Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Văn hóa

18/11/2020

Khoa học thắng bệnh tật

Ngô Nhân Dụng

Trong mt tun l, hai th thuc chng (vaccine) ngăn nga Covid-19 được công b. Trước cui năm 2020 chc còn nhiu loi vaccine khác đi qua giai đon th nghim được tung vào th trường. Nhng liu thuc chng đu tiên phi dành cho nhng "chiến sĩ tin tuyến" như nhân viên y tế và phc v trong các bnh vin, nhà thuc, cho ti nhng cnh sát viên và lính cu ha ; ri đến nhng người không th "sng n dt" vì phi phc v công chúng trong ch búa, siêu th các tim ăn, tim ht tóc cho ti các cơ xưởng !

khoahoc1

Hình minh ha.

Đến Tháng Tư năm 2021 chc mi người đu được chng nga, nht là các nước giàu. Bnh dch Covid b ngăn chn dn dn, không bành trướng na. Được chng nga, nhiu người tr li sinh hot trong đám đông mà không s hãi, người tiêu th chi tin, kinh tế s bt đu hi phc. Đi sng s bình thường như cũ !

C thế gii đang nhìn cnh tượng lc quan đó, ch nh my liu thuc chng nga nh xíu ! Các công ty Pfizer và BioNtech báo tin mng sm nht, sau 10 tháng th nghim. Trong s my chc ngàn người (44.000) tình nguyn làm "vt thí nghim" cho y hc, nhiu người được chích thuc chng tht, nhiu người chích mt cht vô hiu (placebo). Ch có 94 người b nhim bnh, trong đó ch có 8 người đã được chng nga tht, còn 86 người không được chích nga. Như vy là thuc chng có hiu qu hơn 90 phn trăm. Sáu ngày sau, đến công ty Moderna. Hiu qu lên ti 94,5%.

Thông thường, thuc chng có hiu qu 70% hay 80% đã là tt lm ri ! Thuc đt được 50% hiu qu cũng có th được Cơ quan Kim soát (FDA) công nhn cho dùng.

Nhưng các công ty Pfizer và BioNtech, cùng vi Moderna thành công còn báo hiu mt tin mng ln : C hai cuc th nghim đu dùng mt phương pháp mi trong vic chế to thuc chng nga ! H thành công tc là còn nhiu công ty khác cũng sp công b kết qu tt, vì đu áp dng cùng mt phương pháp mi m đó !

Đây là mt thành công ca Khoa Hc, đc bit là loi "khoa hc căn bn" được tìm tòi trong phòng thí nghim các trường đi hc, kéo dài my chc năm tri, tri qua rt nhiu th thách, vượt qua rt nhiu chướng ngi.

Phi nhn mnh điu này, vì trong gn mt năm qua trong không khí chính tr nóng bng, chúng ta đã chng kiến cnh các nhà khoa hc b nghi ng, có khi b gt b trong cuc chiến chng loài vi khun sars-cov-2, gây nên bnh đi dch Covid. Có người nghi ng bnh đi dch không có tht, còn ln tiếng lên án các bác sĩ c tình ký giy khai t vì bnh covid đ được tr thêm tin. Có người đ ngh hãy s dng các th thuc cũ đ cha bnh dch mi, k c đ ngh dùng các loi thuc sát trùng đ dit loài sars-cov-2. Trong khi đó, các nhà khoa hc vn cm ci trong phòng thí nghim tìm cách chế ra th thuc chng nga bng mt phương pháp hoàn toàn mi !

Trước đây, người ta chế thuc chng nga các loài virus bng cách chích th virus đó vô mình, sau khi đã b làm cho yếu đi, hoc không còn kh năng sinh sn na. B máy min nhim trong chúng ta s sinh ra các kháng th. Khi b loài virus đó tn công, thân th chúng ta có sn các kháng th đ t v.

Phương pháp mi mà các công ty Pfizer, BioNtech, cùng Moderna s dng đi theo mt con đường khác. H tìm cách kích thích cho thân th t nó to ra mt chết protein đc bit ca loài virus, khiến b máy min nhim phn ng, sinh ra các kháng th. Tc là dùng chính thân th con người chế to ra cht kích thích khiến b máy min nhim hot đng !

Trong thế gii bình thường, thân th chúng ta có hàng triu protein nh xíu, khi các tín hiu gi là mRNA bo cho các tế bào hãy sinh ra th protein nào. To hóa đã an bài như vy. Các nhà khoa hc đã có sáng kiến là không dùng các mRNA trong Thiên Nhiên na. Có th "biến chế" các mRNA đ chúng bo các tế bào to ra mt loi protein mình mun có ! Nếu làm được điu này thì hu qu s rt nhiu. Có th to ra được các kháng th (antibodies) phòng nga bnh ; các cht en-zim (enzymes) có th cha bnh ; hay các nhân t giúp các tế bào phát trin (growth agents) đ cha các b phn b hư.

Cui cùng, trong tun qua chúng ta đã chng kiến các mRNA "nhân to" được s dng đ chế thuc chng nga !

Công trình này là kết qu ca ít nht ba chc năm, mà mt nhà khoa hc đã bn b theo đui con đường này là bà Katalin Karikó, người Hungary, giáo sư Đi hc Pennsylvania. T thp niên 1990, bà Karikó đã c tìm cách dùng mRNA, mt tín hiu sinh hc, đ kích thích thân th con người sn xut mt loi protein theo ý mun. Nếu nh mRNA thúc đy mà thân th chúng ta to ra mt cht protein đc bit ca loài vi khun khiến cho b máy min nhim hot đng. Như vy, có th chế ra mt th thuc chng nga loài vi khun đó. Trong trường hp Covid, mRNA s khiến thân th sinh ra th protein là cái "gai" mc lm chm chung quanh loài sars-cov-2.

Bà Katalin Karikó đã c biến đi my mRNA đ dùng trong vic chng bnh, nhưng t 1990 vt v mãi không thành công. Vì cơ th con người phn ng, kháng c các th mRNA "nhân to" này. Bà lt đt mãi, không được chính ph và các công ty cp tin tiếp tc nghiên cu. Năm 1995 bà b giáng cp trong hàng ngũ các giáo sư Y khoa Đi hc Pennsylvania, trong khi ch ông chng, cũng là bác sĩ, được cp giy di cư sang M.

Cui cùng, bà Katalin Karikó cùng vi ông Drew Weissman, tt nghip MD-PhD Đi hc Boston, đã tìm cách vượt qua được các tr ngi. H to ra được th mRNA được cơ th chp nhn. Lot bài nghiên cu ca hai người đăng ti, t năm 2005, cui cùng được hai nhà khoa hc khác chú ý, và thy tm quan trng, nếu được khai thác. Sau này hai người đó đã thành lp các công ty Moderna và BioNTech.

Bác sĩ Derrick Rossi, người Canada, làm vic Đi hc Stanford, nói rng Karikó cùng vi Weissman đáng được trao gii Nobel Y hc. Ông mua bn quyn ca h đ tiếp tc nghiên cu chế to "tế bào mm" (tem cells). Rossi đã cùng nhiu người lp ra Moderna, nhưng ông đã ri b công ty này t năm 2014, trước khi công ty kiếm được khá nhiu tin ca chính ph M đ sn xut vaccine.

Trong khi đó, nước Đc, hai Bác sĩ Ugur Sahin, giáo sư Đi hc Y khoa Mainz và bà v Özlem Türeci đang thành lp công ty BioNTech, đ nghiên cu vic s dng RNA đ chế thuc nga bnh ung thư. Hai người là di dân gc Th Nhĩ K, cũng mua bn quyn sáng chế ca Karikó và Weissman. Năm 2013 h mi bà Karikó làm phó ch tch công ty, tr s đt Cambridge, Massachusett.

Và bây gi, công cuc nghiên cu ca bà Karikó đang được c hai nhóm sn xut vaccine nga Covid-19 áp dng, BioNTech vi Pfizer, và Moderna. BioNTech vi Pfizer đã t chi không nhn tin tr cp ca chính ph, đ gi vai trò đc lp ca các nhà khoa hc. Tháng 10 năm ngoái, BioNTech đã phát hành c phiếu, công ty tr giá 3.4 t m kim, ch bng mt na giá tr ca Moderna.

Khác vi Moderna, BioNTech vn tiếp tc các công trình nghiên cu, sn xut 150 công trình khoa hc trong 8 năm qua. Trong thi gian đó Giáo sư Ugur Sahin vn đp xe đến trường, chiếc xe đp cũ 20 năm. Ông không có bng lái xe hơi.

Trn đi dch Covid-19 đã tn công 55 triu người trên thế gii, hơn 1 triu 300 ngàn người chết, nhưng sau 11 tháng loài người đã thy nh sáng cui đường hm". Ánh sáng le lói do công trình ca các nhà khoa hc !

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 18/11/2020

Quay lại trang chủ
Read 601 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)