Từ đầu mùa dịch gây ra do con SARS-CoV-2 (tên cũ là Corona, rồi nCoV) đến giờ, mạng xã hội Việt và thỉnh thoảng cả báo chí nữa, lại bùng nổ thơ ca.
Người tập thể dục ở hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội
Đa số người Việt đều có thể lúc này lúc khác thốt ra vài câu có vần có điệu nào đó. Không xét đến nội dung, nhưng nó làm nhiều người phải nhắc lại câu cảm thán đã lưu truyền từ rất lâu "Tộc Việt quả là dân tộc thi sĩ". Dĩ nhiên, họ nhắc lại với nhiều sắc thái khác nhau, trong đó bông đùa hay châm biếm cũng không hiếm thấy.
Nhưng có lẽ thế mà có lẽ cũng không phải thế. Có vô số câu văn xuôi có vần thô kệch hoặc sáo rỗng trên mạng, mà rất nhiều lúc được tung hô thật đấy, nhưng trong đời sống thường nhật, người Việt chúng ta từ lâu đã bỏ quên một kho tàng văn học dân gian sâu sắc và đa dạng.
Hỏi xem, chúng ta bây giờ đốt đuốc thì tìm được mấy người có thể dùng tục ngữ ca dao trong chuyện trò, trong các bài viết, trong dạy dỗ con cháu ?
Chúng ta gần như phổ cập đại học, nhưng có mấy người thuộc và sử dụng thành thục cái kho tàng vô giá đó một cách tự nhiên như thở, như ông bà ta hồi xưa ?
Mạng xã hội người Việt hay văn học, báo chí tiếng Việt hôm nay liên tiếp có những cụm từ thời thượng, nhanh chóng trở thành câu cửa miệng của toàn dân nhưng cũng nhanh chóng chết đi chỉ sau vài tuần hoặc vài tháng. Đó là vì chúng thường chỉ mới dừng lại ở mức mô phỏng hoặc chơi chữ, tuy độc đáo và hài hước nhưng chưa đạt đến mức sâu sắc súc tích, được đúc kết từ những quan sát hay kinh nghiệm lâu dài.
Mùa dịch, tôi lục lại kho tàng văn học dân gian hầu quý vị ít câu đồng dao, tục ngữ, ca dao… tưởng cũ rích mà hóa ra lại là thời sự đỉnh cao nhé.
***
Ăn uống đủ chất và ngủ tốt là cách tốt để tăng cường sức khỏe và hệ miễn dịch
Đầu tiên, trong mùa dịch bác sĩ đều khuyên mọi người phải ăn uống đầy đủ, điều độ để có miễn dịch tốt sức đề kháng cao, khó mắc bệnh, mắc thì bệnh nhẹ dễ chữa. Ông bà ta có câu này :
Ăn được ngủ được là tiên
Không ăn không ngủ mất tiền đâm lo
Đặc biệt cần ăn nhiều rau quả tươi để cung cấp đủ chất xơ và vitamin cho cơ thể, vừa dễ tiêu hóa, giúp đẩy nhanh cặn bã trong cơ thể ra ngoài, vừa tra dầu mỡ bộ máy :
Cơm phải rau, đau phải thuốc
Cơm không rau như đau không thuốc
Ý nghĩa của việc vận động, tập thể dục đã được nhắc đến trong ca dao xưa
Nhớ vận động, tập thể dục, chơi thể thao, rèn luyện cơ thể mạnh khỏe :
Mưa trôi trên núi mưa về
Chân cò tay nhện làm gì được ăn
Chân mảnh khảnh như chân cò, tay thì loèo khoèo như tay (chân) nhện, thì yêu còn ngán chứ làm được việc gì mà ăn, mà muốn "làm ăn" thì chắc chắn cũng chẳng được gì !
Đặc biệt phải siêng lau dọn nhà cửa cho sạch sẽ thông thoáng, vệ sinh vật dụng, nhất là những vật dùng hàng ngày đưa lên miệng :
Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm
Bệnh tùng khẩu nhập, họa tùng khẩu xuất
Câu dưới ý nói bệnh tật từ miệng mà vào, tai họa từ miệng mà ra. Vì miệng nói bậy nên mang tai họa (tung tin đồn nhảm, đi qua vùng dịch mà khai gian chẳng hạn, có thể bị ở tù). Ăn chín uống sôi và đảm bảo thức ăn sạch để tránh con virus bò vào sinh bệnh tật.
Mùa dịch bệnh lây lan nên tránh đi lại nhiều. Thức ăn đường phố tuy ngon nhưng vệ sinh không bảo đảm hoặc không thể đảm bảo có nguồn lây từ chính vật dụng, khách ăn, nhân viên chế biến hay không. Tốt nhất tự nấu ăn uống trong nhà, nhớ rửa tay thường xuyên :
Cơm nhà ăn ngon, con nhà dễ khiến
Con ruồi là giống hiểm nguy,
Cái chân của nó rất nhiều vi trùng
'Cờ ba cuộc, cơm ba bát, thuốc ba thang' là lời nhắc nhở 'dùng thuốc đúng chỉ định' của người xưa
Nếu nhiễm bệnh cũng đừng lo lắng, hãy tuân thủ khuyến cáo của chính quyền nơi mình đang sống vì mỗi nơi có một cách chống dịch phù hợp với đất nước họ nhất. Tự cách ly hay đi cách ly đủ thời gian, dùng thuốc đúng chỉ định :
Cờ ba cuộc, cơm ba bát, thuốc ba thang
(Tục ngữ Việt Nam chọn lọc của Vương Trung Hiếu giải thích : Cờ ba cuộc mới phân rõ được thua, cơm ba bát mới đủ no, thuốc ba thang mới đủ liều chữa bệnh, mới thấy rõ tác dụng).
***
Đừng hoảng loạn lo lắng vì những tin đồn nhảm, đừng stress vì khi stress thì hệ thống miễn dịch bị yếu đi, bệnh tật dễ xâm nhập. Luôn nhìn ra khía cạnh tích cực của sự việc, đọc các câu chuyện hài hước, đùa giỡn và cười thật sảng khoái. Nếu bị cách ly hay ở địa phương bị phong tỏa hãy học tinh thần của người Ý mang nhạc cụ ra ban công chơi cùng nhau, vì :
Một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ
Trường học ở nhiều nước khắp thế giới đã và sắp sửa đóng cửa để hạn chế nơi đông người, dịch bệnh dễ lây lan. Học trò khắp nơi buồn chán rũ người :
Học trò là học trò trung
Sáng mai ngủ dậy giở vung vét nồi
Thì cha mẹ vẫn phải đi làm nên ngày nghỉ học được ngủ đẫy mắt thì phải tự vét nồi mà ăn !
Việt Nam là xứ cận nhiệt đới, nắng ấm quanh năm, các chuyên gia dịch tễ khắp thế giới tuy chưa khẳng định nhưng đều có nhận xét chung ban đầu rằng virus SARS-CoV-2 không sống lâu và có độc lực mạnh trong điều kiện khí hậu này.
Ít nhất có thể thấy tuy số người nhiễm đã lên 66 ca (cập nhật 17/3/2020), trong đó có những bệnh nhân lớn tuổi mắc nhiều bệnh nền nguy hiểm nhưng đến nay chưa có ai tử vong. Vậy hãy mở cửa thông thoáng cho ánh nắng tràn vào, vì :
Nắng vàng là thang thuốc bổ
Các dịch bệnh khác nguy hiểm như HIV, Ebola, SARS, MERS… đều có thuốc hay vắc xin sau một thời gian. Do vậy cứ lạc quan, hy vọng, sau một thời gian sẽ có thuốc chữa khỏi bệnh :
Non cao cũng có đường trèo
Những bệnh hiểm nghèo có thuốc thần tiên
***
Con virus SARS-CoV-2, về bản dạng giới chắc là lưỡng tính. Vì xét về khía cạnh chửa đẻ sinh sản thì chúng đẻ nhanh như điện, là điểm đặc thù giống cái, còn xét về tính cách can đảm đại trượng phu thì chúng chắc chắn là giống đực. Chúng :
Phú quý bất năng dâm - người siêu giàu cũng nhiễm ;
bần tiện bất năng di - người nghèo kiệt cũng có thể nhiễm luôn ;
Uy vũ bất năng khuất - quan chức to mấy cũng không tránh được, nhiễm tuốt.
Đối mặt với kẻ địch vĩ đại dường ấy thì đừng khoe giàu khoe sang, tốt nhất :
Thà vô sự mà ăn cơm hẩm còn hơn đau bệnh mà uống sâm nhung
Các cụ dạy nên chăm chỉ làm việc và biết tiết kiệm
Nhưng dịch bệnh là không thể đoán trước. Cho nên khi khỏe mạnh hãy chăm chỉ làm việc và tiết kiệm, biết lo xa để dành, lúc đụng chuyện đến nỗi treo niêu. Ông bà dạy rồi :
Được bữa nào xào bữa ấy
Bữa nào không thấy đắp chiếu nằm không
Câu tục ngữ nói trên rất nên được ngành bảo hiểm giáo dục sâu sắc cho toàn thể nhân viên kinh doanh. Nó là lời dẫn đầy sức thuyết phục để khách hàng mua bảo hiểm.
***
Khi di chuyển từ vùng dịch về hoặc thấy có các biểu hiện nhiễm bệnh, ngay lập tức báo cho cơ quan y tế để được hướng dẫn cách ly, chăm sóc.
Những người giấu bệnh như cô gái BN 17, phụ nữ BN 34 của Việt Nam, bị cộng đồng cười chê :
Khôn ba năm dại chỉ một giờ
Làm chi để tiếng hững hờ chê bai
BN 21 của Việt Nam là một quan chức của Viện hàn lâm khoa học xã hội ; một người nghi nhiễm nhưng âm tính là Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư. Khi truy dấu lịch sử đi lại và tiếp xúc, người ta lục ra hàng ngày các ông sinh hoạt không khác gì một đại gia tư bản, trưa ăn khách sạn 5 sao, chiều đánh gôn, tối đãi tiệc có ca sĩ hát giúp vui, bất kể các ông luôn luôn rao giảng về đạo đức của người cộng sản, hô hào"học tập theo gương chủ tịch Hồ Chí Minh" phải "sống giản dị, tiết kiệm, chia sẻ với nhân dân". Tinh thần "nói một đằng làm một nẻo" ấy dân gian đã gọi tên :
Bầm ơi, có rét mặc bầm
Volga con cỡi, gà hầm con xơi
Con đi vui lắm, bầm ơi
Xin bầm cứ ở nhà ngồi nhá khoai !
Giá thịt có tăng trong mùa dịch ở một số nơi
Mùa dịch, hàng hóa đắt đỏ, dư âm dịch cúm heo năm ngoái khiến giá thịt heo tăng gấp hai. Cho nên bây giờ tiêu chuẩn giàu sang là "cơm có thịt" :
Lấy ai mà chẳng một chồng
Lấy anh hàng thịt ăn lòng sớm mai
Quý vị nhớ đọc kỹ và dạy con cháu làm theo nhé. Kính chúc quý vị toàn gia mạnh khỏe qua mùa dịch này.
Mấy lời góp nhặt dông dài
Giúp vui độc giả những ngày "cô Vi" !
Hoa Mai
Nguồn : BBC, 18/03/2020
Tác giả Hoa Mai là một doanh nhân sống ở Sài Gòn.