu hiệu là các biện pháp cách ly nghiêm ngặt có thể có tác dụng. Ngoài tỉnh Hồ Bắc thì con số các ca nhiễm mới mỗi ngày đang giảm.

Nhưng với nhu cầu tái khởi động nền kinh tế, đã đóng băng cả tuần qua, Trung Quốc chỉ mới chầm chậm quay lại làm việc.

Trung Quốc khẳng định họ đang chiến đấu trên đà thắng, đã học được kinh nghiệm.

Các câu hỏi về thất bại hệ thống bị bác bỏ, gọi đó là thiên kiến của ngoại quốc.

Nhưng tầm mức của thảm họa có thể đe dọa thế giới này đã bộc lộ điều quan trọng.

Hàng ngàn người mất người thân, hàng triệu người đang bị cách ly, và các doanh nghiệp chịu thiệt hại tài chính, đã hỏi những câu hỏi khó.

John Sudworth

Nguồn : BBC, 12/02/2020

******************

Liệu Trung Quốc đã ăn cắp bằng sáng chế thuốc chữa Covid-19 ?

Đinh Yên Thảo, RFA, 12/02/2020

Trong thông cáo được Viện Virus học Vũ Hán vừa đưa ra trong ngày 4/2 tuần qua, giới y tế Vũ Hán cho biết đã phối hợp cùng các cơ quan khoa học quốc gia và quân đội Trung Quốc đồng nghiên cứu thành công và đã đệ đơn cầu chứng bằng sáng chế loại thuốc đặc trị cúm Cororavirus từ hai tuần trước. Chỉ sau đôi tuần sau khi phát hiện ra cơn đại dịch vẫn còn đang hoành hành và gây chết người hàng ngày tại Hoa lục như hiện nay, dù vẫn chưa có khả năng cung cấp đủ khẩu trang cho người dân của mình, Trung Quốc đã nhanh chóng "nghiên cứu thành công" được thuốc chữa bịnh. Liệu có phải vậy ?

Hình minh họa. Mẫu thử virus corona Covid19 - Reuters

Câu chuyện quay lại cùng bệnh nhân bị nhiễm Covid-19 đầu tiên tại Mỹ. Đó là một người đàn ông 35 tuổi tại tiểu bang Washington, quay về Mỹ từ Vũ Hán, nơi xuất phát cơn đại dịch bên Trung Quốc. Nhập viện hôm 19/1 và bị phát hiện đã nhiễm virus, bệnh tình của anh có vẻ nguy cập hơn sau bảy ngày. Các bác sĩ chữa trị tại bệnh viện Providence Medical Center đã xin phép Cơ quan Kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) được tiêm tĩnh mạch thuốc Remdesivir cho bệnh nhân. Một ngày sau khi tiêm thì bệnh nhân hồi phục và bốn ngày sau hết còn sốt cao. Bệnh nhân này đã được xuất viện và đang được cách ly tại nhà để giới chức y tế tiếp tục theo dõi.

Remdesivir là loại thuốc đang còn trong vòng thử nghiệm của hãng dược phẩm Gilead Sciences của Mỹ tại California, hãng chuyên nghiên cứu và sản xuất các loại thuốc kháng virus để chữa trị HIV, viêm gan C cùng một số loại cúm dịch bệnh. Gilead Sciences thoạt đầu đã nghiên cứu tiền dược phẩm Remdesivir cho việc chữa trị Ebola sáu năm trước. Ứng dụng cùng các hoạt chất tương tự đã được hãng Gilead nộp bằng sáng chế và cầu chứng toàn cầu, kể cả tại Trung Quốc hồi 2016, tuy nhiên hồ sơ của họ vẫn chưa được thông qua tại Trung Quốc. Đến nay thì Remdesivir vẫn chưa được cơ quan y tế liên bang chấp thuận hay cấp giấy phép do các tiêu chuẩn an toàn gắt gao của Hoa Kỳ. Khi dịch nCov xảy ra, Remdesivir cho thấy có những tác dụng chữa trị khá tích cực với nCov trên súc vật. Theo đề nghị từ nhóm bác sĩ chữa trị và được FDA xem xét chấp thuận, nó được sử dụng lần đầu tiên với người, trong trường hợp khẩn cấp và đặc biệt với bệnh nhân tại Washington nói trên.

Khoa học đòi hỏi thời gian và sự chính xác nên chỉ một ca bệnh đầu tiên khó lòng xác định mức độ an toàn và hiệu nghiệm của thuốc. Dù vậy việc chữa trị này đã mang lại một tín hiệu lạc quan trong việc nghiên cứu thành công loại thuốc chữa nCov được sớm có mặt trên thị trường. Các bác sĩ tại bệnh viện Providence, hãng Gilead cùng các cơ quan y tế, viện đại học Mỹ và thế giới đều hy vọng Remdesivir sẽ mở đường cho việc sẽ có thuốc đặc trị dịch cúm nCov hiện nay.

Phối hợp cùng các cơ quan y tế liên bang Hoa Kỳ như FDA, CDC, Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới WHO, Gilead Sciences đã đề nghị giúp đỡ và mở rộng việc chữa trị thực nghiệm cho một số bệnh nhân giới hạn tại Vũ Hán và Bắc Kinh. Các liều thuốc Remdesivir đã được đưa sang Trung Quốc và cung cấp cho các bệnh viện địa phương.

Tuy nhiên chỉ một tuần sau khi các tin tức cho biết bệnh nhân tại Mỹ được chữa trị thành công và hãng Gilead đã bắt đầu chuyển thuốc sang Trung Quốc, cũng như đang phối hợp với giới chức y tế địa phương để chữa trị cho các bệnh nhân thì Viện Virus học Vũ Hán đưa ra thông cáo cho biết rằng họ đã "sáng chế" ra Remdesivir và cầu chứng để "bảo vệ quyền lợi quốc gia theo thủ tục quốc tế" như nói trên.

Họ cũng nói thêm rằng, dù vậy nhưng Trung Quốc sẽ "tạm thời không áp dụng tác quyền sáng chế của mình nếu các hãng dược phẩm ngoại quốc sẵn sàng đóng góp vào việc ngăn chặn cơn dịch". Có thể Trung Quốc lo ngại rằng sẽ tái diễn trường hợp như hãng Abbott Laboratories đã từng rút các thuốc chữa bệnh của mình ra khỏi Đông Nam Á sau khi bị Thái Lan xâm phạm đến các bằng sáng chế liên quan đến thuốc chữa trị HIV hồi 2006/2007.

Có những điểm tương tự bằng sáng chế của mình nhưng Gilead Sciences thận trọng từ chối bình luận về việc này vì cho rằng họ đã cầu chứng bằng sáng chế từ hơn ba năm trước trên khắp thế giới và tại Trung Quốc, chưa biết chính xác Viện Virus học Vũ Hán cầu chứng Remdesivir như thế nào vì thông thường những hồ sơ này chỉ được công bố sau khoảng 12 đến 18 tháng tại Trung Quốc. Bất luận thế nào thì Gilead vẫn tin rằng họ đã sở hữu bằng sáng chế căn bản về loại thuốc này và việc tranh chấp, nếu có xảy ra trong tương lai, chỉ đến khi Gilead biết chính xác Trung Quốc đã vi phạm điều gì. Còn mục tiêu lớn nhất hiện nay của họ là giúp cho cộng đồng y tế thế giới chống lại cơn dịch nCoV.

Những bằng sáng chế của các hãng Mỹ hay nước ngoài nộp tại Trung Quốc nhằm có thể được cấp giấy phép cho các thương phẩm của mình được bảo vệ và tiêu thụ tại thị trường này thường bị giữ lại rất lâu, đủ thời gian cho các hãng của Trung Quốc ăn cắp công nghệ hay bí mật của họ để tạo ra những sản phẩm, kỹ thuật tự cho là của mình. Thậm chí nhái theo đó để cầu chứng tay trên những bằng sáng chế.

Năm 2012, hãng Apple đã thua kiện tại Trung Quốc khi hãng Xinton Tiandi tại đây cầu chứng nhãn hiệu IPHONE cho túi xách và vỏ điện thoại của mình. Apple đã nộp đơn cho thương hiệu của mình năm 2002, nhưng không được chấp thuận cho đến năm 2013. Các tòa án Trung Quốc phán xét rằng Xinton Tiandi đã cầu chứng năm 2007, trước khi những iPhone đầu tiên vào thị trường Trung Quốc năm 2009 nên không thể xem thương hiệu iPhone là đã được cầu chứng độc quyền tại Trung Quốc trước đó.

Theo báo cáo thường niên của Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới WIPO đặt văn phòng tại Geneva, Thụy Sĩ thì trong năm 2018, Văn phòng Sở hữu Trí tuệ Trung Quốc đã nhận đơn xin bằng sáng chế nội địa đến 1,54 triệu hồ sơ, dẫn đầu thế giới và cao hơn cả ba quốc gia theo sau là Mỹ, Nhật, Nam Hàn cùng Châu Âu cộng lại. Con số này không chứng tỏ sự tài ba hay trí tuệ của Trung Quốc mà cho thấy không biết có bao nhiêu sáng chế hay sản phẩm, kỹ thuật của thế giới có thể đã bị nhái hay đánh cắp rồi cầu chứng lại riêng trong nội địa. Bởi khi nộp ra nước ngoài thì chỉ còn lại khoảng hơn 60 ngàn hồ sơ, thấp hơn nhiều lần so với Mỹ và là một tỉ lệ rất thấp so với hàng triệu hồ sơ nội địa nói trên. Vì Trung Quốc hiểu rằng họ sẽ phải đối diện với phán quyết của tòa quốc tế nếu vi phạm tác quyền, thay vì dựa vào các tòa án trong nước luôn tiếp tay cho việc ăn cắp bản quyền của thế giới.

Câu chuyện bằng sáng chế thuốc Remdesivir này đã một lần nữa cho cộng đồng thế giới thấy được rủi ro các tài sản sở hữu trí tuệ của mình sẽ bị chiếm đoạt rất cao tại Trung Quốc ra sao. Đó là nguy cơ mà chính phủ Hoa Kỳ hiểu rõ và đã đưa vào các nghị sự trong cuộc thương chiến vừa qua. Trong cuộc họp với các thống đốc tiểu bang vài ngày trước, Ngoại trưởng Mike Pompeo cũng tái cảnh báo về nguy cơ bị Trung Quốc đánh cắp các bí mật thương mại và quốc phòng khi làm ăn với nước này. Tuy nhiên công bố về thỏa thuận được ký kết giai đoạn một giữa hai quốc gia hồi tháng Một vừa qua dường như chưa nhắc đến việc Trung Quốc cam kết sẽ bảo vệ tác quyền tài sản trí tuệ và từ bỏ việc buộc các hãng Mỹ phải chuyển giao công nghệ ra sao, ngoài việc Trung Quốc chỉ hứa sẽ mua thêm 200 tỉ hàng hóa trong vòng hai năm tới.

Sự trỗi dậy của một Trung Quốc ngày nay cũng một phần nhờ vào việc đánh cắp từ các phát minh, sáng chế, cho đến công nghệ, bí quyết của thế giới trong nhiều lãnh vực. Tìm ra thuốc chữa trị dịch bệnh nCoV đã có những tia hy vọng nhưng việc đối phó với virus Trung Quốc lắm thủ đoạn xem ra còn nhiều thách đố và không ít việc phải làm trong tương lai.

Đinh Yên Thảo

Nguồn : RFA, 12/02/2020

Trong cuộc họp kéo dài 2 ngày, kết thúc vào ngày 27/12, do Tập Cận Bình chủ trì, Bộ Chính trị Trung Quốc gồm 25 thành viên đã hoan nghênh các chính sách của Tập. Họ đánh giá đây là các chính sách có tầm nhìn và gọi ông ta là người lãnh đạo của nhân dân, gợi tưởng đến người sáng lập Cộng sản Trung Quốc, Mao Trạch Đông.

Bất chấp những thách thức trong và ngoài nước, Tập Cận Bình tiếp tục được Bộ Chính trị Trung Quốc vinh danh là ‘nhà lãnh đạo nhân dân’, theo WSJ ngày 30/12. Cho thấy Tập sẽ tiếp tục củng cố quyền lực của mình trong chính trường nước này.

Năm qua, Bắc Kinh vật lộn trong cuộc thương chiến với Mỹ, kéo theo nền kinh tế trong nước bị suy giảm. Bắc Kinh cũng đối diện với phản ứng quốc tế ngày càng tăng vì cách đối xử với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ (Tân Cương), cũng như các cuộc biểu tình chống chính phủ ở Hồng Kông.

Một số tiếng nói trong nội bộ Đảng cộng sản Trung Quốc và các chuyên gia chính sách (ngoài Đảng) đã đổ lỗi những vấn đề này một phần là do sự độc đoán của Tập. Cụ thể, sự tập trung quyền lực và độc quyền quyết định của Tập đã cản trở thảo luận chính sách và những chỉ đạo của Tập đôi khi mâu thuẫn khiến lẫn nhau các quan chức (cấp dưới) nhầm lẫn.

Trên phương tiện truyền thông gần đây rò rỉ các tài liệu nội bộ Đảng cộng sản liên quan đến chính sách của Bắc Kinh ở vùng tây bắc Tân Cương, nơi các chuyên gia quốc tế tin rằng hơn 1 triệu người Duy Ngô Nhĩ và các nhóm thiểu số Hồi giáo khác đã bị ép buộc phải cải huấn tư tưởng. Thông tin này đã làm dấy lên suy đoán về những bất hòa trong nội bộ chính quyền – giữa đảng và cá nhân Tập.

Và Tập đang mạo hiểm thể hiện quyền lực tuyệt đối trong hoạch định chính sách. Dù rằng, các quan chức đảng Trung Quốc tuyên bố đoàn kết với Chủ tịch Tập.

Trong cuộc họp Bộ Chính trị vừa qua, mỗi thành viên Bộ Chính trị đã gửi một bản đánh giá về hiệu suất của bản thân cho Tập Cận Bình. Thể hiện quyết tâm duy trì mức độ nhất quán cao với sự lãnh đạo của Tập và tuân theo chương trình nghị sự của Tập, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc.

Bộ Chính trị cũng ca tụng sự lãnh đạo của Tập đã giúp Trung Quốc đạt được những thành tựu quan trọng mới, tầm nhìn rộng của Tập, kỹ năng – nghệ thuật lãnh đạo chính trị, ‘lòng nhiệt thành đối với người dân từ nhà lãnh đạo của nhân dân’, truyền thông nhà nước Trung Quốc cho biết.

Nhà lãnh đạo của nhân dân là danh hiệu mới nhất mà Tập được nhận, kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2012, thể hiện quyền lực tuyệt đối, vô song.

Tập Cận Bình hiện tại vừa là Tổng bí thư, vừa là Chủ tịch nước. Cạnh đó, Tập là Chủ tịch quân ủy Trung ương Đảng, Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang của Trung Quốc và là người đứng đầu các ủy ban Đảng về giám sát kinh tế, tài chính và các vấn đề khác.

Vào năm 2017, Bộ Chính trị Trung Quốc đã gọi ông Tập là nhà lãnh đạo nhân dân. Và Tập đã sửa lại điều lệ đảng và đặt theo tên mình. Trước đó chỉ có Mao và Đặng Tiểu Bình làm như vậy.

Từ lúc nắm quyền, Tập thường trích dẫn những ý tưởng và chiến thuật của Mao, trong khi bãi bỏ các quy định của Đảng cộng sản về việc ngăn chặn sự hồi sinh chế độ độc tài kiểu Mao.

Vào mùa xuân năm 2018, Đảng cộng sản Trung Quốc quyết định loại bỏ giới hạn nhiệm kỳ Chủ tịch nước khi sửa lại Hiến pháp, cho phép Tập nắm quyền vô thời hạn.

Quyền lực của Tập co hẹp lại khi xuất hiện mối lo ngại tăng trưởng của Trung Quốc bị chậm lại và cuộc chiến thương mại kéo dài với Mỹ, cũng như sự bùng nổ tình trạng chống chính phủ liên tục ở Trung Quốc. Bất chấp điều đó, Tập vẫn nhận được một phiếu tín nhiệm của Uỷ ban Trung ương đảng vào cuối tháng 10, khi gần 380 ủy viên trung ương đảng ca ngợi ông ta đã đưa ra tiến bộ quan trọng vì sự phát triển của Trung Quốc và tiếp tục kêu gọi chính quyền kiên trì với chính sách của Tập.

Tập là nhà lãnh đạo của nhân dân là một thông điệp cho thấy sự ủng hộ ông ta vượt qua sự bất hoà trong nhóm lãnh đạo cấp cao, Wu Qiang, một nhà nghiên cứu, giảng viên khoa học chính trị tại Đại học Thanh Hoa nói.

Bằng cách nào đó, Tập đang dùng cái tên gọi nhân dân để trấn áp bất mãn trong đảng, ông Wu nói.

Chun Han Wong

Nguyên tác : As China’s Troubles Mushroom, Xi Collects a Special Title, The Wall Street Journal, 28/12/2019

Diễm Thi dịch

Nguồn : VNTB, 31/12/2019

Ông Tập Cận Bình không tin nghiệp báo hay số mệnh. Nếu tin thì ông đã không ra lệnh giết người một cách lạnh lùng như câu chuyện mới được hai tác giả Peter Mattis và Matthew Brazil kể trong cuốn sách về "Gián Điệp Trung Quốc" (Chinese Communist Espionage).

Trong năm con heo, không gì làm cho Tập Cận Bình sợ bằng mối lo thịt heo tăng giá !

Năm 2011, Trung Quốc bắt được một công chức bán tin mật cho tình báo Mỹ, CIA. Anh ta bị xử tử. Nhưng chưa đủ, Tập Cận Bình ra lệnh cho các công chức làm cùng một bộ với anh ta phải ngồi coi ti vi chứng kiến cảnh hành quyết đang diễn ra. Và bà vợ anh, đang có thai, cũng bị giết. Ác không kém gì Kim Jong-un, đã giết những thủ hạ bị nghi phản bội bằng "khuyển quyết", xua chó cắn đến chết.

Những người như vậy chắc không tin có số mệnh và nghiệp báo, nhân quả.

Năm nay vận số của Tập Cận Bình rất xấu. Người Trung Hoa tin rằng năm con heo là một năm phồn thịnh, an nhàn. Nhưng từ đầu năm đến nay Trung Quốc gặp không biết bao nhiêu là chuyện xui xẻo. Chiến tranh thương mại với Mỹ. Dân Hồng Kông nổi dậy. Mức tăng trưởng của Tổng sản lượng nội địa giảm trong khi lạm phát lên cao.

Nhưng trong năm con heo, không gì làm cho Tập Cận Bình sợ bằng mối lo thịt heo tăng giá !

Trên mặt kinh tế, tổng sản lượng nước Tàu chỉ tăng 6% trong quý thứ ba năm 2019, con số thấp nhất kẻ từ năm 1992 khi người ta bắt đầu ghi chép. Ba tháng cuối năm GDP có thể chỉ tăng dưới 6%. Những số thống kê này cũng không đáng tin. Giáo sư Hướng Tùng Tộ (Xiang Song zuo, 向松祚), Đại học Nhân Dân ở Bắc Kinh, đã đặt câu hỏi : Làm sao GDP tăng được 6% trong khi số thuế thu đã giảm 3% và tiền lời các xí nghiệp giảm 1,7% !

Tháng Mười vừa qua, chỉ số giá hàng tiêu thụ (CPI) tăng 3,8%, cao nhất kể từ đầu năm 2012. Thủ phạm chính là giá thịt heo ! Tháng Chín, giá đã tăng 70% trong 12 tháng. Tháng Mười, thịt heo tăng giá hơn 100% so với năm ngoái ! Heo tăng giá khiến thịt bò, cừu, gà cũng tăng theo.

Khi giá sinh hoạt tăng, một hậu quả là mãi lực của người tiêu thụ đi xuống. Người ta bớt mua sắm, đúng vào lúc ông Tập Cận Bình đang hô hào "tái cấu trúc" nền kinh tế. Kế hoạch của đảng là chuyển từ xuất cảng sang tiêu thụ trong nước. Bây giờ dân tiêu thụ phải giảm chi ! Tất cả chỉ vì vận ông Tập rất xấu trong Năm Con Heo !

Dân Tàu thích thịt heo. Năm ngoái họ đã làm thịt 694 triệu con, 1,4 tỷ người ăn 56 triệu tấn thịt lợn, bằng một nửa số thịt lợn cả thế giới đã ăn !

Thời Mao Trạch Đông, dân thành thị được cung cấp theo tiêu chuẩn tối đa nửa ký thịt heo một tháng. Một dấu hiệu khiến Tập Cận Bình lo lắng là gần đây ở Nam Ninh, thủ phủ tỉnh Quảng Tây, chính quyền đã tái lập chế độ tem phiếu, hạn chế mỗi người được mua tối đa một ký thịt mỗi ngày theo giá chính thức ! Mua hơn, trả giá chợ đen !

Thịt heo lên giá vì bệnh "sốt Phi Châu" (African swine fever). Cho đến nay, một phần ba số heo nuôi trong nước Tàu đã chết vì bệnh. Đến cuối năm, trước Tết, cứ đà này đàn heo sẽ chết một nửa.

Người dân kết tội chính quyền cộng sản sai lầm. Khi bắt đầu cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ, Tập Cận Bình đánh thuế nhập cảng trên thịt heo Mỹ. Không những thế, đánh cả vào thịt heo Canada vì vụ bắt giam bà Mạnh Vãn Chu, công ty Huawei.

Số thịt heo nhập cảng thực ra không đáng kể. Nước Tàu chỉ mua ở ngoài số thịt bằng 3% số nuôi trong nước, chỉ có 1% mua từ Mỹ dù Mỹ là nước đứng đầu xuất cảng thịt heo.

Nhưng chính quyền Trung Quốc lại bù lại số heo không mua từ Mỹ và Canada bằng cách cho nhập cảng heo mua của Nga.

Bệnh sốt Phi Châu được khám phá lần đầu tiên vào tháng Tám năm ngoái ở Trung Quốc là tại một trại nuôi heo gần biên giới Nga. Bệnh lan ra khắp 31 tỉnh trong lục địa, đã giết 200 triệu con heo.

Nga với Trung Quốc mới khánh thành đường ống dẫn khí đốt dài 2.800 cây số từ Siberia qua nước Tàu. Nhập cảng hơi đốt thì vô hại, nhưng mua heo bệnh là chuyện khác ! Người Trung Hoa biết Nga là nước mà heo bị bệnh "sốt Phi Châu" nặng nhất thế giới.

Đúng là cái số đen của Tập Cận Bình. Tập Cận Bình sanh năm Quý Tỵ, 1953. Nhờ các thầy tử vi coi giúp tại sao trong Năm Con Heo ông ta lại xui xẻo như vậy !

Để đối phó với tai nạn thịt heo tăng giá, Nhà nước cộng sản Trung Quốc đã phải cử một phó thủ tướng, Hồ Xuân Hoa (Hu Chun Hua, 胡春華) đặc biệt phụ trách làm sao tăng số heo nuôi trong nước. Một biện pháp là bỏ qua những luật lệ bảo vệ môi trường để các nhà nuôi heo nhỏ đang bị cấm được hoạt động trở lại. Phải mất cả năm nuôi heo đủ lớn để làm thịt.

Nhưng khi môi trường không được bảo vệ thì không biết hậu quả sẽ ra sao ? Có thứ bệnh nào mới xuất hiện, không phải bệnh heo mà là bệnh cho con người, hay không ? Ông Hồ Xuân Hoa nắm tỉnh Quảng Đông. Ngay trong tỉnh này, một lò heo tại thành phố Phật Sơn mới bị đưa lên đài ti vi sau khi các nhà báo đánh lừa họ, đem heo chết đến bán và họ ngang nhiên mua để "làm thịt !" Nhà nuôi heo Hiệp Nhất quận Nam Hải này đã từng được Bộ Nông nghiệp của ông Hồ Xuân Hoa ban khen là "Xí nghiệp nuôi heo gương mẫu".

Các nhà báo đã quay phim cảnh gạ bán mỗi con heo chết 300 đồng nguyên (43 USD), rồi chứng kiến cảnh con heo được cạo lông, mổ bụng, đóng dấu "đã được thanh tra" rồi xẻ thịt đem ra chợ bán. Ra chợ, nhà báo giả dạng đến hỏi mua, anh bán thịt còn nói : Heo mới này ! Sờ coi, còn nóng hổi !

Với bao nhiêu luật lệ mà còn thấy cảnh đó, không biết khi nới lỏng luật lệ thì họ còn làm gì nữa ! Khi ông hoàng đế đang gặp vận xui thì không đoán trước được !

Ông Tập Cận Bình từng kể chuyện trước đây hơn 40 năm, ông đi học ở tỉnh Thiểm Tây, ba tháng trời không được miếng thịt nào. Một bữa ông và mấy bạn cùng phòng vớ được một miếng thịt heo đông lạnh. Sướng quá, họ ăn ngay, khỏi cần nấu nướng ! Có lẽ cái số ông dính líu đến thịt heo từ đó !

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 03/12/2019

Quan chức Trung Quốc : Tập Cận Bình không thể bám mãi quyền lực (RFI, 27/11/2019)

Dù đã bỏ điều khoản trong Hiến Pháp Trung Quốc quy định chủ tịch nước không được nắm quyền quá hai nhiệm kỳ, ông Tập Cận Bình sẽ không thể bám quyền bao lâu tùy thích. Một cán bộ cao cấp của Trường Đảng Trung ương đưa ra nhận định này trong một buổi hội thảo do Hiệp hội Nhà báo toàn Trung Quốc tổ chức vào đầu tháng 11/2019.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát biểu nhân Diễn đàn kinh tế tại Bắc Kinh ngày 22/11/2019. Reuters/Jason Lee/Pool

Theo trang Asia Times ngày 26/11/2019, ông Tạ Xuân Đào (Xie Chuntao), phó chủ tịch Trường Đảng Trung ương Trung Quốc, khẳng định trước báo giới rằng việc xóa điều khoản giới hạn nhiệm kỳ chủ tịch trong hai khóa không đồng nghĩa với việc bảo đảm rằng chủ tịch sẽ nắm quyền trọn đời.

Lấy ví dụ hai nước Đức và Nhật Bản, nơi thủ tướng Angela Merkel và Shinzo Abe đứng đầu nội các từ nhiều năm nay, ông Tạ Xuân Đào cho rằng chính "việc đánh giá những khác biệt về tình hình, cũng như những nhu cầu của đất nước" giúp một quốc gia quyết định "một nhà lãnh đạo có thể nắm quyền bao lâu". Ông Tạ Xuân Đào khẳng định đảng Cộng Sản Trung Quốc từ lâu đã áp dụng một cơ chế kế nhiệm trước cả khi Hiến Pháp được sửa đổi, nhằm bảo đảm một cuộc chuyển giao quyền lực êm thắm, không xảy ra sự cố.

Tại các nước Cộng Sản, chủ tịch nước là chức vụ mang tính hình thức, còn thực quyền là nằm trong tay tổng bí thư đảng và chủ tịch Quân ủy Trung ương. Ông Tập Cận Bình hiện đang nắm cả ba chức vụ này. Riêng chức tổng bí thư đảng Cộng Sản không có quy định thành văn về số nhiệm kỳ. Tuy nhiên, theo Asia Times, kể từ khi nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa được thành lập năm 1949, chỉ có hai ông Giang Trạch Dân (Jiang Zemin) và Hồ Cẩm Đào (Hu Jintao) là tuân thủ luật bất thành văn chỉ làm tổng bí thư đảng tối đa là 10 năm.

Thu Hằng

*****************

Học giả Đức tố cáo Trung Quốc "diệt chủng văn hóa" người Duy Ngô Nhĩ (RFI, 27/11/2019)

Tống giam hàng loạt không hề qua xét xử, trừng phạt tùy tiện, giám sát 24/24 : các tài liệu mật của Trung Quốc vừa được tổ hợp các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) gồm 17 cơ quan báo chí trên thế giới công bố hôm 24/11/2019 đã vạch trần tình trạng ngược đãi tù nhân trong hệ thống trại cải tạo ở Tân Cương mà Bắc Kinh vẫn chối cãi, gọi là trường dạy nghề.

Người Duy Ngô Nhĩ tại Urumqi, Tân Cương. Ảnh tư liệu 1/05/2014. Reuters/Petar Kujundzic

Nhà xã hội học Adrian Zenz, người đầu tiên phát hiện quy mô của các trại cải tạo người Duy Ngô Nhĩ, khi trả lời phỏng vấn RFI hôm nay, 27/11/2019, đã nhấn mạnh Trung Quốc đã dối trá trong một thời gian dài nhằm che giấu sự thật. Ông nói :

"Các tài liệu khẳng định rất rõ và rất chi tiết. Không thể nào nghi ngờ được nữa : Bắc Kinh rõ ràng đã dối trá ! Theo ước tính mới nhất của tôi, có khoảng 1.200 trại cải tạo và từ 100 đến 200 nhà tù. Ít nhất 900.000 người đang bị giam giữ trong các trại này kể từ mùa xuân năm 2017, thậm chí tổng số tù nhân có thể lên đến 1.800.000 người.

Những người này bị giam giữ chỉ vì họ thuộc sắc tộc thiểu số. Trước hết là người Duy Ngô Nhĩ, nhưng ngày càng có thêm những thiểu số đạo Hồi khác như người Kazakhstan hay Kyrgyzstan. Tôi cho rằng đây là diệt chủng văn hóa.

Sở dĩ nói văn hóa, đó là vì người tù không nhất thiết bị sát hại, không phải diệt chủng kiểu như người Do Thái trước đây. Nhưng chúng ta có thể coi đây là diệt chủng, vì việc các nạn nhân bị cưỡng bức vào trại nhằm mục đích tiêu diệt bản sắc và cội rễ văn hóa của người Duy Ngô Nhĩ và người Kazakhstan.

Lần cuối cùng nhân loại chứng kiến việc bắt người vào trại tập trung hàng loạt và có hệ thống theo nhóm chủng tộc và tôn giáo, đó là dưới thời Đức quốc xã".

Chuyên gia Adrian Zenz sau khi kiểm tra tính xác thực của các công văn mật bị rò rỉ, cho biết thêm về cuộc sống trong trại cải tạo :

"Các chỉ thị mật này là bằng chứng cụ thể nhất cho đến nay về các quy định khắc nghiệt về an ninh được áp đặt ở các trại cải tạo, như trong trại lính. Trại viên phải dậy thật sớm, không có được chút riêng tư nào. Việc tắm rửa, vệ sinh bị hạn chế và thậm chí còn bị giám sát bởi các quản giáo hoặc camera. Sau đó họ phải ngồi nhiều tiếng đồng hồ trên những chiếc ghế rất cứng để học tiếng Hoa, hay thú nhận những sai lầm và tự kiểm.

Rất nhiều nhân chứng khẳng định họ bị cấm hành đạo. Người ta nói với họ, chính đảng Cộng Sản mới nuôi dưỡng họ, và "người hướng dẫn tinh thần là chủ tịch Tập Cận Bình chứ không phải Thượng Đế". Những ai bị coi là ngoan đạo nhất bị buộc phải ăn thịt heo và uống rượu, vốn bị cấm đối với người Hồi giáo. Nếu không tuân lệnh, họ sẽ bị trừng phạt nặng nề".

Thụy My

Việc Tập Cận Bình vừa công khai đưa Trung Cộng trở lại thời Mao, tức một người trị muôn người, cho thấy tham vọng làm vua của y mà báo chí quốc tế phân tích sau đại hội đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 đã thành sự thật.

Con đường đi của Tập về tham vọng không khác gì mục đích của Hitler đối với châu Âu. Giống Hitler, họ Tập thích phô trương.

Đại hội đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 thu hút 3068 phóng viên báo chí, trong số đó có 60% là báo chí quốc tế. Những vấn đề được thảo luận không chỉ các thành tựu trong quá khứ mà các nhà phân tích gọi là “sự trổi dậy của Trung Quốc phiên bản 1”, mà còn các chiến lược phát triển trong tương lai được gọi là “sự trỗi dậy của Trung Quốc phiên bản 2”, hay thời đại Tập Cận Bình. Khác với “phiên bản 1” tập trung vào phát triển kinh tế, phiên bản 2 sẽ mở rộng đến vai trò của Trung Cộng trong hệ thống thế giới đang tồn tại.

Nói vậy chứng tỏ khái niệm “Bẫy Thucydides” đã in sâu vào suy nghĩ của họ Tập từ lâu.

Giống Hitler trong giai đoạn đầu của thập niên 1930, họ Tập ca ngợi hòa bình và hữu nghị dù tại lục địa bộ máy tuyên truyền đang ngày đêm đun sôi lò lửa dân tộc cực đoan Đại Hán.

Hitler phát biểu trước Quốc Hội Đức Quốc Xã năm 1932: “Đức Quốc, và đặc biệt là chính phủ Đức hiện nay không có mong muốn nào khác hơn là được sống trong điều kiện hòa bình và thân hữu với các nước láng giềng… Tôi muốn nhân dân Đức học hỏi để thấy những thực tế lịch sử của các quốc gia khác, trong đó một người hoang tưởng có thể muốn chúng rơi vào quên lãng, nhưng không thể bị lãng quên”.

Tập Cận Bình phát biểu cùng một giọng điệu tại Liên Hiệp Quốc tháng 9, 2015: “Chúng ta nên xây dựng một tinh thần hợp tác qua đó các quốc gia đối xử nhau công bằng, cam kết để tham khảo lẫn nhau và bày tỏ sự hiểu biết hỗ tương.

Nguyên tắc bình đẳng chủ quyền củng cố Hiến Chương Liên Hiệp Quốc. Tương lai của thế giới tùy thuộc vào sự đóng góp của mọi quốc gia. Tất cả quốc gia đều bình đẳng. Những nước lớn, mạnh, giàu không nên hiếp đáp các nước nhỏ, nghèo và yếu”.

Nhưng khác Hitler, họ Tập đi sau, khôn ngoan hơn, học kinh nghiệm thất bại của Đức Quốc Xã, có thời gian và vốn liếng để chuẩn bị các phương án chinh phục ngắn hạn cũng như lâu dài.

Trong diễn văn đọc tại Seattle tối 22 tháng 9, 2015, Tập Cận Bình phát biểu: ”Không có cái gì gọi là ‘Bẫy Thucydides’ trong thế giới cả. Nhưng nếu các cường quốc tiếp tục phạm phải các sai lầm chiến lược, họ tạo ra bẫy cho chính họ”.

Nói vậy chứng tỏ khái niệm “Bẫy Thucydides” đã in sâu vào suy nghĩ của họ Tập từ lâu.

“Bẫy Thucydides” là gì mà đã làm Tập Cận Bình quan tâm nhiều như vậy?

“Bẫy Thucydides” phát xuất từ câu nói của sử gia Thucydides (460 BC-400 BC) rút ra sau khi nghiên cứu và hoàn thành bộ sử Lịch sử Chiến tranh Peloponnesian (History of The Peloponnesian).

Nguyên văn câu nói của Thucydides: “Sự trổi dậy của Athens và nỗi lo lắng được lan truyền mạnh ở Sparta sẽ làm cho chiến tranh không thể nào tránh khỏi” (It was the rise of Athens and the fear that this inspired in Sparta that made war inevitable.)

Chiến tranh Peloponnesian mà sử gia Thucydides nhắc đến xảy ra giữa hai liên minh thành phố trong thời Cổ Hy Lạp, một bên là Delian do Athens lãnh đạo và Peloponnesian do Sparta lãnh đạo và kéo dài 27 năm với phần thắng cuối cùng thuộc về Sparta.

Đề án “Thucydides’s Trap” tại Harvard Kennedy School tổng kết 16 xung đột xảy ra trong lịch sử thế giới. Trong số đó chỉ có 3 xung đột là tránh được chiến tranh và 13 xung đột khác đã dẫn tới chiến tranh.

Nói một cách dễ hiểu lãnh đạo của các quốc gia trong 13 cuộc chiến đó đã rơi vào “bẫy Thucydides”. Thế chiến thứ nhất và thế chiến thứ hai là hai trường hợp rơi vào bẫy trầm trọng nhất.

Áp dụng vào quan hệ cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Cộng, câu nói của Thucydides có thể viết lại cho thích hợp: “Sự trổi dậy của Trung Cộng và nỗi lo lắng được lan truyền mạnh tại Mỹ sẽ làm chiến tranh Mỹ-Trung không thể nào tránh khỏi.”

Hai mệnh đề mang tính điều kiện “sự trổi dậy của Trung Cộng” và “sự lo lắng đang lan truyền mạnh tại Mỹ” đều là thực tế xảy ra trong suốt ba chục năm qua từ khi các chính sách đổi mới kinh tế của Đặng Tiểu Bình đầu thập niên 1980.

Để làm giảm “sự lo lắng đang lan truyền mạnh tại Mỹ”, họ Tập dùng miếng mồi kinh tế để lấy lòng và trấn an nỗi lo của giới tư bản Mỹ.

Đảng cộng sản Trung Quốc có thừa tiền đang đầu tư tại các ngân hàng lớn trên thế giới. Tính theo tổng sản lượng nội địa Trung Cộng, nền kinh tế Trung Cộng năm 2016, theo ước tính từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) , được xếp vào hạng thứ hai, sau Mỹ, với trên 11 trillion dollars. Những phương tiện xa xỉ này Hitler không có trước thế chiến thứ hai.

Ngoài Mỹ, họ Tập cũng dùng vũ khí kinh tế để mua chuộc, đe dọa các quốc gia đối phương hay có khả năng trở thành đối phương tại Á Châu.

Họ Tập biết phần lớn các quốc gia đang có chung biên giới và quan hệ kinh tế với Trung Cộng, ngoại trừ Lào, cộng sản Việt Nam và Bắc Hàn, đều là các nước dân chủ và tồn tại trên các nguyên tắc dân chủ.

Khái niệm “trung lập” hay “bang giao bình đẳng”, hay “hợp tác cùng có lợi” không tồn tại một khi chiến tranh khu vực hay thế giới xảy ra, nhất là các quốc gia trong vùng độn (buffer states) hay nằm trên trục chiến tranh như Việt Nam.

Theo tinh thần của diễn văn đọc trước đại hội đảng cộng sản Trung Quốc, mục đích tối hậu của Tập Cận Bình là thống trị Á Châu và ảnh hưởng thế giới.

Trung Cộng vào dịp kỷ niệm 100 năm ngày thành lập nhà nước cộng sản, sẽ là quốc gia quan trọng nhất trên thế giới. Danh từ “cường quốc” được lập lại nhiều lần trong diễn văn của họ Tập.

Tuy nhiên, họ Tập muốn đạt đến mục đích bành trướng đó mà không phải đương đầu trong các xung đột quân sự với Mỹ và các quốc gia đồng minh Nhật, Hàn hay có khả năng trở thành đồng minh như Úc, Ấn, khối ASEAN và cả Cộng đồng Châu Âu có quyền lợi tại Á Châu. Cho đến nay, tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông vẫn là điểm nóng nhất trong quan hệ giữa các nước trong vùng.

Nhiều nhà phân tích đồng ý, nếu biết Tập sợ vướng “Bẫy Thucydides” thì thay vì mềm dẻo, hòa hoãn với Tập Cận Bình như Neville Chamberlain đã làm đối với Adolf Hilter, lãnh đạo các quốc gia có quyền lợi bị va chạm phải tỏ ra cứng rắn và có những biện pháp trả đũa thích đáng trước mọi hành vi bành trướng dù rất nhỏ của Tập Cận Bình trên Biển Đông.

Nguồn FB Trần Trung Đạo

Trung Quốc : Bắc Kinh phô trương sức mạnh ghi dấu 70 năm chế độ cộng sản (RFI, 01/10/2019)

Trung Quốc ghi dấu 70 năm nước Cộng Hoà Nhân Dân Trung Hoa với một cuộc biểu dương lực lượng tại Bắc Kinh ngày 01/10/2019. Tên lửa đời mới, xe tăng hạng nặng, chiến đấu cơ siêu thanh, máy bay tự hành được phô trương để quảng cáo những tiến bộ công nghệ hiện đại trong bối cảnh phong trào dân chủ tại Hồng Kông nổi dậy.

Xe bọc thép trong lễ diễu binh mừng 70 năm thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, Bắc Kinh, ngày 01/10/2019. Reuters/Thomas Peter

Tại quảng trường Thiên An Môn, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trong bộ y phục kiểu Mao, mở đầu với lời tuyên bố "không gì có thể lay chuyển nền móng của đại quốc, không gì có thể cản đường nhân dân Trung Hoa đi tới". Lãnh đạo Hoa lục khẳng định tiếp "bảo đảm ổn định Hồng Kông và Macao" tiến tới "thông nhất toàn bộ lãnh thổ".

Theo Reuters, chủ tịch Trung Quốc nhân sự kiện trọng đại 01/10 biểu dương thái độ tự tin và tự hào trong khi chế độ phải đối phó với nhiều thách thức từ cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đến phong trào dân chủ tại Hồng Kông.

Lễ duyệt binh và diễn binh huy động 15.000 binh sĩ, 160 chiến đấu cơ, oanh tạc cơ chiến lược, máy bay tự hành tàng hình, tên lửa hạt nhân Đông Phong-41 với tầm phóng 14.000 cây số, tên lửa chống hàng không mẫu hạm DF-10O, tên lửa hải-lục JL-2 phóng từ tầu ngầm có thể bay đến Alaska…

Chung quanh quảng trường Thiên An Môn, an ninh được tăng cường, kiểm sóat một chu vi rộng lớn. Dân chúng bị cấm xuất hiện bên cửa sổ.

Từ khu vực dành riêng cho nhà báo, thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tường thuật :

"Không phải là một đội quân mà là một đoàn tàu đang di chuyển. Từ nhiều tuần lễ qua, binh sĩ cũng như quần chúng đã chuẩn bị cho cuộc diễu hành đến mức tiếng giầy dậm gót theo nhịp được luyện tập một cách kỹ lưỡng.

Hai con số 1949 - 2019 mầu đỏ-vàng vĩ đại được đính ngay phía trên các khán đài, nhắc nhở rằng chế độ này liên tục tồn tại và qua các hoạt động lễ hội hôm nay đang tự biểu dương về sức mạnh của mình. Vả lại, trong trang phục áo đại cán cổ Mao, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình xuất hiện trên balcon khán đài Thiên An Môn, chính tại nơi mà cách nay 70 năm, Mao Trạch Đông, đã đọc tuyên ngôn thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa.

Tổng bí thứ Đảng cộng sản, tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang, Tập Cận Bình, hùng hồn tuyên bố : Không một lực lượng nào có thể làm lung lay các nền tảng của đất nước vĩ đại của chúng ta, ngăn cản chúng ta tiến về phía trước. Bài diễn văn kéo dài 10 phút nhưng nguyên thủ Trung Quốc trên chiếc xe limosine có cắm quốc kỳ, đã đi một vòng dài, đến duyệt từng binh chủng : Chào các đồng chí - và mỗi binh chủng đồng thanh đáp lại : Kính chào chủ tịch.

Sau đó là màn trình diễn các vũ khí, khí tài tối tân nhất của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, như tên lửa đạn đạo siêu thanh, máy bay tự hành tàng hình trông giống như những hải kình khổng lồ… Tiếp theo là các khối quần chúng, trình diễn những phát minh sáng tạo lớn của Trung Quốc, đi diễu hành qua các khán đài, ở trên đó, các khán giả được lựa chọn kỹ lưỡng, cuồng nhiệt vẫy cờ Trung Quốc".

Tú Anh

**********************

Trung Quốc biểu dương lực lượng, đe dọa khu vực, khuyến cáo Mỹ (RFI, 01/10/2019)

Hàng loạt vũ khí tối tân đã được Bắc Kinh phô trương trong buổi diễu binh 01/10/2019, ghi dấu Đảng cộng sản cầm quyền được 70 năm tại Hoa lục. Đây là cơ hội để chủ tịch Tập Cận Bình chứng tỏ thành quả hiện đại hóa quân đội và cùng lúc khuyến cáo các quốc gia láng giềng có xung khắc với Trung Quốc và xa hơn nữa là các đồng minh của Mỹ và nước Mỹ.

Đoàn xe chở tên lửa siêu thanh DF-17 trên Quảng trường Thiên An Môn trong ngày Quốc khánh 01/10/2019 tại Bắc Kinh. Reuters/Jason Lee

Theo giới chuyên gia quân sự, các loại vũ khí mà Trung Quốc phô trương trong ngày 01/10/2019 minh họa các tiến bộ vượt bậc của quân đội Hoa lục để có thể "đứng đầu thế giới vào năm 2049", mục tiêu mà chủ tịch Tập Cận Bình đề ra khi chế độ cộng sản được 100 tuổi.

Trong bối cảnh xung khắc với Mỹ tại Biển Đông, Đài Loan và tranh chấp thương mại đầy bất trắc, Bắc Kinh tung ra những lá chủ bài vũ khí. "Bảo bối" lợi hại số một là hỏa tiễn Đông Phong-41, trang bị nhiều đầu đạn hạt nhân, có thể bay đến bất cứ nơi nào trên nước Mỹ. Tuy dài đến 20 thước, Đông Phong-41 rất linh động, có thể di chuyển thường xuyên, trái với thế hệ tên lửa trước, đặt trong các ống phóng cố định trong núi.

Được AFP đặt câu hỏi, Adam Ni, chuyên gia về vũ khí Trung Quốc thuộc đại học Úc Macquarie, Sydney, nhận định "tên lửa mới này chứng tỏ công nghệ quân sự của Trung Quốc đã tiến bộ đáng kể, linh động, hiệu quả, chính xác". Nói cách khác, Trung Quốc đã trở thành một đối thủ đáng gờm đối với Mỹ.

Ngoài tên lửa liên lục địa, Trung Quốc còn biểu dương một loạt vũ khí mới khác đều lợi hại như nhau : oanh tạc cơ chiến lược H6-N mang bom nguyên tử và có tầm hoạt động xa hơn thế hệ trước, tên lửa đạn đạo JL-2 trang bị cho tầu ngầm, đủ sức bay đến Alaska, tên lửa siêu thanh DF-100 chống hàng không mẫu hạm.

Nhưng "ngôi sao" trong ngày diễn binh 01/10 là tên lửa DF-17 : một khi lên đến độ cao dự kiến , sẽ thả "tàu lượn siêu thanh" có hình mũi tên, lao vào mục tiêu với vận tốc 7.000 cây số/giờ. Nếu sự thực là như thế, vũ khí này của Trung Quốc còn kém tên lửa tối tân nhất của Nga là Zircon, với vận tốc 10.000 cây số/giờ mà Hoa Kỳ vừa mới tập đánh chận ở ngoài khơi California. Quân đội Trung Quốc cũng trình làng hai loại máy bay tự hành mới : trinh sát WZ-8 và tấn công GJ-11.

Suy đoán mục tiêu chiến lược của Trung Quốc

Theo cựu đô đốc Mỹ James Stavridis, nguyên tư lệnh tối cao của NATO, nay là giám đốc Viện nghiên cứu Carlyle, chiến lược mới của Trung Quốc dựa trên ba mũi giáp công : máy bay tự hành tàng hình, hỏa tiễn siêu thanh và lực lượng đặc biệt. Vũ khí hạt nhân chỉ đóng vai trò răn đe.

Nằm trong tầm nhắm của Trung Quốc có ba loại đối tượng từ gần đến xa, từ khu vực đến thế giới.

Trước tiên là những láng giềng cùng chung vùng biển với Trung Quốc : Việt Nam, Philippines, Malaysia và Đài Loan. Trong bối cảnh Bắc Kinh muốn kiểm soát toàn bộ Biển Đông, cuộc biểu dương sức mạnh 01/10 rất đáng lo ngại.

Vòng đối tượng thứ hai là Nhật Bản, Úc, Singapore và Indonesia và nhất là Ấn Độ. Mối đe dọa của Trung Quốc đưa đến hệ quả là các nước Châu Á-Thái Bình Dương này tăng cường khả năng quốc phòng và tiến tới thành lập một liên minh theo đề xuất của Tokyo : liên minh kim cương Nhật, Úc, Mỹ, Ấn.

Xa hơn nữa, đối thủ lớn nhất của Trung Quốc vẫn là Hoa Kỳ. Theo cựu đô đốc James Stavridis , "thông điệp" của Bắc Kinh là muốn hải quân Mỹ ngưng tuần tra ở Biển Đông.

Nếu không có gì ngăn chận, không chờ đến 2025, thời điểm Trung Quốc đứng đầu thế giới về công nghệ theo cam kết của Tập Cận Bình, toàn bộ Biển Đông sẽ bị vũ khí hiện đại của Trung Quốc biến thành "biển máu" cho bất cứ thế lực nào muốn chống lại ý đồ của thống trị của Bắc Kinh, theo tiên đóan của viên tướng 4 sao.

Tổ chức lễ hội không đúng lúc ?

Người đưa ra nhận định này là Ngô Giang (Wu Qiang), người Trung Quốc, nguyên là giáo sư đại học Thanh Hoa, bị cấm dạy. Trả lời phỏng vấn RFI, ông phân tích như sau qua điện thoại :

"Chúng tôi có 1,4 tỷ dân. Sự im lặng của họ chỉ là phản ứng ngoài mặt. Vấn đề nan giải nội tại của Trung Quốc vẫn còn : kinh tế tăng trưởng chậm lại, phân hóa giàu nghèo gia tăng. Chưa kể những thách thức khác trên trường quốc tế như thương chiến, con đường tơ lụa, phong trào phản kháng tại Hồng Kông. Chính quyền đối đầu với những khó khăn lớn. Biểu dương lực lượng tại Thiên An Môn tạo cảm tưởng Trung Quốc đang ở thời kỳ Liên Xô cũ làm quốc tế lo ngại".

Tú Anh

**********************

Trung Quốc khoe vũ khí hiện đại thách thức Mỹ nhân duyệt binh (RFA, 01/10/2019)

Trong lễ diễu binh nhân dịp 70 năm quốc khánh Trung Quốc hôm 1/10 ở quảng trường Thiên An Môn, Bắc Kinh đã ‘trình diễn’ những vũ khí hiện đại nhất của mình bao gồm các tên lửa xuyên lục địa có thể vươn tới Mỹ.

Máy bay tàn hình không người lái tại lễ diễu binh nhân quốc khánh Trung Quốc ở quảng trường Thiên An Môn hôm 1/10/2019 - AFP

Trong số các tên lửa được thấy ở cuộc diễu binh có tên lửa Dong Feng 17 (DF – 17), DF-41 với tầm bắn 15.000 km và có thể bắn tới Mỹ trong vòng 30 phút.

Ngoài ra, người ta cũng thấy ở cuộc diễu binh, tên lửa bắn từ tàu ngầm JL-2 và tên lửa hành trình CJ-100.

Bắc Kinh cho biết tất cả đều là vũ khí do Trung Quốc chế tạo, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng những vũ khí này phần nhiều đều dựa vào các công nghệ ăn cắp và nhập vào Trng Quốc.

Những vũ khí này được các chuyên gia nhận định nhằm giúp Trung Quốc tăng cường khả năng đòi chủ quyền của mình, nhất là chống lại khả năng có can thiệp từ phía Mỹ.

Trong cuộc diễu binh lớn năm nay, Trung Quốc đã huy động 15.000 quân và 100.000 dân thường tham gia.

Trước buổi diễu binh, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có bài phát biểu quan trọng khẳng định Bắc Kinh sẽ theo đuổi con đường phát triển hòa bình. Ông cũng nhấn mạnh quân đội Trung Quốc sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia, đồng thời giữ vững hòa bình thế giới.

******************

Sách Trắng của Nhật Bản xếp Trung Quốc vào mối đe dọa an ninh hàng đầu (RFA, 27/09/2019)

Sách Trắng Quốc phòng Nhật Bản công bố hôm 26/9 xếp sức mạnh quân sự của Trung Quốc vào mối đe dọa an ninh chính đối với Tokyo, thay cho mối nguy hiếu chiến từ Bắc Hàn trước đó.

Hình minh họa. Xe tăng thuộc lực lượng phòng vệ trên đất liền của Nhật Bản tại một cuộc diễn tập owr Asaka hôm 14/10/2018  AFP

Phát biểu trong một họp báo ở Tokyo, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Taro Kono nói: "thực tế là Trung Quốc đang gia tăng nhanh chóng chi tiêu cho quân sự và vì vậy mọi người thấy là chúng tôi cần thêm trang". Ông nói thêm "Trung Quốc đang triển khai các vũ khí trên biển và trên không ở Tây Thái Bình Dương và qua eo Tsushima vào biển Nhật Bản với tần suất lớn hơn".

Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã lên tiếng phản đối Sách Trắng của Nhật Bản. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng khẳng định Bắc Kinh sẽ không chấp nhận những chỉ trích không có căn cứ của Nhật.

Trung Quốc và Nhật Bản hiện đang có những tranh chấp đối với quần đảo Điếu Ngư do Nhật kiểm soát ở biển Hoa Đông. Tranh chấp này đã dẫn đến những căng thẳng trong quan hệ hai nước những năm vừa qua.

Theo Sách Trắng, Nhật Bản đã nâng chi tiêu quốc phòng trong suốt 7 năm qua lên thêm 1/10 để đối phó với Trung Quốc và Bắc Hàn.

Chi tiêu cho quốc phòng của Trung Quốc dự kiến sẽ tăng thêm 7,5% so với năm 2018, lên 177 tỷ đô la, nhiều hơn gấp ba lần so với Nhật Bản.

Để đối phó, Nhật Bản đã mua các cũ khí hiện đại từ Hoa Kỳ.

Trong đề nghị ngân sách quốc phòng gần đây nhất, Bộ Quốc phòng Nhật đã yêu cầu hơn 115 tỷ yen (tương đương hơn 1 tỷ đô la) để mua 9 máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ.

*******************

Sách Trắng của Trung Quốc khẳng định không bá quyền và bành trướng (RFA, 27/09/2019)

Sách Trắng được Bắc Kinh mới công bố hôm 27/9 khẳng định Trung Quốc sẽ không bao giờ theo đuổi bá quyền và bành trướng hay tạo ảnh hưởng dù tình hình thế giới có thay đổi ra sao và Trung Quốc có phát triển thế nào.

Hình minh họa. Bắc Kinh phô trương máy bay dội bom không người lái trong dịp Quốc Khánh lần thứ 70 - AFP

Cuốn Sách Trắng có tựa "Trung Quốc và Thế giới trong thời đại mới" được công bố chỉ vài ngày trước dịp kỷ niệm 70 năm quốc khánh nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, ngày 1 tháng 10.

Sách Trắng bao gồm 4 mục: "Trung Quốc tìm ra con đường phát triển phù hợp với điều kiện thực tế", "Sự phát triển của Trung Quốc là một cơ hội cho thế giới", "Một thế giới thịnh vượng và tươi đẹp là ước nguyện chung của tất cả mọi người", và "Trung Quốc đóng góp vào một thế giới tốt đẹp hơn".

Trong cuốn sách, Bắc Kinh khẳng định Trung Quốc sẽ luôn cố gắng vì một môi trường quốc tế hòa bình có lợi cho sự phát triển của mình, và bảo vệ tốt hơn hòa bình thế giới.

Sách Trắng đồng thời nhấn mạnh Trung Quốc đang phát triển tự nhiên và trở nên mạnh mẽ hơn nhưng không muốn đe dọa, thách thức hay thay thế bất cứ nước nào trong quá trình này, hay tìm cách bá chủ.

"Từ giữa thế kỷ 19, Trung Quốc đã bị các cường quốc Phương Tây lạm dụng và phải chịu những ký ức đau khổ do chiến tranh và bất ổn định gây ra. Trung Quốc sẽ không bao giờ áp đặt sự đau khổ mà mình đã từng trải qua lên các nước khác", Sách Trắng viết.

Đây không phải là lần đầu tiên trong năm nay, chính phủ Trung Quốc nói về mong ước chung sống hòa bình với các nước. Tại diễn đàn Shangri-la hồi đầu tháng 6 vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Ngụy Phượng Hòa cũng nói rằng trong suốt 70 năm qua, Trung Quốc chưa bao giờ xâm chiếm hay lấy một tấc đất của nước khác, và Trung Quốc sẽ không bao giờ theo đuổi bá quyền dù lớn mạnh đến thế nào.

*****************

Lãnh đạo Việt Nam gửi điện mừng quốc khánh Trung Quốc : mong muốn củng cố quan hệ hữu nghị (RFA, 29/09/2019)

Tổng bí thư - Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng cùng Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân vừa gửi điện mừng tới Chủ tịch Tập Cận Bình nhân kỷ niệm 70 năm quốc khánh Trung Quốc vào ngày 1/10 tới. Truyền thông trong nước loan tin này hôm 29/9.

Hình minh họa. Chủ tịch Tập Cận Bình, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nâng ly tại Hà Nội hôm 5/11/2015 - AFP

Trong điện mừng, lãnh đạo đảng và nhà nước Việt Nam ca ngợi những thành tựu mà Trung Quốc đã đạt được trong suốt 70 năm qua, đặc biệt là sau hơn 40 năm cải cách mở cửa.

Lãnh đạo Việt Nam đồng thời cũng chúc nhân dân Trung Quốc sớm trở thành nước xã hội chủ nghĩa hiện đại, giàu mạnh, dân chủ, văn minh, hài hòa, và đóng góp thiết thực cho hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực và thế giới.

Trong điện mừng, lãnh đạo Việt Nam cũng bày tỏ mong muốn củng cố quan hệ hữu nghị hai nước, làm sâu sắc các lĩnh vực hợp tác cùng có lợi.

Điện mừng cũng đề cập đến mong muốn xử lý thỏa đáng các vấn đề tồn tại trên cơ sở tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau, phù hợp với luật pháp quốc tế…

Hiện Việt Nam và Trung Quốc đang có những tranh chấp ở khu vực Biển Đông. Trong 3 tháng nay, quan hệ hai nước đã trở nên căng thẳng khi Trung Quốc điều tàu hai cảnh, dân binh và tàu khảo sát vào vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Phía Trung Quốc cũng yêu cầu Việt Nam phải ngừng tất cả các hoạt động khai thác dầu khí tại vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc hôm 28/9 vừa qua, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã đưa căng thẳng Biển Đông giữa Việt Nam và Trung Quốc vào bài phát biểu của mình, kêu gọi các bên liên quan tuân thủ luật quốc tế. Ông Phạm Bình Minh đã tránh nêu tên Trung Quốc trong bài phát biểu cùa mình.

Trung Quốc : Điều gì có thể "phá đám" lễ hội của Tập Cận Bình ?

Dù không được nêu bật trên trang bìa, nhưng hồ sơ Trung Quốc nhân dịp Bắc Kinh mừng 70 năm ngày thành lập nước Trung Hoa cộng sản trên tạp chí Pháp Courrier International số ra tuần này (26/09 - 02/10/2019) rất đáng chú ý với loạt bài phân tích mang một tựa đề chung : "Những gì có thể làm hỏng ngày hội của Tập Cận Bình".

1

Ảnh minh họa : "Giá thịt heo có thể phá hỏng ngày vui của Tập Cận Bình" (Courrier International). Reuters

Đối với Courrier International, càng gần đến lễ kỷ niệm 70 năm ngày thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa 01/10/2019, mây đen càng tích tụ trên đầu chủ tịch Trung Quốc, từ những vấn đề kinh tế, cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, cho đến phong trào biểu tình ở Hồng Kông.

Tạp chí Pháp đã trích dịch nhiều bài viết từ báo chí Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hồng Kông, Singapore, nêu lên những thách thức khác nhau mà nước Trung Quốc ở tuổi 70 đang phải đối phó.

Bài "Siết chặt hàng ngũ, trong khi chờ đợi ngày diễu hành" đã tóm lược ý kiến từ các tờ Liên Hợp Tảo Báo ở Singapore, Tân Kinh Báo ở Bắc Kinh, Wall Street Journal ở Mỹ và Tân Hoa Xã ở Trung Quốc, nhận định rằng trước các thách thức mới ngày càng to lớn, nhân vật số một tại Bắc Kinh Tập Cận Bình đã liên tiếp tung ra những thông điệp cứng rắn và quyết tâm trong những ngày gần đây.

Bài "Người Đài Loan thông cảm với Hồng Kông" trên tờ Tín Báo ở Hồng Kông thì ghi nhận rằng "Mục tiêu thống nhất Đài Loan với Trung Quốc của Tập Cận Bình đang bị tác hại từ chính sách đàn áp tại Hồng Kông".

Cũng về Hồng Kông, Courrier International đã trích dịch một bài viết của một nhà ly khai Trung Quốc hiện định cư tại Mỹ đăng trên trang tin Đài RFA Hoa Kỳ, nêu rõ "Tình thế tiến thoái lưỡng nan của Bắc Kinh" sau khi Quốc hội Mỹ quyết định xem xét vấn đề Hồng Kông.

Tạp chí Pháp dĩ nhiên đã không quên trích dịch một bài xã luận trên tờ Quang Minh Nhật Báo Bắc Kinh, ngợi ca công lao của Tập Cận Bình đã được toàn bộ báo chí Trung Quốc đăng lại.

Giá thịt heo có thể phá hỏng ngày vui của Tập Cận Bình

Trong các loạt bài về Trung Quốc trên Courrier International, đáng chú ý nhất chính là phân tích về cuộc khủng hoảng giá thịt heo tại Trung Quốc hiện nay của nhật báo Hồng Kông South China Morning Post (SCMP) mà tạp chí Pháp với dòng tựa : "Tại sao giá thịt heo có thể phá hỏng ngày lễ của Tập Cận Bình".

Theo bài báo, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và một số quyết định sai lầm của Bắc Kinhđã làm cho giá thịt heo bùng nổ, tác hại đến sức mua của người Trung Quốc. Đây là một điềm rất xấu vào lúc gần đến kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa. Vấn đề thịt heo đang trở thành ưu tiên của Nhà Nước Trung Quốc trên bình diện quốc gia và quốc tế. Người ta nói đến "chính sách thịt heo", "kinh tế thịt heo", thậm chí "ngoại giao thịt heo".

Đối với SCMP, các sai sót về chính sách đã góp phần làm cho cuộc khủng hoảng thịt heo thêm nghiêm trọng. Việc dịch tả heo lan rộng tại Trung Quốc có thể bị quy cho nền "ngoại giao thịt heo" mà Bắc Kinh tiến hành, đã quyết định không nhập loại thịt này từ Hoa Kỳ và Canada (hai nước không bị dịch) mà lại nhập từ Nga, nước bị dịch nặng nề.

Ngày 01/09, Trung Quốc cho tăng 10% thuế quan trên sản phẩm nông nghiệp nhập từ Mỹ, thuế trên thịt heo từ Mỹ như thế đã tăng lên mức 72%. Trong lúc đó, trại nuôi heo Trung Quốc lại gánh chịu hậu quả thuế đánh trên đậu nành nhập từ Mỹ, làm giá thức ăn cho heo ở Trung Quốc tăng cao. Bắc Kinh cũng giảm nhập hàng từ Canada, sau vụ bắt giữ giám đốc tài chính của Hoa Vi theo yêu cầu của Mỹ.

Theo tờ báo Hồng Kông, khi sản xuất trong nước bị giảm sụt, Trung Quốc có thể giải quyết thiếu hụt bằng cách xoay qua một trong hai nước nói trên, vì Mỹ đứng hàng thứ hai trên thế giới về sản xuất thịt heo và nước xuất khẩu hàng đầu, trong lúc Canada đứng hàng thứ sáu.

Nhưng sai lầm của Trung Quốc không chỉ là trên mặt địa chính trị. Năm 2016, một chiến dịch cấp quốc gia đã dành quyền nuôi heo nái cho các nông trại lớn, với mục tiêu cải thiện điều kiện môi trường. Và kết quả là hơn 150.000 trại chăn nuôi trong số nhỏ nhất bị đóng cửa. Tình trạng thiếu thịt như vậy đã bắt đầu từ trước khi xẩy ra nạn dịch.

Nghiêm trọng hơn cả Hồng Kông hay thương chiến với Mỹ

Vấn đề, theo tờ SCMP, giá thịt heo tăng đã kéo theo lạm phát, trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng chậm lại.

Dân chúng có thể trở nên bất mãn vì là nạn nhân chính của lạm phát. Đó là lý do vì sao "chính sách thịt heo" đã trở nên quan trọng hơn các vấn đề thương chiến Mỹ-Trung và tình hình rối loạn ở Hồng Kông.

Trong chế độ Trung Quốc, ông Tập không phải chịu sức ép của bầu cử, nhưng sự tức giận của người dân do khủng hoảng thịt heo đe dọa uy thế của ông và làm người ta ghét bỏ chính quyền của ông, nếu ông không kịp đưa ra biện pháp để giúp đỡ dân chúng gặp khó khăn.

Tập Cận Bình từ lâu nay luôn bảo vệ "giấc mơ Trung Hoa" của ông về một đất nước trẻ trung với "cả một xã hội sung túc" từ đây đến năm 2021, khi Đảng mừng 100 tuổi.

SCMP nhìn thấy mục tiêu cao xa này sẽ trở thành trò cười nếu người Trung Quốc không thể có được một bát thịt heo.

Cuộc đọ sức Saudi Arabia - Iran : Các kịch bản xấu nhất

Như nói ở trên tạp chí Courrier International không dành trang bìa cho hồ sơ Trung Quốc, mà chú ý đến Trung Đông, nêu trong hàng tựa lớn "Những kịch bản tồi tệ nhất giữa Saudi Arabia và Iran" với ghi nhận bên dưới : "Mỹ rút khỏi Trung Đông có thể làm khu vực bùng nổ", bên cạnh ảnh minh họa tổng thống Iran và thái tử Saudi Arabia vẻ giận dữ, mũi thì dí vào nhau, còn tay thì cầm đao.

Theo Courrier International, tình hình ngày càng trở nên nguy hiểm. Sau vụ tấn công vào cơ sở dầu hỏa của Saudi Arabia, 14/09/2019, Iran bị quy trách nhiệm. Tổng thống Donald Trump đã mấy lần dọa trả đũa, nhưng đến giờ thì không thấy có hành động gì.

Tạp chí trước hết ghi nhận nghịch lý trong thái độ của Mỹ. Hành động của chủ nhân Nhà Trắng rất khó lường. Báo chí Saudi Arabia khá hoang mang đã không còn ngần ngại chỉ trích thẳng thừng đồng minh là "cứng rắn giả tạo". Dĩ nhiên là ông Trump sẽ không liều lĩnh hành động mạnh trước cuộc bầu cử tổng thống 2020.

Courrier International dí dỏm cho rằng : "Khi Mỹ can thiệp thì không có gì suôn sẻ, nhưng khi không can thiệp nữa thì tất cả đổ sụp". Đối với tập chí Pháp, đây là một nghịch lý khác trong cuộc khủng hoảng này. Sự không can thiệp của Mỹ càng gây mất thăng bằng trong vùng, dẫn đến một cuộc chiến mới. Iran tuy phải chịu hậu quả trừng phạt của Mỹ nhưng cũng cho thấy khả năng gây hại, và trực diện đối đầu với Saudi Arabia.

Tóm lại, tình hình rất nguy hiểm và vùng Trung Đông đang tiến đến "một điểm chuyển hướng lớn".

Tạp chí L’Express trên hồ sơ Trung Đông này đã ghi nhận thế yếu của Saudi Arabia : "Một chàng khổng lồ chân đất sét, ngồi trên một đống vàng, với một bên là giấc mơ trở thành cường quốc và bên kia là nỗi lo sợ Iran, địch thủ không đội trời chung". Cuộc tấn công vào các cơ sở dầu hỏa ngày 14/09 đã phơi bày những kẽ hở của xứ dầu hỏa này.

Một nhân vật "thiết diện vô tư" ở Bruxelles

Một trong những bài viết đáng chú ý trên tạp chí L’Obs tuần này là bài tán dương việc Liên Hiệp Châu Âu vừa chọn xong người đứng đầu bộ phận công tố đặc trách chống gian lận : Luật gia Romania, bà Laura Codruta Kövesi.

Tác giả bài viết, Pierre Haski, đã hoan nghênh kết cục tốt đẹp của một cuộc đọ sức mà Châu Âu ít thấy diễn ra, một bài trắc nghiệm mà Châu Âu đã làm thành công. Đây là một sự kiện khá hiếm hoi khiến người ta có thể vui mừng.

Bà Laura Codruta Kövesi được đề cử Trưởng Công tố của Viện Công tố tương lai của Liên Âu đặc trách chống các "Hành vi tội phạm xuyên biên giới trên quy mô lớn tác hại đến ngân sách Châu Âu" theo định nghĩa chính thức.

Quá trình đề cử bà Kövesi khá gian nan. Vào năm 2018, bà bị cách chức lãnh đạo Viện Công tố Quốc gia Romania đặc trách chống tham nhũng, sau một cuộc đọ sức ngoạn mục đã khiến cho tổng thống Romania suýt bị mất ghế vì bênh vực bà chống lại nội các của ông.

Đến khi bà được đề cử làm ứng viên chức Trưởng Công tố Châu Âu, thì chính quyền Romania đã dùng mọi thủ đoạn để cản trở : Cho mở điều tra về bà, cấm bà ra khỏi nước. Romania cũng vận động các nước khác chống lại chính công dân của mình.

Từng là ác mộng của giới tham nhũng Romania

Phải nói là khi đứng đầu Viện Công tố Romania, bà đã gây kinh hoàng trong giới chính khách và lãnh đạo cao cấp, vì đã điều tra không khoan nhượng tệ nạn tham nhũng tràn lan đến mức mà Bruxelles phải lên tiếng.

Năm 2017, năm trước khi bị cách chức, bà Kövesi đã đưa cả ngàn người ra tòa, trong đó có 3 bộ trưởng, 5 dân biểu và một thượng nghị sĩ. Một người trong tầm nhắm của bà lúc đó là ông Liviu Dragnea, cựu chủ tịch Hạ viện, nhân vật đầy quyền lực của đảng Xã hội cầm quyền. Nhân vật này đang bị 3 năm và 6 tháng tù về tội lạm quyền.

Theo bài viết, khi cách chức bà Kövesi, chính quyền Romania cứ nghĩ là đã triệt hạ được bà, nhưng đã không tính đến Châu Âu.

Vào mùa xuân này, sau các buổi điều trần ở Nghị Viện Châu Âu chỉ còn lại hai ứng viên vào chức Trưởng Công tố : bà Kövesi và một thẩm phán Pháp

Trong mùa hè, Pháp đã thấy tầm quan trọng về tính biểu tượng cũng như chính trị của việc đề cử bà Kövesi, nên đã rút ứng viên của mình. Vậy là con đường rộng mở cho bà Kövesi nếu giành được đa số. Và trong cuộc bỏ phiếu của các đại sứ quốc gia thành viên Liên Âu, tuần qua, bà được 17 phiếu trên 22 quốc gia tham dự, đủ để được chỉ định.

Theo Pierre Haski, việc bầu chọn này quan trọng trên hai bình diện. Trước hết, các đại diện xã hội dân sự ở Trung và Đông Âu rất hài lòng khi thấy hành vi cản trở quá đáng của một quốc gia bị thất bại.

Cho đến nay, Liên Hiệp Châu Âu thường bất lực trước thái độ chuyên chế của một số thành viên, vì phải có sự đồng thuận mới trừng phạt được một quốc gia thái quá và đây là một dịp hiếm có để bảo vệ tính pháp lý.

Lý do thứ hai là bà Laura Kövesi sẽ là Trưởng Công tố đầu tiên của một định chế đầu tiên chống gian lận ở cấp Châu Âu. Có được một người không thể bị mua chuộc để khởi đầu là điều rất quan trọng. Tiếng tăm thanh liêm chính trực của bà Laura Kövesi sẽ gây lo ngại ở những nước mà việc lạm dụng tài trợ của Liên Âu vừa hiển nhiên, vừa mang tính chính trị.

Bài viết kết luận : Vì những lý do trên việc đề cử bà Laura Kövesi là một tin vui đối với Châu Âu và cả Romania, nơi mà số đông đang đấu tranh cho một quốc gia "sạch" hơn sẽ cảm thấy được khích lệ.

Sự thật về nhập cư

Tuần báo L’Express đã dành trang bìa và một hồ sơ 13 trang cho vấn đề nhập cư ở Pháp, với tựa đề : "Nhập cư, sự thật và chuyện tầm phào".

Điểm lý thú nhất được tạp chí nêu lên là vấn đề hiện có bao nhiêu người nước ngoài ở Pháp. Trên vấn đề này, L’Express phân biệt hai diện :

Trước hết là diện người nước ngoài không có quốc tịch Pháp nhưng sống ở Pháp. Theo số liệu của cơ quan thống kê Insee, diện này gồm 4,42 triệu người. Diện thứ hai là người nhập cư, mà vẫn theo Insee, số lượng lên đến 6,17 triệu người, tức 9,2% dân chúng ở Pháp.

Tuy nhiên, theo L’Express, người nước ngoài và người nhập cư có phần trùng khớp nhau, vì một phần người nhập cư cũng là người nước ngoài vì hoặc họ không xin quốc tịch Pháp, hoặc có xin nhưng không được. Nhiều người cho rằng hai số liệu này không đủ để hiểu xã hội hiện nay.

Có điều L’Express trích dẫn số liệu : vào năm 2017, hơn 17% thanh niên dưới 24 tuổi ở Pháp có gốc ngoài Châu Âu, trong khi vào năm 1968, tỷ lệ chỉ là 3%. Theo tạp chí này, số liệu đã được những người chủ trương hội nhập nêu bật để cho thấy đây là vấn đề cần thiết và cấp bách, trong lúc đó thì các đảng cực hữu cũng sử dụng để biện minh cho thuyết "thay thế lớn" của họ.

Vấn đề khuyến khích dân nhập cư hồi hương

L’Express nhìn một vòng các vấn đề liên quan đến nhập cư còn quan tâm đến một vấn đề khác : đó là cho những người nhập cư bị buộc hồi hương.

Tạp chí ghi nhận là trong năm 2018 có 30.276 vụ hồi hương, trong đó 15.677 trường hợp cưỡng bức hồi hương. Hai dân biểu Pháp thuộc đảng MoDem và LREM, trong một báo cáo gần đây, đã lưu ý rằng việc cưỡng bức hồi hương tốn kém hơn gấp sáu lần việc giúp đỡ hồi hương.

Về người không giấy tờ không hợp lệ, L’Express nêu bật vấn đề tị nạn, được cho là nguồn gốc bao nhiêu trường hợp định cư không hợp pháp. Trong năm 2018, trong số 123.000 người xin, chỉ có 33.330 người được quy chế tị nạn. Số 90.000 người còn lại như vậy vẫn ở lại Pháp.

Ngoài ra, trong năm 2018, chỉ có 1/3 lệnh trục xuất nhắm vào người Albania và Gruzia, là được thi hành. Đó là lý do khuyến khích dân những xứ này tiếp tục đến Pháp.

Macron đã thay đổi ?

Tuần báo L’Obs đã đưa chân dung của tổng thống Pháp Emmanuel Macron lên trang bìa, với câu hỏi : "Phải chăng Macron đã thay đổi ?", bên dưới hàng tiểu tựa "Hưu bổng, nhập cư, sinh thái…".

Tạp chí Pháp đã nêu lên câu hỏi này vì đã thấy tổng thống Pháp cứng rắn hơn trên vấn đề nhập cư, "xanh hơn", lắng nghe nhiều hơn và ít khiêu khích hơn trước đây.

Trước ngưỡng hồi 2 của nhiệm kỳ 5 năm, nguyên thủ quốc gia Pháp, theo L’Obs, đã cho thấy là ông không còn hoàn toàn như trước nữa. Thế nhưng L’Obs vẫn không tránh khỏi hoài nghi : Thay đổi thật hay chỉ là sửa đổi hình ảnh trong một chiến dịch giao tiếp rộng lớn ?

Phỏng vấn người sáng lập Facebook

Tạp chí Le Point dành hồ sơ lớn 10 trang và trang bìa cho Zuckerberg, với tựa đề "Tương lai chúng ta theo Zuckerberg" và trong ngoặc đơn : những gì đến sau smartphone, bên dưới chân dung người sáng lập Facebook.

Tạp chí trích câu trả lời phỏng vấn của Mark Zuckerberg về những vụ tai tiếng, công nhận : "Phải còn mất một ít thời gian nữa để công chúng tin tưởng lại chúng tôi. Tôi nghĩ đó cũng đúng thôi. Chúng tôi hiểu là có trách nhiệm rất lớn". Chủ nhân Facebook còn nêu lên những dự án đang thực hiện.

Le Point so sánh một cách dí dỏm : PDG của Facebook quản lý 2,4 tỷ followers (người theo), và như thế Zuckerberg có thể được xem là lãnh đạo của quốc gia lớn nhất thế giới.

Mai Vân

Con đường tơ lụa mới : Tập Cận Bình "Tây du" để bao vây phương Tây ?

Trang bìa tờ Le Point tuần này (08/08/2019), trên nền ảnh Tập Cận Bình, chạy tựa nhận định : Sau Hán Vũ Đế, Marco Polo và bây giờ là Tập Cận Bình. Những con đường tơ lụa mới. Một trục mới của thế giới. Ở trang địa chính trị, với tấm bản đồ lớn chỉ rõ những con đường giao thương hàng hải và đường bộ, những hành lang kinh tế bao la của Trung Quốc, tuần báo khẳng định "Đất liền, Biển cả… Trung Quốc mở rộng đế chế".

Những hành lang kinh tế trên biển và đất liền của Trung Quốc. Ảnh chụp qua màn hình

Những con đường tơ lụa mới này thể hiện rõ những tham vọng bành trướng của Tập Cận Bình : Sự thống trị của Trung Quốc từ Châu Á đến Châu Phi. Và phải chăng là cả phương Tây sau này ? Le Point đặt câu hỏi.

Thương chiến Mỹ - Trung : Bắc Kinh phản đòn

Vào những ngày cuối tháng 4/2019, thế giới đang phấp phỏng mừng thầm trước thông tin thương chiến Mỹ - Trung sắp kết thúc. Nhưng tia hy vọng đó đã nhanh chóng bị dập tắt trước các dòng tweet của tổng thống Donald Trump, thông báo ngưng đàm phán, tăng mức áp thuế từ 10 lên 25% nhắm vào 250 tỷ đô la hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Thông báo bất ngờ này khiến thị trường tài chính chao đảo.

Nguyên nhân : Đại diện đàm phán Mỹ, ông Bob Lighthizer ngày 25/04/2019 nhận được một bản thỏa thuận có sửa đổi dày 150 trang, theo đó Trung Quốc xét lại những cam kết trước đó, từ chối mọi sự nhượng bộ mở cửa thị trường cho các đối thủ cạnh tranh nước ngoài cũng như là lời hứa giảm vai trò lãnh đạo của đảng đối với nền kinh tế.

Vì sao Trung Quốc có thể "ngang nhiên trở mặt" như thế ? Theo Le Point, trước thành công của diễn đàn BRI – Một vành đai, Một con đường lần hai ở Bắc Kinh diễn ra cùng ngày, giới lãnh đạo Trung Quốc quyết định đổi chiến thuật.

Hơn 5.000 đại diện tham gia và 67 tỷ đô la hợp đồng được ký kết, niềm tin của "Tập gia gia" như được củng cố, vốn dĩ đang bị chao đảo trước cuộc tấn công thuế quan của Donald Trump và mức tăng trưởng kinh tế trì trệ.

Lãnh đạo Trung Quốc như được trấn an, bởi vì "dự án BRI cho phép ông đủ thiết lập các mối liên hệ để có thể đối phó với khả năng bị cô lập trong trường hợp xảy ra xung đột với Hoa Kỳ" theo như phân tích của một nhà ngoại giao.

Giấc mơ bá quyền

Ông Jean-Pierre Cabestan, giáo sư trường đại học Baptist tại Hồng Kông lưu ý thêm rằng "Những con đường tơ lụa mới còn là dự án mang dấu ấn trị vì của Tập Cận Bình". Dự án này song hành cùng "giấc mơ Trung Hoa" của lãnh đạo Trung Quốc, vốn cho rằng thời kỳ hồi sinh của Trung Quốc đã điểm, giai đoạn "ẩn mình chờ thời" của Đặng Tiểu Bình đã qua.

Năm 2008 gióng hồi chuông suy tàn của phương Tây với cuộc khủng hoảng tài chính cũng như là chấm dứt một thế kỷ rưỡi nhục nhã trước những họng súng của thực dân Anh trong cuộc chiến "thuốc phiện" (1839-1842). Khi đưa ra dự án này, "người cầm lái mới" khẳng định đang vực dậy một đất nước mơ ước tìm lại vị thế của mình : Vị trí trung tâm thế giới.

Quả thật, với BRI, các tập đoàn nhà nước của Trung Quốc, nhất là các công ty xây dựng, đang bị thừa thãi và hụt hơi tăng trưởng, có thể vươn vòi tới những vùng biên giới mới. Đồng thời, Bắc Kinh tiến đẩy những con chốt chính trị để mở rộng ảnh hưởng. Với các dự án đường sắt, hàng hóa Trung Quốc sẽ dễ dàng "Tây du" : Hoặc từ Lào đến tận Châu Phi, đi qua Thái Lan và Indonesia. Hoặc từ Trung Quốc đến Châu Âu qua ngả Trung Á.

Đường "Tây tiến" cũng gập ghềnh như trong "Tây Du Ký"

Chỉ có điều con đường "Tây du ký" đó của Tập Cận Bình không phải lúc nào cũng suôn sẻ do những khó khăn tự trong bản thân dự án và ở trong nước. Một mặt, Trung Quốc bị chỉ trích làm cho nhiều nước bị "ngập đầu trong nợ vay". Hầu hết các dự án đầu tư là do các ngân hàng trung ương Trung Quốc tài trợ. Tuy không bị áp đặt các điều kiện về nhân quyền như phương Tây, nhưng các nước này phải chịu các mức lãi suất của thị trường, đặt các nước này trong thế mong manh và ngày càng phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc.

Hệ quả là có nước phải nhượng quyền khai thác những vị trí chiến lược như trường hợp Sri Lanka, có nước đòi thương lượng lại các hợp đồng đã ký như Malaysia và tệ hơn thì tuyên bố phá sản phải cầu cứu đến quốc tế như Pakistan…

Mặt khác, Trung Quốc phải đối mặt với những khó khăn ở trong nước. Tăng trưởng thấp nhất từ 27 năm qua. Ông Richard McGregor cảnh báo : "Do dân số già và tăng trưởng trì trệ, nguồn tài chính của Trung Quốc sẽ không còn dồi dào như trước nữa. Do vậy các tham vọng của BRI sẽ phải hạ thấp và tái tập trung vào những dự án khiêm tốn hơn"

Thực tế này đã được nhận thấy tại diễn đàn BRI lần 2. Lãnh đạo Trung Quốc tìm cách vỗ về các chính phủ tỏ ra hoài nghi khi cam kết "minh bạch" hơn trong việc gọi thầu và có những dự án bảo vệ môi trường bền vững hơn. Tuy nhiên, theo đánh giá của ông Mathieu Duchâtel, giám đốc chương trình Châu Á, Viện Montaigne, "Bắc Kinh làm ra vẻ lắng nghe, nhưng thay đổi thật sự có rủi ro chỉ là bề ngoài".

Dù vậy, giới chuyên gia lưu ý, bất chấp những khó khăn trên, dự án của Tập Cận Bình được khởi động năm 2013, hiện vẫn được hình thành trong khắp vùng Á-Âu, vạch ra con đường đi xuyên qua các dãy núi, thung lũng và mạng lưới thông tin, đồng thời bao vây phe phương Tây do Mỹ dẫn đầu.

Một cuộc cược Lịch sử cho một vận mệnh bất định. Mọi sự giờ mới khởi đầu. Còn phải chờ ít nhất là 5 năm nữa để biết xem những con đường tơ lụa mới này sẽ đi đến đâu, như đánh giá của ông Richard McGregor.

Hồng Kông : "Một thế giới, hai hệ thống"

Le Point nhìn sang Hồng Kông nhận thấy, cuộc khủng hoảng chính trị - xã hội tại cựu nhượng địa Anh Quốc đang làm cho các dòng vốn tư bản chảy sang Singapore. Cuộc khủng hoảng làm dấy lên nghi vấn về mô hình chuyên chế của Trung Quốc.

Đầu tiên hết, bài xã luận của Le Point nhắc lại mô hình "Một thế giới, hai thể chế" mà ông Đặng Tiểu Bình đề ra đã không còn ý nghĩa gì nữa kể từ khi Bắc Kinh thông qua luật an ninh quốc gia năm 2003, cải cách Quốc Hội năm 2010 và cuộc trấn áp phong trào "Dù vàng" năm 2014.

Người Hồng Kông mỗi lần như thế đều đứng lên phản đối nhằm bảo vệ quy chế của đặc khu và các quyền chính trị mà người dân được hưởng cho đến nay. Điều này lý giải vì sao lần này chính quyền Hồng Kông và Bắc Kinh bị bất ngờ và gặp khó khăn trong việc vạch ra các đối sách.

Trước làn sóng phản đối mạnh mẽ như lần này, Tập Cận Bình chỉ có ba giải pháp. Thứ nhất là dùng vũ lực, nhưng với giá nào ? Kinh tế có thể bị tác hại. Hình ảnh Trung Quốc cũng bị sứt mẻ. Thứ hai là nhờ đến các dân biểu đối lập làm trung gian hòa giải – một khả năng ít có thể xảy ra – tìm kiếm một đồng thuận để thoát khủng hoảng. Thứ ba là để cho phong trào tự lụi tàn để làm mất uy tín của phong trào và thậm chí là ý tưởng dân chủ bằng thủ đoạn chặn nguồn thu tài chính có được từ 45 triệu du khách từ lục địa mỗi năm.

Bất kể là gì đi chăng nữa, trong trước mắt dòng vốn tư bản đang lũ lượt đổ về Singapore và điều này bất ngờ gợi nhắc đến ngày hết hạn quyền tự trị của Hồng Kông vào năm 2047. Các nhà đầu tư bắt đầu quan ngại về Trung Quốc, mô hình chuyên chế và tham vọng tiến nhanh đến vai trò lãnh đạo toàn cầu năm 2049.

Các cuộc biểu tình như nhắc nhở rằng người dân Trung Quốc chưa bao giờ từ bỏ quyền tự do và mô hình chuyên chế của Bắc Kinh đang bị giới trẻ đô thị ngày nay, có học và kết nối nhiều hơn lên án mạnh mẽ. Việc Hồng Kông hội nhập thất bại cũng khiến cho người dân Đài Loan nghi ngại và kháng cự mạnh hơn.

Và các cuộc biểu tình cũng nhắc nhở rằng nếu khẩu hiệu "một nhà nước, hai chế độ" chỉ là điều không tưởng, thì ở thế kỷ XXI này, nguyên tắc "một thế giới, hai hệ thống" là điều có thực !

Kim Jong-nam : Chết vì "vạ mồm"

Cũng về thời sự Đông Bắc Á, L’Obs trở lại vụ án mạng Kim Jong-nam, giải thích vì sao ông bị ám sát.

Đầu tiên hết tuần báo thuật sơ lại diễn biến vụ án mạng : Kim Jong-nam bị gián điệp Bắc Triều Tiên hạ sát như thế nào bằng chất độc thần kinh VX tại sân bay Kuala Lumpur ngày 13/12/2017. Sự việc diễn ra với sự "cộng tác ngây thơ" của hai cô gái, Siti Aisyah – người Indonesia và Đoàn Thị Hương, người Việt Nam. Hai người này suýt nữa thì bị kết án tù nặng, trong khi kẻ chủ mưu đã kịp thời "cao chạy xa bay"

Nhà báo Anna Fifield tờ Washington Post, vừa cho phát hành tập sách "The Great Successor", cho rằng "đây là một vụ ám sát hoàn hảo. Thông thường, Bắc Triều Tiên sử dụng chính các nhân viên tình báo để thanh trừng phe đối lập. Những cô gái này vì không có hiểu biết gì cả, nên khó có thể lần ra kẻ chủ mưu".

Kim Jong-nam và Kim Jong-un tuy là anh em cùng cha khác mẹ, nhưng chưa bao giờ gặp mặt nhau. Là con trai cả, nhưng "Gấu Mập", lẽ ra phải kế thừa người cha lên nắm quyền lại bị gạt sang một bên, chỉ vì trong "tứ đổ tường", "Gấu Mập" mê đến cả ba : rượu, gái và cờ bạc.

Vì vậy mà Kim Jong-un trở thành "lãnh đạo tối cao" khi mới có 27 tuổi sau cái chết của người cha là Kim Jong-il. Mê bóng rổ và phim của đạo diễn Jean-Claude Van Damme, nhà độc tài trẻ tuổi còn cho thấy còn đáng gờm hơn cả người cha khi không ngần ngại hành quyết người chú dượng.

"Gấu Mập", kẻ thất sủng, sống trong sợ hãi, nhiều lần thoát chết, đến nỗi từng viết thư nài nỉ xin tha mạng. "Anh xin em, hãy hủy lệnh trừng phạt chúng tôi đi. Bọn anh chẳng còn nơi nào để náu thân cả. Chỉ có tự tử là cách duy nhất để chạy trốn mà thôi".

Dù tỏ ra im hơi lặng tiếng, nhưng "đây vẫn là một đối thủ tiềm tàng. Kim Jong-un buộc phải tiệt trừ. Và phải giữa thanh thiên bạch nhật, tại nơi công chúng chứ không trong hang cùng ngõ hẻm ở Ma Cau, để đưa ra một thông điệp cho toàn thế giới là không ai có thể thoát", giáo sư Nam Sung-wook, đại học Seoul và cựu chuyên gia phân tích tin cho tình báo Hàn Quốc nhận định.

Rồi "Gấu Mập" trở thành kẻ phản bội, bắt tay với CIA. Ngày Kim Jong-nam bị sát hại, người ta tìm thấy trong chiếc va-li của người này 120 ngàn đô la tiền mặt. Tiền có được từ "bán thông tin" hay là do "ăn bạc" ? Không ai biết cả.

Chỉ có điều như bà Juliette Morillot, chuyên gia của Pháp về Bắc Triều Tiên nhận định, "không chỉ cộng tác với CIA, Kim Jong-nam còn cung cấp thông tin cho cả tình báo Hàn Quốc. Và chắc chắn là có cả cho Pháp nữa. Trên khắp hành tinh này, quả thật Bắc Triều Tiên cứ như là một chiếc hố đen về phương diện thông tin. Do vậy, những người như Kim Jong-nam quả thật là một nguồn tin rất quý giá".

Lạc chốn sao trời !

Mùa hè đến nên đi đâu chơi ? Lên rừng hay xuống biển ? Nhưng chỗ nào cũng ồn ào đông người cả. Le Point đưa ra một giải pháp khác, độc đáo và yên tịnh hơn : Đi ngắm Dải Ngân Hà. Một xu hướng mới đang rất thịnh hành.

Người Trái Đất giờ hiếm có thú vui khám phá dải Ngân hà, do bởi một nguồn ô nhiễm : ánh sáng đèn đêm. Và để giúp chúng ta tái khám phá những bí ẩn và vẻ đẹp lung linh của trời đêm, một nhãn hiệu quốc tế đã được thành lập : Khu Bảo tồn quốc tế trời đầy sao (Rice). Đó là một không gian ở đó, người ta phải có thể quan sát đến cả những tia lấp lánh nhỏ nhất của ánh sao từ Trái Đất.

Ý tưởng này do các nhà thiên văn học nghiệp dư và chuyên nghiệp đưa ra, và được các chính quyền hưởng ứng và do tư nhân quản lý. Và tham vọng thành lập các khu bảo tồn đề cao giá trị sự trong sáng của bầu trời đã nên hình nên dạng, ban đầu xung quanh các đài quan sát khoa học rồi dần lan rộng ra những điểm tham quan khác chỉ dành để quan sát bầu trời truyền thống. Mô hình này nằm trong xu hướng chung bảo vệ môi trường ban đêm và bảo tồn các di sản khoa học của nhiều dãy núi.

Từ thế kỷ XIX cho đến cuối thế kỷ XX, những ngọn núi cao chỉ dành cho giới khoa học để lập các đài quan sát – phòng thí nghiệm vào thời ấy được xem như là những tác phẩm ngoại hạng và đầy vinh quang nhân danh sự tiến bộ. Nhưng từ khi nguồn hỗ trợ tài chính của các chính phủ giảm dần, những điểm khám phá này phải phát triển nhiều hoạt động khác (các hoạt động vui chơi – giáo dục, phổ biến kiến thức khoa học) để tồn tại và tiếp tục theo dõi sự mầu nhiệm của bầu trời.

Kể từ khi thành lập nhãn hiệu Rice năm 2001, tính đến nay trên thế giới có 13 vùng lãnh thổ đã được International Dark-Sky Association nâng hạng. Tại Châu Âu, nhãn hiệu Rice được trao cho đỉnh Midi ở Bigorre (Pháp), tiếp đến khu bảo tồn Cevennes (Pháp) và sắp tới đây là khu bảo tồn thiên nhiên Gantrisch ở Thụy Sỹ.

Không chỉ có ngắm sao trời, du khách còn có thể quan sát động vật hoang dã hay đi bộ dã ngoại khi trời hừng sáng ngắm cảnh mặt trời lên. Đây chẳng khác gì một lời mời gọi : Hãy tạm lánh cõi trần bụi bặm để đến gần hơn với cõi thần tiên !

Minh Anh

Khủng hoảng Tập Cận Bình và bài học nào cho cá nhân quyền lực Việt Nam ?

Tập Cận Bình vẫn là hình mẫu lý tưởng cho những cá nhân quyền lực Việt Nam hướng theo, và những quyết sách thời Tập Cận Bình được coi là "đá dò đường" cho chính thể Việt Nam hiện tại.

Cặp bài trùng Trọng-Bình nâng ly chúc mừng nhân một ngày hội ngộ

Thế nhưng, Trung Quốc đang đối diện với khủng hoảng, trước con cáo già mang tên Donald Trump, những tổn hại từ cuộc chiến tranh thương mại Trung – Mỹ có vẻ đang khiến quyền lực của Tập Cận Bình suy yếu, và Trung Quốc không hề giàu mạnh như cách nhiều Việt Nam mường tượng.

Trong một bài viết ngày 8.8 của Nikkei, đã chỉ ra rằng, việc Bắc Kinh hạ giá đồng nhân dân tệ xuống dưới mức 7 USD sau 11 năm đã tiếp tục nhận sự chỉ trích từ Washington.

Tổng thống Donald Trump và Bộ Tài Chính Mỹ ngay lập tức gọi đó là "thao túng tiền tệ". Và mục thao túng tiền tệ là nội dung quan trọng trong cuộc chiến tranh thương mại, nền của cuộc chiến tranh tiền tệ sắp tới (nếu nó diễn ra).

Chỉ số Shanghai Composite Index đã giảm xuống dưới 2.900, mức được cho là tuyến phòng thủ của chính quyền Trung Quốc.

Điều thú vị, Nikkei đã lấy nhận định từ trong Trung Quốc, khi cho rằng, sự hỗn loạn của Trung Quốc đến từ Trump, nhưng thực chất, hiện tượng hỗn loạn hiện nay lại liên quan đến chính sách kinh tế của chính Bắc Kinh.

"Những gì đang xảy ra bây giờ dựa trên sự giằng xé trong chính trị Trung Quốc đã tiếp diễn trong một năm rưỡi qua".

Mấu chốt của sự tan vỡ các cuộc gặp hay đàm phán thương mại Trung – Mỹ, kể cả việc hai quốc gia hầu như chưa có ý định gặp nhau tại Mỹ vào tháng 9 tới, liên quan trực tiếp đến phiên họp toàn thể thứ tư của Ủy ban Trung ương XIX của Đảng cộng sản Trung Quốc, một cuộc họp chính đặt ra chính sách năm năm cơ bản về quản lý kinh tế, đã bị trì hoãn gần một năm. Và trong hoàn cảnh như vậy, "khó để Trung Quốc đưa cuộc đàm phán với Mỹ đi đến kết luận". Điều này đồng nghĩa, Trung Quốc đã thiếu vắng chính sách cơ bản về quản lý kinh tế trong gần một năm qua. Kể cả khi đến thăm di tích lịch sử Vu Đô (1934-1936) tại tỉnh Giang Tây, "tháng ba dài mới" cho cuộc chiến với Mỹ mà Tập Cận Bình đưa ra chỉ là một hành động khuất phục để che giấu thực tế rằng Trung Quốc không có chiến lược kinh tế dài hạn đối với Mỹ.

Lý do chính cho sự chậm trễ của một kế hoạch kinh tế dài hạn đối với Mỹ của Trung Quốc lại xuất phát từ một thực tế, Tập Cận Bình đã ưu tiên củng cố sức mạnh chính trị của ông ta qua các phiên họp thông qua sửa đổi Hiến pháp, dẫn đến bỏ giới hạn nhiệm kỳ Chủ tịch, hơn là chú trọng cho một sự phát triển kinh tế. Hay đúng hơn, xây dựng lực lượng chính trị bè phái chính là nòng cốt của Tập Cận Bình trong thời gian qua. Thậm chí, tính chất "tham ưu quyền lực" của Tập Cận Bình còn thể hiện qua việc, một phiên họp toàn thể thứ tư của Đảng cộng sản Trung Quốc đã bị trì hoãn một phần để giữ cho Thủ tướng Lý Khắc Cường, một đối thủ của Tập Cận Bình, không đóng vai trò lớn hơn trong việc quản lý nền kinh tế của Trung Quốc.

Chính từ yếu tố "trọng chính – khinh kinh" đã tạo ra sự chậm trễ trong chính sách của Bắc Kinh, cản trở khả năng đàm phán với Mỹ, và nếu Tập Cận Bình tiếp tục chiều hướng như trên, thì "Tập Chủ tịch" trọn đời sẽ tiếp tục gây thiệt hại thực sự cho nền kinh tế Trung Quốc.

Bài học nào cho Việt Nam ?

Cách Tập Cận Bình vun vén cho quyền lực cá nhân cũng được không ít cá nhân quyền lực Việt Nam học hỏi theo, trong đó nếu loại trừ ông Chủ tịch nước – Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ra sẽ là một thiếu sót.

Cách ông Nguyễn Phú Trọng tuyên bố, "Về mặt chính trị, suy thoái còn nguy hiểm hơn cả kinh tế" cho thấy sự nhấn mạnh của ông về vấn đề chính trị, ưu tiên chính trị hơn là một sự lưu tâm đáng kể cho kinh tế, mặc dù lúc phát ngôn, nền kinh tế Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn khó khăn.

Thời ông Nguyễn Phú Trọng, đang thử nghiệm trò chơi quyền lực mới, trò chơi mà đến nay, cả thể chế vẫn dựa vào một ông lão ở độ 70.

Sự giàu mạnh sẽ được hoạch định bằng cách nào, khi mà nền chính trị chưa có gì chắc chắn về kiểm soát quyền lực vẫn đang tồn tại. Nơi mà những kẻ áp bức vĩ đại hoạt động như một hệ thống chính trị độc đoán, tham nhũng và tàn bạo. Những người cộng sản cao cấp của Việt Nam có thể tự hào vì những gì mà chiến dịch đốt lò mang lại, nhưng sâu thẳm họ biết nhà nước công an trị của họ rất dễ vỡ về mặt chính trị, đó là lý do tại sao Hà Nội tìm mọi cách học hỏi Trung Quốc trong phương cách trừng trị công dân, khi họ thách thức quyền lực trong nước của Đảng cộng sản Việt Nam.

Chính trị Việt Nam trở thành một chính trị chỉ huy, mặc dù thừa nhận sự lưu tâm đáng kể của Đảng cộng sản Việt Nam đối với kinh tế, so với Tập Cận Bình, nhưng chừng đó là chưa đủ để đảm bảo Việt Nam tránh được một cuộc khủng hoảng, suy thoái về kinh tế - chính trị, khi Bắc Kinh suy thoái về chính trị - kinh tế.

Việt Nam không có hệ thống pháp lý độc lập, nền kinh tế Việt Nam vẫn dựa trên nguồn tài nguyên và các ưu đãi thuế quan trong ký kết các hiệp định, và trên cả, một Chính phủ độc tôn gồng gánh con thuyền kinh tế - xã hội. Hoàn toàn thiếu vắng bóng dáng của xã hội dân sự, pháp quyền, và một sự chủ động kiểm soát quyền lực.

Thế nhưng, giống như Trung Quốc, cái thời kỳ "ổn định chính trị, phát triển kinh tế" sẽ chẳng thể bền lâu. Thực tế, chế độ độc tài của Trung Quốc đã ca ngợi sức mạnh kinh tế của nó như là dấu hiệu cho thấy sự vượt trội của chủ nghĩa độc đoán với các đặc điểm của Trung Quốc. Và rằng mô hình cai trị độc tài của Đảng cộng sản Trung Quốc hoạt động thành công đã chứng minh các thực tiễn của nó. Tuy nhiên, cái thời tăng trưởng cao, công xưởng thế giới đã qua đi, trong khi những khó khăn vô cùng lớn về kinh tế, năm 2018 và 2019, và các cuộc biểu tình đã và đang tiếp tục thách thức tính chính danh của Nhà nước Bắc Kinh. Và giờ đây, sự đình trệ kinh tế có thể phơi bày Trung Quốc như là một Nhà nước của sự kiêu ngạo, độc đoán. Tạo cộng hưởng do sụp đổ cả cơ chế chính trị.

Hình ảnh của Trung Quốc đang phản chiếu về Việt Nam.

Việt Nam, vẫn đang hấp thu nguồn đầu tư từ các hiệp định, nhưng Việt Nam phản ánh một nền kinh tế Trung Quốc trước năm 2018. Và cũng giống như Trung Quốc, Việt Nam đang được Mỹ lưu tâm liên quan đến "vấn đề kinh tế - thương mại", nội lực kinh tế của Việt Nam cũng không bền vững và có phần giống như Trung Quốc trong sử dụng tăng trưởng Giáo dụcP để làm nền và biểu trưng cho sự phát triển. Trong khi chính trị ngày càng được siết chặt hơn.

Trung Quốc và sự lúng túng lẫn kiệt quệ trong cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ, liệu có cho những nhà lý luận hàng đầu của Đảng cộng sản Việt Nam, lại là những người miền Bắc bài học đắt giá nào rút ra không ? Chỉ biết rằng, nếu ông Tập Cận Bình đang phải đối mặt với một nền kinh tế chậm lại, sự chỉ trích nhân quyền của phương Tây, và sự đe dọa quyền lực cá nhân, thì ông Trọng hay những người kế thừa quan điểm, phương thức xử lý các vấn đề của quốc gia qua đảng cũng sẽ đối mặt với điều đó tương tự.

Thời gian luôn là liều thuốc đắng, và bài học luôn cần được rút ra sớm hơn.

Nguyễn Hiền

Nguồn : VNTB, 11/08/2019

Tập Cận Bình trong thời gian gần đây kêu gọi các khóa học chính trị phải được tăng cường ở mọi lứa tuổi.

Tập Cận Bình đã nói rằng cần phải giáo dục đào tạo một thế hệ mới có khả năng duy trì vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Trung Quốc và bảo vệ hệ thống xã hội chủ nghĩa của Trung Quốc.

Đảng cộng sản Trung Quốc muốn tăng cường kiểm soát tư tưởng của trẻ em và thanh thiếu niên. Trong một cuộc thảo luận bàn tròn mới đây với các nhà giáo dành cho "quá trình lý thuyết chính trị và tư tưởng" ở học đường, chủ tịch nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình đã nói rằng cần phải giáo dục đào tạo một thế hệ mới có khả năng duy trì vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Trung Quốc và bảo vệ hệ thống xã hội chủ nghĩa của Trung Quốc. Tập đề xướng : "Cần phải bắt đầu từ nhà trường, từ những đứa trẻ".

"Cần phải hướng dẫn học sinh để chúng nhấn chính xác cái nút đầu tiên trong cuộc đời của chúng", Tập nhấn mạnh đến sự cần thiết trong việc "truyền tải tư duy chính thống để chống lại mọi quan điểm sai lầm". Để thực hiện việc này, ông yêu cầu các bí thư đảng ủy nhà trường đưa ra các ví dụ như khởi xướng thực hiện các buổi học tập chính trị và tư tưởng. Tất cả các viên chức chính quyền có trách nhiệm ở địa phương được mời và động viên đến các trường để hướng dẫn các khóa học như vậy.

Tập Cận Bình, chuyên về lý thuyết mác xít và giáo dục chính trị và tư tưởng, tốt nghiệp tiến sĩ luật tại đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh. Cuối năm 2016, ông đã tổ chức "một hội nghị toàn quốc nhằm định hướng chính trị và tư tưởng trong các viện giáo dục đại học", nhưng đây là lần đầu tiên thể loại bàn tròn này được tổ chức với sự có mặt của ông ta và tập hợp các đại diện của cơ quan giáo dục bậc đại học, trung học và tiểu học. Cùng tham dự là Vương Hỗ Ninh, cán bộ chuyên trách tư tưởng thuộc Bộ chính trị đảng Cộng sản Trung Quốc, giám đốc ban thư ký của Ủy ban trung ương, chịu trách nhiệm về các khóa học chính trị và tư tưởng.

Nền giáo dục của nhà nước pháp trị

Ở Trung Quốc, chương trình giảng dạy trong tất cả các trường, từ bậc tiểu học một đến đại học, ngay cả trình độ cao học, luôn bao hàm định hướng chính trị và tư tưởng. Trong 9 năm giáo dục cưỡng bách, từ 6 đến 15 tuổi, các mô-đun này được phân phối cho đến năm 2016 giữa các khóa "giáo dục về đạo đức và đời sống", ở bậc tiểu học và các khóa "tư tưởng và đạo đức" ở bậc đại học. Nhưng bây giờ chúng được tập hợp lại và gọi chung là "nền giáo dục đạo đức và nhà nước pháp quyền". Lên cấp ba, học sinh phải thảo luận về các chủ đề như "đời sống kinh tế", "đời sống chính trị", "đời sống văn hóa" và "đời sống và triết học", phần lớn là các vấn đề được đánh giá tại Gaokao (Cao khảo, kỳ thi tốt nghiệp cấp ba và bước vào đại học Trung Quốc, tương đương với kỳ thi cấp ba Tú tài lớp 12 ở Việt Nam). Về phần mình, các trường đại học phải tổ chức một số khóa học bắt buộc về chính trị và tư tưởng. Thường là "giới thiệu các nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác" và "giới thiệu tư tưởng của Mao Trạch Đông và hệ thống lý thuyết của chủ nghĩa xã hội Trung Quốc". Các sinh viên tiến sĩ tương lai cũng phải vượt qua một bài kiểm tra chính trị và tư tưởng trong kỳ thi tốt nghiệp.

Gaokao, bài kiểm tra của cuộc đời

Mỗi năm, trong hai ngày, hàng triệu học sinh Trung Quốc vượt qua gaokao, cuộc thi tuyển sinh đại học toàn quốc. Đây là một áp lực rất lớn, không chỉ riêng với học sinh dự thi, mà còn với tất cả mọi người trong gia đình, theo tường thuật của tờ Xingjing Bao, bởi lẽ "gaokao là câu thần chú sesam mở ra nấc thang thăng tiến xã hội cho những người trẻ và gia đình họ" . Và "khi một cuộc thi duy nhất tạo điều kiện cho sự chuyển động xã hội và cơ hội rời bỏ tầng lớp bị thiệt thòi nhất thì chắc chắn nó phải là nỗi lo của nhiều thí sinh".

Cuộc thi này quan trọng đến mức trở thành chủ đề chính của một trò chơi video do Moyuwan, một studio nhỏ khai triển và Cocunut Island Games sản xuất : Zhongguoshi Jiazhang (Các bậc phụ huynh ở Trung Quốc), phát hành vào tháng Chín 2018 và thành công vượt trội, theo báo cáo của tạp chí Mỹ Foreign Policy. Nó đặt mình vào vị trí của phụ huynh có con đang học thi gaokao. Mục đích : thành công. Để đạt được điều này, người ta cần phải kích thích trí thông minh của đứa trẻ, từ lúc còn bé cho đến khi tham gia cuộc thi tuyển nổi tiếng, mà chúng vẫn kiểm soát được sự căng thẳng. Một thực tế đang làm các phụ huynh Trung Quốc mệt mỏi là họ bị kẹt giữa những trói buộc kinh tế do xã hội đặt ra cùng những nỗi lo lắng về tài chính và một trò chơi được mô tả là "vô cùng thực tế".

Tác giả không ký tên

Nguyên tác : Âge tendre et tête politique, Ming Pao, Hong Kong, Courrier international, Hors-série, Mai-Juin-Juillet 2019, 06/06/2019                   

Hoàng Thủy Ngữ

(25/07/2019)