 | Tổng quan: | 3103742 |
Tàu cảnh sát biển Trung Quốc xịt vòi rồng vào một tàu cá Việt Nam trên Biển Đông hôm 2/6/2014. AFP photo
Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng kết thúc chuyến thăm hữu nghị Trung Quốc với một thông cáo chung nhấn mạnh cam kết giữa hai nước trong việc kiểm soát bất đồng trên biển và giữ gìn hòa bình ổn định ở khu vực Biển Đông.
Kết thúc chuyến thăm hữu nghị Trung Quốc kéo dài từ ngày 12 đến 15 tháng 1 vừa qua, Tổng bí thư đảng Cộng sản Việt Nam, ông Nguyễn Phú Trọng và người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình đã ra một thông cáo chung giữa hai nước nhấn mạnh việc kiểm soát tốt những bất đồng trên biển, cam kết không có hành động làm phức tạp, mở rộng tranh chấp, giữ gìn hòa bình, ổn định ở Biển Đông. Hai bên cũng tuyên bố sẽ tôn trọng tuyên bố về ứng của các bên trên Biển Đông (DOC) và sớm xây dựng Bộ Quy tắc về ứng xử ở Biển Đông COC.
Hy vọng dè dặt
Một số chuyên gia trong nước đã đón nhận những cam kết được đưa ra trong tuyên bố này một cách dè dặt, thậm chí nghi ngờ về khả năng cam kết có thể được thực hiện.
Tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban biên giới chính phủ bày tỏ hy vọng những cam kết giữa lãnh đạo hai nước sẽ được tôn trọng nhưng ông cũng tỏ ra dè dặt khi đưa ra nhận định về phía Trung Quốc :
Về mặt hy vọng thì chúng tôi nghĩ là nếu như cả hai bên đều nghiêm túc thực hiện những cam kết đó thì tình hình Biển Đông sẽ có những phát triển tốt hơn, và không có khả năng xảy ra chiến tranh. Việc vi phạm các quyền và lợi ích của các nước sẽ giảm đi, đặc biệt tôn trọng các nguyên tắc xử lý trên Biển Đông luật pháp quốc tế, đặc biệt là công ước quốc tế về luật biển năm 1982. Đó là về phía Việt Nam, dư luận tiến bộ hy vọng vào Trung Quốc. Chúng ta rất tin tưởng, hy vọng và mong muốn như vậy để có thể giải quyết mọi tranh chấp bằng biện pháp hòa bình nhưng trong thực tế thì chúng ta đã chứng minh được những thỏa thuận đó không đi đôi với việc làm.
Chuyên gia về Biển Đông của Việt Nam, ông Đinh Kim Phúc từ Sài Gòn nói rằng ông không tin vào những cam kết về vấn đề Biển Đông giữa hai nước được nêu ra trong tuyên bố vì đây cũng là những gì mà hai nước đã từng nói nhiều lần trước kia mà không thực hiện được :
Trong toàn bộ thông cáo chung giữa Tổng bí thư Việt Nam nguyễn Phú Trọng và Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc đã ký thì tất cả những nội dung này chỉ lặp lại những nội dung của các đời Tổng bí thư trước ở chừng mực này hay chừng mực khác chứ không có cái gì mới. Bản thân tôi không hy vọng bất cứ nội dung nào được Trung Quốc thực hiện và tất cả những gì mà nhiều đời Tổng bí thư đã nêu ra kể cả phía Trung Quốc lẫn Việt Nam thì Trung Quốc chỉ xem những chữ ký đó, những dòng chữ đó chỉ là tờ giấy lộn mà thôi.
Những cam kết liên quan đến giải quyết các bất đồng trên biển giữa hai nước hay việc tôn trọng DOC và hướng tới COC luôn được nhắc tới trong các chuyến thăm và làm việc giữa lãnh đạo hai nước. Trong tuyên bố chung kết thúc chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình tới Việt Nam vào tháng 11 năm ngoái, điểm thứ 7 của tuyên bố cũng nói rằng hai bên nhất trí cùng nhau kiểm soát tốt bất đồng trên biển, thực hiện đầy đủ và có hiệu quả DOC, thúc đẩy sớm đạt được COC, không có hành động làm phức tạp, mở rộng tranh chấp, xử lý kịp thời, thỏa đáng vấn đề nảy sinh, duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông. Xa hơn nữa, trong chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sang Trung Quốc vào tháng 4 năm 2015, tuyên bố chung của hai nước cũng nói như vậy ở điểm thứ 5 của tuyên bố.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường gặp Tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tại Bắc Kinh ngày 13 tháng một năm 2017. AFP photo
Tuy nhiên trong suốt năm 2015 và 2016, Trung Quốc vẫn có những hành động bị các nước khác coi là làm phá vỡ thực trạng và làm mất ổn định tình hình Biển Đông như việc triển khai vũ khí ra quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp với Việt Nam và quần đảo Trường Sa đang tranh chấp với Việt Nam và những nước khác trong khu vực. Trong suốt thời gian từ năm 2013 đến nay Trung Quốc đã liên tục tiến hành việc xây lấp các đảo và bãi đá trong khu vực quần đảo Trường Sa bất chấp những lên án của Mỹ và những nước khác trong khu vực. Báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ hồi năm 2015 cáo buộc Trung Quốc đã bồi đắp hơn 1.170 ha đất ở khu vực quàn đảo Trường Sa tính đến tháng 6 năm 2015, nhiều hơn 17 lần trong vòng 20 tháng so với tổng cộng đất đai được bồi đắp bởi các quốc gia có tranh chấp trong khu vực tỏng suốt 40 năm qua.
Hữu nghị nhưng vẫn nghi ngờ
Thạc sĩ luật Hoàng Việt, thành viên Quỹ nghiên cứu Biển Đông cho rằng mặc dù một mặt hai nước muốn củng cố quan hệ hữu nghị nhưng mặt khác Việt Nam vẫn không thể tin tưởng Trung Quốc
Chúng ta biết là trong những thời khắc quan trọng lãnh đạo Việt Nam đều sang Trung Quốc để trao đổi quan điểm vì Việt Nam là một quốc gia nhỏ nằm cạnh Trung Quốc là một cường quốc trên biển cho nên Việt Nam rất biết nếu duy trì hòa bình thì Việt Nam phải liên quan đến Trung Quốc. Tuy nhiên mặt thứ hai là đối với những tranh chấp trên biển và tham vọng của Trung Quốc trên biển thì Việt Nam hoàn toàn không tin tưởng Trung Quốc dù hai bên luôn luôn đặt ra vấn đề là hai bền cùng thỏa thuận với nhau nhưng tất cả những thỏa thuận đó chỉ là trên giấy chứ trên thực tế chưa thực sự xảy ra.
Điều này thể hiện trong việc Việt Nam tiếp tục củng cố tiềm lực quốc phòng của mình, triển khai giàn phóng tên lửa di động đến một số đảo ở Trường Sa trong năm 2016, tiến hành nạo vét kênh ở đảo Đá Lát thuộc Trường Sa. Những hành động này được các chuyên gia về quân sự quốc tế đánh giá là hành động kiên quyết hóa giải những tham vọng bành trướng chủ quyền trên biển của Trung Quốc.
Trong tuyên bố chung kết thúc chuyến thăm hữu nghị lần này, cả hai nước cũng một lần nữa nhấn mạnh việc thực hiện thỏa thuận những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển mà lãnh đạo hai nước đã ký vào năm 2011 nhân chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sang Trung Quốc. Theo nhận định của thạc sĩ luật Hoàng Việt, việc thực hiện thỏa thuận này trong những năm qua đã không thực sự tốt, điển hình là vụ Trung Quốc đưa giàn khoan dầu 981 vào khu vực Việt Nam đòi chủ quyền gần quần đảo Hoàng Sa năm 2014. Những đường dây nóng được thiết lập giữa hai nước căn cứ trên các thỏa thuận đã đạt được đã không có hiệu quả trong suốt giai đoạn mối quan hệ hai nước căng thẳng.
Tuyên bố chung lần này cũng nói đến việc thúc đẩy thực hiện đường dây nóng về các vụ việc phát sinh đột xuất ủa hoạt động nghề cá trên biển. Nhưng đây cũng là một điểm nóng trong quan hệ hai nước khi mà ngư dân Việt Nam trong các năm qua liên tục bị những tàu cá, tàu kiểm ngư của Trung Quốc rượt đuổi, tấn công khi họ đang đánh bắt cá ở khu vực ngư trường truyền thống gần quần đảo Hoàng Sa.
Việt Hà, phóng viên RFA
Việt Nam, Trung Quốc dịu giọng trên vấn đề Biển Đông (RFI tiếng Việt, 18/01/2017)
Chủ tịch Tập Cận Bình và tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, trong cuộc gặp giới trẻ Việt-Trung, tại Hà Nội, ngày 06/11/2017 - AFP
Trong viếng thăm Trung Quốc từ ngày 12 đến 15/01/2017, tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã được tiếp đón rất long trọng ở Bắc Kinh và đã hội đàm với chủ tịch Tập Cận Bình trong bầu không khí được mô tả là "thân tình, hữu nghị".
Theo thông cáo chung được công bố sau chuyến viếng thăm Trung Quốc của ông Nguyễn Phú Trọng, lãnh đạo hai nước cũng đã trao đổi "thẳng thắn và chân thành" về các vấn đề trên biển, đặc biệt là về tranh chấp Biển Đông, hồ sơ vẫn gây xáo trộn quan hệ giữa hai nước. Hai bên cam kết sẽ "kiểm soát tốt các bất đồng trên biển", không có hành động "làm phức tạp, mở rộng tranh chấp".
Một điểm đáng chú ý khác trong thông cáo chung nói trên, đó là ông Nguyễn Phú Trọng và ông Tập Cận Bình đã đồng ý sẽ "thúc đẩy vững chắc" đàm phán phân định khu vực vùng biển ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ và "tích cực thúc đẩy" hợp tác cùng phát triển tại vùng biển này.
Cho tới nay, Việt Nam vẫn được xem là quốc gia chống đối mạnh mẽ nhất sự bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông, tranh giành chủ quyền với Bắc Kinh ở Trường Sa và thường xuyên chỉ trích sự kiểm soát của Trung Quốc trên quần đảo Hoàng Sa, chiếm của Việt Nam từ năm 1974. Năm 2014, vụ giàn khoan Hải Dương 981 đã khiến hai nước suýt đụng độ nhau trên biển.
Nhưng quan hệ giữa Hà Nội và Bắc Kinh trong thời gian gần đây đã được cải thiện. Trước ông Nguyễn Phú Trọng, vào tháng 09/2016, thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã đi thăm Bắc Kinh và đã đồng ý với thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường là hai nước phải "kiểm soát tốt bất đồng trên biển".
Trong bối cảnh tổng thống Mỹ Donald Trump sắp chính thức nhậm chức, có thể kéo theo những thay đổi lớn trong chính sách của Hoa Kỳ về Châu Á, Hà Nội buộc phải tái cân bằng quan hệ với Bắc Kinh, không dựa quá nhiều vào Washington, cho nên phải dịu giọng trên vấn đề Biển Đông.
Mặt khác, tổng thống tân cử Mỹ Donald Trump đã báo trước sẽ rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định tự do mậu dịch Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP, khiến hiệp định này có nguy cơ bị khai tử, trong khi hiệp định rất quan trọng đối với Việt Nam, quốc gia mà nền kinh tế phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu. Đây cũng là lý do khiến Việt Nam phải "xoay trục" phần nào về phía Trung Quốc.
Về phần Trung Quốc, sau phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực vào đầu tháng 7 năm ngoái bác bỏ các đòi hỏi chủ quyền của họ ở Biển Đông, Bắc Kinh cũng buộc phải tìm giải pháp thương lượng với các nước tranh chấp khác, nhất là Việt Nam.
Theo lời ông Denny Roy, nhà nghiên cứu tại cơ quan tư vấn East-West Center của Mỹ, khi tỏ thái độ muốn tìm một giải pháp hòa bình với các nước tranh chấp khác, Bắc Kinh nhắm đến việc giảm thiểu tác hại của phán quyết nói trên. Cho tới nay, Trung Quốc vẫn chủ trương giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở song phương hơn là thông qua các cơ chế đa phương như khối ASEAN hoặc tòa án quốc tế. Khi thỏa thuận với phía Việt Nam là sẽ "tìm kiếm giải pháp cơ bản và lâu dài mà hai bên đều có thể chấp nhận được" cho vấn đề Biển Đông, Bắc Kinh chắc là muốn đẩy Hà Nội đi theo hướng song phương hơn là đa phương.
Thanh Phương
**********************
Dù Biển Đông căng thẳng, Việt Nam vẫn ký thỏa thuận với ExxonMobil (RFI, 18/01/2017)
Một cơ sở của tập đoàn dầu khí ExxonMobil tại Texas, Hoa Kỳ - REUTERS
Ngày 13/01/2017, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) đã cùng với Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) đã ký với tập đoàn dầu khí Mỹ ExxonMobil hai văn bản : thỏa thuận khung phát triển dự án khai thác mỏ khí Cá Voi Xanh và thỏa thuận khung hợp đồng bán khí của mỏ này.
Mỏ khí Cá Voi Xanh là dự án khí lớn nhất ở Việt Nam từ trước đến nay. Mỏ này nằm cách bờ biển tỉnh Quảng Nam, miền Trung Việt Nam, khoảng 80 km, với trữ lượng được ước tính khoảng 150 tỷ mét khối khí. Mục tiêu mà dự án đề ra là sẽ đạt dòng khí đầu tiên vào năm 2023 để cung cấp cho miền Trung Việt Nam. Nhưng mỏ khí Cá Voi Xanh nằm trong vùng biển đang tranh chấp giữa Việt Nam với Trung Quốc.
Thỏa thuận nói trên được ký kết đúng vào lúc ông John Kerry đang viếng thăm Việt Nam lần cuối trong cương vị ngoại trưởng Mỹ, còn ông Nguyễn Phú Trọng công du Trung Quốc lần đầu tiên kể từ khi tái đắc cử tổng bí thư Đảng. Một sự trùng hợp về thời điểm nhưng nó cũng phản ánh chính sách của Việt Nam gọi là "đa phương hóa và đa dạng hóa" quan hệ ngoại giao.
Thỏa thuận này cũng được ký chỉ vài ngày sau khi ngoại trưởng được chỉ định của Mỹ, Rex Tillerson, nguyên là một lãnh đạo của tập đoàn ExxonMobil, đã gây phản ứng giận dữ từ báo chí chính thức của Trung Quốc, khi lên tiếng yêu cầu cấm Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo ở Biển Đông, vì theo ông việc Trung Quốc xây các đảo nhân tạo này là "phi pháp", chẳng khác gì việc nước Nga sát nhập vùng Crimea của Ukraine.
Khi còn là một lãnh đạo của ExxonMobil, ông Tillerson đã từng "nếm mùi" áp lực của Trung Quốc muốn ngăn cản tập đoàn dầu khí Mỹ đầu tư khai thác ở Việt Nam. Trong một bài viết đề ngày 16/01/2017, giáo sư Carl Thayer, chuyên gia về Việt Nam thuộc Học viện Quốc phòng Úc, nhắc lại rằng vào năm 2007 ông nhận được thông tin là tình báo Trung Quốc đã lấy được một bản sao Chiến lược biển của Việt Nam đến năm 2020. Chiến lược này đề ra kế hoạch gắn nền kinh tế vùng bờ biển với các tài nguyên nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, trong đó có cả dầu khí.
Giáo sư Carl Thayer cho biết, lúc đó phía Trung Quốc đã cảnh cáo các tập đoàn dầu khí phương Tây là nếu giúp Việt Nam khai thác dầu khí, thì quyền lợi của họ ở Trung Quốc sẽ bị tổn hại. Theo nhật báo Hồng Kông The South China Morning Post, vào năm 2008, ExxonMobil đã công khai xác nhận những áp lực đó của Trung Quốc. Nhưng giáo sư Thayer nhận định, bằng chính sách "cây gậy và củ cà rốt" mà Hoa Kỳ thi hành với Trung Quốc, phía Bắc Kinh đã ngưng sách nhiễu các tập đoàn dầu khí Mỹ làm ăn với Việt Nam.
Vấn đề là sau những tuyên bố của ông Tillerson về Biển Đông, chưa biết là Trung Quốc sẽ phản ứng ra sao về thỏa thuận vừa được ký giữa Việt Nam với ExxonMobill, nhất là vì mỏ khí Cá Voi Xanh nằm tại vùng biển đang tranh chấp giữa Việt Nam với Trung Quốc. Tất cả tùy thuộc phần lớn vào quan hệ Mỹ - Trung dưới thời tổng thống Donald Trump. Hiện giờ Bắc Kinh còn tỏ ra thận trọng, mềm mỏng trước những tuyên bố cứng rắn của các bộ trưởng tương lai cũng như của bản thân ông Trump. Nhưng chắc chắn là Trung Quốc sẽ không khoanh tay ngồi yên nếu chính quyền mới của Mỹ thi hành một chính sách gây tổn hại cho lợi ích của họ, đặc biệt là tại Biển Đông.
Thanh Phương
*********************
ExxonMobil ký thỏa thuận khí đốt lớn nhất Việt Nam (RFA, 18/01/2017)
Chủ tịch và Giám đốc điều hành tập đoàn ExxonMobil, Rex Tillerson, phát biểu tại Hội nghị Khí thế giới tại Paris vào ngày 02 tháng 6 năm 2015. AFP photo
Tập đoàn dầu khí ExxonMobil, trước đây do tân Ngoại trưởng Mỹ được đề cử Rex Tillerson làm Tổng giám đốc điều hành, hôm 13 tháng giêng vừa qua đã ký hai văn bản thỏa thuận với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam về việc phát triển dự án dầu khí lớn nhất tại Việt Nam.. Đó là dự án Cá Voi Xanh.
Theo ước tính mỏ khí Cá Voi Xanh có trữ lượng 150 tỉ mét khối khí và nằm ngoài khơi cách bờ biển tỉnh Quảng Nam 80 kilomet.
Theo hợp đồng ký kết, ExxonMobil sẽ lắp đặt một đường ống dẫn khí từ mỏ Cá Voi Xanh vào Chu Lai. PetroVietnam sẽ xây dựng một nhà máy xử lý khí và một nhà máy điện hai tourbine tại tỉnh Quảng Nam.
Hoạt động sản xuất khí thương mại sẽ bắt đầu vào cuối năm 2023.
Việc ký kết hai văn bản thỏa thuận vừa nêu giữa phía tập đoàn ExxonMobil và phía dầu khí Việt Nam được diễn ra khi ngoại trưởng sắp mãn nhiệm John Kerry của Hoa Kỳ có chuyến thăm Việt Nam trong hai ngày 13 và 14 tháng giêng năm 2017.
Được biết, sau khi được Tổng thống đắc cử Donald Trump đề cử làm tân Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, ông Rex Tillerson đã phải từ chức Tổng giám đốc điều hành tập đoàn ExxonMobil, để khỏi bị xung đột về lợi ích.
*******************
Tập đoàn PetroVietnam là đối tác ký kết hợp đồng với tập đoàn tập đoàn dầu khí ExxonMobil của Mỹ
Tập đoàn dầu khí ExxonMobil của Mỹ vừa trở thành nhà khai thác khí đốt lớn nhất của Việt Nam sau khi ký kết một hợp đồng trị giá 10 tỷ đô la để khai thác dầu khí trên biển Đông.
Hợp đồng được ký hôm 13/1 trong khi ngoại trưởng John Kerry đang ở thăm Việt Nam và tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đang đi thăm Trung Quốc. Theo truyền thông trong nước, tập đoàn PetroVietnam là đối tác ký kết hợp đồng với tập đoàn của Mỹ.
Chuyên gia nghiên cứu về Việt Nam Carl Thayer cho rằng động thái này của Việt Nam là một phần trong chiến lược cân bằng với các cường quốc lớn. Theo giáo sư của đại học New South Wales, Việt Nam gọi đây là chính sách "đa dạng hóa và đa phương hóa" các mối quan hệ với nước ngoài.
"Thực tế là Việt Nam biết rằng tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ đi Trung Quốc. Họ biết ngoại trưởng John Kerry sẽ đến Việt Nam. Tôi được biết chuyến thăm này của ông Kerry đã bị hoãn nhiều lần nhưng cuối cùng cũng diễn ra. Và sau đó, thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cũng tới Việt Nam. Điểm đặc trưng của Việt Nam là luôn tìm cách cân bằng các cường quốc lớn".
Giáo sư Thayer nói Việt Nam cần có khí đốt và cũng cần có các mối quan hệ tốt với các cường quốc.
Ông Rex Tillerson, người được ông Donald Trump đề cử vào chức vụ ngoại trưởng, từng là giám đốc điều hành của ExxonMobil. Trong thời gian lãnh đạo công ty, ExxonMobil từng thăm dò và hợp tác với Việt Nam để khai thác mỏ khí đốt Cá Voi Xanh ngoài khơi Quảng Nam, Quảng Ngãi, mỏ này có trữ lượng khoảng 150 tỷ mét khối. Theo giáo sư Thayer, ông Tillerson có thể đã biết về việc Trung Quốc đe dọa các công ty Mỹ nếu tham gia khai thác dầu khí trên các vùng biển mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền.
Kể từ khi Trung Quốc tuyên bố "đường Lưỡi Bò" 9 đoạn chiếm tới 90% diện tích biển Đông, nhiều hãng dầu khí khác của Mỹ đã bỏ cuộc trước áp lực từ Trung Quốc. Nhưng ExxonMobil vẫn tiếp tục thăm dò và tập đoàn này đã phát hiện mỏ khí đốt lớn nhất của Việt Nam từ trước đến nay, nằm cách đất liền khoảng 100km.
Theo giáo sư Thayer hợp đồng có được một phần là nhờ vào tiếng tăm của ông Tillerson và cho biết những tài liệu mà WikiLeaks tiết lộ trên internet cho biết như vậy.
"Tài liệu này cho thấy ông Rex Tillerson luôn nhờ tới bộ Ngoại giao Mỹ, và dựa vào sự trợ giúp của họ trong nhiều năm với các thương vụ ở nước ngoài, kể cả ở Indonesia. Ông Tillerson không lạ lẫm gì với việc nhờ chính phủ Mỹ bảo vệ các quyền lợi của ông ấy. Bây giờ nếu đề cử của ông Trump được thông qua ông Tillerson sẽ trở thành ngoại trưởng Mỹ, và khi ấy nếu Trung Quốc phản đối mỏ Cá Voi Xanh thì công ty của ông ấy sẽ được sự trợ giúp của chính ông".
Bắc Kinh chưa có phản ứng gì trước hợp đồng mới được ký kết này.
Mặc dù mỏ Cá Voi Xanh nằm hoàn toàn trong phạm vi 200 hải lý tức là khu đặc quyền kinh tế của Việt Nam, nhưng "đường Lưỡu Bò" đi ngang qua những lô của mỏ Cá Voi Xanh. Bắc Kinh đã đe dọa Việt Nam cũng như các công ty dầu khí quốc tế tham gia dò tìm trên biển Đông nên các hoạt động của ExxonMobil đã bị khựng lại nhưng sau đó lại tiếp tục.
Mỏ Cá Voi Xanh được phát hiện vào tháng 8/2015. Truyền thông trong nước gọi mỏ Cá Voi Xanh là dự án dầu khí lớn nhất của Việt Nam. Dự kiến khai thác khí ở mỏ này sẽ đóng góp gần 20 tỷ đô la vào ngân sách nhà nước.
Linh Đan
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Vương Kỳ Sơn tại Bắc Kinh đầu năm 2017
Sau chuyến đi Trung Quốc của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa qua, BBC đăng bài có tựa đề : Việt Nam-Trung Quốc thỏa thuận 'kiểm soát bất đồng' Biển Đông.
Bài báo cũng dẫn bình luận từ Tân Hoa Xã : "Hai bên tin rằng chuyến đi của ông Nguyễn Phú Trọng đã "đạt thành công to lớn" trong việc nâng cao sự tin cậy chính trị giữa hai bên, thắt chặt quan hệ hữu nghị truyền thống, củng cố quan hệ đối tác chiến lược hợp tác toàn diện, và đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực".
Tôi thì không hề tin chuyến đi của ông Trọng "đạt thành công to lớn" như Tân Hoa Xã đã phóng đại.
Từ bao đời tổng bí thư, với biết bao nhiêu tuyên bố từ sau khi hai bên thiết lập lại bang giao 1991, hai bên luôn khẳng định những điều mà Tân Hoa Xã đã nói (là thắt chặt hữu nghị, quan hệ đối tác chiến lược, gìn giữ hòa bình, ổn định và phát triển...).
Nhưng những gì Trung Quốc hứa hẹn trên lý thuyết hoàn toàn trái ngược với những gì Trung Quốc đã làm trên thực tế.
Các tuyên bố chung giữa Việt Nam và Trung Quốc đưa ra các năm 2011, 2013, 2015, 2016, 2017… luôn khẳng định hai bên "không tiến hành các hành động làm thêm phức tạp, hoặc mở rộng tranh chấp, không sử dụng vũ lực hoặc de dọa sử dụng vũ lực…".
Trong khi trên thực tế thì các việc như đặt giàn khoan 981 (tháng 5/2014) của Trung Quốc rõ ràng là hành vi "mở rộng tranh chấp và làm phức tạp tình hình".
Trung Quốc nhất quán trong lập trường là "không có tranh chấp ở Hoàng Sa". Nhưng vị trí giàn khoan 981 là đặt trên thềm lục địa của Việt Nam. Mặc dầu giàn khoan đặt cách đảo Tri Tôn (thuộc Hoàng Sa) khoảng 20 hải lý, nhưng cái gọi là "đảo" Tri Tôn, thực tế chỉ là một thực thể địa lý nổi thường trực trên mặt nước biển, không có người sinh sống.
Mặt khác, toàn bộ quần đảo Hoàng Sa vốn thuộc chủ quyền của Việt Nam, được khẳng định từ thời nhà Nguyễn. Nhà nước bảo hộ Pháp tái khẳng định lại hai lần, chủ quyền Hoàng Sa (và Trường Sa) thuộc Việt Nam, trước và sau Đệ nhị Thế chiến. Trung Quốc đã chiếm quần đảo này của Việt Nam bằng vũ lực vào tháng Giêng năm 1974.
Vì vậy hành vi đặt giàn khoan 981 của Trung Quốc là "mở rộng tranh chấp", từ tranh chấp chủ quyền mở rộng qua tranh chấp về phân định biển (khu vực của vịnh Bắc Bộ).
Chưa hết, thái độ hung hăng của các tàu hải quân, hải cảnh… của Trung Quốc, lúc bảo vệ giàn khoan 981, đã đâm chìm tàu của ngư dân Việt Nam (gây tử thương cho nhiều người), cũng như tàu của các lực lượng này gây hấn đâm tàu hải cảnh của Việt Nam … gọi đúng là hành vi chiến tranh, nhẹ nhàng là gây hấn… "làm phức tạp thêm tình hình".
Sau đó Trung Quốc cho xây dựng các đảo nhân tạo và mở rộng chúng, ở các bãi đá ngầm chiếm (bằng vũ lực) của Việt Nam năm 1988. Sau đó xây sân bay với đầy đủ hạ tầng cơ sở cho không quân, hải quân, sau đó lại đặt các giàn hỏa tiễn địa không…
Hành vi của Trung Quốc cũng là "mở rộng tranh chấp". Bởi vì, như đã nói, chiếu Hiến chương Liên Hiệp Quốc, chủ quyền của Trung Quốc ở các bãi đá này không được nhìn nhận. Trong khi các thực thể này, một số là đá ngầm, không thể chiếm hữu, theo Phán quyết 12/7/2016 của Tòa Trọng tài ở La Haye. Việc chiếm hữu bằng vũ lực các bãi là vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc.
Việc xây dựng đảo và "quân sự hóa" chúng vừa làm "phức tạp thêm tình hình", lại vừa "đe dọa chiến lược" đối với các nước chung quanh. Hành vi của Trung Quốc cũng phạm Luật quốc tế, vì việc xây dựng đảo nhân tạo đã gây ô nhiễm nặng nề cho môi trường biển.
Tàu khu trục USS Decatur tuần tra gần quần đảo Hoàng Sa hổi tháng 10/2016, trong chương trình Mỹ gọi là hoạt động tự do hàng hải
Đồng thời cái gọi là "thỏa thuận kiểm soát bất đồng ở Biển Đông", theo như tựa đề bài báo thì có nhiều điều cần xét lại.
Thời ông Nông Đức Mạnh, tuyên bố chung năm 2011 đã có nội dung về kềm chế sự "bất đồng" : "không để bất đồng ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của quan hệ hai nước".
Đến thời ông Nguyễn Phú Trọng, như Tuyên bố năm 2013 nói về việc "kiểm soát tốt những bất đồng trên biển". Tuyên bố 2015 nói đến việc "Hai bên nhất trí cùng nhau kiểm soát tốt bất đồng trên biển". Tuyên bố 2017 thì nói "kiểm soát tốt bất đồng trên biển".
Từ việc "kiểm soát tốt" để đi tới việc ký kết thỏa thuận "kiểm soát bất đồng" là một bước dài. Người ta hoài nghi về sự hiện hữu của thỏa thuận này. Khoản 9 bản Tuyên bố chung 2017, nhiều thỏa thuận, kết ước hai bên đã được ký kết. Tuy nhiên không hề thấy thỏa thuận về "kiểm soát bất đồng trên biển".
Vấn đề độc lập quốc gia
Tháng Mười 2016 ông Đinh Thế Huynh (nghe đồn đoán là sẽ thay thế ông Trọng), có chuyến đi thăm Trung Quốc. Nhân dịp này Tập Cận Bình có nói với ông Huynh rằng : "Hai nước là một cộng đồng cùng chia sẻ tương lai".
Vấn đề là, ý nghĩa của câu "một cộng đồng cùng chia sẻ tương lai" chỉ dành cho nhân dân trong một nước. Chỉ có người dân trong một nước mới chia sẻ một tương lai chung.
Tuyên bố năm 2017 lặp lại ý kiến này : "Hai bên cho rằng, Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng có truyền thống hữu nghị lâu đời... có chế độ chính trị tương đồng... có tiền đồ tương quan, chia sẻ vận mệnh chung…".
Ta không thấy ý kiến tương tự ở thời Tổng bí thư Nông Đức Mạnh, hay các Tổng bí thư tiền nhiệm.
Ý kiến này, nếu theo dõi nội dung các tuyên bố chung giữa Việt Nam và Trung Quốc, ta thấy là của Tập Cận Bình, biểu lộ lúc ông này sang thăm Việt Nam năm 2015.
Sau chuyến đi của ông Trọng, ý kiến của họ Tập trở thành "tuyên bố chung của hai nước".
Theo tôi, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phạm những lỗi lầm vô cùng trọng đại, vì đã làm thương tổn nền độc lập của một quốc gia có chủ quyền.
Dân tộc Việt Nam chưa bao giờ mong muốn "chia sẻ vận mệnh chung" với nhân dân Trung Quốc hết cả. Chưa bao giờ "tiền đồ" đất nước Việt Nam lại có mối "tương quan" với Trung Quốc hết cả.
Tiền đồ là gì ? Nghĩa tiếng Hán là "con đường phía trước, tương lai tốt đẹp phía trước".
Khi "chia sẻ vận mệnh chung", có "chung một tương lai", thì Việt Nam đã không còn "độc lập và tự chủ" trong những quyết định của mình (về tương lai) nữa.
Việc này đã phá vỡ "nguyên tắc độc lập tự chủ, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau", đã được khẳng định theo Tuyên bố chung Việt Nam và Trung Quốc về hợp tác toàn diện 2000.
Nó cũng đi ngược tinh thần Hiến chương Liên Hiệp Quốc "bình đẳng về chủ quyền giữa các quốc gia". Đồng thời đi ngược lại nội dung Tuyên bố "5 điểm chung sống hòa bình" của Trung Quốc.
Tillerson - cứu tinh của Việt Nam ?
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa kỳ tương lai, Rex Tillerson
Vị Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa kỳ tương lai, Rex Tillerson, ngày 11/1 nhân buổi điều trần tại Thượng viện, đã có những tuyên bố liên quan đến Biển Đông.
Trong chừng mực, nếu ý kiến của ông này được thực hiện, hầu hết các vấn đề ở Biển Đông sẽ tự động hóa giải.
Theo ông Tillerson, hành vi Trung Quốc xây dựng đảo ở Biển Đông tương đương với hành vi Nga chiếm Crimea. Ông này khuyến cáo Washington rằng phải gởi một tín hiệu cứng rắn đến Bắc Kinh :
1/Trung Quốc ngưng ngay các việc xây dựng đảo.
2/Trung Quốc không được tiếp cận các đảo này nữa.
Câu hỏi đặt ra, Hoa Kỳ có thẩm quyền để phát biểu (như vậy) cũng như có khả năng làm việc này hay không ?
Theo tôi là Hoa Kỳ có thể phát biểu những lời như vậy.
Tillerson so sánh các đảo Biển Đông (mà Trung Quốc chiếm và xây thành đảo nhân tạo) với Crimea. Dĩ nhiên ai cũng biết Crimea thuộc Ukraine. Nhưng các đảo (mà Trung Quốc đã chiếm) thì không ai biết chúng thuộc chủ quyền nước nào.
Có ba giả thuyết để Tillerson củng cố cho lập trường của mình.
Thứ nhất, Trung Quốc không có chủ quyền ở các bãi đá, đơn giản vì họ xâm chiếm (của Việt Nam) năm 1988 bằng vũ lực. Ý kiến của Tillerson phù hợp tinh thần quốc tế công pháp.
Thứ hai, vịn vào yếu tố Mỹ có quyền quản lý các đảo ở Thái Bình Dương do Nhật chiếm đóng trước Thế chiến thứ hai (theo một điều ước của Hội Quốc liên trước 1945). Hoàng Sa và Trường Sa thuộc Thái Bình Dương. Các đảo này bị Nhật chiếm đóng. Vì vậy Mỹ có quyền lên tiếng đòi quyền quản lý. Dựa trên lập luận này thì Mỹ có quyền "cấm" Trung Quốc léo hánh đến các đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Thứ ba, các đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Pháp. Vấn đề là Pháp "im lặng" về việc này từ sau khi rời Việt Nam cho đến nay. Pháp tuyên bố chủ quyền ở Trường Sa, sáp nhập vào tỉnh Bà Rịa, do "khám phá". Không quốc gia nào phản đối việc này. Sẽ là một sự "đảo lộn" về địa chính trị nếu bây giờ Pháp lên tiếng đòi Trường Sa và Mỹ ủng hộ yêu sách này.
Về khả năng, câu trả lời bỏ ngỏ.
Trung Quốc có dám "mất tất cả" những gì đã tạo dựng lên, từ thập niên 1980 đến nay, (có thể còn mất thêm nhiều thứ quí giá khác như vấn đề ly khai…) để khai chiến với Mỹ hay không ?
Và Mỹ có dám "chấn thương nội tạng lâu dài" để gây chiến tranh với Trung Quốc vì những hòn đảo mà Mỹ không có (hay có mà ít) lợi ích chiến lược hay không ?
Trương Nhân Tuấn, Nhà nghiên cứu ở Pháp
BBC tiếng Việt, 17/01/2017
Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương Scott Swift cảnh báo tình hình căng thẳng ở Biển Đông, 06/10/2015.R EUTERS/David Gray/Files
Biển Đông : Ứng viên ngoại trưởng Mỹ "khai chiến" với Trung Quốc ? (RFI , 12/01/2017)
Ông Rex Tillerson - người được Donald Trump chỉ định vào chức ngoại trưởng - trong phiên thẩm định của Ủy Ban Đối Ngoại Thượng Viện Mỹ, ngày 11/01/2017. REUTERS/Kevin Lamarque
Quả là không sai khi cho rằng trong cuộc điều trần tại Thượng Viện Hoa Kỳ ngày hôm qua, 11/01/2017, người được đề cử làm ngoại trưởng tới đây của nước Mỹ, Rex Tillerson, đã "khai chiến với Bắc Kinh trên hồ sơ Biển Đông". Khi được hỏi về đối sách của ông trước các hành động hung hăng của Trung Quốc ở vùng biển mà Bắc Kinh đòi hầu như toàn bộ chủ quyền, ông Tillerson đã không ngần ngại cho rằng cần phải cấm không cho Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo mà Bắc Kinh đã bồi đắp tại Biển Đông.
Phát biểu trước một ủy ban của Thượng Viện Mỹ, người có rất nhiều khả năng làm ngoại trưởng tới đây của Hoa Kỳ nói rõ như sau : "Chúng ta sẽ phải gửi đến Trung Quốc một tín hiệu rõ ràng rằng trước hết phải đình chỉ việc xây dựng các đảo, và thứ hai là không được phép tiếp cận những hòn đảo này".
Trong thời gian qua, Bắc Kinh đã khiến tình hình Biển Đông căng thẳng hẳn lên khi cho bồi đắp 7 thực thể mà họ chiếm giữ trong vùng quần đảo Trường Sa thành đảo nhân tạo, bên trên có xây các cơ sở quân sự.
Đối với ông Tillerson, việc bồi đắp đảo nhân tạo tại Biển Đông, cũng như việc tuyên bố vùng nhận dạng phòng không trên quần đảo Senkaku, dưới quyền kiểm soát của Nhật Bản ở Biển Hoa Đông, là những hành vi phi pháp vì đó là "xâm chiếm lãnh thổ hoặc giành quyền kiểm soát hoặc tuyên bố kiểm soát những vùng lãnh thổ không thuộc về Trung Quốc một cách hợp pháp".
Nhận xét của chuẩn ngoại trưởng Mỹ rất chính xác trong bối cảnh một tòa án quốc tế (Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye) – mà Bắc Kinh phủ nhận thẩm quyền – ngày 12/07/2016 đã phán quyết rằng yêu sách chủ quyền quá đáng của Trung Quốc trên Biển Đông hoàn toàn không có cơ sở pháp lý.
Ông Tillerson không ngần ngại so sánh việc xây dựng các hòn đảo, rồi cho triển khai thiết bị quân sự trên đó, với hành vi của Nga xâm chiếm bán đảo Crimée của Ukraina.
Phải nói rằng đây là lần đầu tiên mà người được đề cử làm nhân vật lãnh đạo ngành ngoại giao Mỹ lại bộc lộ một cách rõ ràng, công khai những suy nghĩ của ông về Biển Đông như vậy, một quan điểm rất cứng rắn đối với Trung Quốc.
Ông Tillerson tuy nhiên không nói là Hoa Kỳ có thể có những biện pháp cụ thể nào nhằm buộc Trung Quốc đình chỉ việc xây dựng đảo hay cấm không cho tiếp cận các đảo này, nhưng trong hơn một năm gần đây, Hải Quân Mỹ đã nhiều lần cho chiến hạm tiến hành các chiến dịch tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải trong khu vực Biển Đông.
Trả lời hãng tin Mỹ Bloomberg, ông Malcolm Davis, chuyên gia phân tích cấp cao tại Viện Chính Sách Chiến Lược Úc ở Canberra (Úc) nhận xét : "Đây là một kiểu phát ngôn ngẫu hứng, giống như một tin ngắn tweeter, có nguy cơ đổ dầu vào lửa và có thể làm cho mọi sự xấu hẳn đi".
Theo chuyên gia này, "trừ phi là động binh chống lại Trung Quốc, thì người Mỹ không có cách nào khác để ngăn cản Trung Quốc" xây dựng và tiếp cận các đảo họ nắm giữ trên Biển Đông.
Dẫu sao thì ý kiến người được đề cử làm ngoại trưởng Mỹ cũng không khác với quan điểm hiếm hoi về Biển Đông từng được tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump nhắc lại gần đây, khi ông đả kích "các pháo đài" to lớn mà Trung Quốc cho xây dựng giữa Biển Đông.
Trước đó, vào tháng Ba 2016 khi còn vận động tranh cử, ông Trump từng chê trách chính quyền Obama mềm yếu trước các hành động xây pháo đài quân sự trên Biển Đông của Trung Quốc. Theo ông Trump, Bắc Kinh đã ngang nhiên làm như vậy, vì họ "không có sự tôn trọng đối với tổng thống Mỹ và không có sự tôn trọng đối với nước Mỹ".
Điểm đáng ghi nhận là vào chiều nay, 24 tiếng đồng hồ sau phát biểu kiên quyết của ông Tillerson, Trung Quốc vẫn giữ im lặng, trái với lệ thường là ăn miếng trả miếng ngay lập tức mỗi khi bị công kích.
Trọng Nghĩa
********************
Phát biểu chính thức của ứng viên Ngoại trưởng Mỹ về Biển Đông (GDVN, 12/01/2017)
Trung Quốc, trước hết phải ngừng xây dựng ở các đảo nhân tạo, thứ hai là việc Trung Quốc truy cập các đảo nhân tạo này cũng không được phép.
Channel News Asia ngày 12/1 đưa tin, ứng viên Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson do Tổng thống đắc cử Donald Trump giới thiệu đã tuyên bố trước Thượng viện hôm thứ Tư rằng, nên ngăn chặn Trung Quốc truy cập các đảo nhân tạo bồi lấp bất hợp pháp ở Biển Đông.
Phát biểu dự kiến sẽ khiến Trung Quốc tức giận được ông Rex Tillerson nêu ra trong phiên điều trần tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ.
Tại đây ông ví von hoạt động xây dựng và quân sự hóa đảo nhân tạo ở Biển Đông mà Trung Quốc tiến hành giống như cách Nga "chiếm Crimea" từ Ukraine.
Ứng viên Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson, ảnh : Reuters / Channel News Asia.
Khi được hỏi liệu ông có ủng hộ một phản ứng tích cực hơn với Trung Quốc, ứng viên Ngoại trưởng Mỹ cho hay :
"Chúng ta sẽ phải gửi thông điệp rõ ràng đến Trung Quốc, trước hết phải ngừng xây dựng ở các đảo nhân tạo, thứ hai là việc Trung Quốc truy cập các đảo nhân tạo này cũng không được phép".
Cựu Chủ tịch và Giám đốc điều hành tập đoàn dầu khí Exxon Mobil đã không nói rõ làm thế nào để ngăn Trung Quốc tiếp tục xây dựng hay truy cập các đảo nhân tạo ở Biển Đông đã được củng cố bằng đường băng, vũ khí.
Nhóm chuyển giao của ông Donald Trump cũng không đáp ứng ngay các câu hỏi cụ thể về cách thức ngăn chặn Trung Quốc làm điều này.
Ông Rex Tillerson cũng cho rằng, Washington cần thiết phải tái khẳng định cam kết của mình với Đài Loan. Tuy nhiên ông khẳng định : "Tôi không biết bất kỳ kế hoạch nào để thay đổi lập trường một nước Trung Quốc".
Còn riêng hoạt động của Trung Quốc trên Biển Đông theo ông Tillerson là cực kỳ đáng lo ngại, nó sẽ là mối đe dọa cho toàn bộ nền kinh tế thế giới nếu Bắc Kinh kiểm soát hoàn toàn tuyến hàng hải quan trọng chiến lược cả về quân sự lẫn kinh tế.
Đánh giá nguyên nhân dẫn đến tình trạng hiện nay ở Biển Đông, ứng viên Ngoại trưởng Hoa Kỳ cho rằng, do phản ứng yếu ớt của chính quyền tiền nhiệm :
"Sự thất bại trong phản ứng đã kích thích họ (Trung Quốc) đẩy mạnh, lấn tới trong các hoạt động này. Cách chúng ta đã có thể đối phó với chuyện này là, chúng ta cho thấy rõ sự hiện diện của mình trở lại khu vực, cùng các đồng minh truyền thống ở Đông Nam Á".
Bình luận về yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông, ông Rex Tillerson cho rằng : "Họ đang theo đuổi yêu sách lãnh thổ, kiểm soát hoặc tuyên bố kiểm soát vùng lãnh thổ mà không phải thuộc về họ một cách chính đáng".
Hồng Thủy
Tài liệu tham khảo :
http://www.channelnewsasia.com/news/world/china-should-be-denied-access-to-south-china-sea-islands/3432244.html
************************
'Mỹ phải ngăn Trung Quốc vào các đảo mới xây ở Biển Đông' (BBC, 12/01/2017)
Một viện nghiên cứu năm ngoái công bố hình ảnh được cho là chụp các căn cứ quân sự trên một số hòn đảo
Hoa Kỳ phải chặn đường tiếp cận đến các đảo do Trung Quốc xây trong khu vực Biển Đông đang có tranh chấp, người được ông Donald Trump bổ nhiệm làm ngoại trưởng Mỹ nói.
Những bình luận của ông Tillerson, nhiều khả năng sẽ làm tăng căng thẳng trong quan hệ giữa Mỹ với Bắc Kinh, được đưa ra tại phiên điều trần để Thượng viện Mỹ chẩn thuận việc bổ nhiệm ông vào chức ngoại trưởng.
Bắc Kinh thời gian qua đã xây dựng nhiều đảo nhân tạo trên các bãi san hô trong khu vực biển được nhiều nước khác cũng tuyên bố chủ quyền.
Những hình ảnh được đưa ra cuối năm ngoái cho thấy có sự hiện diện của lực lượng quân sự tại một số đảo này, một viện nghiên cứu nói.
Ông Tillerson, người phát biểu trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, so sánh việc Trung Quốc xây đảo với việc Nga chiếm Crimea từ tay Ukraine.
"Chúng ta cần gửi đến Trung Quốc một dấu hiệu rõ ràng. Thứ nhất, việc xây dựng đảo phải chấm dứt, và thứ hai, họ sẽ không được phép tiếp cận các đảo đó nữa".
Động thái xây đảo của Trung Quốc đã gây nhiều bất bình trong khu vực.
Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền trên phần lớn lãnh thổ biển Đông, nơi Việt Nam, Philippines, Đài Loan, Malaysia và Brunei cũng tuyên bố chủ quyền.
Tàu khu trục USS Decatur tuần tra gần Quần đảo Hoàng Sa hổi tháng 10/2016, trong chương trình Mỹ gọi là hoạt động tự do hàng hải
Hồi tháng Bảy, Tòa Trọng tài Thường trực Quốc tế tại The Hague (PCA) ra phán quyết theo đó bác tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Bển Động trong vụ kiện do Philippines đệ đơn. Bắc Kinh tuyên bố không chấp nhận nội dung phán quyết.
Chính quyền Obama đã có thông điệp phản đối mạnh mẽ việc Trung Quốc xây đảo, đồng thời nỗ lực xây dựng quan hệ với các nước Đông Nam Á có tranh chấp chủ quyền lãnh thổ với Trung Quốc.
Mỹ cũng cam kết sẽ đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông và đã điều tàu hải quân đến vùng biển có tranh chấp.
Nhưng chính quyền Obama không đe dọa chặn đường đến các đảo này, một tuyên bố nhiều khả năng sẽ làm Bắc Kinh tức giận.
Ông Tillerson không nói rõ Mỹ sẽ chặn đường đến các đảo này ra sao.
Nhưng ông nói các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông và những tuyên bố của nước này về vùng nhận dạng phòng không trên vùng biển Đông do Nhật kiểm soát mà Bắc Kinh cũng đòi chủ quyền là "bất hợp pháp".
"Trung Quốc đang lấn chiếm, kiểm soát hay tuyên bố kiểm soát những vùng lãnh thổ họ không có quyền hợp pháp", ông Tillerson nói.
Trung Quốc nói các cấu trúc họ xây cất là hợp pháp và các căn cứ quân sự là cho mục đích phòng vệ
Trung Quốc nói không làm gì sai khi tiến hành xây cất trên những nơi mà Bắc Kinh coi là lãnh thổ của mình.
Chính quyền Trung Quốc từng nói nước này không có ý định quân sự hóa các đảo này, nhưng thừa nhận có xây dựng cái mà họ gọi là căn cứ quân sự cho mục đích phòng vệ.
Đáp lại lời phát biểu của ông Tillerson, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng nói Trung Quốc có quyền thực hiện "những hoạt động bình thường" trên lãnh thổ của mình.
Khi được hỏi về bình luận chặn đường đến đảo của ông Tillerson và phản ứng của Trung Quốc, ông Lục Khảng nói ông không trả lời những câu hỏi mang tính giả thuyết.
Đã có một vài vụ đụng độ giữa Mỹ và Trung Quốc ở Biển Đông. Hồi cuối năm ngoái, một tàu Trung Quốc thu giữ thiết bị lặn đại dương ngoài khơi Philippines, nhưng sau đó đã đồng ý trả lại cho Mỹ.
Các tàu Trung Quốc cũng có những đụng độ, căng thẳng với các tàu từ Việt Nam và Philippines.
*********************
Trung Quốc dịu giọng với Hoa Kỳ về vấn đề Biển Đông (RFA, 12/01/2017)
Phát ngôn nhân Lục Khảng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc. Courtesy of viettimes.net
Trung Quốc hôm nay có phản ứng được cho là không gay gắt trước những phát biểu của người được tổng thống đắc cử Donald Trump chọn làm ngoại trưởng Hoa Kỳ.
Phát ngôn nhân Lục Khảng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng cho rằng căng thẳng tại tuyến đường hàng hải có tầm chiến lược quan trọng qua Biển Đông đã giảm bớt và những quốc gia bên ngoài cần hỗ trợ nỗ lực hướng đến ổn định tại đó.
Ông Lục Khảng nhắc lại mối quan hệ Mỹ- Trung được dựa trên căn bản không đối đầu, không xung khắc, hợp tác đôi bên cùng có lợi. Hai phía cần tôn trọng lẫn nhau.
Giới ngoại giao Trung Quốc lên tiếng cho rằng họ không quá lo lắng về những lời lẽ mạnh mẽ của tổng thống đắc cử Donald Trump cũng như những nhân vật được chọn vào tân chính phủ Hoa Kỳ. Trung Quốc sẽ không thay đổi phương pháp căn bản tích cực tiếp cận trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.
*********************
Tillerson : Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở Biển Đông là "phi pháp" (RFI, 11/01/2017)
Ảnh minh họa : Ông Rex Tillerson tại Hội nghị về Năng lượng, Houston, ngày 21/04/2015. Reuters
Ngoại trưởng Mỹ được chỉ định Rex Tillerson bày tỏ mối quan ngại về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông, khẳng định việc Bắc Kinh xây đảo nhân tạo ở vùng biển này là "phi pháp".
Hôm nay, 11/01/2017, ông Rex Tillerson, nhân vật được tổng thống tân cử Hoa Kỳ Donald Trump chỉ định là Ngoại trưởng, sẽ ra trước Thượng viện Mỹ trong phiên điều trần nhằm thông qua việc bổ nhiệm các bộ trưởng trong chính quyền mới.
Êkíp chuyển tiếp quyền lực của ông Trump đã phân phát trước bài phát biểu mở đầu phiên điều trần mà ông Tillerson sẽ đọc hôm nay. Trong bài phát biểu này, Ngoại trưởng Mỹ được chỉ định bày tỏ mối quan ngại của ông trước những hành động của Trung Quốc ở các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông, đặc biệt là việc xây dựng đảo nhân tạo dùng làm căn cứ quân sự. Ông Tillerson khẳng định : "Việc Trung Quốc xây đảo ở Biển Đông là một hành động chiếm giữ phi pháp các vùng tranh chấp, bất chấp các chuẩn mực quốc tế".
Theo báo chí Mỹ, tuyên bố nói trên của ông Tillerson chắc chắn sẽ gặp phản ứng mạnh từ phía Trung Quốc, vốn đã rất bực tức về vụ ông Donald Trump điện đàm với tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn, đi ngược lại chính sách của Washington chỉ công nhận một nước Trung Quốc duy nhất.
Hôm 10/01, một giới chức Hoa Kỳ, xin được giấu tên, tiết lộ là một oanh tạc cơ chiến lược H-6 của Trung Quốc đã bay bên trên quần đảo Trường Sa vào cuối tuần qua, nhằm một lần nữa biểu dương lực lượng ở vùng Biển Đông. Đây là phi vụ thứ hai của một oanh tạc cơ Trung Quốc trên vùng Biển Đông trong năm nay, sau phi vụ đầu tiên vào đúng ngày đầu năm.
Thanh Phương
*************************
Ông Rex Tillerson điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ hôm 11/01/2017. AFP
Nhân vật được Tổng thống đắc cử Donald Trump chọn giữ chức vụ Ngoại trưởng Hoa Kỳ, ông Rex Tillerson, hôm qua 11/01 phát biểu trong phiên điều trần về việc bổ nhiệm tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện rằng hoạt động bồi lắp đảo nhân tạo rồi bố trí khí tài trên đó của Trung Quốc ở Biển Đông là bất hợp pháp, tương tự như vụ Nga chiếm bán đảo Crimea của Ukraine.
Khi được hỏi liệu bản thân có ủng hộ đường lối cứng rắn hơn đối với Trung Quốc hay không ? thì ông Rex Tillerson trả lời là sẽ phải nhắn gửi đến Trung Quốc một tín hiệu rõ ràng hơn : đó là trước tiên Trung Quốc phải ngưng ngay việc bồi đắp đảo, thứ đến là việc tiếp cận đến những đảo nhân tạo đó cũng không được phép.
Tuy nhiên ông Rex Tillerson không nói rõ chi tiết về biện pháp nào sẽ thực hiện nhằm chặn Trung Quốc tại những đảo nhân tạo được dựng nên ở Biển Đông như thế.
Hãng thông tấn Reuters loan tin như vừa nêu và cho biết cả đội ngũ nhận chuyển giao của Tổng thổng đắc cử Donald Trump cũng chưa có trả lời ngay về những biện pháp cụ thể chặn Trung Quốc tại những đảo nhân tạo bồi đắp lên ở Biển Đông.
Phản ứng trước các tuyên bố cứng rắn của nhân vật được đề cử nắm chức Ngoại trưởng Mỹ nhiệm kỳ tới, chính phủ Bắc Kinh hôm nay không tỏ ra gay gắt như thường lệ.
Phát ngôn nhân Lục Khảng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng cho rằng căng thẳng tại tuyến đường hàng hải có tầm chiến lược quan trọng qua Biển Đông đã giảm bớt và những quốc gia bên ngoài cần hỗ trợ nỗ lực hướng đến ổn định tại đó.
Ông Lục Khảng nhắc lại mối quan hệ Mỹ- Trung được dựa trên căn bản không đối đầu, không xung khắc, hợp tác đôi bên cùng có lợi. Hai phía cần tôn trọng lẫn nhau.
Giới ngoại giao Trung Quốc lên tiếng cho rằng họ không quá lo lắng về những lời lẽ mạnh mẽ của tổng thống đắc cử Donald Trump cũng như những nhân vật được chọn vào tân chính phủ Hoa Kỳ. Trung Quốc sẽ không thay đổi phương pháp căn bản tích cực tiếp cận trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.
Cũng liên quan đến tuyên bố cứng rắn của ông Rex Tillerson về các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông, Việt Nam hôm nay đưa ra các phát biểu như thường lệ.
Phát ngôn nhân Lê Hải Bình của Bộ Ngoại giao Việt Nam khi được báo giới hỏi về những lời lẽ cứng rắn của ông Rex Tillerson như vừa nêu đối với Trung Quốc tại Biển Đông, ông Bình cho rằng "các bên liên quan và các bên trong, ngoài khu vực đều phải có trách nhiệm đóng góp mang tính xây dựng vào mục tiêu chung cũng như đảm bảo lợi ích chung".
**********************
Ông Trump, Tillerson nói về Biển Đông, Việt Nam sẽ là điểm nóng ? (VOA, 12/01/2017)
Tổng thống đắc cử Donald Trump, trái, và Ngoại trưởng đề cử Rex Tillerson.
Tranh chấp Biển Đông đã được đề cập đến trong những phát biểu của hai nhân vật hàng đầu trong chính phủ sắp tới của Mỹ.
Hôm 11/1, trong cuộc họp báo đầu tiên với tư cách là tổng thống đắc cử, ông Donald Trump vài lần nhắc đến Trung Quốc về vấn đề thương mại và tấn công trên mạng. Ông nói Mỹ đã chịu thua thiệt hàng trăm tỷ đôla mỗi năm về thương mại và mất cân đối thương mại với Trung Quốc. Bên cạnh đó, ông nói Trung Quốc đã xâm nhập trên mạng vào 22 triệu tài khoản ở Mỹ.
Người sẽ trở thành tổng thống thứ 45 của Mỹ vào tuần sau cũng nói đến Biển Đông một cách ngắn gọn khi cho rằng nước Mỹ đã bị một số nước chơi xấu.
Ông Trump nói : "Nga và các nước khác, trong đó có Trung Quốc là nước đã hoàn toàn lợi dụng chúng ta về mặt kinh tế, hoàn toàn lợi dụng chúng ta ở Biển Đông bằng cách xây pháo đài lớn của họ".
Ông cho rằng với nội các mới là những người thông minh và thành công, nước Mỹ sẽ có những thỏa thuận tốt hơn và sẽ được tôn trọng hơn : "Nga, Trung Quốc, Nhật Bản, Mexico, tất cả các nước sẽ tôn trọng chúng ta hơn, hơn nhiều so với các chính quyền trước đây".
Cũng trong ngày 11/1, đã diễn ra phiên điều trần của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện về phê chuẩn chức vụ ngoại trưởng Mỹ. Ông Rex Tillerson, ngoại trưởng đề cử, nói Trung Quốc phải bị chặn đường tiếp cận các đảo nhân tạo mà họ xây lên ở Biển Đông có tranh chấp. Ông so sánh hoạt động của Trung Quốc với hành động của Nga đoạt lấy Crimea.
Khi được hỏi liệu ông có ủng hộ một tư thế mạnh mẽ hơn đối với Trung Quốc, ông Tillerson trả lời : "Chúng ta sẽ phải gửi tới Trung Quốc một tín hiệu rõ ràng rằng trước hết, việc xây đảo phải dừng lại, và thứ nhì là việc quý vị tiếp cận các đảo đó sẽ không được cho phép".
Vị cựu chủ tịch kiêm tổng giám đốc điều hành của hãng Exxon Mobil không nói cụ thể có thể là gì để chặn việc Trung Quốc tiếp cận các đảo mà họ đã xây kiên cố cũng như đã trang bị vũ khí, đường băng ở Biển Đông.
Các nhà quan sát cho rằng phát biểu của ông Tillerson sẽ làm Bắc Kinh tức giận và mở đường cho khả năng xảy ra đối đầu nghiêm trọng với Bắc Kinh.
Luật sư Vũ Đức Khanh ở Canada, nhà nghiên cứu về chính trị Việt Nam và quan hệ quốc tế, nhận định với VOA rằng chính quyền tới đây của ông Trump sẽ tiếp tục thúc đẩy chính sách xoay trục sang châu Á và có thể làm cho Việt Nam trở thành một điểm nóng. Ông nói :
"Có nhiều chỉ dấu là ông Tổng thống Donald Trump sẽ tiếp tục cái chiến lược đó nhưng có thể là với một cái tên khác. Đồng thời cái giai đoạn mà ông Donald Trump lên sẽ là cái giai đoạn tăng tốc trong một chiến lược 4 năm. Tổng thống Obama đã nói trước đây tới năm 2020 sẽ đưa 60% khí tài cũng như lực lượng quân đội của Mỹ sang khu vực Á châu Thái Bình Dương. Tôi thấy rằng tiến trình đó sẽ được tăng tốc rất là nhanh. Có thể là trong vòng 2 năm đầu của nhiệm kỳ, tức là 2017, 2018 là có thể đã thực hiện được vấn đề đó. Cục diện của tình hình với chính sách đối đầu về kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc, đồng thời chiến lược của Hoa Kỳ là tăng sự hiện diện của mình trong khu vực, điều đó cho thấy rằng Việt Nam sẽ là một điểm nóng trong thời gian sắp tới".
Một nhà nghiên cứu khác, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Trường, Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Phát triển Quan hệ Quốc tế ở Hà Nội, nói với VOA rằng cả Tổng thống đắc cử Trump lẫn Ngoại trưởng đề cử Tillerson đều "nắm rất chắc" những vấn đề liên quan đến Việt Nam, khu vực và Biển Đông. Ông Trường tin tưởng họ sẽ "kế thừa, phát triển và đảm bảo những lợi ích của nước Mỹ, trong đó có quan hệ với Việt Nam".
An Tôn
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng (trái) hội đàm tại Bắc Kinh ngày 12 tháng 1 năm 2017. AFP photo
Tổng Bí Thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đi Bắc Kinh, Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry thăm Việt Nam trước khi mãn nhiệm và sự kiện ông Rex Tillerson, người có thể thay thế ông Kerry, nặng lời răn đe Trung Quốc về vấn đề Biển Đông là những thông tin đang được dư luận chú ý.
Chờ đợi gì từ Trump ?
Hầu hết báo mạng dòng chính ở Việt Nam đều có tin bài liên quan đến các sự kiện vừa nêu. Theo Người Lao Động Online, trong cuộc họp báo thường kỳ đầu tiên năm 2017 của Bộ Ngoại giao diễn ra chiều 12/1 ở Hà Nội, Người Phát ngôn Lê Hải Bình đã trả lời câu hỏi về việc ông Rex Tillerson, người được Tổng thống đắc cử Donald Trump chọn làm ngoại trưởng, khi bình luận về Biển Đông ngày 11/1 nói rằng, nước Mỹ phải sẽ phải gửi tín hiệu rõ ràng đến Trung Quốc, thứ nhất việc xây dựng đảo nhân tạo phải dừng lại ; thứ hai, Trung Quốc sẽ không được tới các đảo đó nữa.
Ông Lê Hải Bình đã khá dè dặt khi lập lại quan điểm của Việt Nam, theo đó duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở khu vực là mục tiêu chung cũng là lợi ích chung của các nước trong và ngoài khu vực. Các bên liên quan, các bên trong và ngoài khu vực đều phải có trách nhiệm đóng góp mang tính xây dựng vào mục tiêu chung cũng như đảm bảo lợi ích chung.
Vậy thì quan điểm của ứng viên Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson có phù hợp với quan điểm và lợi ích của Việt Nam hay không ?
Chúng tôi nêu câu hỏi này với Tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban biên giới của Chính phủ Việt Nam hiện sống ở Hà Nội và được ông trả lời :
"Không những phù hợp với lợi ích Việt Nam mà phù hợp lợi ích chung của cả thế giới nữa. Bởi vì những việc làm của Trung Quốc như vậy vi phạm Công ước Luật Biển 1982, nó làm biến đổi môi trường sống của các loài thủy sản quý hiếm cũng như thay đổi, biến đổi của cả khu vực Biển Đông. Tôi nghĩ tiếng nói mạnh mẽ của Hoa Kỳ có lẽ rất là phù hợp với nguyện vọng chung của quốc tế và vì lợi ích chung của nhân loại. Tôi cho rằng phát biểu đấy cần phải được chia sẻ".
Ông Rex Tillerson Wayne, cựu chủ tịch và giám đốc điều hành của ExxonMobil, là người được đề cử chức vụ Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ. Ảnh chụp tại Capitol Hill, Washington, DC ngày 11/1/2017. AFP photo
Trong cuộc phỏng vấn của Nam Nguyên vào tối 12/1/2017, Thạc sĩ Hoàng Việt chuyên gia nghiên cứu Biển Đông hiện sống và làm việc ở Sài Gòn nhận định :
"Trước đây khi ông Donald Trump đắc cử tổng thống thì nhiều người còn phân vân về chính sách đối ngoại của ông. Nhưng từ lúc tranh cử tổng thống, quan điểm của ông ấy là cần phải cứng rắn với Trung Quốc. Cho đến bây giờ thì những người ông bổ nhiệm như, cố vấn an ninh, cố vấn kinh tế ngoại trưởng, kể cả Bộ trưởng Quốc phòng, tất cả những nhân vật đó đều có quan điểm mạnh thể hiện chính sách của ông Trump.
Nếu mà Hoa Kỳ cứng rắn với Trung Quốc trên Biển Đông thì điều đó chắc chắn có lợi ích cho Việt Nam. Bởi vì nói cho cùng thì trong khu vực Biển Đông này phải có một quốc gia đủ mạnh để có thể kềm chế được Trung Quốc, kềm chế những tham vọng quá đáng của Trung Quốc trên Biển Đông này".
Nhà Nghiên cứu Hoàng Việt cũng đề cập tới quan điểm không phản đối Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP của ứng viên Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson. Chuyên gia Hoàng Việt tiếp lời :
"Chúng ta mong chờ vào tương lai của TPP, nếu mà Hoa Kỳ một mặt mạnh mẽ cứng rắn hơn đối với Trung Quốc ở trên Biển Đông và mặt thứ hai là tiếp tục duy trì vận mệnh TPP thì có lẽ đấy là những tín hiệu tốt trong khu vực".
Thế thăng bằng đu dây
Có những ý kiến cho rằng, phản ứng của Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Hải Bình quá dè dặt và thể hiện thực tế quan hệ nước lớn nước nhỏ. Tiến sĩ Trần Công Trục nhận định :
"Tôi không đồng ý với việc dư luận cho rằng phát biểu của Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao không được mạnh mẽ. Trong bối cảnh đây là mới được nghe phát biểu của một ứng cử viên bộ trưởng. Đây mới là phát biểu còn hành động của ông ta thế nào còn là một câu chuyện nữa. Thứ hai, thậm chí khi đã lên chức bộ trưởng có phát biểu thì cũng còn phải thể hiện trên hành động thực tế là Hoa Kỳ cần phải hành xử như thế nào trong việc lên án những hành động sai trái đó. Bởi vì, nên nhớ rằng trước đây rất nhiều lần Hoa Kỳ có nói, nhưng việc làm của họ chưa tương thích với lời nói cũng là câu chuyện khác.
Tôi cho rằng Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam phát biểu trong chừng mực là có những lý do khách quan, chứ không phải vì Việt Nam sợ Trung Quốc. Bởi vì nếu Trung Quốc làm đúng thì Việt Nam sẽ tôn trọng, còn nếu Trung Quốc làm sai thì người Việt Nam sẽ đấu tranh đến cùng…".
Một tuần trước khi ông Donald Trump tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Hoa Kỳ, chiều 12/1/2017 ông Nguyễn Phú Trọng Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam đã đến Bắc Kinh trong chuyến viếng thăm chính thức Trung Quốc kéo dài 4 ngày. Thông tấn xã Việt Nam mô tả hội đàm Nguyễn Phú Trọng - Tập Cận Bình là nhằm định hướng phát triển lành mạnh, lâu dài cho quan hệ Việt – Trung và về điều gọi là củng cố cục diện ổn định, thuận lợi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry (trái) được chào đón bởi Đại sứ Mỹ tại Việt Nam, Ted Osius tại sân bay Nội Bài, Hà Nội vào ngày 12 tháng một năm 2017. AFP photo
Vẫn theo Thông tấn xã Việt Nam, về vấn đề trên biển, hai Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tập Cận Bình cùng cho rằng đây là vấn đề tồn tại chủ yếu của quan hệ Việt Trung và là vấn đề hết sức phức tạp và hệ trọng, tác động chi phối rất lớn đến sự tin cậy chính trị, tình cảm nhân dân và cụ diện quan hệ hai nước, cục diện và tình hình khu vực cũng như thế giới.
Thạc sĩ Hoàng Việt, nhà nghiên cứu Biển Đông từ Sài Gòn nhận định :
"Thông thường trong những giai đoạn quan trọng thì Việt Nam bao giờ cũng có các nhà lãnh đạo sang thăm Trung Quốc để trao đổi quan điểm hai bên và phía Trung Quốc cũng tương tự như vậy. Chắc chắn trong mối quan hệ này, mối quan hệ giữa Việt Nam Hoa Kỳ và Trung Quốc vô cùng phức tạp nhưng nó cũng đầy lợi ích đan xen.
Một mặt Việt Nam vẫn muốn duy trì quan hệ tốt với Trung Quốc vì quan niệm rằng duy trì được quan hệ với Trung Quốc thì mới duy trì hòa bình, mới có cơ hội để phát triển. Tuy nhiên Việt Nam lại lo ngại trước những tham vọng của Trung Quốc trên biển đặc biệt trên Biển Đông và vì vậy Việt Nam cũng muốn thúc đẩy mối quan hệ với các quốc gia khác, trong đó có Hoa Kỳ, Nhật Bản. Vì vậy mối quan hệ với Hoa Kỳ rất là quan trọng. cũng chính vì vậy mà quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ trong mấy năm gần đây cũng phát triển nhanh chóng".
Trong cuộc họp báo ngày 12/1/2017 tại Hà Nội, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình đã không trả lời trực tiếp câu hỏi của báo chí nước ngoài, về việc Việt Nam mua tên lửa đất đối không Akash của Ấn Độ. Theo báo Người Lao Động Online, Ông Lê Hải Bình nói là sẽ chuyển câu hỏi đến cơ quan chức năng. Tuy vậy ông nhấn mạnh là Việt Nam kiên trì chính sách quốc phòng hòa bình, tự vệ, việc mua sắm quốc phòng nếu có là bình thường để bảo vệ đất nước.
Nhận định về vấn đề vừa nêu, Tiến sĩ Trần Công Trục nguyên Trưởng ban biên giới của chính phủ Việt Nam cho rằng, Việt Nam không thể không tính đến trách nhiệm lớn lao của mình trong việc đóng góp bảo vệ hòa bình, không để xung đột chiến tranh xảy ra. Nhưng điều đó không có nghĩa vì lý do phải làm mọi cách để đàm phán, hòa hoãn giải quyết hòa bình, thì Việt Nam lơ là việc cảnh giác. Tiến sĩ Trần Công Trục nhấn mạnh :
"Việt Nam luôn luôn cảnh giác và sẵn sàng tăng cường sức mạnh của mình để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ chủ quyền thiêng liêng của mình khi có kẻ xâm lược trắng trợn, bất chấp quyền lợi chính đáng của Việt Nam, bất chấp luật pháp quốc tế, thì Việt Nam sẵn sàng đứng lên để đánh trả, để gìn giữ mảnh đất thiêng liêng của cha ông để lại….bảo vệ các quyền hợp pháp của mình là việc phải làm…".
Đối với chuyến thăm Việt Nam từ ngày 12 đến 14/1/2017 của Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry, qua truyền thông nhà nước người đọc báo cảm nhận, việc ông Kerry trở lại Việt Nam lần thứ 3 vào tuần lễ cuối cùng của nhiệm kỳ mang tính cách biểu tượng nhiều hơn, cho dù được mô tả là thúc đẩy quan hệ Đối tác toàn diện Việt – Mỹ.
Nam Nguyên, phóng viên RFA
Nguồn : RFA tiếng Việt, 12/01/2017
Tàu sân bay Trung Quốc Liêu Ninh và tàu hộ tống khi ở Biển Đông. Ảnh tháng 12/2016. Reuters
Động thái của hàng không mẫu hạm Trung Quốc Liêu Ninh và đội chiến hạm hộ tống trong những tuần lễ gần đây đã được giới chuyên gia phân tích quân sự và chiến lược hết sức chú ý theo dõi để nắm bắt dụng ý của Bắc Kinh. Trang mạng thông tin Pháp East Pendulum ngày 04/01/2017 đã bước đầu rút ra một số kết luận sau khi phân tích kỹ hành trình của chiếc Liêu Ninh từ lúc rời căn cứ ở miền bắc Trung Quốc vào giữa tháng 12/2016, cho đến khi đoàn tàu xuống tập trận tại Biển Đông trong những ngày đầu năm 2017.
Ghi nhận đầu tiên của chuyên gia Henri Kenhmann, thuộc trang mạng East Pendulum, là đội tàu sân bay duy nhất của Trung Quốc đã hoàn thành được một việc hiếm thấy là vượt qua năm vùng biển khác nhau, từ hải phận miền bắc, đi ra Hoàng Hải, Biển Hoa Đông vượt qua eo biển Miyako ở quần đảo Nhật Bản để ra Tây Thái Bình Dương, rồi sau đó rẽ ngược xuống phía đông, vượt eo biển Ba Sĩ giữa Đài Loan và Philippines để vào Biển Đông, và cập bến ở căn cứ gần Tam Á phía nam Đảo Hải Nam vào ngày 28/12/2016.
Ngay từ ngày đầu năm Dương Lịch, chiếc Liêu Ninh và đội tàu hộ tống đã trở ra Biển Đông và tập trận hàng ngày.
Công cụ chiến lược mới để áp đặt ý muốn chính trị
Về chiến lược thì một điểm đáng chú ý là lần đầu tiên từ khi tàu sân bay Liêu Ninh được đưa vào hoạt động từ cách đây 4 năm, các chiến đấu cơ J-15 và trực thăng đã cất cánh từ chiếc mẫu hạm Trung Quốc để ngang dọc bầu trời khu vực.
Theo trang mạng East Pendulum, đây là một lần đầu tiên rất quan trọng đối với Hải Quân Trung Quốc và cũng như đối với các nước trong vùng : Tất cả thủ đô các nước láng giềng như Việt Nam, Philippines như thế đều nằm trong tầm nhắm của các chiến đấu cơ trên tàu Liêu Ninh.
Dĩ nhiên thì hiện nay, máy bay của Không Quân hay Hải Quân Trung Quốc đều có thể làm việc này, nhưng điều quan trọng là Bắc Kinh có thêm một công cụ hữu hiệu khác để áp đặt ý muốn chính trị của họ.
Theo trang mạng của quân đội Trung Quốc, máy bay trên chiếc Liêu Ninh bắt đầu hoạt động lần đầu tiên vào ngày 02/01/2017 vào khoảng 9g30 giờ địa phương. Thông cáo cũng nêu bật những điều kiện khí hậu và thủy văn phức tạp hơn những vùng biển khác mà đoàn tàu đã đi qua. Một đợt lạnh tràn xuống đã tạo nên những đám mây rất thấp trên một diện tích rộng lớn của khu vực kèm theo mưa, sương mù.
Các báo cáo về thời tiết và hình ảnh mà Hải Quân Trung Quốc cung cấp quả nhiên cho thấy sóng cao đến 3 mét, tóm lại một tình trạng biển động tương đương với cấp 4 trên thang bậc Douglas. Sóng nổi lên làm cho tàu chao đảo hơn bình thường, kể cả đối với chiếc Liêu Ninh. Các phi công và nhân viên hướng dẫn hạ cánh LSO Trung Quốc phải tìm cách thích nghi với tình hình rất mới mẻ này.
Liêu Ninh tập trận ở Biển Đông nhưng rất gần Hải Nam
Theo chuyên gia Pháp, chuyến ra biển lớn lần này của hàng không mẫu hạm Liêu Ninh và đoàn tàu hộ tống đã làm tốn kém rất nhiều giấy mực ở Nhật Bản và Đài Loan, nhưng có thể ghi nhận hai điểm đáng lưu ý.
Trước tiên hết là dù quả thực là tàu Liêu Ninh và các chiếc máy bay trên đó đã hoạt động ở Biển Đông, nhưng địa điểm tập trận vẫn nằm sát vùng hải phận của Trung Quốc, phía nam đảo Hải Nam.
Những thông điệp gởi cho các nhân viên phi hành (NOTAM) – A0002/17, A0007/17 et A0013/17 – cho thấy là nhóm tàu Trung Quốc từ mấy ngày nay chỉ hoạt động trong một khu vực rất nhỏ, dài 56 km và rộng 27 km, nằm cách bờ biển phía Nam đảo Hải Nam không đầy 40 cây số.
Nếu điểm tập trận này được xác định, thì điều đó có nghĩa là mục tiêu chính của chuyến ra biển này của đội tàu sân bay Liêu Ninh không phải là phô trương lực lượng, mà có vẻ đúng như theo thông cáo chính thức của Hải Quân Trung Quốc. Đó là : "Luyện tập và đánh giá tiến trình toàn diện của một nhóm hàng không mẫu hạm, thiết lập hệ thống chỉ huy trong chiến đấu và hậu cần trên biển khơi, cải thiện việc phối hợp giữa các máy bay với chiếc tàu sân bay".
Tránh khiêu khích Nhật Bản trên đường đi
Ghi nhận thứ hai là dù chiếc Liêu Ninh đã đi qua 5 vùng biển rõ rệt, nhưng khi ở ngoài Tây Thái Bình Dương, chiếc mẫu hạm không hề cho máy bay tập lên xuống.
Viên chỉ huy của đội chiến đấu cơ trên chiếc Liêu Ninh đã nêu lên hoạt động của máy bay và phi công ở mọi nơi, ngoại trừ lúc di chuyển khá nhanh qua vùng biển Tây Thái Bình Dương. Những thông báo chính thức khác cũng đi theo chiều hướng đó.
Trong một báo cáo của Nhật Bản ngày 25/12/2016, người ta được biết là một khu trục hạm và một máy bay tuần tra Nhật P-3C đã theo dõi chiếc Liêu Ninh vào khoảng 10 giờ, giờ địa phương, ở một vùng biển cách quần đảo Miyako-jima của Nhật khoảng 110 km về phía đông bắc. Hình ảnh phía Nhật chụp được cho thấy không có một chiếc phi cơ nào trên phi đạo của tàu Liêu Ninh và tất cả các ổ pháo của các chiến hạm hộ tống cũng đều nằm dọc theo trục của con tàu. Tóm lại là không có dấu hiệu gây chiến nào trong cả đoàn tàu trong suốt hành trình đi qua khu vực này.
Hai thông cáo khác của bộ Quốc Phòng Đài Loan cho phép định vị nhóm tàu Trung Quốc sau khi đoàn tàu ra khỏi vùng nhận dạng phòng không của Nhật Bản và đi vào vùng của Đài Loan. Các thông cáo này cho thấy là đoàn tàu Trung Quốc đã đi thẳng một mạch đến Hải Nam, sau khi qua vượt eo biển Miyako để vào Tây Thái Bình Dương.
Một cách cụ thể từ chỗ đầu tiên khi bị máy bay Nhật phát hiện khoảng 10 giờ sáng ngày 25/12, và nơi bị phía Đài Loan nhìn thấy 10 tiếng sau đó ở phía nam vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan, thì đoàn tàu Trung Quốc đã đi được khoảng 230 hải lý, với môt vận tốc trung bình 23 hải lý/giờ.
Và điều đó có nghĩa là đoàn tàu đã đi thẳng, không ngừng cho đến khi vào Biển Đông, qua eo biển Ba Sĩ. Không có báo cáo nào của Nhật và Đài Loan nêu lên hoạt động của đội máy bay trên chiếc Liêu Ninh.
Trang mạng thông tin East Pendulum công nhận là chuyến hải hành ra đến Tây Thái Bình Dương cho phép nhóm không-hải chiến rất non trẻ này của Trung Quốc nâng cao năng lực hoạt động, cho dù đội hình chưa hoàn chỉnh. Một hạm đội tàu sân bay theo chuẩn mực thông thường gồm 1 tàu sân bay, 6 khu trục hạm và hộ tống hạm, 2 tàu ngầm nguyên tử và 1 tàu tiếp liệu.
Trong đoàn tàu đi theo chiếc Liêu Ninh chỉ có ba khu trục hạm, 2 hộ tống hạm, và một tàu chống ngầm. Tàu tiếp liệu 966 Cao Bưu Hồ (Gaoyouhu) lớp 903A và tàu chống ngầm 594 Chu Châu (Zhuzhou), lớp 056A được thấy cùng với đội tàu sân bay Liêu Ninh ở Biển Hoa Đông không được Nhật và Đài Loan nêu lên trong báo cáo, có lẽ đã rời đoàn trước khi chiếc Liêu Ninh băng qua Nhật Bản.
Căn cứ Thanh Đảo được mở rộng để đón tàu sân bay thứ hai
Trang mạng Pháp trích hình ảnh vệ tinh gần đây của TerraServer – 11/11/2016, cho thấy những công trình được khởi đầu ở căn cứ Hải Quân Cổ Trấn Khẩu - Guzhenkou, nằm cách Thanh Đảo 50 cây số về phía tây nam, để xây dựng một bến cảng thứ hai cho tàu sân bay, có vẻ cùng kích thước với cái đầu tiên.
Bến cảng đầu tiên xây dựng ở Cổ Trấn Khẩu và kết thúc năm 2012, dài 580 mét và rộng 120 mét. Bến cảng đang xây dựng dự kiến đón tàu sân bay mới loại 001A, đang được Hải Quân Trung Quốc đóng ở công trường Đại Liên, dự kiến hoàn tất vào năm 2019.
Nhưng đã có một bến cho tàu sân bay từ năm 2013 ở Hải Nam. Bến cảng này đã đón chiếc Liêu Ninh lần đầu tiên vào tháng 11/2013, khi chiếc tàu sân bay lần đầu tiên thao tác ở Biển Đông với các tàu hộ tống.
Cách căn cứ Hải Quân Tam Á không xa còn có sân bay Lăng Thủy Lingshui đang được mở rộng. Đây là căn cứ đón các chiến đấu cơ J-11B và oanh tạc cơ JH-7A, của không đoàn thứ 9 của Hải Quân Trung Quốc.
Không những các đường bay được thay đổi, mà còn công trình xây dựng ở những khu vực chung quanh cho thấy quy mô mở rộng đáng kế.
Cho nên không loại trừ khả năng các chiến đấu cơ của các tàu sân bay cập bến ở Tam Á sẽ đến căn cứ này trong những năm tới đây.
RFI tiếng Việt
Tàu chiến Mỹ USS Bonhomme Richard (LHD 6) hoạt động ở Biển Đông. Ảnh ngày 06/10/2016. Nghị sĩ Randy Forbes muốn tăng cường lực lượng Hải quân Mỹ trong khu vực. Reuters
Trong một vài tháng nay, các cuộc thảo luận về chính sách đối ngoại của tân chính quyền Donald Trump tại Hoa Kỳ thường tập trung trên hai hai hồ sơ nổi cộm là quan hệ Mỹ-Nga và cuộc chiến chống khủng bố. Điều này đã tạo nên tâm lý quan ngại nơi các đồng minh Châu Á của Mỹ về việc có thể bị Washington lơ là. Trong một bài nhận định ngày 08/01/2017, nhật báo có uy tín tại Mỹ, The Washington Post đã có ý kiến ngược lại, cho rằng "Trump có thể biến chính sách xoay trục qua Châu Á của Obama thành hiện thực (Trump could make Obama’s pivot to Asia a reality)".
Theo nhật báo Mỹ, trong hậu trường, ê kíp của người lãnh đạo Nhà Trắng trong tương lai đang chuẩn bị một chính sách xoay trục qua Châu Á theo kiểu cách của riêng mình, với nhiều yếu tố quan trọng : (1) thể hiện lập trường cứng rắn hơn với Trung Quốc ; (2) tập trung củng cố các liên minh khu vực ; (3) quan tâm nhiều hơn đến Đài Loan ; (4) nghi kỵ Bắc Triều Tiên nhiều hơn ; (5) tăng cường sự hiện diện của hạm đội Mỹ ở Thái Bình Dương.
Chính sách này thực ra cũng có tác dụng hiện thực hoátham vọng của chính quyền Obama muốn tăng cường sự hiện diện của Mỹ trong khu vực.
Đối với Washington Post, có nhiều tín hiệu cho thấy là Châu Á sẽ là một trọng tâm hàng đầu của một số gương mặt chủ chốt trong chính quyền mới tại Hoa Kỳ.
Ông Rex Tillerson, người được ông Donald Trump đề cử làm ngoại trưởng, mới đây đã nêu bật mối quan ngại về Trung Quốc trong các cuộc họp với các nghị sĩ. Những người tham gia các cuộc họp đã khẳng định với nhà bình luận tờ Washington Post rằng ông Tillerson đặc biệt rõ ràng về sự cần thiết phải chống lại việc Trung Quốc quân sự hóa và bành trướng tại Biển Đông.
Các nguồn tin từ ê kíp chuẩn bị nắm quyền tại Nhà Trắng cũng cho biết là ông Stephen K. Bannon, trưởng nhóm chiến lược gia của ông Trump, rất quan tâm đến chiến lược Châu Á. Nguyên là một sĩ quan Hải Quân phục vụ trong hạm đội Thái Bình Dương, ông Bannon và nhiều quan chức hàng đầu khác trong chính quyền Donald Trump đều cho rằng sở dĩ trục Châu Á của tổng thống Obama thất bại, đó là vì chi tiêu quốc phòng không đủ, khiến ông không thực hiện được lời hứa gia tăng sức mạnh quân sự của Hoa Kỳ trong khu vực.
Còn về các đại sứ, các nguồn tin trên cũng ghi nhận việc ông Trump chọn các chuyên gia Châu Á hàng đầu vào công việc này. Ông Trump chẳng hạn đang chuẩn bị cử ông Ashley Tellis, một cựu quan chức Nhà Trắng và chuyên gia nổi tiếng về Ấn Độ, làm đại sứ Mỹ tại Ấn Độ. Trước đó ông cũng đã cử thống đốc bang Iowa Terry Branstad, một người quen thuộc với Trung Quốc, làm đại sứ Mỹ ở Bắc Kinh.
Theo The Washington Post, chính quyền Nhật Bản có thể không vui mừng về việc ông Trump dự kiến chọn doanh nhân William Hagerty làm đại sứ Mỹ ở Tokyo. Nhưng chính phủ Nhật Bản chắc hẳn đã cảm thấy được tôn trọng khi thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe là lãnh đạo thế giới đầu tiên mà ông Trump gặp sau cuộc bầu cử.
Có nhiều lý do để tin rằng chính quyền Trump sẽ phải dành sự quan tâm đến Châu Á trong những tháng hoạt động đầu tiên. Việc chọn ông Peter Navarro đứng đầu Hội Đồng Thương Mại Quốc Gia là một dấu hiệu cho thấy một cuộc đụng độ kinh tế với Bắc Kinh có thể sớm xẩy ra. Ngoài ra, Trung Quốc cũng thói quen là luôn thách thức các tân tổng thống Mỹ bằng một số hành động khiêu khích.
Đối với nhật báo Mỹ, trọng tâm hướng về Châu Á sẽ có lợi cho tổng thống Donald Trump, cho phép ông biện minh được cho chủ trương sưởi ấm lại quan hệ với Nga. Chính quyền có thể lập luận rằng Nga là một cường quốc khu vực gần như là không có vấn đề, trái với một Trung Quốc đang vươn lên và càng lúc càng hung hăng.
Khu trục hạm Nhật Bản Inazuma.US NAVY
Hải quân Nhật Bản và Philiipines tập trận chung trong vùng biển Subic để chống lại mọi "âm mưu thay đổi nguyên trạng" tại Biển Đông. Một phát ngôn viên hải quân Nhật kêu gọi Hoa kỳ và các quốc gia Châu Á cùng nỗ lực bảo vệ quyền tự do lưu thông đang bị đe dọa.
Theo Reuters, cuộc tập trận chung Nhật- Philippines diễn ra ngày thứ sáu 06/01/2017. Hai khu trục hạm Nhật Bản Inazuma và Suzutsuki, sau khi hoàn tất nhiệm vụ chống hải tặc trong vịnh Aden, trên đường về đã lần lượt ghé Ấn Độ, Malaysia và cuối cùng là đến Philippines trong ba ngày để được tiếp liệu và tập trận chung.
Trong vùng biển Subic, tàu chiến Nhật và Philippines thực tập liên lạc và quy tắc tiếp cận bất ngờ trên biển.
Tiếp xúc với báo chí, Atsushi Minami, chỉ huy hạm đội Nhật tuyên bố "đây là một cơ hội tốt để chứng tỏ rằng quyền tự do hàng hải, cũng gắn liền với quyền lợi của Nhật, cần phải được bảo vệ. Chính phủ Nhật chống lại mọi âm mưu (của một nước) muốn đơn phương làm thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông".
Gián tiếp tố cáo tham vọng biển đảo của Trung Quốc là mối đe dọa chung, phát ngôn viên hạm đội Nhật Bản kêu gọi "những quốc gia có cùng ưu tư, từ Hoa Kỳ, Philippines cho đến các nước Châu Á khác, hợp tác bảo vệ quyền tự do hàng hải và luật biển tại Biển Đông".
Hải quân Philippines được mời thăm viếng hai khu trục hạm để quan sát tận mắt "khả năng" của hải quân Nhật. Tuần trước, hai quân hạm Nga khi đến Manila cũng tiến hành "dịch vụ quảng cáo" này.
Hải quân Phillipines thẩm định chuyến viếng thăm của hai tàu chiến Nhật Bản "củng cố thêm cho mối quan hệ đã vững chắc giữa hai nước".
Tokyo và Manila đã tổ chức nhiều cuộc tập trận chung trong những năm qua nhất là từ khi Trung Quốc công khai xâm phạm chủ quyền của Philippines. Chính phủ Nhật Bản giúp cho Philippines trang bị 10 tàu tuần duyên mới với tổng trị giá 100 triệu đôla, qua quỹ viện trợ với lãi suất thấp.
Tú Anh
