Bầu cử 2020 : Tuần lễ mọi việc thay đổi cho Donald Trump

Jon Sopel, BBC, 29/07/2020

Có thể ví von là vào tháng 1/2017, Donald Trump được tặng một chiếc xe mới, sáng bóng. Chiếc xe đẹp nhất mà lần đầu cả thế giới được chiêm ngưỡng. Đến tháng 7/2020, tổng thống có một cuộc khám phá quan trọng về chiếc xe này.

Chiếc xe có cần số chạy ngược.

Với cuộc họp virus corona mới nhất của Nhà Trắng, Tổng thống Trump đã độc diễn

Đó là tính năng phụ mà Trump không bao giờ nghĩ mình sẽ cần đến - và chắc chắn ông cũng không bao giờ có ý định sử dụng. Nhưng hôm thứ Hai, ông đã khởi động tính năng đó. Trump đã vận hết sức bình sinh để kéo cần số của chiếc xe trở lại, nhưng giờ thì ông không thể nào khiến cái cần đó đừng chạy ngược nữa.

Hoặc để thay đổi phép ẩn dụ - và mượn ngôn từ được Thủ tướng Anh, ông Boris Johnson, dùng để mô tả đối thủ thuộc đảng Lao động - tổng thống Trump trong tuần này, đã có nhiều''flip-flops'' (tiếng lóng để chỉ việc đảo ngược quyết định) còn hơn ở bãi biển Bournemouth.

Nói tóm gọn, việc đeo khẩu trang - mà tổng thống từng chế giễu là "hành động chuẩn mực" - giờ đây được xem là hành động yêu nước, và mọi người phải luôn luôn đeo vào, khi không thể thực hiện giãn cách xã hội. Virus corona, cho đến gần đây được mô tả trong hầu hết các trường hợp chỉ là hiện tượng sổ mũi nặng, bây giờ được xem là tình trạng nghiêm trọng - và tình hình sẽ tồi tệ hơn trước khi có thể tốt lên.

Hai tuần trước, tổng thống nhấn mạnh rằng tất cả trường học phải mở cửa trở lại, nếu không ông sẽ rút tiền tài trợ. Bây giờ ông lại nói rằng, với một số thành phố mà tình hình dịch bệnh phức tạp, mở cửa là điều không phù hợp - và ông tỏ ra đồng cảm hơn với các bậc cha mẹ đang vật lộn trong việc có nên cho con tiếp tục đi học hay không.

Và quyết định "đảo ngược" đáng chú ý nhất diễn ra cách đây vài đêm về Hội nghị của Đảng Cộng hòa ở Jacksonville, Florida.

Ngài tổng thống yêu chuộng đám đông. Một đám đông ngưỡng mộ ông reo hò đến khản giọng. Kế hoạch ban đầu của ông là tổ chức hội nghị đảng ở Charlotte, North Carolina. Nhưng khi thống đốc tiểu bang đó nói rằng sẽ áp dụng giãn cách xã hội, tổng thống điên lên, tấn công thống đốc và tuyên bố một cách thô lỗ rằng đảng Cộng hòa sẽ đi nơi khác. Jacksonville sẽ là địa điểm tổ chức lễ hội đảng với đủ trò chơi, và hàng ngàn người Cộng hòa cổ vũ, reo hò.

Chỉ là, điều đó bây giờ sẽ không diễn ra.

Đó là một đảo ngược quyết định đầy kinh ngạc và đau đớn mà tổng thống phải thực hiện với trái tim trĩu nặng nhất.

Các thông báo về việc này được đưa ra trong ba đêm liên tiếp, trong các cuộc họp về virus corona vừa được hồi phục của Nhà Trắng. Trong các buổi họp được mở lại này, chỉ có một mình tổng thống, không có các cố vấn y tế của ông hộ tống như trước đây. Những buổi họp này cũng kỷ luật hơn nhiều so với khi tổng thống còn nói liên tục trên bục trong vài giờ đồng hồ, phát biểu về bất cứ điều gì và suy tư về mọi thứ - đáng nhớ nhất là liệu thuốc khử trùng và ánh sáng mặt trời có nên được tiêm vào cơ thể để điều trị virus corona hay không.

Tôi đã có mặt trong cuộc họp ngắn đáng nhớ đó với tổng thống, và trở lại một lần nữa để dự cuộc họp ngắn hôm thứ Tư của ông. Lần này ông xuất hiện chưa đầy nửa tiếng, bị mắc kẹt với những thông điệp mà ông muốn gửi đi (vâng, không ai lường trước được sự kỳ lạ về những khó khăn pháp lý mà Ghislaine Maxwell phải đối mặt), và ông trả lời rất nhiều câu hỏi. Ông cũng không bày tỏ sự tức giận, không dính vào cãi vả. Ông đến và làm đúng những thứ cần phải làm và rời đi.

Tất cả những gì tôi muốn nói là Phần 2 không thú vị bằng Phần 1 - mặc dù các tập phim đã bị cắt ngắn hơn nhiều.

Một buổi tối trong tuần này, tôi ngồi nói chuyện trong khu vườn của một người có liên quan chặt chẽ đến các hoạt động trong chính quyền Trump. Đó là một buổi tối ẩm ướt khó chịu, khi sấm sét cuộn quanh thành phố. Chúng tôi dành thời gian thảo luận về tâm lý của tổng thống (vâng, một chủ đề chung). Và người này đưa ra quan điểm rằng anh có một bậc trượng phu lạc hậu không bao giờ tỏ ra yếu đuối. Dù đôi khi ông ấy biết rằng lùi một chút, sẽ là bước đi khôn ngoan, và anh công nhận rằng điều đó thật vô lương tâm.

Nhưng nếu chúng ta vẫn chơi đòn tâm lý đám đông với bộ não của tổng thống - người có khả năng nhận thức mà giờ đây chúng ta đều biết, đó là có thể nhắc lại những chữ người, phụ nữ, đàn ông, máy ảnh, TV, theo đúng thứ tự - và với ông có một điều tồi tệ hơn yếu đuối, đó là thua cuộc.

Và mặc dù ở nơi công cộng - vì sợ trông mình yếu - tổng thống khẳng định chiến dịch tranh cử của ông đang thắng, người dân Mỹ yêu ông, và các cuộc thăm dò cho thấy tỷ lệ ông bị sụt giảm chỉ là tin giả, thực tế khó chịu hơn thế nhiều.

Lấy Florida chẳng hạn, nơi Trump sẽ có bài phát biểu chấp nhận sự đề cử của đảng. Florida hiện đang là tâm chấn của đại dịch virus corona với số ca nhiễm tăng kinh hoàng. Với dân số 21 triệu người, trong tuần trước, số người bị nhiễm mới mỗi ngày còn nhiều hơn toàn bộ Liên Hiệp Châu Âu (dân số 460 triệu người) cộng lại. Nhưng Florida cũng là vùng bình địa cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Chỉ cần nghĩ đến cuộc đấu giữa Bush và Gore vào năm 2000.

Đó là tiểu bang mà Trump thắng một cách thoải mái năm 2016. Đó là tiểu bang mà Trump nghĩ rằng mình có thắng dễ dàng tháng 11. Nhưng cuộc thăm dò mới nhất của Đại học Quinnipiac cho thấy ứng cử viên Dân chủ Joe Biden dẫn trước ông 13 điểm. Mười ba. Đó là con số lớn. Và có cả đống số liệu liên quan khác cho thấy Tổng thống Trump đang tụt lại phía sau.

Những gì không thay đổi trong tuần qua là khoa học. Bạn có thể chắc chắn rằng các cố vấn y tế đau khổ của Trump đã lập đi lập lại những điều họ nói như chiếc máy chơi đĩa nhựa bị hỏng. Khẩu trang. Giãn cách xã hội. Tránh đám đông. Có thể là tổng thống đã chuyển đổi và đang lắng nghe các chuyên viên y tế. Có thể, nhưng tôi phải đoán nhiều phần là không.

Nếu chúng ta muốn tìm một 'điều" quan trọng thì đó chính là điều này. Tuần trước, Trump sa thải quản lý chiến dịch tranh cử 2020 của mình, Brad Parscale, và đưa vào một người mới. Có vẻ như Bill Stepien đã mời tổng thống ngồi xuống, và tạt vào ông một thùng nước lạnh. Rằng kết quả các cuộc thăm dò ý kiến rất khủng khiếp, rằng họ đang đi sai hướng ; rằng họ tuy chưa đến nỗi đã thảm bại không thể cứu vãn, nhưng mọi việc có thể nhanh chóng vượt khỏi tầm kiểm soát. Đổi hướng và đổi giai điệu là điều tối cần thiết. Đặc biệt khi nói đến bất cứ điều gì liên quan đến Covid-19.

Cũng nên chèn vào đây một dấu ngoặc. Tôi không biết rõ về Bill Stepien - mặc dù ông được đánh giá rất tốt. Nhưng dù Bill Stepien có thể rất xuất sắc, tổng thống có thói quen là thay đổi nhân sự, và trong hai hay ba tuần sau đó, làm theo lời khuyên của nhân viên mới, nhưng rồi sau đó sẽ quay trở lại với thói quen và bản năng của mình. Những điều mà tổng thống nói với bạn là đã phục vụ ông ấy tốt nhất trong suốt sự nghiệp lâu dài và đầy màu sắc của ông. Nhưng chúng ta đang ở trong lãnh thổ mới.

Trong ba năm rưỡi qua, tổng thống đã có thể xác định thực tế của chính mình ; uốn cong tình thế và sửa sự thật cho phù hợp với câu chuyện ông muốn kể. Virus corona đã không bị ảnh hưởng bởi những nỗ lực của ông. Virus là một kẻ thù không giống ai mà Donald Trump phải đối mặt trước đây. Và Trump đã phải uốn cong theo ý muốn của virus. Chứ không phải ngược lại.

Những gì xảy ra trong tuần này là những gì các cuộc thăm dò đang cho thấy, và những gì giới khoa học của ông Trump liên tục kêu gọi hoàn toàn thích hợp. Ông Trump thực sự không muốn trở thành kẻ thua cuộc vào tháng 11.

Bóng ma của những lần đảo ngược quyết định 180 độ này của ông đã mang lại cho các nhà bình luận cấp tiến nhiều trận cười . Người đàn ông chỉ biết làm thế nào để tấn công gấp đôi, bây giờ đánh gấp đôi trong nỗi đau của những đảo ngược quan điểm rất công khai. Ôi những ngày hạnh phúc.

Nhưng các nhà bình luận nên thận trọng hơn. Việc chuyển đổi quan điểm của ông có thể không thành thật ; có thể được sinh ra từ sự cần thiết phải lấy phiếu - nhưng điều mà nhiều người Mỹ sẽ thấy là tổng thống của họ cư xử hợp lý và bình thường ; đưa ra quyết định phù hợp với nguy cơ lớn của mối đe dọa mà người dân Mỹ đang phải đối mặt - và người Mỹ đang lo sợ. Nhưng, tôi nghe bạn nói, chắc chắn người dân Mỹ sẽ không quên tất cả những điều mà tổng thống nói trong tháng 3 và tháng 4 khi ông giảm tầm quan trọng của đại dịch và thúc giục việc mở cửa lại nền kinh tế Mỹ sớm ?

Chà, tất cả những gì tôi muốn nói là đám xiếc nhanh chóng làm xiệc ; mọi người hình như có những ký ức ngắn vô cùng. Có còn ai nói gì thêm về Mueller ? Hay Nga ? Hay cuộc luận tội ? Chùm sáng của ngọn hải đăng không tồn tại lâu ở bất kỳ nơi nào. Với sự thiếu kiên nhẫn của chúng ta với những phát triển mới, cho những câu chuyện mới, cho những tình tiết xoắn ốc, chúng ta dường như phải chịu đựng sự rối loạn thiếu tập trung. Và tổng thống này hiểu điều đó tốt hơn bất cứ ai.

Một số người chắc chắn sẽ viết rằng đây là tuần tồi tệ nhất của tổng thống. Nếu ông ấy tái đắc cử tháng 11, nó sẽ được coi là tuần lễ tốt nhất.

Jon Sopel (Biên tập viên Bắc Mỹ)

Nguồn : BBC, 29/07/2020

************************

Trump có thể lật ngược tình thế trước Biden được không ?

Dan Senor, Nghiên cứu quốc tế, 28/07/2020

Liệu Donald Trump có thể lôi một con thỏ ra khỏi mũ và giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới một lần nữa hay không ? Theo hầu hết các chuyên gia thì không, nếu xét mức độ không tán thành rộng khắp đối với thành tích của ông. Nhưng khoan vội bác bỏ hoàn toàn cơ hội của Trump.

Trong bối cảnh đại dịch, suy thoái kinh tế và bất ổn dân sự, sẽ khó cho bất cứ tổng thống đương nhiệm nào có thể giành chiến thắng nhiệm kỳ hai – chứ đừng nói đến một người gây chia rẽ như ông Trump. Ông thua đối thủ Đảng Dân chủ Joe Biden trung bình tới tám điểm trong các cuộc thăm dò quốc gia do trang web FiveThentyEight tổ chức. Các cuộc thăm dò từng tiểu bang cho thấy con đường của ông để giành được đa số phiếu trong đại cử tri đoàn là rất khó khăn.

Nhưng các ý kiến ​​về ông Biden, một cựu phó tổng thống, vẫn còn chưa chắc chắn. Các cử tri ít có cơ hội tiếp xúc với ông gần đây : cho đến cuối tháng 6, ông đã không tổ chức một cuộc họp báo nào trong gần ba tháng ; ông vẫn hiếm khi rời khỏi nhà hoặc đăng bài trên các phương tiện truyền thông xã hội. (Trong khi chiến dịch của ông Trump trung bình đăng 14 bài mỗi ngày và tương tác với 28 triệu người theo dõi trên Facebook).

Kết quả thăm dò mức độ ủng hộ đối với Trump và Biden gần đây.

Các cố vấn chính trị trong cả hai chiến dịch đều đồng ý rằng việc ông Biden ít xông xáo và trầm lặng tạo ra cơ hội cho ông Trump. Ông Trump sẽ tìm cách gây ảnh hưởng đến cách các cử tri nhìn nhận đối thủ của mình – chúng ta hãy theo dõi trong những tuần tới cách ông Trump cố gắng tấn công sự lựa chọn đối tác tranh cử của ông Biden để tạo thêm sự chia rẽ.

Lựa chọn ứng viên phó tổng thống có thể củng cố thế đứng cho ứng cử viên tổng thống, giống việc Bill Clinton chọn một bản sao "Đảng Dân chủ Mới" thông qua Al Gore. Hoặc sự lựa chọn đó có thể giúp giải quyết một điểm yếu mà ứng viên tổng thống gặp phải : Barack Obama và George W Bush từng chọn những người có kinh nghiệm về an ninh quốc gia là ví dụ. Sự lựa chọn của ông Trump, Mike Pence, đã gửi một thông điệp trấn an tới những người bảo thủ về văn hóa. Nếu ông Biden sử dụng lựa chọn của mình để trấn an các cử tri tiến bộ và cánh tả, thì có khả năng ông sẽ chọn một ứng cử viên có lập trường về các vấn đề gây phân cực. Điều này sẽ tạo ra một cơ hội cho ông Trump. Ví dụ, việc ủng hộ giảm ngân sách cho cảnh sát, phá bỏ tượng các cựu tổng thống và bồi thường cho các nô lệ sẽ khiến nhiều cử tri ôn hòa thấy khó chịu.

Để khai thác cơ hội này, ông Trump sẽ cần phải từ bỏ những lời ca ngợi có thể gây xúc phạm dành cho các biểu tượng và các lãnh đạo của Hợp bang Miền Nam, và thay vào đó tập trung sự chú ý vào những gì được gọi là "văn hóa xoá bỏ". Phong trào này đã được khởi xướng bởi những người tiến bộ trẻ tuổi, những người chỉ trích hoặc tẩy chay các nhân vật nổi tiếng vì các hành vi họ cho là tiêu cực. Nhưng nhiều người Mỹ khác lo lắng rằng phong trào này đang đi quá xa. Một cuộc thăm dò gần đây của Viện Cato/YouGov cho thấy 62% người Mỹ e ngại nói ra những điều họ tin bởi những người khác có thể thấy chúng gây khó chịu.

Nếu ông Trump tìm ra cách để khuếch đại các cáo buộc rằng một số giáo viên, nhà báo, lãnh đạo doanh nghiệp và sinh viên đã bị sa thải hoặc bị tẩy chay vì niềm tin của họ, hoặc thậm chí vì những lần lỡ lời lặt vặt, ông có thể xoay chuyển quan điểm của công chúng theo cách có lợi cho mình.

Hãy khoan loại bỏ Trump trước khi diễn ra ba cuộc tranh luận tổng thống. Đó là diễn đàn nơi ông thường thể hiện xuất sắc, như chúng ta đã thấy qua màn trình diễn của ông chống lại các đối thủ Cộng hòa khác hồi năm 2015-16 và sau đó là trước đối thủ Dân chủ Hillary Clinton. Bước đột phá lớn nhất của ông sẽ đến nếu Biden quay lại với phong cách hay lỡ miệng mà ông hay gặp phải trong nhiều thập niên qua. Lịch sử cho thấy điều này đã có hiệu quả cho Jimmy Carter khi chống lại Gerald Ford năm 1976, và cho George HW Bush khi chống lại Michael Dukakis năm 1988.

Cơ hội của Trump cũng sẽ được cải thiện nếu ông được coi là đang thực hiện các bước đi cần thiết để kiểm soát Covid-19 trong khi khôi phục được nền kinh tế. Các quan chức Dân chủ cũng như Cộng hòa đều nói với tôi rằng ba cuộc họp báo tuần trước của ông là một bước đi tích cực. Ông nói rõ rằng "đại dịch sẽ trở nên tồi tệ hơn trước khi tốt lên", hủy đại hội Đảng Cộng hòa, và tuyên bố hành động để thúc đẩy xét nghiệm tại các viện dưỡng lão, sản xuất vắc-xin coronavirus và cuối cùng là kêu gọi người Mỹ đeo khẩu trang. Hôm thứ Hai, ông đã đến Bắc Carolina để tổ chức các cuộc họp với một công ty sản xuất nguyên liệu cho một loại vắc-xin tiềm năng.

Ông Trump cũng có thể hưởng lợi nếu có những tin tức lạc quan thận trọng từ các loại vắc-xin tiềm năng hàng đầu của phương Tây, đặc biệt nếu ông được nhìn nhận là đang cố gắng hỗ trợ và đưa ra các cập nhật thường xuyên về tiến trình.

Chiến dịch tranh cử năm nay sẽ diễn ra trong một môi trường không giống bất kỳ cuộc bầu cử nào khác trong lịch sử Hoa Kỳ gần đây. Sự bất định xung quanh việc bỏ phiếu qua bưu điện và khả năng tiếp cận cử tri, cũng như việc ông Trump hay vướng phải các bê bối nhỏ, càng làm gia tăng sự khó lường. Mặc dù ông Biden vẫn đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò, nhưng rõ ràng vẫn còn thời gian để cuộc đua giữa hai người trở thành một cuộc đua cân bằng thực sự.

Dan Senor 

Nguyên tác : "It is too soon to write off Donald Trump’s election chances", Financial Times, 28/07/2020.

Phan Nguyên biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 29/07/2020

Dan Senor là chuyên gia tư vấn cho chiến dịch tranh cử tổng thống của Mitt Romney năm 2012 và từngphục vụ trong chính quyền của George W Bush.

Xin trả lời những câu hỏi thời sự nóng bỏng như sau :

1. Tỉ phú, nói chung, cỡ như Donald Trump (hay Bill Gates) làm ăn với phạm vi hoạt động khắp thế giới không nghĩ giống như người thường. Gọi họ là "internationalist" - người theo "chủ nghĩa quốc tế", chắc đúng hơn là "nationalist" - người theo "chủ nghĩa quốc gia", dù họ có nhẩy ra làm chính trị hay không, dù có hô khẩu hiệu "America First" hay không.

Cả gia đình con trai, con gái, con rể và Donald Trump đang làm ăn tiền tỉ với thị trường 1.400 triệu dân của Trung Quốc từ nhiều năm nay  

2. Riêng với Trump, cả gia đình Trump - con trai, con gái, con rể - đều rất coi trọng chuyện tài sản, tiền bạc, đang làm ăn tiền tỉ với thị trường 1.400 triệu dân của Trung Quốc từ nhiều năm nay, chống Trung Quốc để mất hết cơ nghiệp ở Tầu ư ? Chuyện này khó tin quá, nhất là Trump, không giống như Tập Cận Bình, phải nghĩ đến lúc phải rời bỏ quyền hành, sớm nhất là trong vài tháng, lâu nhất là thêm được 4 năm nữa. Gia đình này có lợi gì mà làm kẻ thù của những ông Con Trời nổi tiếng thù dai !

3. Tất cả các ứng viên Tổng thống Mỹ, trong thời kỳ tranh cử, đều "tranh"nhau chống Trung Quốc, bất kể Cộng hòa hay Dân chủ. Đề tài này ăn khách vì dân Mỹ nói chung những năm gần đây cảm thấy lo lắng, khó chịu trước thực tại nước Mỹ càng ngày càng thất thế trong cuộc cạnh tranh quyền lực và quyền lợi với nước Tầu cộng sản. Tuy nhiên, sau bầu cử thì ông tổng thống nào cũng sẽ nói giọng khác hẳn, nhân danh... hòa bình ! Riêng đối với Trump - đã có cái "base"/"bệ phóng" là 40% dân Mỹ ủng hộ một cách khá chắc chắn (vì một số lý do khá lạ lùng nhưng hiểu được) - nếu thổi lên được ngọn lửa chống Tầu đầy khí thế mà mình là quán quân thì có thể Trump thêm được một vài phần trăm dân ủng hộ, 4% chẳng hạn. Cộng với một vài phần trăm ở các lãnh vực khác (như tìm được thuốc trị Covid-19 hay vaccine tương đối hiệu quả, kinh tế có chút ánh sáng cuối đường hầm, chiêu bài "law and order"/"luật pháp và trật tự" khá ăn khách...) thì Trump, cuối cùng, vẫn có thể đủ "popular votes"/"phiếu dân bầu" để thắng phiếu Cử tri đoàn, nghĩa là được tái cử. Tóm lại, chống Tầu, đối với Trump là chiêu bài, là chiến thuật, là hỏa mù, là giương Đông kích Tây, là chiêu võ "cách sơn đả ngưu", là "diện" không phải là "điểm", là "trông vậy mà không phải vậy"... !

4. Trump đang trong giai đoạn uy tín xuống dốc vì khủng hoảng y tế và khủng hoảng kinh tế song hành chỉ còn khoảng một trăm ngày để lật ngược thế cờ nên muốn có thêm, giả sử, 4% như nói trên thì phải "diễn" thật hay, diễn như... thật. Không những Trump mà toàn nội các phải nói cùng một giọng, toàn đảng Cộng hòa cũng phải đồng ca một bài, phải đề cao cả những chính trị gia nổi tiếng chống Trung Quốc của đảng Cộng hòa như Ted Cruz, như Marco Rubio (tất nhiên không dùng chính trị gia chống Trung Quốc của đảng Dân chủ như Nancy Pelosi), phải rao bán sách "Death By China"/"Chết Dưới Tay Trung Quốc" của Peter Navarro... (1).

5. Về căn bản, nước Mỹ không còn đủ sức "trừng phạt" nước Tầu nữa. Trừng phạt bằng cách nào ? Chỉ là tự bắn vào chân hoặc là "ăn miếng, trả miếng" là cùng. Đấu với con mèo như đám Taliban, như Bắc Hàn của Kim Jong-un còn phải xuống nước cầu hòa, thì đấu với địch thủ to bằng con voi như nước Tầu thì đấu làm sao cho thắng ? Chiến tranh nguyên tử chắc là không rồi, mấy triệu quân hải, lục, không quân luân lưu tham chiến suốt 10 năm như thời chiến tranh Việt Nam cũng là không rồi, vậy chỉ còn cách áp đặt phong toả/embargo nhưng ai phong tỏa ai đây ? Ai cần mua hàng của ai hơn đây ? Hay con nợ dọa quịt số nợ hơn 1.000 tỉ Mỹ Kim thì chủ nợ phải đầu hàng !...

6. Trump leo thang "võ miệng" nhưng có thể không ngờ Tầu đang ngấm ngầm chuẩn bị "cướp thời cơ" : dùng toàn lực thanh toán gọn Đài Loan trong một tuần lễ sau khi đổ lỗi cho đế quốc Mỹ mưu đồ chia cắt nước Tầu lâu dài, lại hiếu chiến, khiêu khích trước. Mỹ và Đồng minh làm được gì trong trường hợp này, trước sự đã rồi ? Can thiệp thế nào khi đã chính thức công nhận Đài Loan là một phần của nước Trung Hoa, như can thiệp thế nào khi Tầu đã và đang "nuốt" sống Hongkong ?

Dĩ nhiên, trong nội bộ của Đảng cộng sản Tầu có thể vẫn chưa có câu trả lời dứt khoát cho câu hỏi "nếu không phải lúc này - lúc đế quốc Mỹ yếu nhất, rối loạn nhất - thì còn đợi lúc nào ?," nhưng việc "mất" Đài Loan tức là sự biến mất nước Tầu thứ hai - thực thể Trung Hoa Dân Quốc/The Republic of China - nếu xẩy ra, sẽ là một hậu quả bất ngờ nhưng lại... không quá bất ngờ của cuộc tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2020 khi mà ông Tổng thống đương nhiệm Donald Trump quyết tâm bằng mọi cách ngồi lại ở tòa Bạch Ốc thêm một nhiệm kỳ 4 năm !

Cao Tuấn

(27/07/2020)

Chú thích :

(1) Peter Navarro lý thuyết gia chống Tầu số 1 của Trump tố cáo - rất đúng, rất bài bản - Đảng cộng sản Tầu, từ thời Mao đến nay đã lãnh đạo nước Tầu từng bước vùng dậy "cướp thời cơ" như thế nào. Tuy nhiên, tư cách của Navarro xem ra kém cỏi, kém xa Jim Mattis, John Kelly nên được Tổng thống Trump dùng như một thứ "nô tài", cho làm một chức quan nhỏ là "trade adviser", khác hẳn Nixon đối xử với Kissinger, cũng là đảng viên của đảng Cộng hòa và là lý thuyết gia thân Tầu số 1... của nước Mỹ

Tham khảo :

Cao Tuấn, "Tại sao trận đấu Biển Đông giữa Mỹ và Tầu có thể vừa là Stalingrad vừa là Pearl Harbor của thế kỷ 21 ?",  08/02/2020

Theo kết quả do hãng Gallup khảo sát được công bố vào tháng 8/2018, có tới 51% số người trẻ ở Mỹ và 57% số người theo đảng Dân chủ thích chủ nghĩa xã hội.

Bài viết trước "Vì sao giới trẻ Mỹ nay thích chủ nghĩa xã hội ? (BBC News tiếng Việt) đã giải thích hiện tượng nói trên.

Đồng tiền còn có 2 mặt, nói chi một xã hội tự do và đa nguyên nhất thế giới như nước Mỹ, hôm nay xin tiếp tục giải thích về thành phần bảo thủ tại Mỹ.

Giá trị Mỹ bị đảo ngược…

Vào những năm cuối thập niên 1950, nhà xã hội học Michael E. Harrington, người khai sinh tổ chức Dân chủ Xã hội Hoa Kỳ, nhận xét có hai nước Mỹ, một của người giàu và một của người nghèo.

Quyền lực kinh tế và chính trị đều nằm trong tay người giàu, vì vậy chênh lệch giàu nghèo ngày càng tăng, người đã giàu lại càng giàu hơn.

Muốn thay đổi xã hội phải dứt khoát từ bỏ đấu tranh giai cấp do Karl Marx đề ra, phải thực hiện đấu tranh chính trị, phải tái cấu trúc hệ thống các đảng chính trị và phát động cuộc chiến chống lại nghèo khó ngay trên đất Mỹ.

Tư tưởng nói trên ảnh hưởng đến chính sách của Tổng thống John Kennedy (1961-63), một kế hoạch chống lại nghèo đói và bất công đã ra đời, và đã được Tổng thống Lyndon Johnson (1963-69) tiếp tục thực hiện.

Tư tưởng xã hội chủ nghĩa, các phong trào bình đẳng giới tính, bình đẳng sắc tộc, chống chiến tranh Việt Nam trong thập niên 1960 làm đảo lộn mọi giá trị truyền thống của người Mỹ.

Tư tưởng xã hội chủ nghĩa dần dà không chỉ trở thành chính sách của đảng Dân chủ, mà còn ảnh hưởng đến chính sách của đảng Cộng hòa, và ảnh hưởng đến nước Mỹ.

Những người trưởng thành trong thập niên 1960 và thập niên 1970 trở thành những nhà báo, nhà làm phim, nhà hoạch định chính sách, nhà hoạt động xã hội và chính trị, nhà giáo dục…, ảnh hưởng đến xã hội và đến thế hệ trẻ hơn.

Bởi thế ngay cả Hiến pháp và các giá trị truyền thống Mỹ những người trẻ ít được biết đến, họ được giáo dục, được đọc sách, đọc báo, xem phim ảnh, theo quan điểm của người cấp tiến xã hội chủ nghĩa.

Bảo thủ là thế nào ?

Nước Mỹ theo thể chế Cộng hòa, công dân Mỹ phải trung thành với Hiến pháp, nhưng mỗi người hiểu Hiến pháp mỗi khác.

Tối cao Pháp viện là cơ quan có thẩm quyền giải thích Hiến pháp, tuyên bố các đạo luật liên bang, đạo luật tiểu bang là vi hiến, hoặc tuyên bố các hoạt động của hành pháp liên bang và tiểu bang là vi hiến.

Tối cao Pháp viện gồm chín thẩm phán do Tổng thống bổ nhiệm trọn đời và Thượng viện phê chuẩn chấp nhận.

Các thẩm phán theo khuynh hướng bảo thủ giải thích Hiến pháp và các đạo luật theo nghĩa gốc ban đầu tạo ra chính nó.

Còn các thẩm phán theo khuynh hướng cấp tiến giải thích ý nghĩa của Hiến pháp theo hoàn cảnh, theo thời gian hoặc theo các tài liệu chứng cứ xung quanh việc ban hành đạo luật.

Tối cao Pháp viện có khi do phía cấp tiến nắm giữ và có lúc do phía bảo thủ quyết định.

Thành phần bảo thủ như vậy là những người muốn duy trì giá trị truyền thống do những nhà lập quốc Hoa Kỳ truyền lại trong Hiến pháp.

Quyền phá thai

Phụ nữ bang North Dakota xuống đường đòi quyền được phá thai trước ngày án lệ Roe v. Wade có hiệu lực

Án lệ Roe v. Wade về quyền phá thai là án lệ gây tranh cãi và chia rẽ trong suốt 40 năm qua.

Án lệ được thành phần cấp tiến nhiệt tình ủng hộ vì nó đáp ứng quyền riêng tư và nữ quyền, nhưng đã phạm vào niềm tin và tín ngưỡng của thành phần bảo thủ.

Án lệ được Tối cao Pháp viện phán quyết ngày 22/1/1973, theo Tu chính án số 14 của Hiến pháp Hoa Kỳ, người phụ nữ có quyền phá thai và quyền này được quy định trong suốt thời gian người phụ nữ mang thai.

Nhưng Tối cao Pháp viện đồng thời lại cho phép các tiểu bang ấn định khi nào bào thai có khả năng tồn tại độc lập, vì thế ở một số tiểu bang bảo thủ quyền phá thai gần như không được thi hành.

Quan điểm bảo thủ…

Những người có tín ngưỡng tin rằng bào thai là nguồn sống được Thượng đế ban cho con người và đất nước Hoa Kỳ, nên không ai được quyền tước đi mạng sống của người khác.

Những người bảo thủ còn tin rằng việc phá thai, sẽ dẫn đến việc xa rời đức tin tôn giáo, phá bỏ truyền thống gia đình và xã hội.

Trong khi những người cấp tiến tin vào kế hoạch hóa gia đình, thì người bảo thủ lập luận việc phá thai khiến nước Mỹ bị lão hóa phải nhận thêm di dân, càng đông di dân càng hủy hoại giá trị truyền thống của người Mỹ.

Vào năm 1995, bà Norma McCorvey người tạo ra án lệ Roe v. Wade trở thành một tín hữu Tin Lành, bà nhìn nhận khi còn trẻ bị hoàn cảnh đưa đẩy dẫn đến án lệnh này.

Bà McCorvey rất hối hận nên đã trở thành một nhà hoạt động chống phá thai, bà đã từng điều trần trước Quốc Hội chống lại việc phá thai.

Phán quyết đổi chiều…

Vào đầu tháng 6/2019, Tối cao Pháp viện Mỹ bất ngờ ủng hộ một điều luật của tiểu bang Indiana là tất cả các bào thai dù bị sẩy thai hoặc phá thai đều phải được chôn cất hoặc hỏa táng.

Quyết định này được xem là bước đầu công nhận bào thai không phải là chất thải y tế, mà là con người khi mất phải được đối xử trang nghiêm.

Khi đã xem bào thai là con người, bước kế tiếp là bào thai có quyền được sống được hưởng mọi thứ quyền mà công dân Hoa Kỳ được hưởng.

Nhưng các thẩm phán Tối cao Pháp viện cẩn thận đưa ra một phán quyết khác là trong một số trường hợp phụ nữ ở tiểu bang Indiana tiếp tục có quyền phá thai.

Người có tín ngưỡng ủng hộ ông Trump

Tổng thống Trump chống lại việc phá thai, nhưng lại đồng ý trong trường hợp người phụ nữ bị hãm hiếp, hay loạn luân, hay để bảo vệ cuộc sống của người mẹ, người phụ nữ có quyền phá thai.

Mặc dù, quan điển này không được giới chống phá thai đồng ý, nhưng họ đều biết chính nhờ ông Trump đã bổ nhiệm 2 thẩm phán bảo thủ nên mới có được kết quả nói trên.

Ngay sau đó đã có tới mười tiểu bang ban hành các quy định phá thai và cấm phá thai nhằm thách thức Tối cao Pháp viện phải xét lại quyền phá thai.

Con số phá thai đã giảm rất nhiều, nhiều phòng khám phá thai đã phải đóng cửa, tiểu bang Missouri không có phòng khám phá thai nào…

Theo khảo sát được Democracy Institute/Sunday Express công bố ngày 14/7/2020, đa số người Mỹ có tín ngưỡng ủng hộ Tổng thống Trump tái đắc cử.

Đặc biệt, 90% người theo Công giáo Phúc âm (Evangelical Christians) bày tỏ ủng hộ ông Trump, chỉ có 8% nói họ sẽ bỏ phiếu cho ông Joe Biden.

56% người theo Tin lành ủng hộ ông Trump, 42% bỏ phiếu cho ông Biden.

Còn người theo Công giáo Roma 52% ủng hộ ông Trump, 44% ủng hộ ông Biden.

Ông Biden nhận được sự ủng hộ của đa số người theo Do Thái giáo (61%) và những người vô thần (90%).

Xóa bỏ chủ nghĩa tư bản …

Ngày 9/7/2020, ông Joe Biden, ứng cử viên đảng Dân chủ, tại Dunmore, tiểu bang Pennsylvania đã công khai kế hoạch tranh cử Tổng thống trong đó có việc "chấm dứt kỷ nguyên chủ nghĩa tư bản cổ đông" (era of shareholder capitalism).

Ông cho biết sẽ thay thế bằng một hệ thống quản trị xí nghiệp dựa trên quyền lực của các nghiệp đoàn lao động và dựa trên các cộng đồng người da đen, da màu và người Mỹ bản địa.

Ông định mức lương tối thiểu 15 Mỹ kim một giờ và dự định tăng thuế thu nhập công ty từ mức thuế 21% hiện nay lên 28%, trở lại mức thuế thời Tổng thống Obama.

Việc Tổng thống Trump vào năm 2017 giảm thuế công ty xuống còn 21%, đã vực dậy nền kinh tế Mỹ, giảm thất nghiệp đến mức thấp nhất trong vòng mấy chục năm, nhất là giảm thất nghiệp trong cộng đồng người Mỹ gốc da đen.

Những chính sách của ông Biden tương tự với ý tưởng của Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, một người cực tả, có lập trường đối nghịch với thành phần bảo thủ kinh tế những người tin vào kinh tế tự do, chính phủ không can thiệp vào hoạt động xí nghiệp, giảm thiểu thuế công ty.

Bảo thủ chống chủ nghĩa xã hội

Hai thí dụ trong bài nói lên sự khác biệt về xã hội và kinh tế giữa thành phần bảo thủ và thành phần cấp tiến theo xã hội chủ nghĩa tại Mỹ.

Ngay từ thời Tổng thống John F. Kennedy (1961-63), những cuộc tranh cử Tổng thống và tranh cử giữa kỳ tại Mỹ, đều là những cuộc giao đấu chính trị giữa hai khuynh hướng bảo thủ và xã hội.

Những đề tài chính trị khác, như bình đẳng giới tính, bình đẳng sắc tộc, bảo vệ môi trường, toàn cầu hóa, thương mãi Mỹ-Trung, mở cửa phục hồi kinh tế sau đại dịch…, sẽ là những đề tài tranh cãi giữa các ứng cử viên trong cuộc tranh cử 2020 sắp tới.

Cuối cùng khối cử tri trung dung, thầm lặng quan sát, cân nhắc và quyết định kết quả cuộc bầu cử.

Nguyễn Quang Duy

Melbourne, Úc Đại Lợi, 17/07/2020

Liệu Donald Trump có đe dọa dân chủ Mỹ ?

Võ Ngọc Ánh, 12/07/2020

Có nhiều dấu hiệu cho thấy Tổng Thống Donald Trump đang làm xói mòn nền dân chủ Mỹ.

Sáng ngày 9/2, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ đã phán quyết rằng Tổng Thống Trump phải trình bản khai thuế cá nhân của ông cho tòa án New York.

Ông John Roberts, Chánh án Tòa tối cao đã khẳng định, Tổng thống không đứng trên luật pháp.

"Hôm nay chúng tôi tái xác nhận nguyên tắc, Tổng thống không được miễn khỏi trát tòa hình sự của tiểu bang đòi hỏi những giấy tờ cá nhân và cũng không được hưởng tiêu chuẩn cao hơn".

Ngay sau khi phán quyết này được đưa ra, ông Trump đã tự biến mình trở thành nạn nhân sau nhiều loạt tweet.

Khác với những Tổng thống tiền nhiệm trước đó, Tổng thống thứ 45 của Mỹ luôn tìm mọi cách với quyền lực Tổng thống trong tay để không công khai hồ sơ thuế cá nhân.

Nhiều câu hỏi được đặt ra. Tại sao ông Trump lại phải giấu hồ sơ thuế của mình? Phải chăng bên trong đó còn có những khuất tất mà báo chí đã nói nhiều trong thời gian qua?

Nền dân chủ Mỹ bị đe dọa bởi Tổng thống

Ông Trump đã nhiều lần tấn công vào nền tư pháp độc lập qua việc lên án những thẩm phán đã hủy bỏ các sắc lệnh hành pháp của ông.

Tháng trước Tòa án Tối cao đã phán quyết bác bỏ lệnh của ông Trump về việc hủy bỏ chương trình bảo vệ trẻ nhập cư lậu.

Ngay sau đó Trump phản ứng bằng loạt tweet cho rằng, "Các quyết định mang động cơ chính trị được đưa ra từ Tòa án Tối cao. Đây là những phát súng bắn vào mặt những ai tự hào mình là đảng viên Cộng hòa hoặc bảo thủ".

Ông Trump còn cho rằng : "Do tư pháp không ưa ông nên mới ra phán quyết vậy".

Hồi năm 2017, ông Trump cũng đe dọa, có nhiều lời lẽ thiếu xứng hợp với các thẩm phán chặn sắc lệnh hành pháp cấm nhập cư từ bảy nước có đông dân theo Hồi giáo.

Donald Trump luôn tỏ ra thân thiết và ngưỡng mộ các nhà độc tài trên khắp thế giới…

Trên cương vị Tổng thống, Trump liên tục cản trở sự điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller. Ông ngăn người ra làm chứng trong cuộc điều tra của Hạ viện.

Ông Trump dường như không nhận thức giới hạn quyền lực Tổng thống, nên đã có nhiều quyết định trái với luật pháp, hành động, phát biểu trái với nền dân chủ.

Ông chủ Nhà Trắng hiện nay, nhiều lần cáo buộc có gian lận trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2016, dù không đưa ra được bất kỳ bằng chứng nào. Các cuộc điều tra cũng không cho thấy điều ông nói là đúng.

Tổng thống thứ 45 của Mỹ không ngừng tấn công trực tiếp vào nền báo chí độc lập.

Trên Twitter, ông Trump liên tục gọi báo chí là "Kẻ thù của nhân dân", đòi bỏ tù phóng viên. Ông cáo buộc báo chí đưa tin, bình luận không có lợi cho ông bằng từ "fake news". Bất kể đó là những tờ báo hàng đầu của Mỹ như The New York Times, Washington Post, TIME, Newsweek, hay các cơ quan truyền thông như CNN, MSNBC.

Ngay cả Fox News, The Wall Street Journal của cánh hữu cũng không thoát khỏi sự chỉ trích của ông, nếu đăng trái ý ông.

Tính lưỡng đảng yếu tố đảm bảo sự cạnh tranh chính trị, giúp nước Mỹ chọn ra giải pháp tốt để điều hành quốc gia chưa bao giờ lại khó hòa giải như từ lúc ông Trump bước vào Nhà Trắng.

Tổng thống thứ 45 của Mỹ không tạo ra sự đoàn kết quốc gia. Thay vào đó ông liên tục tạo ra mâu thuẫn, khoét thêm chia rẽ đảng phái. Cựu Bộ trưởng quốc phòng James Mattis đã phải thốt lên rằng ông Trump, "Cố tình chia rẽ dân Mỹ".

Đòi dùng quân đội để đè bẹp biểu tình

Cuối tháng 5 và đầu tháng 6, nước Mỹ phải đối diện với những cuộc biểu tình chống bạo lực cảnh sát, kỳ thị chủng tộc. Phong trào "Black Lives Matters" bùng lên qua nhiều năm âm ỉ sau cái chết của George Floyd hôm 25/5.

Trước các cuộc biểu tình nổ ra trên khắp các thành phố lớn ở Mỹ, Tổng thống Donald Trump đã không xoa dịu sự căm phẫn của đám đông. Thay vào đó, ông đã đổ thêm dầu vào lửa khi đánh đồng đa số những người biểu tình ôn hoà với thiểu số những kẻ lợi dụng thời cơ đập phá hôi của.

"Những kẻ vô chính phủ chuyên nghiệp, những đám đông bạo lực, những kẻ cướp bóc, tội phạm, những kẻ bạo loạn". Đây là lời buộc tội của Tổng thống Trump về người biểu tình của phong trào "Black lives matter" vào tối ngày 1/6, tại Nhà Trắng.

Những ngày sau đó, Tổng thống thứ 45 của Mỹ tiếp tục đe dọa bắn, thả chó hung dữ, đến dùng vũ khí mạnh mẽ nhất để đè bẹp người biểu tình chống việc kỳ thị chủng tộc của cảnh sát.

Không dùng lại ở lời nói, vị Tổng thống thứ 45 của Mỹ đã nhanh nhảu lạm dụng quân đội để dập tắt các cuộc biểu tình tại thủ đô Washington. Lực lượng Vệ binh Quốc gia đã được điều động về thủ đô theo lệnh Tổng thống. Tuy nhiên sau đó đã phải rút đi do phản ứng của thị trưởng Muriel Bowser và công chúng.

Ông Trump đe dọa dùng bạo lực để đàn áp. Đòi đưa Vệ binh Quốc gia xuống "giải quyết" vấn đề nếu các thống đốc các tiểu bang và thị trưởng thành phố không nhanh chóng dẹp biểu tình.

Hành động đe dọa của ông Trump còn cho thấy một dấu hiệu lạm quyền của chính phủ liên bang đối với các tiểu bang.

Với những lời phát biểu, hành động của mình, ông Trump đã tấn công trực tiếp vào sự thực hành và biểu hiện của nền dân chủ Mỹ qua các cuộc biểu tình.

Cũng ông Trump trong hai tháng qua đã nhiều lần gây sức ép với các thống đốc tiểu bang mở cửa hoạt động trở lại bình thường và xem nhẹ việc lây lan của dịch bệnh.

Trước những lời nói, hành động của Tổng thống Donald Trump, ông Colin Powell cựu tướng bốn sao, và cựu Ngoại trưởng Mỹ đã phải lên tiếng "ông Trump đang rời xa Hiến pháp".

Vị Tổng thống thứ 45 của Mỹ đã có không ít cáo buộc, phát biểu gây sức mẻ ‘ngọn hải đăng’ các giá trị dân chủ của thế giới.

Cần trung thành với Trump hơn Hiến pháp

Không quá khó để thấy được trong thời gian nắm cương vị Tổng thống, ông Trump chỉ thích dùng người trung thành với ông hơn với Hiến pháp và lời thề công việc của họ. Những lời thề vốn dĩ đảm bảo tính chuẩn mực, trách nhiệm, khách quan, quy trình để kiểm soát công việc.

Bởi thế ngay khi vào Nhà Trắng, Donald Trump đã yêu cầu James Comey, Giám đốc FBI bày tỏ sự trung thành với ông. Nhưng chỉ vài tháng sau, ông Trump nhanh chóng loại bỏ Comey bằng người khác dễ bảo hơn. Thông tin sau đó cho thấy James Comey đã không làm theo mong muốn của Tổng thống.

Chưa có Tổng thống Mỹ nào sa thải, hoặc gây sức ép để sa thải, thay thế nhân sự nhiều như Donald Trump. Từ cố vấn, đến chuyên viên, bất kể ai, không làm vui lòng Trump, phản đối, hay gây bất lợi cho ông bằng sự thật, trách nhiệm công việc đều nhanh chóng bị mất chức.

Trong hơn ba năm, Trump đã sa thải hay ép từ chức hoặc buộc phải từ chức các cố vấn Michael Flynn, H.R. McMaster, Steve Bannon, John Bolton, Michael Flynn. Chánh văn phòng Nhà Trắng từ Reince Priebus, đến John Kelly và Mick Mulaney.

Việc thay đổi nhân sự ở Nhà Trắng của chủ nhân Trump, giống như nơi đây chỉ tuyển nhân viên tập sự.

Chưa hết một nhiệm kỳ, ông Trump đã một lần bổ nhiệm bộ trưởng Bộ Ngoại giao, hai lần thay bộ trưởng Bộ Quốc phòng, bốn lần thay Phát ngôn viên Nhà Trắng.

Tháng trước, Geoffrey Berman, người đứng đầu cuộc điều tra luật sư riêng của Donald Trump bị sa thải dưới sức ép của Tổng thống.

Ít nhất ba người làm chứng trong việc điều tra luận tội Donald Trump tại Thượng viện đã bị ông buộc thôi việc.

Thượng nghị sĩ Mitt Romney, sau khi bỏ phiếu kết tội ông Trump về "Tội lạm quyền" đã bị ông công kích nhiều lần. Bà Murkowski, Thượng nghị sĩ bang Alaska sau phát biểu, cân nhắc có nên ủng hộ Trump trong lần bầu cử tới hay không, liền bị Trump tấn công.

Ngược lại, Donald Trump bất chấp dư luận, đưa con gái Ivanka Trump và con rể Jared Kushner vào vị trí cố vấn cấp cao buộc nhiều người sừng sỏ phải nghe theo. Dù họ chưa hề có kinh nghiệm chính trị, hoặc các vị trí dân cử.

Do thiếu niềm tin, cần sự trung thành, Donald Trump đã dùng người nhà trong chính phủ, phá vỡ sự độc lập giữa công quyền và tư lợi, vốn là nền tảng dân chủ Mỹ xưa nay.

Phải chẳng Tổng thống Donald Trump đang phá vỡ nền dân chủ Mỹ trong cái tôi quá lớn cùng các toan tính, lợi lộc cá nhân, phe nhóm lên trên lợi ích quốc gia ?

Võ Ngọc Ánh

(12/07/2020)

*********************

Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ : không ai ở trên pháp luật - Tổng thống Trump phải nộp hồ sơ khai thuế cho Tòa án New York 

Với bẩy phiếu thuận và hai phiếu chống, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ vào ngày 9/7/2020, đã phán quyết rằng Tổng thống Trump phải trình bản khai thuế cá nhân của ông cho tòa án New York theo trát của tòa án này.

Chánh Án John G. Roberts Jr. thay mặt Tối cao Pháp viện nhận định rằng tổng thống, nhà lãnh đạo hành pháp, không đứng trên pháp luật. Ông viết nguyên văn như sau :

"Hôm nay chúng tôi tái xác nhận một nguyên tắc là tổng thống không tuyệt đối được miễn thi hành trát tòa hình sự của tiểu bang đòi hỏi những giấy tờ cá nhân và cũng không được hưởng tiêu chuẩn cao hơn".

Tất cả chín thẩm phán Tối cao Pháp viện đều đồng ý về một điểm là tất cả mọi người kể cả tổng thống đều bị chi phối bởi pháp luật. Những điều khác phán quyết của Tối cao Pháp viện không thống nhất với tỉ lệ 7-2. Hai thẩm phán bổ nhiệm bởi Tổng thống Trump là các ông Neil M. Gorsuch và Brett M. Kavanaugh bỏ phiếu thuận. Chỉ có hai thẩm phán bảo thủ bỏ phiếu chống là Clarence Thomas và Samuel A. Alito Jr.

Cuộc điều tra Trump Organization của Tòa án New York

Luật sư Cyrus R, Vance Jr. của khu tư pháp Mahattan District của New York nhận định rằng "Đây là một thắng lợi vô cùng lờn lao cho hệ thống tư pháp quốc gia và nguyên tắc lập quốc là - không môt ai, kể cả tổng thống - ở trên pháp luật. Cuộc điều tra của chúng tôi bị trì hoãn gần một năm vì vụ kiện này nay sẽ được tái tục".

Luật sư Vance đang điều tra xem Trump Organization có làm giả hồ sơ thương mại nhắm che đậy tiền trả hai phụ nữ - bao gồm cô đào cởi chuồng Stormy Daniels và người mẫu Playboy Karen McDougal - để ém nhẹm liên hệ của ông Trump với hai người này hay không.  Dùng tiền hay đe dọa để bịt miệng người khác là vi phạm luật bầu cử của Hoa Kỳ. Ông Trump từng phủ nhận những điều này.

Hai nhà báo Neal Katyal và Joshua A. Geltzer nhận định trên Washington Post rằng tổng thống thỉnh thoảng thua tại Tối cao Pháp viện nhưng chưa thấy người nào thảm bại như ông Donald Trump. Tối cao Pháp viện rõ ràng bác bỏ quan điểm của Tổng thống Trump và trường phái ủng hộ ông là tổng thống được bảo vệ hoàn toàn đối với những kiểm tra từ bên ngoài. Hồ sơ tài chánh mà ông Trump lâu nay cố gắng hết mình để dấu diếm, nay sớm hay muộn sẽ bị tiết lộ ra ngoài và có thể trước ngày bầu cử.  

Theo hai nhà báo,  đây là một chiến thắng rõ ràng và hoàn hảo của Luật sư Cyrus Vance Jr. và là một thất bại khủng khiếp của Tổng thống Trump và quan điểm phản dân chủ về chức vụ tổng thống của ông.

Tiến trình xét xử đại bồi thẩm đoàn (grand jury process) của tòa án New York sẽ được súc tiến nhanh chóng. Hồ sơ thuế của Tổng thống Trump có thể trình lên đại bồi thẩm đoàn để kết tội trong vài ngày hay vài tuần, nhưng không phải vài tháng. Vụ kiện của Luật sư Vance đã kéo dài vài năm, nhưng nay với phán quyết của Tối cao Pháp viện vào ngày 9/7/2020, vụ kiện này không còn gặp trở ngại nữa. Tối cao Pháp viện là cơ hội cuối cùng đối với Tổng thống Trump. Không may phán quyết của Tối cao Pháp viện mang lại bất lợi cho ông và báo hiệu những ngày đen tối sắp tới đối với cá nhân Tổng thống Trump.

Vào năm vừa qua, ProPublica có trụ sở đặt tại thành phố New York, đã khám phá hai hồ sơ khai thuế liên quan đến tài sản ở thành phố này có nhiều điểm mâu thuẫn của Tổng thống Trump. Một hồ sơ để trả thuế và một hồ sơ để vay tiền.  Theo ProPublica đây có thể là dấu hiệu của sự gian lận (financial fraud) qua sự phân tách của các chuyên viên về bất động sản. Những khác biệt về những con số làm cho tài sản của ông Trump tăng giá trị hơn đối với những cơ quan cho mượn tiền và làm giảm giá trị xuống đối với các cơ quan thuế vụ.

Điều tra và Hạ viện

Trong một vụ kiện khác liên quan đến trát của Hạ viện Hoa Kỳ, Tối cao Pháp viện trả lại hồ sơ cho các tòa dưới vì có vấn đề liên quan đến sự phân quyền giữa hành pháp và lập pháp.

Đây là tin bất hạnh cho Donald Trump vì những hậu qua tại hại nếu thuế của ông được công khai hóa hoặc ít ra được các cơ quan điều tra tội phạm phân tách.  Tối cao Pháp viện củng cố quyền điều tra của Quốc hội tuy nhiên quyền điều tra không phải là vô hạn. Khi cần tài liệu cá nhân của tổng thống cần phải cụ thể và rõ ràng.

Cuộc điều tra của Quốc hội rộng lớn hơn tòa án New York. Ba tiểu ban của Hạ viện đang thu thập hồ sơ tài chánh của Tổng thống Trump để điều tra rửa tiền của Nga và ảnh hưởng của nước ngoài đối với ông Trump. Hạ viện đòi tài liệu của bẩy cơ quan kinh doanh cũng như những chương mục cá nhân của Tổng thống Trump và ba người con lớn.

Tổng thống Donald Trump tỏ vẻ tức giân về hai phán quyết của Tối cao Pháp viện. Ông nghĩ là Tối cao Pháp viện không công bằng với ông hay chính quyền của ông và ông trở thành nạn nhân của áp bức chính trị (political persecution).

Kể từ đầu thập niên 1970, tất cả các tổng thống Hoa Kỳ, kể cả ông Richard Nixon, và một số phó tổng thống, đều tự nguyện công khai hóa hồ sơ khai thuế cá nhân mặc dù luật pháp không bắt buộc. Tổng thống Gerald Ford không phổ biến toàn bộ hồ sơ khai thuế nhưng ông công khai hóa bản tóm tắt 10 năm thuế bao gồm tổng số lợi tức, lợi tức phải đóng thuế, những phần được miễn thuế và tiền thuế đã trả.

Tong thời gian tranh cử 2016, ông Donald Trump hứa sẽ công khai hóa hồ sơ thuế vào 2015 nhưng cho tới nay ông vẫn thất hứa. Sau khi nhậm chức tổng thống, ông quyết định duy trì quyền sở hữu về kinh doanh quốc tế. Do đó, hồ sơ thuế của ông là nguồn cung cấp tin tức về giao dịch của ông với những cơ sở làm ăn ở các nơi trên thế giới.  Ông hi vọng tranh chấp về hồ sơ thuế của ông đưa lên Tối cao Pháp viện ông sẽ thắng vì năm thẩm pháp bảo thủ do các tổng thống Cộng hòa bổ nhiệm chiếm đa số. Tuy nhiên cả hai thẩm phán do ông bổ nhiệm và chánh án Tối cao Pháp viện cũng bỏ phiếu chống lại ước vọng của Tổng thống.

Tổng thống Trump thường rêu rao rằng ông không công khai hóa hồ sơ khai thuế được vì hồ sơ này đang được sở thuế IRS kiểm tra. Tuy nhiên không có luật nào cấm ông phổ biến hồ sơ thuế của ông dù đang bị kiểm tra. Trong khi đó, ông Joe Biden đã công khai hóa hồ sơ thuế trong 21 năm theo truyền thống của tất cả các ứng cử viên tổng thống trong thời gian gần đây ngoại trừ Donald Trump.  Với hành động phổ biến hồ sơ thuế, ông Biden đã đẩy Tổng thống Trump vào ngõ cụt và khó xử.

Bà Nancy Pelosi, Chủ tịch Hạ viện và chủ tịch các tiểu ban điều tra ca ngợi phán quyết của Tối cao Pháp viện như một chiến thắng và là một biểu thị cho thấy là tổng thống không ở trên pháp luật.

Tuy nhiên Dân biểu Lloyd Doggest (Dân chủ, Texas), một thành viên của Ways and Means Committee tuyên bố rằng "Tổng thống Trump bị đánh bại về ý niệm ở trên pháp luật. Nhưng ông ở ngoài vòng pháp luật cho tới sau tháng 11. Ông không có thể thoát khỏi luật pháp, nhưng vượt qua được giới hạn thời gian". Với phán quyết thứ hai của Tối cao Pháp viện, những cuộc điều tra của Hạ viện sẽ bị trì hoãn thêm một thời gian nữa vì chưa thể có hồ sơ thuế của Tổng thống Trump trong lúc này.

Vụ điều tra của Hạ viện sẽ cần thêm thời gian. Tuy nhiên Vụ điều tra của tòa án New York với phán quyết của Tối cao Pháp viện sẽ có thể mang lại kết quả sớm trước ngày bầu cử 3/11/2020. Cử tri nào lại muốn bỏ phiếu cho một ứng cử viên rất có thể bị kết tội và phải chịu lãnh án hình sự ngay trước hay sau ngày bầu cử.

Tin giờ chót cho hay sau khi Tối cao Pháp viện ra phán quyết, Chánh án Victor Marrero của Tòa án New York đã cho các luật sư của Tổng thống Trump một tuần lễ để một lần nữa có cơ hội thách thức trát của tòa án đòi hồ sơ thuế của ông Trump. Phe nguyên đơn đã tìm mọi cách để trì hoãn trát của tòa từ cuối tháng 8/2019 đến nay.

Kết luận

Vào tháng 10/2019, trong khi vụ luận tội Tổng thống Trump còn đang sôi động, tôi đã viết bài bình luận với tựa đề "Thuế : Cơn ác Mộng của Tổng thống Trump" được phổ biến trên một số báo và mạng tin tức trong đó có Hoa Thịnh Đốn Việt Báo, Dân Luận, Nhân Quyền, Đối Thoại,… Thuế mới là cái máy chém đối với Tổng thống Trump. Thượng viện Cộng hòa đã cứu ông trong vụ luận tội nhưng phải bó tay trước vụ hồ sơ thuế.

Chúng ta đang chứng kiến một giai đoạn lịch sử đen tối trong thời cận đại của Hoa Kỳ. Chính trị ảnh hưởng đến mọi giới, mọi sinh hoạt trong xã hội. Hãy thận trọng dùng lá phiếu cử tri vào 3/11 sắp tới. 

Nguyễn Quốc Khải

(11/07/2020)

Liệu Donald Trump có đe dọa dân chủ Mỹ ?

Võ Ngọc Ánh, 12/07/2020

Có nhiều dấu hiệu cho thấy Tổng Thống Donald Trump đang làm xói mòn nền dân chủ Mỹ.

111111111111111111

Sáng ngày 9/2, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ đã phán quyết rằng Tổng Thống Trump phải trình bản khai thuế cá nhân của ông cho tòa án New York.

Ông John Roberts, Chánh án Tòa tối cao đã khẳng định, Tổng thống không đứng trên luật pháp.

"Hôm nay chúng tôi tái xác nhận nguyên tắc, Tổng thống không được miễn khỏi trát tòa hình sự của tiểu bang đòi hỏi những giấy tờ cá nhân và cũng không được hưởng tiêu chuẩn cao hơn".

Ngay sau khi phán quyết này được đưa ra, ông Trump đã tự biến mình trở thành nạn nhân sau nhiều loạt tweet.

Khác với những Tổng thống tiền nhiệm trước đó, Tổng thống thứ 45 của Mỹ luôn tìm mọi cách với quyền lực Tổng thống trong tay để không công khai hồ sơ thuế cá nhân.

Nhiều câu hỏi được đặt ra. Tại sao ông Trump lại phải giấu hồ sơ thuế của mình? Phải chăng bên trong đó còn có những khuất tất mà báo chí đã nói nhiều trong thời gian qua?

Nền dân chủ Mỹ bị đe dọa bởi Tổng thống

Ông Trump đã nhiều lần tấn công vào nền tư pháp độc lập qua việc lên án những thẩm phán đã hủy bỏ các sắc lệnh hành pháp của ông.

Tháng trước Tòa án Tối cao đã phán quyết bác bỏ lệnh của ông Trump về việc hủy bỏ chương trình bảo vệ trẻ nhập cư lậu.

Ngay sau đó Trump phản ứng bằng loạt tweet cho rằng, "Các quyết định mang động cơ chính trị được đưa ra từ Tòa án Tối cao. Đây là những phát súng bắn vào mặt những ai tự hào mình là đảng viên Cộng hòa hoặc bảo thủ".

Ông Trump còn cho rằng : "Do tư pháp không ưa ông nên mới ra phán quyết vậy".

Hồi năm 2017, ông Trump cũng đe dọa, có nhiều lời lẽ thiếu xứng hợp với các thẩm phán chặn sắc lệnh hành pháp cấm nhập cư từ bảy nước có đông dân theo Hồi giáo.

222222222222222222

Donald Trump luôn tỏ ra thân thiết và ngưỡng mộ các nhà độc tài trên khắp thế giới…

Trên cương vị Tổng thống, Trump liên tục cản trở sự điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller. Ông ngăn người ra làm chứng trong cuộc điều tra của Hạ viện.

Ông Trump dường như không nhận thức giới hạn quyền lực Tổng thống, nên đã có nhiều quyết định trái với luật pháp, hành động, phát biểu trái với nền dân chủ.

Ông chủ Nhà Trắng hiện nay, nhiều lần cáo buộc có gian lận trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2016, dù không đưa ra được bất kỳ bằng chứng nào. Các cuộc điều tra cũng không cho thấy điều ông nói là đúng.

Tổng thống thứ 45 của Mỹ không ngừng tấn công trực tiếp vào nền báo chí độc lập.

Trên Twitter, ông Trump liên tục gọi báo chí là "Kẻ thù của nhân dân", đòi bỏ tù phóng viên. Ông cáo buộc báo chí đưa tin, bình luận không có lợi cho ông bằng từ "fake news". Bất kể đó là những tờ báo hàng đầu của Mỹ như The New York Times, Washington Post, TIME, Newsweek, hay các cơ quan truyền thông như CNN, MSNBC.

Ngay cả Fox News, The Wall Street Journal của cánh hữu cũng không thoát khỏi sự chỉ trích của ông, nếu đăng trái ý ông.

Tính lưỡng đảng yếu tố đảm bảo sự cạnh tranh chính trị, giúp nước Mỹ chọn ra giải pháp tốt để điều hành quốc gia chưa bao giờ lại khó hòa giải như từ lúc ông Trump bước vào Nhà Trắng.

Tổng thống thứ 45 của Mỹ không tạo ra sự đoàn kết quốc gia. Thay vào đó ông liên tục tạo ra mâu thuẫn, khoét thêm chia rẽ đảng phái. Cựu Bộ trưởng quốc phòng James Mattis đã phải thốt lên rằng ông Trump, "Cố tình chia rẽ dân Mỹ".

Đòi dùng quân đội để đè bẹp biểu tình

Cuối tháng 5 và đầu tháng 6, nước Mỹ phải đối diện với những cuộc biểu tình chống bạo lực cảnh sát, kỳ thị chủng tộc. Phong trào "Black Lives Matters" bùng lên qua nhiều năm âm ỉ sau cái chết của George Floyd hôm 25/5.

Trước các cuộc biểu tình nổ ra trên khắp các thành phố lớn ở Mỹ, Tổng thống Donald Trump đã không xoa dịu 

Tòa án tối cao Mỹ cho phép New York đòi Donald Trump nộp bản khai thuế (RFI, 10/07/2020)

Một thất bại đối với tổng thống Donald Trump : Tòa án Tối cao Hoa Kỳ ngày 09/07/2020 quyết định rằng công tố viên New York có quyền đòi hỏi bản khai thuế của ông Trump.

Trụ sở Tòa án Tối cao Mỹ tại Washington ngày 03/05/2020. Reuters - Will Dunham

Tuy nhiên cơ quan tư pháp cao nhất nước Mỹ vẫn tạm thời ngăn không cho Hạ Viện tiếp cận các tài liệu về tài chính của ông chủ Nhà Trắng.

Yêu cầu của công tố viên Cyrus Vance được đưa ra trong khuôn khổ cuộc điều tra về vụ một nữ diễn viên phim khiêu dâm nhận tiền để giữ im lặng về quan hệ với ông Trump trước đó.

Từ Washington, thông tín viên Anne Corpet tường trình :

 "Không có một công dân nào và ngay cả tổng thống có thể tránh né việc cung cấp các tài liệu trong trường hợp bị điều tra hình sự" - Tòa án Tối cao quyết định như trên. Nhưng cơ quan tư pháp tối cao của nước Mỹ vẫn cho phép ông Donald Trump phản biện trước tòa, việc này có thể kéo dài nhiều tháng. Tuy nhiên tổng thống vẫn đòi hỏi phải được quyền miễn trừ toàn bộ. Ông tức giận, tố cáo một quyết định mang ý đồ chính trị.

Ông Donald Trump tuyên bố : "Đó là một cuộc săn đuổi phù thủy mang tính chính trị, chưa từng thấy bao giờ. Một cuộc săn phù thủy đơn thuần, một trò dàn dựng hoàn toàn chính trị. Trò săn phù thủy này vẫn tiếp tục, và nó đã bắt đầu từ trước khi tôi đặt chân vào đây, khi Obama, Biden và những người khác dọ thám chiến dịch tranh cử của tôi một cách bất hợp pháp".

Trong phán quyết thứ nhì, tòa tối cao không chấp nhận đòi hỏi của Hạ Viện do phe Dân Chủ chiếm đa số - yêu cầu tổng thống Donald Trump phải cung cấp các bản khai thuế - mà chuyển xuống các tòa án cấp thấp hơn. Như vậy các bí mật về tài chính của ông Donald Trump chắc chắn sẽ không bị tiết lộ trước kỳ bầu cử tổng thống.

Joe Biden hứa bơm 700 tỉ đô la vào nền kinh tế nếu đắc cử

Trong khi đó đối thủ của ông Trump hôm qua trình bày một kế hoạch tái thúc đẩy đầy tham vọng với 700 tỉ đô la. Cựu phó tổng thống Joe Biden, đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò, muốn tung cú đòn lớn sau ba tháng chật vật với chiến dịch tranh cử trong đại dịch.

Kế hoạch "Build Back Better" (Tái thiết tốt hơn) của Biden dành 400 tỉ đô la để mua sản phẩm và thiết bị nhằm hiện đại hóa hạ tầng, tái lập kho dự trữ để bảo đảm an toàn ; và 300 tỉ đô la cho nghiên cứu phát triển, sáng tạo công nghệ. Chương trình này hy vọng giúp 18 triệu người thất nghiệp vì dịch virus corona tìm được chỗ làm, đồng thời tạo thêm 5 triệu việc làm mới nhờ đầu tư công ồ ạt trong 4 năm.

Ông bảo đảm tiền từ ngân sách Nhà nước sẽ được dùng để mua hàng Mỹ và hỗ trợ công ăn việc làm của người Mỹ. Để tài trợ cho kế hoạch và giữ chân sản xuất tại Mỹ, Joe Biden dự kiến tăng gấp đôi thuế lợi tức với các công ty đặt ở nước ngoài. Đưa sản xuất trở về nước, chống lại thương mại bất công với Mỹ : Joe Biden sử dụng cùng một lý lẽ đã giúp Donald Trump chiến thắng năm 2016, nhưng theo Biden thì ông Trump "là một người tệ hại để lãnh đạo đất nước".

Thụy My

*******************

Covid-19 : Châu Mỹ lún sâu vào vực thẳm (RFI, 10/07/2020)

Thêm hơn 65.000 ca lây nhiễm virus corona trong một ngày tại Mỹ, hệ thống y tế tại Panama "vỡ trận", quyền tổng thống Bolivia dương tính với Covid-19.

Hệ thống bệnh viện ở Panama được cho là bị "vỡ trận". Một khoa hồi sức cấp cứu tại bệnh viện Dr. Arnulfo Arias Madrid Hospital, Panama ngày 04/07/2020. AFP - LUIS ACOSTA

Tính đến 8 giờ 30 tối ngày 09/07/2020, Mỹ ghi nhận thêm 65.500 ca dương tính với virus corona và 1.000 bệnh nhân tử vong, theo thẩm định của đại học Johns Hopkins. Trên toàn quốc, nước Mỹ đã có tổng cộng 3,11 triệu người bị nhiễm.

Bác sĩ Anthony Fauci, cố vấn y tế của Nhà Trắng, nói đến "tình trạng rất khó khăn" của nước Mỹ trước dịch Covid-19. Ông mạnh mẽ chỉ trích các biện pháp dỡ bỏ phong tỏa bất cẩn, và các quyết định "xem thường tất cả những khuyến nghị". Trả lời báo The Hill qua cầu truyền hình, giám đốc Viện Dị ứng và Các bệnh truyền nhiễm quốc gia Hoa Kỳ cho rằng "các bang phải tạm ngừng tiến trình xóa bỏ các biện pháp phong tỏa" và điều đó không có nghĩa là phải "đóng cửa hoàn toàn" các sinh hoạt trên toàn quốc.

Mặc dù số ca nhiễm virus corona tại Mỹ tăng lên từ kỷ lục này đến kỷ lục khác, tổng thống Trump cho đến hôm 09/7 vẫn khẳng định là tình hình đã khả quan hơn và số bệnh nhân tăng mạnh nhờ Mỹ cho xét nghiệm ồ ạt.

Nam Mỹ ʺvỡ trậnʺ

Sát cạnh với Hoa Kỳ, hôm 09/07/2020 cũng là ngày Mêhicô có số bệnh nhân cao nhất từ đầu mùa dịch với thêm 7.280 ca được phát hiện trong một ngày. Trên tổng số 127 triệu dân, Mêhicô sắp chạm ngưỡng 290.000 ca nhiễm và đã có 33.526 người tử vong. Mêhicô đứng thứ 5 trên thế giới về thiệt hại nhân mạng.

Trong khi đó hệ thống y tế Panama đã bị quá tải. Với vỏn vẹn 4 triệu dân, quốc gia này có lúc đã ghi nhận thêm hơn 1.000 ca dương tính với virus corona trong một ngày. Bác sĩ David Villalobos, giám đốc khoa cấp cứu tại thủ đô Panama báo động "hệ thống y tế nước này đã hoàn toàn sụp đổ. Không còn một bệnh viện nào ở thủ đô có thể đón nhận thêm bệnh nhân".

Tại La Paz, quyền tổng thống Bolivia bà Jeanine Anez ngày 09/07/2020 cho biết bị nhiễm Covid-19, hiện tại sức khỏe vẫn tốt. Ba thành viên trong nội các cũng đã bị nhiễm bệnh. Sau tổng thống Brazil, Jair Bolsonaro, bà Jeanine Anez là lãnh đạo Nam Mỹ thứ nhì dương tính với virus corona chủng mới. Brazil tính đến ngày 10/07/2020 đã có hơn 69.000 bệnh nhân tử vong và hơn 1,75 triệu người bị nhiễm virus corona.

Thanh Hà

*********************

Virus corona : Số ca nhiễm tại Mỹ vượt ngưỡng 3 triệu (RFI, 09/07/2020)

Dịch virus corona tiếp tục lây lan ngoài tầm kiểm soát của chính quyền Mỹ. Đã có hơn 60 nghìn ca nhiễm Covid-19 trong vòng 24 giờ, nâng tổng số ca nhiễm từ đầu dịch vượt qua ngưỡng 3 triệu người. Tổng số các ca tử vong là 132.000 người. Trên đây là thống kê do hãng tin Reuters thực hiện cuối ngày 08/07/2020, trên cơ sở những dữ liệu chính thức.

Người dân đeo khẩu trang xếp hàng trước một thương xá, tại Edgewater, New Jersey, Hoa Kỳ ngày 08/07/2020. Reuters - Mike Segar

Theo số liệu báo cáo của các bang, 42 bang trên 50 bang của Hoa Kỳ có số ca nhiễm mới hàng ngày tăng. Riêng các bang như Tennessee và Utah có số ca nhiễm hàng ngày bùng phát mạnh. Trong khi đó, tổng thống Donald Trump tiếp tục vận động tranh cử với các cuộc mít tinh lớn. Đại diện cơ quan y tế của Tulsa (bang Oklahoma) cho rằng dường như cuộc tập hợp vận động tranh cử của tổng thống tại thành phố này hồi tháng trước đã góp phần làm gia tăng số ca nhiễm mới trong những ngày qua.

Ngày 08/07, hai trường đại học danh tiếng của Mỹ Harvard và Massachusetts Institute of Technology (MIT) cho biết sẽ khởi kiện việc bộ An Ninh Nội Địa dự kiến trục xuất khỏi Hoa Kỳ các sinh viên nước ngoài phải theo học từ xa toàn bộ chương trình vào năm học tới.

Thông tín viên RFI tại Washington, Anne Corpet, giải thích :

"Để bảo đảm visa sinh viên không cấp cho những người đến Mỹ chỉ để tìm việc làm, luật bắt buộc các sinh viên nước ngoài phải trực tiếp dự các khóa học đã đăng ký. Ngoại lệ được chấp nhận cho sáu tháng đầu năm nay vì dịch Covid-19, nhưng chính phủ chiếu theo luật trên dự kiến trục xuất tất cả các sinh viên theo học toàn bộ từ xa vào đầu năm học tới. Harvard và MIT cho rằng đã được thông báo quá trễ và gọi đây là quyết định độc ác.

Leo Fresco, luật sư chuyên về di dân, lý giải : Thí dụ bạn là người Trung Quốc hay Ấn Độ, là sinh viên, vì lý do y tế, bạn phải giữ cách ly, làm sao bạn có thể rời khỏi Mỹ, đi bằng máy bay mà không bị đau ốm ? Có nhiều vấn đề tiềm ẩn và vì lẽ đó mà có chuyện kiện cáo. Các trường đại học phàn nàn là không có ngoại lệ nào được dự kiến khi họ được thông báo rằng tất cả các sinh viên theo học từ xa sẽ phải rời khỏi nước Mỹ.

Thách thức còn là vấn đề tài chính của các trường đại học Mỹ. Các sinh viên nước ngoài thường phải trả học phí rất cao và sự có mặt của họ góp phần đáng kể cho ngân sách của các trường ở Mỹ. Riêng ở Harvard và MIT đã có 9.000 sinh viên nước ngoài trên tổng số hơn một triệu ở cả nước Mỹ".

Anh Vũ

Bầu cử Tổng thống Mỹ : Tập Cận Bình "giơ cả hai tay" ủng hộ Donald Trump

Quan hệ Mỹ - Trung vẫn luôn thu hút sự quan tâm của báo Pháp. Đáng chú ý là bài viết của cây bút thời luận nổi tiếng Alain Frachon trên Le Monde : "Tập Cận Bình bỏ phiếu ủng hộ Donald Trump". Ủng hộ phe Cộng hòa trong kỳ bầu cử tổng thống Mỹ gần như đã trở thành truyền thống của Đảng cộng sản Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Trung Quốc, ngày 09/11/2017. AP - Andrew Harnik

Theo cây bút thời luận Alain Frachon, đó không chỉ là nhằm tôn vinh việc tổng thống Richard Nixon (1913-1994) bình thường hóa quan hệ Mỹ - Trung với Mao Trạch Đông, không chỉ là vì đảng Cộng hòa thường ít "lên lớp" Trung Quốc về nhân quyền hơn so với phe Dân chủ Mỹ, mà chủ yếu vì đảng Cộng hòa nói chung thực tế hơn trong chính sách đối ngoại, nhất là về việc làm thế nào để thu được nhiều lợi nhuận.  

Đối với kỳ bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11/2020 cũng vậy. Theo Alain Frachon, Đảng cộng sản Trung Quốc sẽ "giơ cả hai tay" ủng hộ Donald Trump. Mặc dù ông Trump là nguyên thủ Mỹ đầu tiên tiến hành một cuộc chiến tranh thương mại chống Trung Quốc, đối đầu trực diện với Bắc Kinh thông qua các biện pháp tăng thuế quan, tố cáo chính sách cạnh tranh bất bình đẳng về thương mại và tấn công mạng của Trung Quốc… nhưng điều đáng nói là cách hành động của Trump không mang lại gì đáng kể cho Mỹ. Bắc Kinh vẫn có thể "ăn miếng trả miếng". Và trong bối cảnh kinh tế khó khăn, hồi tháng Giêng 2020, hai bên đã "tạm đình chiến".

Mặc dù phe của tổng thống Trump sau đó lại tiến hành "chiến dịch cuồng loạn bài Trung Quốc", coi tất cả đều là lỗi của Bắc Kinh : thủ phạm gây ra cuộc khủng hoảng Covid-19 đè nặng lên nền kinh tế Mỹ. Thế nhưng, đối với Trung Quốc, tổng thống Trump có hai "phẩm chất" quan trọng : không nhất quán và thiếu năng lực.

Biết đánh vào "cái tôi" rất lớn của nguyên thủ Mỹ, khi đón tiếp tổng thống Mỹ tại Bắc Kinh hồi tháng 11/2017, chủ tịch Trung Quốc đã hết lời tâng bốc ông Trump và giành được sự biết ơn của tổng thống Mỹ. Donald Trump gọi Tập Cận Bình là "chủ tịch vĩ đại nhất trong lịch sử Trung Quốc" và "nể nang", không đả động đến hồ sơ nhân quyền.

Nhưng Trump còn mang lại một lợi thế khác cho Bắc Kinh : ông Trump một mình tiến hành chính sách chống Trung Quốc, đối xử trịch thượng, coi thường hoặc chê bai các đồng minh Châu Âu và Châu Á. Nếu Joe Biden làm tổng thống, ông ấy sẽ làm điều ngược lại. Khi xác định và áp dụng chính sách đàm phán cứng rắn với Trung Quốc, đảng Dân chủ sẽ tìm kiếm sự hỗ trợ. Một cựu thành viên của phái đoàn đàm phán thương mại của Trung Quốc gần đây nói với Bloomberg là việc ông Biden trở thành tổng thống sẽ nguy hiểm hơn cho Trung Quốc bởi ông ấy sẽ hợp tác với các đồng minh của Hoa Kỳ, trong khi Donald Trump thì phá hủy các liên minh.  

Còn đối với công luận Trung Quốc, những phát biểu của ông Trump trong cuộc chiến chống Trung Quốc, chiến lược hung hăng bài Trung Quốc càng cho thấy Bắc Kinh có lý khi nói là phương Tây thù hằn Trung Quốc. Trump còn phục vụ cho công tác tuyên truyền của Đảng cộng sản Trung Quốc bằng cách làm suy yếu nền dân chủ Mỹ. Trong cuộc chiến của Trung Quốc nhằm hạ thấp nền dân chủ tự do và hợp pháp hóa chế độ chính trị chuyên chế, nước Mỹ dưới thời Donald Trump với hệ thống y tế suy yếu, xã hội tổn thương do phân biệt chủng tộc… như vậy đã mang lại một lợi thế lớn cho Bắc Kinh.

Hồng Kông : Lòng quyết tâm và nỗi sợ hãi

Được phát hành từ chiều hôm qua, Le Monde đặc biệt quan tâm đến hồ sơ Hồng Kông. Tờ báo chạy tựa "Hồng Kông : Những người biểu tình thách thức, bất chấp lệnh cấm".  Ở các trang trong, Le Monde giới thiệu 2 bài viết xoay quanh sự kiện Trung Quốc áp đặt luật an ninh quốc gia mới đối với Hồng Kông.

Trong bài viết "Lòng quyết tâm và nỗi sợ ở Hồng Kông", thông tín viên của báo Le Monde cho biết những người tham gia phong trào đấu tranh ở đặc khu hành chính vẫn muốn tiếp tục cuộc chiến chống chính quyền Bắc Kinh, nhưng tìm cách xóa bỏ mọi dấu vết, từ danh sách người liên lạc trên điện thoại di động, lịch sử tìm kiếm, ảnh lưu trữ, đến vứt bỏ những bộ trang phục đã mặc khi đi biểu tình… để tránh bị lực lượng an ninh truy tìm.

Một nhà tranh đấu, hiện giờ đang ở nước ngoài, nhấn mạnh luật mới thật đáng sợ, nhưng người dân Hồng Kông phải trung thành với các giá trị của mình và phải tìm ra các phương tiện mới để chống lại luật an ninh mới. Nhiều người trong ngày 01/07 vẫn đi làm bình thường, coi như không có gì xảy ra, nhưng trong thâm tâm họ tìm cách ủng hộ phong trào tranh đấu. Đối với người dân Hồng Kông, giờ quan trọng nhất là tránh bị tống giam vào tù, tránh được càng lâu thì càng tốt và phải đặc biệt thận trọng. Còn về phản ứng của quốc tế, Le Monde nhận định, Anh và Mỹ là những nước có phản ứng gay gắt nhất.  

Quyền năng tối thượng của Đảng cộng sản Trung Quốc tại Hồng Kông

"Không hẹn mà gặp", trên trang nhất Libération cũng đăng bức hình giống như báo Le Monde : Bị lực lượng an ninh vây quanh khống chế, một người biểu tình Hồng Kông nằm bẹp dưới đất, ngước đôi mắt với ánh nhìn lo lắng nhưng cũng đầy vẻ kiên cường. Trên nền bức ảnh khổ lớn chiếm trọng trang nhất là hàng tựa trang nhất súc tích : "Hồng Kông – Nỗi sợ".

Libération cũng dành 4 trang báo bên trong cho các bài viết xoay quanh hồ sơ Hồng Kông, với nhận định của nhiều chuyên gia. Libération lo ngại về tình cảnh "Hồng Kông bị kìm kẹp", có nguy cơ bị chế độ độc tài nhận chìm. Bắc Kinh đang tận dụng nỗi sợ hãi để quản lý Hồng Kông. Thông qua luật an ninh quốc gia mới mà chính quyền Tập Cận Bình áp đặt đối với đặc khu hành chính, Đảng cộng sản Trung Quốc giờ có "quyền năng tối thượng" ở Hồng Kông. Về vị thế kinh tế, tài chính của Hồng Kông, theo Sebastian Veg, giáo sư danh dự của đại học Hồng Kông, sự lựa chọn lần này của Bắc Kinh cho thấy chính quyền trung ương Trung Quốc đã sẵn sàng chấp nhận nguy cơ vai trò kinh tế tài chính của Hồng Kông sẽ bị suy giảm đáng kể. Tập Cận Bình và Đảng cộng sản Trung Quốc đã tạo ra tình huống nếu không theo Bắc Kinh thì sẽ bị coi là chống chế độ. Và từ nay đến năm 2049, kỷ niệm 100 năm ra đời nước Cộng hòa Nhân Dân Trung Hoa, xâm chiếm Đài Loan sẽ là mục tiêu mà Bắc Kinh nhắm tới. 

Trong bài viết "Chống Bắc Kinh, Luân Đôn tự đưa mình thành miền đất hứa", Libération lưu ý mặc dù chính phủ Anh muốn mở rộng quyền cư trú cho dân Hồng Kông, nhưng chính ngoại trưởng Anh Dominic Raab đã thừa nhận Luân Đôn có thể sẽ không thể làm được gì đáng kể cho người dân đặc khu nếu Bắc Kinh cản trở những người có hộ chiếu hải ngoại Anh Quốc rời Hồng Kông.

Hậu phong tỏa Covid-19 : Cuộc chiến chống gian lận trợ cấp thất nghiệp bán phần

Khác với Le Monde và Libération chú ý đến thời sự quốc tế, nhất là hồ sơ Hồng Kông, Le Figaro quan tâm đặc biệt đến tình hình thời sự nước Pháp, nhất là về kế hoạch cải tổ nội các, quan hệ giữa tổng thống Emmanuel Macron và thủ tướng Edouard Philippe, kế hoạch tái khởi động đất nước trong bối cảnh tổng thống Macron chỉ còn khoảng 500 ngày là hết nhiệm kỳ. Le Figaro cũng dành hai trang bài để nói về chính trị địa phương sau kỳ bầu cử thị trưởng, xã trưởng… hôm Chủ Nhật 28/06.

Đáng chú ý còn có bài viết về cuộc chiến chống gian lận của Bộ Lao động Pháp thời hậu Covid-19 nhắm vào các doanh nghiệp đã lợi dụng chính sách trợ cấp thất nghiệp bán phần hào phóng của chính phủ để trục lợi. Trong giai đoạn phong tỏa, có 13,6 triệu lao động của hơn 1 triệu doanh nghiệp Pháp xin trợ cấp thất nghiệp bán phần. Số tiền Nhà nước ban đầu dự kiến dùng để chi trả trợ cấp thất nghiệp bán phần là 8,5 tỉ euro, nay con số này đã tăng vọt lên thành 31 tỉ euro.

Trong bối cảnh này, Bộ Lao động đã huy động thêm 300 công chức tham gia vào công tác kiểm tra các doanh nghiệp có nhân viên được hưởng trợ cấp bán phần. Bộ trưởng Lao động Pénicaud thông báo từ nay đến cuối mùa hè sẽ cho tiến hành 50.000 vụ kiểm tra, đặc biệt nhắm vào các lĩnh vực dễ có gian lận hoặc phương thức làm việc từ xa được triển khai rộng rãi. Nếu tỉ lệ gian lận cao thì công tác kiểm tra sẽ còn được duy trì. Từ ngày 22/05 đến nay, Bộ Lao động đã khởi động 12.000 cuộc kiểm tra, 400 vụ xuất phát từ đơn tố cáo từ chính các nghiệp đoàn lao động hoặc người làm công ăn lương.

Trong số 3.000 cuộc kiểm tra đã hoàn tất, có tới 600 hồ sơ trong đó các doanh nghiệp phải điều chỉnh khai báo, 850 hồ sơ bị nghi là có gian lận và sẽ được thanh tra kỹ hơn. 25% có thể bị xử phạt tài chính. Về nguyên tắc, ngoài việc bồi hoàn tiền ăn gian của Nhà nước, chủ doanh doanh nghiệp gian lận có thể bị phạt 30.000 euro, chịu 2 năm tù giam và không được hưởng hỗ trợ của Nhà nước trong vòng 5 năm. Những trường hợp nghiêm trọng hơn có thể bị kết tội lừa đảo, chủ doanh nghiệp phải lãnh án tù 7 năm, nộp phạt 750.000 euro, thậm chí bị truy tố về hình sự.

Bị 400 tập đoàn lớn tẩy chay, Facebook có lo ngại ?

Liên quan đến phong trào đấu tranh chống kỳ thị sắc tộc Black Lives Matter xuất phát từ Mỹ sau cái chết của người da màu Georges Floyd rồi lan rộng ra thế giới, Les Echos nói đến việc  Facebook, mạng xã hội lớn nhất thế giới, từ một tuần nay bị nhắm đến do không có biện pháp đấu tranh chống các nội dung thù hận. Hơn 400 thương hiệu nổi tiếng thế giới đã tạm rút quảng cáo khỏi Facebook : Verizon, Unilever, Coca-Cola, Starbucks, Daimler, Volkswagen, Lego, The Body Shop…

Tuy nhiên, ông chủ Facebook, Marc Zuckerberg, vẫn có vẻ "bình chân như vại" và cho rằng các hãng lớn sẽ sớm trở lại trên mục quảng cáo của Facebook. Theo Les Echos, đúng là gần như toàn bộ thu nhập của Facebook là nhờ quảng cáo, nhưng các tập đoàn, doanh nghiệp lớn chỉ chiếm số ít trong số 8 triệu nhà quảng cáo trên trang Facebook. Hoạt động quảng cáo của hơn 100 hãng lớn nhất chỉ mang lại 6% trong tổng số 70 tỉ đô la thu nhập năm 2019 của Facebook. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ mới là khách hàng chính của Facebook, mà những công ty này thì ít có khả năng dám tẩy chay Facebook vì sự thành công của họ phụ thuộc vào sự hiện diện trên các mạng xã hội, mà Facebook lại là mạng xã hội lớn nhất toàn cầu.

Thùy Dương

"Chúng ta có thể ở trong tình trạng hoặc chúng ta có một số ít người rất giầu có hoặc chúng ta có thể chế dân chủ. Nhưng chúng ta không thể có cả hai".

Bill Gates, Sr. 

Từ lâu chúng ta được chỉ bảo rằng chế độ tư bản và thể chế dân chủ là hai cột trụ lý tưởng để mang lại tự do và thịnh vượng. Hoa Kỳ có cả hai yếu tố này, nhưng tại sao chúng ta đang trải nghiệm một cuộc khủng hoảng dân chủ trong khoảng gần bốn năm qua ? 

Trên thực tế, hai yếu tố tư bản (kinh tế) và dân chủ (chính trị) có nhiều khác biệt căn bản và đôi khi xung khắc nhau. Dân chủ chú trọng về quyền lực của những con người bình thường (demos = common peopleb ; cracy = power) và chủ trương phân phối sự phong phú một cách công bình cho mọi giới. Tư bản chạy theo tư lợi, không thể làm được điều này mà còn có thể làm ngược lại. Kết quả lời lỗ sau cùng có thể lấn át lý tưởng tự do dân chủ. Đó là khuynh hướng của Tổng thống Trump và là nguyên nhân sâu sa gây ra cuộc khủng hoảng dân chủ hiện nay tại Hoa Kỳ. 

Pháp quyền và pháp trị

Trump là một đe dọa cho chế độ dân chủ của nước Mỹ từ ngày ông làm tổng thống. Nhiều nhà phân tách chính trị nói như thế và tôi cũng đồng ý như vậy. Ông là một lãnh tụ mị dân có khuynh hướng độc tài, chủ trương dùng luật để cai trị (rule by law) và không tôn trọng nền tảng pháp quyền (rule of law). Điều này thể hiện qua những việc làm như bao che thuộc hạ và những đồng minh chính trị. 

Trong gần bốn năm vừa qua Tổng thống Trump đã giảm án hay ân xá cho 18 viên chức chính quyền tham nhũng, tội phạm chiến tranh, thành phần cực hữu và một số bộ mặt nhiều người ưa nhưng lắm kẻ ghét. Trong đó phải kể Rod Blagojevich, cựu Thống đốc Illinois. Ông này muốn bán chiếc ghế nghị sĩ bỏ trống khi ông Obama thắng cử tổng thống vào 2008. Ông bị kết án tù 14 năm. Blagojevich và Trump có cùng kẻ thù là cựu Công tố viên đặc biệt Robert Muller và cựu Giám đốc FBI James Comey. Trump đã giảm án cho Blagojevich. Paul Pogue, chủ một công ty xây cất, bị tù vì khai gian thuế, nhưng con trai và con dâu tặng 200.000 USD vào quỹ tranh cử của Trump. Scooter Libby, cựu tham mưu trưởng của cựu Phó Tổng thống Dick Cheney, tiết lộ danh tánh của một nhân viên CIA. Trump xem Libby cũng là một nạn nhân của Robert Muller. Eddie Debartolo Jr, cựu sở hữu chủ đoàn bóng đá San Francisco 49ers bị tù vì không khai báo hối lộ 400.000 USD cho thống đốc Louisiana. Debartolo từng ủng hộ chiến dịch tranh cử và tiệc nhậm chức của Trump. 

Ngược lại, Trump cách chức những đối thủ hay những người thi hành nhiệm vụ nhưng có hại cho ông như Bộ trưởng Tư pháp Jeff Sessions, Giám đốc FBI James Comey. Ngoài ra Trump còn cách chức hai nhân chứng quan trọng trong vụ luận tội Trump liên quan đến vụ Ukraine tai tiếng : cựu Đại sứ Gordon Sondland và Trung tá Alexander Vindman, cựu nhân viên trong Hội đồng An ninh quốc gia. Bộ trưởng An ninh nội địa Kirstjen Nielsen bị sa thải vì bà chống lại việc tách riêng trẻ con di dân vì có thể bị kiện và việc đóng cửa biên giới ở El Paso, Texas vì điều này vi phạm luật pháp. 

Gần đây là vụ cách chức ông Steve Linick, cựu Tổng thanh tra Bộ Ngoại giao , vì ông này điều tra vụ bán võ khí cho Saudi Arabia và tình trạng nhân viên trong Bộ Ngoại Giao. Đây là tổng thanh tra thứ năm bị Tổng thống Trump cách chức kể từ sau khi Thượng viện Hoa Kỳ tha bổng cho ông về vụ Ukraine. Mới đây nhất là vụ cách chức Luật sư liên bang Geoffrey Berman vì ông này đang điều tra ông Rudi Giuliani, luật sư riêng của ông Trump. Ông Berman đã từng kết án hai cộng tác viên của Giuliani là Lev Parnasd và Igor Fruman.

Tham nhũng

Gordon Sondland từng đóng góp 1 triệu USD cho Ủy ban tổ chức lễ nhậm chức của Tổng thống Trump và sau đó ông được bổ nhiệm làm Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Châu Âu cho đến ông bị cách chức vì làm nhân chứng trong việc luận tội gây bất lợi cho Tổng thống. Ông Trump cũng định trả ơn cho ông Stephen Moore, một cố vấn của ông Trump trong chiến dịch tranh cử, bằng cách đề cử ông Moore làm chủ tịch Quỹ Dự trữ Liên bang (Federal Reserve System - FED). Ông này có bằng cấp về kinh tế nhưng không có kinh nghiệm nên tự rút lui. Một người nữa được Tổng thống Trump đề cử vào chức vụ thứ hai tại FED là ông Herman Cain, chuyên môn về toán học và điện toán, từng kinh doanh về pizza thành công và buôn bán cổ phần trị giá thấp thường khoảng dưới 5 USD (penny stock). Ông Cain cũng xin rút lui.

Ngoài việc sử dụng bạn bè thân thuộc (cronyism) đi ngược với nguyên tắc dân chủ, Trump còn là người chủ trương chính sách gia đình trị (nepotism), bổ nhiệm con rể Jared Kushner và con gái Ivanka Trump làm cố vấn cao cấp, và cho hai người này security clearance bất kể lời khuyên của cơ quan an ninh. Trump từng cho Ivanka, một người không đủ khả năng, tham dự Hội nghị thượng đỉnh G-20 và trao trách nhiệm chọn người làm chủ tịch Ngân hàng Thế giới. Ngoài ra Tổng thống Trump còn giao cho con trai Eric Trump, một người chuyên tổ chức đám cưới, trách nhiệm điều hành nhà ở của liên bang tại New York và New Jersey. 

Jared Kushner, theo nghiệp của cha ruột, làm nghề đầu tư và phát triển bất động sản, được bố vợ cử hướng dẫn nhiều phái đoàn ngoại giao qua Trung Đông bao gồm nhiều nhân viên của Bộ Ngoại giao. Ngoài ra, Tổng thống Trump còn trao cho con rể trọng trách phối hợp công việc chống đại dịch Covid-19 bao gồm việc cung cấp những thiết bị y tế. 

Báo chí là kẻ thù của nhân dân

Ông Trump thường xuyên tấn công báo chí, nói những nhà báo thật sự là "kẻ thù của nhân dân", gián tiếp khuyến khích những hành động tấn công nhà báo. Từ ngày Trump làm tổng thống "fake news" xuất hiện mọi nơi mọi lúc. Chính Tổng thống ăn gian nói dối hơn 18.000 lần, trong khi đó chế độ dân chủ đòi hỏi sự minh mạch. Mới đây Trump thay đổi những người đứng đầu những cơ quan thông tin của chính quyền như VOA và RFA để kiểm soát thông tin. Nếu pháp quyền là cột trụ thứ nhất của chế độ dân chủ, tự do báo chí là một cột trụ thứ hai. 

Cũng như "fake news", bạo loạn làm lũng đoạn chế độ dân chủ. Tổng thống Trump từng công khai cổ võ bạo lực chống lại những ký giả. Ông bào chữa chính quyền Saudi Arabia khi họ giết ký giả Jamal Khashoggi tại Tòa đại sứ tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Ít ngày sau, trong khoảng 22/10/2018 – 1/11/2018, Cesar A. Sayoc, Jr một người ủng hộ Tổng thống Trump cuồng nhiệt, đã lấy địa chỉ của Dân biểu Debbie W. Schultz (Dân chủ, Florida) để gửi bom qua bưu điện đến trụ sở hay nhà của một chính khách thuộc Đảng Dân chủ và cơ sở truyền thông hay chống Trump. Mục tiêu bao gồm cựu Tổng thống Barack Obama, cựu Phó Tổng thống Joe Biden, cựu Nghị sĩ và Ngoại trưởng Hilary Clinton, cựu Bộ trưởng Tư pháp Eric Holder, tài tử điện ảnh Robert De Niro, ba dân biểu và nghị sĩ thuộc Đảng Dân chủ, hai cựu giám đốc tình báo và hai nhà tỉ phú từng đóng góp cho Đảng Dân chủ. Một gói bom gửi đến trụ sở của CNN. 

Theo luật sư của thủ phạm, Sayoc lấy cảm hứng từ những tuyên bố của Tổng thống Trump về di dân và đối thủ chính trị và coi Fox News hàng ngày một cách trung thành. Dân biểu Schultz tuyên bố rằng "Những lời nói hùng hồn mang tính chất hận thù của Trump đã gây hậu quả tai hại". 

Bạo lực và bạo loạn

Vào giữa tháng 4 vừa qua, Tổng thống Trump công khai kêu gọi dân Mỹ giải phóng ba tiểu bang có thống đốc Dân chủ là Minesota, Michigan và Virginia. Những tiểu bang này ra lệnh đóng cửa hay áp dụng một số biện pháp giới hạn để chống đại dịch. Hưởng ứng lời kêu gọi này, nhiều nhóm cực đoan mang vũ khí đến các trụ sở hành chánh của những tiểu bang này để biểu tình chống lại lệnh ở trong nhà và đòi mở cửa lại. Ông gọi những người biểu tình là người tốt (fine people). Rõ ràng Tổng thống Trump khích động nội loạn phản lại nguyên tắc dân chủ. 

Thống đốc Jim Justice (Cộng hòa, West Virginia), một đồng minh của Trump nói ông sẽ nghe theo những chuyên viên y tế để quyết định mở cửa như thế nào. Thống đốc Jay Inslee (Dân chủ, Washington) nói tweet giải phóng của Trump làm cho hàng triệu người chịu rủi ro nhiễm Covid-19. Thống đốc Ralph Northam (Dân chủ, Virginia) nói ông và nhân viên của ông tập trung chiến đấu chống "cuộc chiến sinh học" chứ không muốn liên lụy vào "cuộc chiến tweet".

Trump chủ trương dùng bạo lực để trị bạo loạn. Khi cần đi bộ qua công viên Lafayette Square để chụp hình quảng cáo tranh cử trước St. John’s Church tại thủ đô Washington-DC, ông đã ra lệnh cho nhân viên an ninh dùng một thứ lựu đạn cay và đạn cao su để giải tán một số người biểu tình ôn hòa trước Tòa Nhà Trắng, mặc dù chỉ còn khoảng 30 phút đến giờ giới nghiêm. Ông đe dọa sẽ dùng "chó dữ và võ khí đáng ngại" để ngăn cản người biểu tình xâm phạm Nhà Trắng. 

Ông cũng tuyên bố sẽ dùng võ lực để dẹp bạo loạn sau khi ông George Floyd bị cảnh sát giết chết tại Minneapolis. Ông nhắc lại một câu của một cảnh sát trưởng ở Florida "Khi hôi của bắt đầu, bắn súng cũng bất đầu" (When looting starts, the shooting starts). Câu nói của ông chỉ đổ thêm dầu vào lửa. Ngoài ra ông Trump còn kêu gọi những thị trưởng và thống đốc hãy mạnh tay hơn với các người biểu tình, dùng quân đội để dẹp biểu tình và những người theo ông nên tổ chức phản biểu tình. 

Hệ thống kiểm soát và cân bằng

Trump xem hệ thống "kiểm soát và cân bằng" (checks and balances) trong tổ chức chính quyền là một trở ngại thay vì là một nguyên tắc phân quyền quan trọng của một chế độ dân chủ. Ông chủ trương kiểm soát cả ngành tư pháp. Trump và Đảng Cộng hòa đã ngăn chặn bổ nhiệm Thẩm phán tối cao Merrick Garland do Đảng Dân chủ đề cử và đã đưa hai người của Đảng Cộng hòa vào là Neil Gorsuch và Brett Kavanaugh. Nhờ vậy, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ hiện nay có 5 thẩm phán bảo thủ bổ nhiệm bởi tổng thống Cộng hòa, bao gồm Chánh án John Roberts và hai thẩm phán bổ nhiệm bởi Tổng thống Trump là các ông Neil Gorsuch (2017) và Brett Kavanaugh (2018). Bốn thẩm phán còn lại bổ nhiệm bởi tổng thống Dân chủ. 

Ngoài ra, trong gần bốn năm qua, Trump còn vội vã bổ sung 197 thẩm pháp liên bang ở các tòa án thấp hơn. Trump muốn biến những thẩm phán được tổng thống bổ nhiệm giống như bổ nhiệm các chức vụ chính trị, có thể bị cách chức, thay thế. Một khi ngành Tư pháp của Hoa Kỳ trở thành một công cụ của Hành pháp, tư thế độc lập của Tư pháp sẽ sụp đổ vào kéo theo chế độ dân chủ. 

Cấu kết với những lãnh tụ độc tài

Về đối ngoại, Tổng thống Trump tỏ ra thoải mãi khi cấu kết với những lãnh tụ độc tài. Ông từng ca ngợi Kim Jong-un của Bắc Hàn, Vladimir Putin của Nga, Xi Jinping của Trung Quốc, Mohammed bin Salman của Saudi Arabia, Adel Fattah el-Sisi của Ai Cập và Rodrigo Duterte của Phi Luật Tân. Ông thán phục các lãnh tụ cộng sản Việt Nam và xem Việt Nam là một mô hình lý tưởng cho Bắc Hàn. Ông từng đón tiếp Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha tại Nhà Trắng, ca ngợi cách giải quyết vấn đề ma túy tại Phi Luật Tân và mối quan hệ vĩ đại của ông với Duterte. Ông chúc mừng Xi Jinping xóa bỏ giới hạn về nhiệm kỳ. Có lúc ông nói Hoa Kỳ nên theo hệ thống "tổng thống suốt đời" của Trung Quốc. Ông cũng đồng ý hủy bỏ 700.000 USD viện trợ cho Hung dự trù để hỗ trợ báo chí độc lập. Ông chào mừng Vladimir Putin, Recep Tayyip Erdogan và một số lãnh tụ ngoại quốc thắng cử dù cuộc bầu cử thiếu tự do. 

Ngược lại, không bao giờ người ta nghe Tổng thống Trump quan ngại về suy sụp của chế độ dân chủ và vi phạm nhân quyền trên thế giới, ngoại trừ một vài chú thích về nguyên tắc dân chủ trong Sách lược An ninh Quốc gia của chính quyền.

Chính sách ngoại giao truyền thống của Hoa Kỳ gồm ba lãnh vực :

1) Nỗ lực thăng tiến nền dân chủ ;

2) Hệ thống kinh tế quốc tế ; và

3) Hệ thống liên minh an ninh toàn cầu.

Trump bác bỏ cả ba điều này vì cho là không cần thiết hay bất lợi cho Hoa Kỳ. Đường lối của Trump, "mỗi nước tự lo lấy" (each-country-for-itself approach), thể hiện qua khẩu hiệu "American First", là một đường lối cục bộ và thiển cận. 

Quan điểm của Tổng thống Trump hoàn toàn trái ngược với quan điểm của cựu Tổng thống George W. Bush. Trong bài diễn văn nhậm chức vào 2005, cựu Tổng thống Bush nhận định rất đúng rằng sự sống còn của chế độ tự do tại Hoa-Kỳ ngày càng phụ thuộc vào sự thành công của chế độ tự do tại những nơi khác trên thế giới. Ông nói : "Hi vọng tốt nhất để có thể duy trì hòa bình tại Hoa-Kỳ là bành trướng chế độ tự do với mục tiêu tối thượng là chấm dứt chế độ độc đoán trên toàn thế giới". 

Kết luận

Các giá trị và tiêu chuẩn dân chủ ở Hoa Kỳ bị tấn công bởi chính người cầm đầu chính quyền. Không khí bạo loạn bao trùm khắp nơi. Thêm vào đó, bốn biến cố liên tiếp xẩy ra chồng chéo lên nhau cùng một thời điểm làm cho nước Mỹ thật sự rơi vào trạng thái trầm cảm nặng nề : chiến tranh thương mại, kinh tế trì trệ, điều tra luận tội và Covid-19. Công chúng Mỹ mất niềm tin vào chính quyền. 

Đô đốc William McRaven, người giám sát cuộc đột kích giết chết Osama Bin Laden, từng tuyên bố rằng hiện nay Donald Trump là một mối đe dọa lớn nhất đối với chế độ dân chủ Hoa Kỳ. 

Theo một phân tách tinh vi của Cambridge University "The Trump Presidency and American Democracy : A Historical and Comparative Analysis - Otober 29, 2018", trong quá khứ hệ thống chính trị của Hoa Kỳ đã sống còn trước những đe dọa từ những biến cố như nội chiến 1861-1865, First Red Scare 1919-1920 (Palmer Raids), Second Red Scare 1940-1950 (McCarthyism) và Watergate 1972. 

Tuy nhiên, mối đe dọa của Donald Trump có phần nghiêm trọng nếu ba yếu tố truyền thống trong chính trị Hoa Kỳ kết hợp lại và hỗ trợ nhau :

1) Sự phân hóa giữa hai đảng ;

2) Hệ thống chính quyền bị chia rẽ vì đảng phái ;

3) Quy tắc tiêu chuẩn dân chủ bị suy giảm ở cấp lãnh đạo cũng như đám đông quần chúng.

Xem ra cả ba hiện tượng đang xẩy ra. 

Sau chiến tranh lạnh, nền dân chủ tự do một lần nữa toàn thắng trước chủ thuyết cộng sản. Số các quốc gia dân chủ tăng từ 46 vào năm 1974 lên đến 76 vào 1990 và 120 vào 2000. Nhưng trong 12 năm qua kể từ 2006 đến 2018, nền dân chủ đã suy giảm tại 113 nước theo một cuộc điều nghiên của Freedom House. Những nước như Hung Gia Lợi, Thổ Nhĩ Kỳ và Venezuela đã rơi vào chế độ độc tài. Quy tắc dân chủ tại Phi Luật Tân, Ba Lan và Miến Điện trở nên lỏng lẻo. 

Số phận của Hoa Kỳ, từng là quốc gia lãnh đạo chế độ tự do dân chủ trên thế giới, đang ở trong tình trạng khủng hoảng dân chủ từ trong nội bộ. Theo Reporters Without Borders thứ hạng về tự do báo chí của Hoa Kỳ trong số 180 nước tiếp tục đi xuống, từ vị trí 41/180 vào 2016, tụt dần xuống 43/180, 45/180 và 48/180 trong ba năm tiếp theo. Không những vậy, nền dân chủ của Hoa Kỳ bị đe dọa cả từ bên ngoài. Nhờ kỹ thuật Internet, Nga và Trung Quốc đã gây ảnh hưởng vào nội tình của nước Mỹ cộng thêm sự mời gọi công khai của Tổng thống Mỹ.

Từ 2017 đến 2019, Hoa Kỳ không được xếp vào loại nền dân chủ đầy đủ (full democracy) mà bị xếp vào nước có nền dân chủ không hoàn thiện (flawed democracy) theo Democracy Index của Economist Intelligence Unit (EIU). Trong nền dân chủ không hoàn thiện vẫn có bầu cử tự do, nhưng yếu kém về quản trị, văn hóa chính trị chưa phát triển và sự tham gia của công chúng thấp. 

Trong hơn 120 năm qua nước Mỹ đã vượt qua được những thử thách vô cùng cam go bao gồm ba khủng hoảng kinh tế đầu thế kỷ XX : 1901, 1907 và 1920-1921, Đại khủng hoảng kinh tế 1929-1939, khủng hoảng năng lượng vào thập niên 1970s, khủng hoảng tài chánh 2007-2008, hai thế chiến. Hoa Kỳ và thế giới tự do đánh bại chế độ phát xít và cộng sản Xô Viết.

Donald Trump là một cuộc khủng hoảng chính trị đầu tiên của Hoa Kỳ trong thế kỷ XXI cùng lúc với cuộc khủng hoảng đại dịch Coronavirus. Khả năng lãnh đạo yếu kém của Trump khiến đại dịch trở nên nghiêm trọng đặc biệt. Số người mới nhiễm bệnh hàng ngày tăng vọt trong vài tuần qua. Gần 2,7 triệu người đã nhiễm virus tính đến 1/7/2020 và số người chết đã vượt quá 125.000. Tính đến 11/6/2020 hơn 44 triệu người khai thất nghiệp. 

Nước Mỹ cần có một nhà lãnh đạo có trách nhiệm và có khả năng để mau chóng thay thế tổng thống đương nhiệm nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng nhị trùng hiện nay và phục hồi trật tự và nền dân chủ lâu đời nhất trên trái đất.

Nguyễn Quốc Khải

(05/07/2020)

Vì sao Trung Quốc sẽ thủ lợi nếu Donald Trump tái đắc cử ?

Les Echos hôm 29/06/2020 có bài viết lý giải "Vì sao Bắc Kinh bầu cho ông Trump". Theo thông tín viên của tờ báo, nếu tổng thống Donald Trump tái đắc cử vào tháng 11 tới, Trung Quốc không mấy buồn lòng vì sẽ lợi dụng được việc Mỹ co cụm để dấn tới trên trường quốc tế, trong khi Joe Biden có thể liên kết được các đồng minh truyền thống của Hoa Kỳ.

Tổng thống Donald Trump trong buổi tiếp tân do Tập Cận Bình khoảng đãi tại Bắc Kinh ngày 08/11/2017 - Ảnh Jonathan Ernst / Reuters

Cộng hòa và Dân chủ Mỹ đều muốn đối đầu với Trung Quốc

Ông Trump trong bốn năm qua đã liên tục đối địch với Trung Quốc, tố cáo thâm hụt thương mại lớn lao, chỉ trích việc xử lý đại dịch "virus Trung Quốc", cáo buộc Hoa Vi (Huawei) đe dọa an ninh quốc gia. Nhiều lần Donald Trump tuyên bố "Không ai cứng rắn với Trung Quốc như tôi", nói rằng Trung Quốc sẽ làm mọi cách khiến ông thất cử và mô tả đối thủ Joe Biden là một người nhu nhược trước Bắc Kinh. Tuy nhiên cuốn sách gây bão của cựu cố vấn an ninh John Bolton vẽ lên một chân dung ngược lại : một ông Trump muốn Trung Quốc mua nông sản Mỹ để ông có thể tái đắc cử, và làm ngơ trước các trại cải tạo Tân Cương.

Vương Nghĩa Nguy (Wang Yiwei), viện trưởng Viện quan hệ quốc tế của trường đại học Nhân Dân Trung Quốc, cũng cho rằng "đó là ứng cử viên đỡ tệ hại nhất cho Trung Quốc". Đối với các chuyên gia, rõ ràng là quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington tiếp tục xuống cấp, cho dù ông chủ sắp tới của Nhà Trắng là ai đi nữa. Tín Cường (Xin Qiang), phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu Mỹ của trường đại học Phục Đán ở Thượng Hải, giải thích : "Có một sự đồng thuận chiến lược giữa Cộng hòa và Dân chủ về việc Trung Quốc là một địch thủ cần phải kìm hãm lại".

Trong những tháng gần đây, Quốc hội Mỹ đã vượt qua những bất đồng nội bộ để gần như là đồng thuận trong việc tố cáo việc Bắc Kinh siết lại tự do của Hồng Kông, đàn áp người Duy Ngô Nhĩ. Đại dịch do virus xuất phát từ Vũ Hán gây ra chỉ làm cho quan điểm của phía Mỹ thêm cứng rắn.

Trump tái đắc cử : Đồng minh chia rẽ, Bắc Kinh thủ lợi

Với một Donald Trump bất định, đành rằng chế độ Bắc Kinh phải tiếp tục chịu áp lực về thương mại và những tuyên bố bốc đồng, nhưng có thể lợi dụng chủ trương cô lập của Mỹ để gia tăng ảnh hưởng trên trường quốc tế và các định chế đa quốc gia. Coi đây là "cơ hội cho Trung Quốc", ông Tín Cường cũng cho rằng "một doanh nhân thực dụng như ông Trump không thực sự có quan điểm về ý thức hệ, và không quan tâm lắm đến nhân quyền".

Ngược lại, phe Dân chủ được cho là thiên về bảo vệ các giá trị dân chủ. Tuy Joe Biden có thể cố gắng nối lại đối thoại với Trung Quốc về khí hậu, khủng bố hay nguyên tử Iran, Bắc Kinh lo rằng ông Biden tìm cách liên kết các quốc gia, đặc biệt là Châu Á và Châu Âu, vốn đang quan ngại trước sự hung hăng của Trung Quốc.

Les Echos kết luận, vào lúc đại dịch corona làm tăng sự nghi ngại của phương Tây trước Bắc Kinh, một tổng thống Mỹ đoàn kết được nhiều nước trong một mặt trận chung là trở ngại cho Trung Quốc, còn việc ông Donald Trump tái đắc cử sẽ mở ra một đại lộ cho Bắc Kinh tung hoành.

Phe sinh thái Pháp đứng trước thử thách quyền lực

Cuộc bầu cử địa phương lần hai tại Pháp là tựa trang nhất của nhiều báo Paris hôm 29/06/2020. Libération chơi chữ "Phe sinh thái tiến bước" : đảng Xanh liên minh với cánh tả giành được nhiều ghế thị trưởng, nắm lấy ngọn cờ đổi mới từ tay đảng Cộng Hòa Tiến Bước của tổng thống Emmanuel Macron. La Croix chạy tựa trang nhất "Sự đột phá của đảng Xanh", Le Figaro nhận định "Làn sóng sinh thái giúp cánh tả hồi sinh". Le Monde ra từ ngày hôm trước, chú trọng vào "Bài biện hộ cho Châu Âu của bà Angela Merkel". Les Echos quan tâm đến "Việc cho ngưng hoạt động nhà máy điện Fessenheim gây tranh cãi" : lò nguyên tử "cao niên" nhất nước Pháp sẽ đóng cửa vào ngày mai, do chính phủ hứa giảm tỉ lệ điện nguyên tử từ 70% xuống còn 50%.

Trong bài xã luận mang tên "Trước thử thách quyền lực", La Croix ví von : một sa mạc và một làn sóng. Trước hết là sa mạc : có đến 6/10 cử tri không đến phòng phiếu để bầu ra thị trưởng của mình. Và một làn sóng xanh đã dâng lên : nhiều người Pháp tại các thành phố lớn như Lyon, Bordeaux, Strasbourg, Marseille… đã ngả sang sinh thái.

Các thành phố này trong sáu năm tới sẽ được một thị trưởng Sinh thái-Xanh lãnh đạo. Về chính trị, đây là một làn sóng ngoạn mục, vì đảng này hồi bầu cử tổng thống Pháp năm 2017 còn không thể giới thiệu nổi một ứng cử viên, nay lại đang đứng trước cánh cửa quyền lực. Ở cấp quốc gia, thách thức quyền lực lại thường trở thành ảo tưởng, như trường hợp của ông Nicolas Hulot.

Kết quả bầu cử lần này còn là một thách thức cho tổng thống Emmanuel Macron. Đảng Cộng Hòa Tiến Bước (LREM) của ông đã thất bại khi muốn cắm rễ tại địa phương. Nhân vật duy nhất trong đảng chiến thắng oanh liệt là thủ tướng Édouard Philippe, tái đắc cử ở Havre, người mà ông Macron ngần ngại chưa dám chia tay.

Cánh tả hồi sinh, Macron chật vật

Bài xã luận dài "Phía sau làn sóng xanh" của Le Figaro nhận định, đó là một kết quả đáng buồn cho đảng cực hữu vốn đang hy vọng thủ lợi từ tâm trạng bất ổn, đáng thất vọng cho đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa (RN) vì làn sóng này lấn lướt những kết quả khích lệ tại các thành phố nhỏ và trung bình. Nhưng thất bại càng nặng nề hơn đối với đảng của tổng thống Macron vì phải từ bỏ giấc mộng bắt rễ trong trái tim đất nước. Trong giai đoạn sắp tới, ông sẽ phải thích ứng với một cuộc khủng hoảng dịch tễ luôn sẵn sàng tái phát, một trận sóng thần kinh tế xã hội và nhiều khó khăn khác nhau về chính trị.

Theo tác giả, sai lầm thứ nhất là nghĩ rằng hiện tượng này chỉ là nhất thời. Vấn đề môi trường nay là lương tâm chính trị tại các nước phát triển. Ban đầu từ giới trẻ và trung lưu đô thị, nay mọi giai cấp trong xã hội và mọi thế hệ đều ý thức được.

Sai lầm thứ hai là cho rằng đây chỉ là những lá phiếu để bày tỏ sự không hài lòng với hệ thống chính trị truyền thống. Đó là sự tái sinh của khối cánh tả từ xã hội đến cực tả, đảng xanh, đảng cộng sản, mà cột trụ nay không còn là đảng xã hội mà là phe sinh thái. Trước một cánh tả hồi sinh từ đống tro tàn, ông Macron không còn chọn lựa nào khác ngoài việc liên kết cánh trung và cánh hữu, với một lượng cử tri đủ rộng cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2022 mà ông có một ít hy vọng chiến thắng.

Nhà máy điện hạt nhân Fessenheim bị bức tử

Bước sang lãnh vực năng lượng, Le Figaro tỏ ra nuối tiếc khi "Fessenheim tắt lịm", Les Echos chạy tựa trang nhất "Việc cho ngưng hoạt động nhà máy điện Fessenheim gây tranh cãi". Lò nguyên tử "cao niên" nhất nước Pháp sẽ đóng cửa vào ngày mai, do chính phủ hứa giảm tỉ lệ điện nguyên tử từ 70% xuống còn 50%.

Vào lúc nửa đêm thứ Hai rạng sáng thứ Ba 30/06, lò phản ứng số 2 của nhà máy điện nguyên tử ở vùng Haut-Rhin sản xuất ra những megawatt điện cuối cùng trong lịch sử của mình, bốn tháng sau khi lò số 1 bị cho ngưng hoạt động. Le Figaro cho biết điều mỉa mai là lò số 2 đã tự động ngưng khi bị giông gió mạnh hôm thứ Sáu, rồi cuối ngày thứ Bảy lại phải phục vụ thêm vài tiếng đồng hồ cuối cùng.

Việc đóng cửa Fessenheim đã được hai tổng thống liên tiếp hứa hẹn là François Hollande và Emmanuel Macron. Ngoài lời hứa do ông Hollande đưa ra nhằm kiếm phiếu của phe sinh thái năm 2012 nay phải thực hiện, chính quyền Macron hiện nay còn cho rằng nhà máy đã già cỗi, và cũng muốn giảm tỉ lệ điện nguyên tử xuống còn 50%. Tuy nhiên Cơ quan Năng lượng Quốc tế (AIE) nhấn mạnh vai trò của nguyên tử trong việc giảm thải carbonic.

Les Echos trong bài xã luận "Nguyên tử : Cuộc tranh luận bị cấm đoán" nhận định nước Pháp đã dần dà ngả sang một dạng tư duy độc tài sinh thái. Dư luận cho rằng nguyên tử là nguy hiểm, để lại rác thải phóng xạ cho thế hệ tương lai, nên tập trung cho năng lượng tái tạo. Bảo vệ cho uranium trở thành cấm kỵ, và như vậy tương lai của điện nguyên tử được dựa trên cảm tính chứ không phải lý tính, trong khi vấn đề này cần phải được tranh luận đến nơi đến chốn.

Xe hơi, xe đạp chạy điện ngày càng phổ biến, như vậy phải sạc pin nhiều hơn, và nguyên tử lực bổ sung được cho những hạn chế của điện mặt trời và điện gió. Tất nhiên không phải hoàn hảo, nhưng khi không dám nêu ra những ưu điểm của nó trước dư luận, các nhà lãnh đạo chính trị đã tự bắn vào chân của một nước Pháp lẽ ra phải coi nguyên tử là một trong những ưu thế của mình. Chính nhờ điện nguyên tử mà Pháp là một trong những nước góp phần nhiều nhất vào việc chống hâm nóng khí hậu.

Nga : Phòng phiếu "trăm hoa đua nở" để phục vụ cho Putin

Tại Nga, một cuộc bỏ phiếu diễn ra từ thứ Năm tuần trước 25/06 để giúp tổng thống Vladimir Putin tiếp tục tại vị.

Libération mô tả vô số phòng phiếu đủ kiểu được dựng lên khắp nơi với cớ tránh tập trung đông người trong mùa dịch, nhưng thực chất nhằm khoác cái vỏ trưng cầu dân ý một cách dân chủ, để ông Putin cai trị thêm 12 năm nữa.

Thành phố Moskva còn tổ chức xổ số trúng thưởng để thu hút người đi bỏ phiếu, công nhân viên bị thúc giục đi bầu, có người dù từ chối bỏ phiếu trên internet nhưng vẫn nhận được tin nhắn xác nhận đã đăng ký. Dojd, một tờ báo độc lập phát hiện có những thẻ SIM và số an sinh xã hội được phân phát. Mỗi tài khoản tạo ra để bỏ phiếu trên mạng được tặng 75 RUB (gần bằng 1 euro), mỗi lá phiếu được thưởng thêm 50 rúp.

Leyen, Lagarde, Merkel : Ba phụ nữ sẽ cứu vãn Châu Âu

Trên lãnh vực kinh tế, Les Echos vinh danh "Ba người phụ nữ sẽ cứu vãn Châu Âu". Đó là Ursula von der Leyen, Christine Lagarde và Angela Merkel, ba phụ nữ ở độ tuổi 60 đã đánh thức Liên Hiệp Châu Âu (EU) để đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng tệ hại nhất. Cả ba đã biết đưa ra quyết định đúng đắn kịp thời, tuy họ chưa hề được chờ đợi trong vai trò này.

Angela Merkel được cho là đang ở vào buổi hoàng hôn chính trị, sau 13 năm cầm quyền. Gần như không còn ai trông cậy vào bà để thúc đẩy EU. Ursula von der Leyen, bộ trưởng Quốc phòng Đức, vừa làm chủ tịch Ủy Ban Châu Âu có vài tháng. Christine Lagarde được lên làm chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu (BCE) một phần nhờ là phụ nữ, vì bà chưa bao giờ lãnh đạo một ngân hàng quốc gia, thậm chí còn không phải là nhà kinh tế.

Ngày 18/03, bà Lagarde loan báo một kế hoạch đại quy mô để hỗ trợ nền kinh tế : BCE cam kết mua lại trong vòng vài tháng 1.000 tỉ euro trái phiếu nợ của các nhà nước thành viên và doanh nghiệp, một chiến lược còn tham vọng hơn cả Cục Dự trữ Liên bang Mỹ. Một ít thời gian sau, bà Merkel mới hành động, nhưng bà đã ý thức được rằng giảm phát sẽ làm các nước Nam Âu suy sụp, tạo nguy cơ cho thị trường chung. Nữ thủ tướng thận trọng và lý tính chấp nhận đề nghị của tổng thống Pháp : EU vay 500 tỉ euro và phân phối cho những nước dễ tổn thương nhất. Khi trả lời phỏng vấn của Le Monde, bà Merkel nhấn mạnh "Cần phải có lời đáp đặc biệt trong tình huống đặc biệt".

Nhờ sự đổi hướng của bà Merkel, bà Leyen đã tiến hành các chương trình mua chung và dự trữ thiết bị bảo hộ y tế cho EU, đưa ra kế hoạch tái thúc đẩy 750 tỉ euro. Bà cũng đặt nền tảng cho một liên minh y tế, bảo vệ các ngành kỹ nghệ chiến lược của Châu Âu trước Trung Quốc, lập quỹ nghiên cứu vac-xin chung.

Thụy My

Nước Mỹ dậy sóng chống bạo lực cảnh sát ngay giữa mùa dịch bệnh Covid-19 ; Bắc Triều Tiên bất ngờ cho nổ sập văn phòng liên lạc liên Triều và Đụng độ đẫm máu giữa quân đội Trung Quốc và Ấn Độ trên dãy Himalaya. Mục Tạp chí Thế giới đó đây tuần này xin điểm lại các sự kiện đáng chú ý trong tháng 6/2020.

Một cuộc biểu tình chống kỳ thị chủng tộc tại Minneapolis, sau cái chết của George Floyd vì bạo lực cảnh sát, ngày 26/06/2020. AFP - Brandon Bell

"Black Lives Matter" và Covid-19 : Khủng hoảng kép cho Donald Trump

"George Floyd" là lời hô vang của những người biểu tình trước cửa Nhà Trắng trong những ngày tuần đầu tháng 6/2020. Cảnh tượng Nhà Trắng bị phong tỏa và mịt mù khói hơi cay, điều chưa từng thấy ở nước Mỹ đã được lan truyền khắp thế giới.

Mọi sự bắt đầu từ Minneapolis, cách nay một tháng, ngày 25/05/2020. Trên khắp các mạng xã hội, cảnh viên cảnh sát da trắng Derik Chauvin đè kẹp cổ George Floyd – một người Mỹ gốc Châu Phi – đến chết ngạt, bất chấp lời kêu van "Tôi không thở được" đã làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ trên khắp nước Mỹ.

Hàng trăm ngàn người tại 150 thành phố ở Mỹ, không phân biệt mầu da, sắc tộc đã ùn ùn xuống đường biểu tình phản đối bạo hành cảnh sát và nạn kỳ thị chủng tộc. Bạo động và cướp bóc nổ ra ở nhiều nơi buộc chính quyền nhiều bang phải huy động đến Cảnh vệ Quốc gia. Tổng thống Mỹ, Donald Trump còn đe dọa điều động quân đội để "dẹp loạn".

Nhà nghiên cứu chính trị học, Nicole Bacharan trên kênh truyền hình quốc tế Pháp France24, nhận định tuy không phải là cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc đầu tiên, nhưng sự kiện lần này diễn ra trong một thời điểm mang tính lịch sử : Nước Mỹ đang vật vã đối phó với cuộc khủng hoảng dịch tễ lớn chưa từng có. Dịch Covid-19 đã làm cho hơn 120 ngàn người Mỹ qua đời và lệnh phong tỏa do chính quyền nhiều bang áp dụng để ngăn chận dịch bệnh khiến nền kinh tế đất nước kiệt quệ làm hơn 40 triệu người bị thất nghiệp.

"Cuộc khủng hoảng này tuyệt nhiên là mang tính xã hội. Người Mỹ da đen bị virus tác động nhiều hơn so với những cộng đồng khác. Tại sao ư ? Bởi vì, nhiều người trong số họ thuộc những tầng lớp nghèo. Khoảng 2/3 hay 3/4 người Mỹ da đen là tầng lớp trung lưu. Nhưng những người khác là những người nghèo thật sự, những người lao động nghèo.

Trong số những người Mỹ da đen nghèo đó, những người thường xuyên có vấn đề về sức khỏe là bị ảnh hưởng nhiều nhất, những người mắc bệnh tiểu đường, tim mạch, béo phì. Những người không được hưởng chế độ chăm sóc sức khỏe đều đặn, được theo dõi và nhất là những người bị mất bảo hiểm y tế.

Bởi vì, khi một người bị mất việc làm ở Mỹ, hiện đang có đến 40 triệu người thất nghiệp, thường họ cũng bị mất luôn cả bảo hiểm y tế. Thế nên, có một cuộc khủng hoảng xã hội rất lớn".

Sự việc xảy ra buộc chính quyền Donald Trump phải nhanh chóng đưa ra một số biện pháp cải tổ ngành cảnh sát. Chỉ có điều, phong trào phản đối "Black Lives Matter" - Mạng sống người da đen cũng quan trọng - không chỉ dừng ở Mỹ mà còn lan sang nhiều nước khác. Vì sao phong trào này lại được hưởng ứng ở nhiều nơi trên thế giới ?

Giáo sư sử học, Marie-Anne Matard Bonucci, trường Đại học Paris VIII trả lời RFI nhận định :

"Bởi vì có toàn cầu hóa thông tin. Hình ảnh video được truyền tải quả thật quá đau lòng và người dân, có thể là do lệnh phong tỏa, có nhiều thời gian hơn để xem. Đương nhiên là các mạng xã hội đóng một vai trò quan trọng rồi, dù rằng hiện tượng kỳ thị chủng tộc vẫn còn khá phổ biến, kể cả trong một bộ phận thế hệ trẻ.

Nhưng cũng có những thế hệ mới rất nhạy cảm với những vấn đề này tại nhiều nước trên thế giới. Và cuộc đấu tranh chống kỳ thị chủng tộc này có thể tiếp nối cho những cuộc đấu tranh chính trị khác, từng tồn tại và diễn ra trong những năm 1960 – 1970 và giờ đây không còn là điểm kết tinh nữa mà bởi vì những hệ tư tưởng lớn ngày nay đang lâm vào khủng hoảng. Người ta không còn mong muốn có cuộc cách mạng nữa, mà chỉ mong ước một sự bình đẳng về các quyền".

Cái chết của George Floyd còn làm dấy lên một cuộc tranh luận khác. Làn sóng biểu tình tấn công vào các biểu tượng của chủ nghĩa thực dân ở những nơi công cộng. Từ Bỉ cho đến Anh Quốc, những người đấu tranh chống kỳ thị chủng tộc đã cho dỡ tượng những gương mặt tiêu biểu của chủ nghĩa thực dân. Giới sử gia Pháp cảnh báo : "Nếu chúng ta xóa bỏ vết tích của Lịch sử, một số người sẽ cho rằng điều đó chưa bao giờ tồn tại !"

Bắc Triều Tiên : Mối đe dọa hạt nhân trở lại ?

Phải chăng mối đe dọa hạt nhân đang quay trở lại trên bán đảo Triều Tiên ? Ngày 16/6/2020, Bắc Triều Tiên đã cho đánh sập tòa nhà được dùng làm Văn phòng Liên lạc Liên Triều. Trước đó một tuần, ngày 09/06, lấy cớ trả đũa Hàn Quốc để cho những người tỵ nạn Bắc Triều Tiên thả truyền đơn, Bình Nhưỡng đột ngột cắt đường dây liên lạc.

Hình ảnh Văn phòng Liên lạc bị đánh sập một lần nữa đã gây sửng sốt trên thế giới. Vì sao Bắc Triều Tiên cho nổ sập tòa nhà này ? Nhà báo Dorian Malovic, phụ trách mục Châu Á, nhật báo công giáo La Croix, trên đài Arte giải thích :

"Bắc Triều Tiên không làm điều gì một cách ngẫu hứng cả, từ việc chọn ngày cho đến các mục tiêu. Ở đây, văn phòng liên lạc này đã được khánh thành cách nay hai năm, năm 2018 và được xem như là biểu tượng của một hình thức ngoại giao giữa hai miền Triều Tiên, một kiểu tòa đại sứ ảo nằm trên lãnh thổ Bắc Triều Tiên, và tượng trưng cho sự hâm nóng quan hệ giữa hai nước (…).

Sự việc mang tính biểu tượng bởi vì điều này gây được tiếng vang lớn, thu hút sự chú ý. Hơn nữa chẳng có ai chết, sự việc chỉ xảy ra trên lãnh thổ Bắc Triều Tiên, không ai có thể phản ứng được. Hàn Quốc không bị tấn công, Hoa Kỳ cũng không bị hổ mặt.

Đó là một biểu tượng nhưng cũng là đối tượng đầu tiên trước khi có những mục tiêu khác tiếp theo trong những ngày và những tuần sắp tới. Thời kỳ hâm nóng quan hệ đang dần bị khép lại".

Còn theo ông Benjamin Hautecouverture, chuyên gia về các vấn đề hạt nhân và tên lửa đạn đạo, sự việc cho thấy rõ chế độ Bình Nhưỡng đang phải đối mặt với những khó khăn về kinh tế do áp lực của các lệnh trừng phạt quốc tế và cuộc khủng hoảng dịch Covid-19 gây ra. Ông cảnh báo, do không tháo gỡ được bế tắc đàm phán hạt nhân nhằm có được việc dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận, Bắc Triều Tiên có nguy cơ tái diễn các vụ thử tên lửa và hạt nhân.

"Những gì chúng ta đang thấy và đây là cách diễn giải của tôi về những gì đã xảy ra trong những ngày qua và có thể sẽ trở nên kịch phát hơn trong những ngày sắp tới, chính là trên thực tế, các lệnh trừng phạt đang làm suy yếu chế độ. Bình Nhưỡng tuyệt đối muốn rằng Donald Trump dỡ các lệnh trừng phạt trước khi nối lại đàm phán về giải trừ hạt nhân. Nhưng vì tổng thống Trump kiên quyết từ chối, Bắc Triều Tiên tìm cách tạo cớ để nối lại các vụ thử hạt nhân, bằng cách chôn vùi những gì đã được quyết định tại Singapore".

Ấn – Trung và một mùa xuân nóng bỏng trên dãy Himalaya

Một ngày trước khi Bình Nhưỡng cho nổ sập Văn phòng Liên lạc Liên Triều, trên cao 4.300 mét của dãy núi Himalaya, binh sĩ Ấn Độ và Trung Quốc ngày 15/06/2020 đụng độ nhau dữ dội tại vùng Ladakh, mà hai bên có tranh chấp biên giới.

New Dehli cho biết có 20 binh sĩ thiệt mạng. Phía Trung Quốc chỉ thông báo thiệt hại 5 người, nhưng nhiều nguồn tin không chính thức cho rằng có ít nhất 43 người chết. Ấn Độ và Trung Quốc đổ lỗi cho nhau đã xâm phạm trước tiên đường kiểm soát thực tế (LAC). Cây bút bình luận cho đài France Inter, ông Pierre Haski trước tiên giải thích vì sao sự cố này là đáng lo ngại.

"Trước hết là do quy mô của cả hai nước đông dân nhất hành tinh này : Chỉ riêng hai nước này, đã có tới hai tỷ rưỡi dân. Đó còn là hai cường quốc hạt nhân được trang bị nhiều vũ khí nhất, và còn là hai nước được lãnh đạo bởi những người mang tư tưởng dân tộc chủ nghĩa, lo lắng làm sao không để bị mất mặt.

Đáng lo là vì những sự cố đó không xảy ra lúc trời quang mây tạnh. Bởi vì từ nhiều tuần nay, những điểm căng thẳng đã được báo động dọc theo 3.440 km đường biên giới, và các nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng đã không thể nào cản được việc đổ máu.

Tại nhiều khu vực, đường biên giới rất dài này đang có nhiều tranh chấp. Cả hai nước đã từng có một cuộc đối đầu ngắn năm 1962, cuộc chiến tranh duy nhất giữa hai ông khổng lồ Châu Á, lợi thế nhanh chóng nghiêng về phía Trung Quốc. Kể từ đó, đường biên giới này được xác định bằng một lằn ranh mà cả hai bên không tài nào có được một sự đồng tình".

Vẫn theo ông Pierre Haski, nếu chỉ giới hạn cuộc xung đột này ở một cuộc tranh chấp biên giới đơn giản thì đó là một sai lầm. Trung Quốc và Ấn Độ là hai nền văn minh lâu đời nhất, xưa kia từng có những giao tiếp với nhau. Chính từ Ấn Độ, Phật giáo du nhập vào Trung Quốc cách đây gần hai ngàn năm. Rồi hai bên có một thời gian dài chống đối nhau trước khi tìm cách nối lại liên hệ thông qua các trao đổi mậu dịch. Nhưng bối cảnh địa chính trị đã ngăn cản một sự bình thường hóa thật sự.

"Quan hệ Mỹ - Trung xuống cấp có những tác động nặng, bởi vì vào lúc ông Trump tiến hành một chiến lược cô lập Trung Quốc thật sự, ông đã ve vãn Ấn Độ. Nguyên thủ Mỹ có chuyến thăm chính thức tại New Dehli vào tháng 2/2020, ngay trước khi dịch bệnh bùng phát, ca tụng thủ tướng Narendra Modi một cách thái quá. Ông tận dụng chuyến đi này để ký một hợp đồng lớn bán vũ khí Mỹ cho Ấn Độ.

Gần đây nhất, Trump còn đề xuất mời Ấn Độ, cùng với Hàn Quốc và Úc đến dự thượng đỉnh G7 mở rộng có dáng dấp một liên minh chống Bắc Kinh. Một chiến lược "kềm hãm" thật sự như người ta thường nói vào thời kỳ chiến tranh lạnh, hiện đang quay trở lại mạnh mẽ".

Trung Quốc có cảm giác bị ngăn chận bởi các nước đồng minh của Mỹ, vốn dĩ nghi ngờ Trung Quốc bá quyền ở Châu Á. Từ đó để thấy rằng những vụ đụng độ hôm thứ Hai, 15/6 còn là lời cảnh báo cho Ấn Độ, không dễ dàng bước thêm một bước nữa. Đó chính là những gì làm cho các vụ đối đầu trên còn thêm nặng tính đe dọa.

Minh Anh

Mỹ chuẩn bị "trừng phạt" các công ty gian lận tại Việt Nam

Hoàng Trung, Thoibao.de, 27/06/2020

Bộ Thương mại Mỹ (DOC) hôm 23/6 thông báo mở cuộc điều tra chống bán phá giá với lốp xe nhập từ Việt Nam và ba quốc gia khác của Châu Á và xem liệu các nhà sản xuất ở Việt Nam có đang nhận trợ cấp không công bằng hay không.

Ảnh chụp màn hình một phần đơn kiến ​​nghị ngày 13/5 của United Steelworkers (USW), đại diện cho công nhân tại các nhà máy sản xuất lốp xe của trên toàn Hoa Kỳ

Ba quốc gia Châu Á khác bị Mỹ tiến hành cuộc điều tra với sản phẩm lốp xe xuất khẩu là Hàn Quốc, Đài Loan và Thái Lan.

Sản phẩm lốp xe của Việt Nam bị cáo buộc bán phá giá 5-22%, mức thấp nhất trong bốn quốc gia bị điều tra lần này. Trong khi đó, biên độ phá giá của lốp nhập từ Thái Lan lớn nhất ở mức 106-217,5% ; kế đến là Đài Loan 21-116% và Hàn Quốc 43-195%.

Mặt hàng từ Việt Nam bị điều tra bán phá giá là lốp xe khách, xe tải hạng nhẹ (Passenger Vehicle and Light Truck Tires - PVLT), theo thông cáo báo chí đăng trên trang web của bộ.

Bộ này cho biết họ cũng đang điều tra xem liệu các nhà sản xuất lốp xe tại Việt Nam có nhận được trợ cấp cho lốp xe khách và lốp xe tải nhẹ hay không.

Các cuộc điều tra được thực hiện theo các kiến ​​nghị được đệ trình vào tháng 5 bởi United Steelworkers (USW), đại diện cho công nhân tại các nhà máy sản xuất lốp xe của trên toàn Hoa Kỳ.

Chủ tịch quốc tế của USW Tom Conway nói : "Mặc dù nhu cầu về lốp xe PVLT tăng lên, các nhà sản xuất trong nước vẫn buộc phải vật lộn với việc thị phần bị giảm, lợi nhuận giảm và mất việc làm".

USW đại diện cho công nhân tại các nhà máy lốp xe của Michelin (MICP.PA), Goodyear (GT.O), Cooper (CTB.N), Sumitomo (8053.T) và Yokohama (5101.T) tại Ohio, Arkansas, North Carolina, Kansas , Indiana, Virginia New York và Alabama.

Năm ngoái, Mỹ nhập khẩu lượng lốp xe trị giá khoảng 4 tỷ USD từ 4 quốc gia nằm trong diện bị điều tra bán phá giá lần này.

Trong đó, Mỹ nhập gần 2 tỷ USD từ Thái Lan ; 1,2 tỷ USD từ Hàn Quốc vào năm 2019 và khoảng gần 500 triệu USD từ Việt Nam. USW cho biết nhập khẩu lốp xe từ bốn quốc gia đã tăng gần 20% kể từ năm 2017, đạt 85,3 triệu lốp, sau khi căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc xảy ra.

Một ngày sau khi DOC ra quyết định trên, đại diện Cục Phòng vệ Thương mại thuộc Bộ Công Thương Việt Nam hôm 24/6 cho biết, cơ quan này đang tích cực phối hợp, làm việc với các bộ, ngành, doanh nghiệp để cung cấp cho phía Mỹ những thông tin chính xác nhất về chính sách phát triển ngành cao su, về chi phí sản xuất, giá bán của doanh nghiệp…

Bộ Công thương Việt Nam cho biết đã cảnh báo nguy cơ việc sản phẩm lốp xe sẽ bị nước ngoài điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại từ tháng 7/2019 với mức độ cao.

Cơ quan này cũng khẳng định đã làm việc với các Hiệp hội và doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ nhằm chủ động nắm bắt thông tin và ứng phó trong trường hợp bị điều tra.

Theo Zing, ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) cho biết phía Mỹ mới đang bắt đầu điều tra trên cơ sở cáo cuộc của nguyên đơn là ngành sản xuất lốp xe nội địa nước này chứ chưa chính thức áp thuế.

Ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương)

Về mặt Chính phủ, ông Dũng cho biết Bộ Công Thương sẽ tích cực trao đổi với cơ quan Mỹ để khẳng định các chương trình của Việt Nam không mang tính trợ cấp.

Ông giải thích : "Chính sách của Việt Nam là minh bạch. Việt Nam thúc đẩy phát triển chung ngành cao su, chứ không phải riêng ngành lốp xe".

Diễn giải về vụ kiện, ông Dũng nói rằng phía nguyên đơn có đề nghị áp thuế chống trợ cấp và thuế chống bán phá giá với lốp xe Việt Nam. Tuy nhiên, nguyên đơn lại khiếu nại một số chính sách cũ mà Việt Nam đã từng áp dụng trước khi gia nhập WTO, nhưng hiện tại đã thay đổi. Ngoài ra, họ cũng viện dẫn một số quy định mới của Mỹ để mở rộng phạm vi khiếu nại.

Theo ông Dũng, khi có căng thẳng thương mại Mỹ – Trung, một số nhà đầu tư Trung Quốc đã đầu tư mở nhà máy tại Việt Nam, Thái Lan và Indonesia. Điều này khiến kim ngạch xuất khẩu lốp xe của Việt Nam vào Mỹ từ khoảng 150 triệu USD/năm tăng vọt lên 500 triệu USD/năm tức là tăng gấp hơn 3 lần.

Từ năm 2017, Cục Phòng vệ Thương mại đã liên tiếp cảnh báo các địa phương, bộ ngành là kim ngạch tăng cao có thể bị điều tra. Trong danh sách các mặt hàng có nguy cơ, cơ quan này đánh giá lốp xe có nguy cơ đứng thứ hai.

Từ sự vụ này, ông cho rằng đang có sự dịch chuyển đầu tư FDI từ các nước tới Việt Nam, có thể dẫn đến kim ngạch xuất khẩu một số ngành tăng vọt. Từ đó, ông cảnh báo : "Đó là những nguy cơ, lý do để các nước nhập khẩu có thể khởi xướng điều tra. Khi bị điều tra, cả ngành sẽ bị tác động".

DOC cho biết họ cũng sẽ tiến hành điều tra 20 chương trình trợ cấp ở Việt Nam, bao gồm cả các chương trình thuế, trợ cấp thay thế nhập khẩu và định giá thấp tiền tệ.

Một nhà máy sản xuất thép ở ngoại ô Hà Nội chụp ngày 30/3/2018

Bộ Công thương Việt Nam nói họ sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan có liên quan của Việt Nam để cung cấp các thông tin cần thiết cho phía Mỹ về các nội dung trợ cấp bao gồm cả vấn đề "định giá thấp tiền tệ" để Bộ Thương mại Mỹ có đầy đủ căn cứ, dữ liệu trước khi ban hành kết luận điều tra vụ việc.

Giữa tháng trước, DOC cũng đã khởi xướng một cuộc điều tra xem liệu các sản phẩm thép tấm không gỉ nhập từ Việt Nam có phải là thép Trung Quốc được gia công ở nước láng giềng Đông Nam Á để xuất sang Mỹ nhằm lẩn tránh thuế.

Theo một thông cáo báo chí của Cơ quan Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (ITA) hôm 12/5, Bộ Thương mại Mỹ nghi ngờ rằng các nhà sản xuất thép của Việt Nam nhập khẩu nguyên liệu thép cán phẳng không gỉ từ Trung Quốc, sau đó gia công hoàn thiện rồi xuất khẩu sang Mỹ.

Theo Bộ Công thương Việt Nam, đây là vụ việc Bộ Thương mại Mỹ tự khởi xướng điều tra dựa trên các thông tin sẵn có với cáo buộc mặt hàng thép tấm không gỉ đang có dấu hiệu lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại mà Mỹ đang áp dụng với hàng hoá tương tự của Trung Quốc từ năm 2016 với mức thuế từ 139% đến 267%.

Một căn cứ khác để Bộ Thương mại Mỹ khởi xướng cuộc điều tra lần này là lượng xuất khẩu sản phẩm thép tấm không gỉ từ Việt Nam có sự gia tăng đáng kể trong giai đoạn trước và sau khi Mỹ áp thuế với Trung Quốc. Theo thông cáo của ITA, Hoa Kỳ đã tiến hành điều tra thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp lên mặt hàng thép tấm không gỉ của Trung Quốc vào tháng 3/2016.

Thông cáo còn cho biết, việc thực thi luật thương mại một cách chặt chẽ của Mỹ là trọng tâm hàng đầu của chính quyền Tổng thống Trump.

Quyết định hôm 12/5 của Bộ Thương mại Mỹ được đưa ra giữa lúc chính quyền Tổng thống Trump lặp lại đe doạ sẽ áp thêm thuế mới lên hàng hoá Trung Quốc đồng thời tiếp tục chỉ trích sự thiếu minh bạch của Trung Quốc là nguyên nhân dẫn tới đại dịch virus corona toàn cầu.

Trước đây, Mỹ từng ra phán quyết áp thuế đối với thép từ Việt Nam được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc. Phán quyết sơ bộ được đưa ra vào tháng 12/2017 và chung cuộc vào tháng 5/2018. Bộ Thương mại Mỹ khi đó thu thuế chống bán phá giá gần 200% và thuế chống trợ cấp gần 260% đối với thép cuộn cán nguội sản xuất ở Việt Nam sử dụng thép chất nền xuất xứ từ Trung Quốc. Thép chống gỉ từ Việt Nam cũng đối mặt với thuế chống bán phá giá là gần 200% và thuế chống trợ cấp gần 40%.

Do đó, theo dữ liệu của Bộ Công thương Việt Nam, xuất khẩu sản phẩm thép tấm không gỉ từ Việt Nam sang Mỹ trong thời gian qua liên tục giảm từ 32.000 tấn năm 2017 xuống còn 25.000 tấn năm 2018 và tiếp tục giảm xuống còn 23.000 tấn năm 2019. Hiện nay, Việt Nam đang áp thuế chống bán phá giá với sản phẩm thép cán phẳng không gỉ nhập từ Trung Quốc với mức từ 17,94%-31,85%.

Bộ Công thương Việt Nam khuyến nghị các doanh nghiệp trong nước phải "hợp tác" và "cung cấp thông tin đầy đủ" liên quan đến "nguồn nguyên liệu, quy trình quản lý" cho Bộ Thương mại Mỹ trong quá trình điều tra.

Bộ này còn cho biết sẽ phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp xuất khẩu, Hiệp hội Thép Việt Nam "trong suốt quá trình điều tra vụ việc và có phương án hỗ trợ, xử lý phù hợp bao gồm cả việc trao đổi với Bộ Thương mại Hoa Kỳ để làm rõ căn cứ khởi xướng điều tra, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của doanh nghiệp xuất khẩu" Việt Nam.

Hồi tháng 12 năm ngoái, DOC đã ban hành phán quyết về việc áp thuế lên tới hơn 456% đối với các sản phẩm thép nhập vào Hoa Kỳ từ Việt Nam có sử dụng nguyên liệu xuất xứ từ Hàn Quốc và Đài Loan.

Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc và Tổng thống Mỹ Donald Trump trong lễ ký kết Thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung giai đoạn 1 tại Nhà Trắng ngày 15/01/2020

Theo Bộ này, các mặt hàng bị Mỹ áp thuế là các loại thép có xuất xứ từ hai quốc gia trên được đưa sang Việt Nam, sau đó qua công đoạn gia công đơn giản rồi xuất khẩu sang Mỹ.

Theo nhận định của Bộ Công thương Việt Nam, việc Bộ Thương mại Mỹ tự khởi xướng điều tra chống phá giá và chống trợ cấp sau 26 năm "thể hiện chính quyền mới của Hoa Kỳ đang quyết liệt đấu tranh chống lại các hành vi thương mại không công bằng, bảo vệ ngành sản xuất trong nước".

Theo Cục Phòng vệ thương mại, trong các chương trình bị cáo buộc trợ cấp, đáng lưu ý, lần đầu tiên kể từ khi pháp luật chống trợ cấp sửa đổi của Mỹ được ban hành và có hiệu lực vào tháng 4.2020, nội dung "định giá thấp tiền tệ" được Bộ Thương mại Mỹ điều tra trong khuôn khổ vụ việc chống trợ cấp. Đây là chương trình bị điều tra dựa trên cáo buộc của nguyên đơn Mỹ cho rằng chính sách "định giá thấp tiền tệ" đã mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu. Dự kiến, vụ việc sẽ được tiến hành điều tra trong vòng 12 tháng (có thể gia hạn thêm 6 tháng).

Ngay từ khi tranh cử Tổng thống năm 2016, ông Donald Trump luôn nêu ra khẩu hiệu "Nước Mỹ trước hết". Sau khi nhậm chức, ngày 23/01/2017, Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh rút Mỹ khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà Mỹ và 11 nước trong khu vực đã ký. Đồng thời, Tổng thống Mỹ Donald Trump chủ trương đàm phán và thúc đẩy các hiệp định thương mại song phương thay vì đa phương nhằm phát huy lợi thế của Mỹ và gia tăng lợi ích của Mỹ trong thương mại quốc tế ; thúc đẩy xu hướng gia tăng bảo hộ và sẵn sàng tăng thuế nhập khẩu đối với mặt hàng mà Mỹ có lợi thế để bảo vệ sản xuất trong nước. Cũng chính ông Trump là người khai hỏa cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Trung vào ngày 06/7/2018 khi chính thức tuyên bố áp thuế 25% đối với 818 mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc giá trị lên tới 34 tỷ USD chủ yêu trong lĩnh vực công nghệ cao như người máy, công nghệ thông tin, hàng không vũ trụ, máy in, mô tô… và cho đến nay cuộc chiến vẫn đang leo thang mặc cho hai nước đã hòa hoãn bằng thỏa thuận thương mại song phương giai đoạn 1 hồi tháng 01/2020.

Hoàng Trung (Hà Nội)

Nguồn : Thoibao.de, 27/06/2020

********************

Chuẩn bị "ra đòn" mạnh hơn – Trump hoãn phạt Trung Quốc

Hoàng Lan, Thoibao.de, 27/06/2020

Tổng thống Donald Trump nói ông đã không trừng phạt thêm các quan chức Trung Quốc về vụ giam giữ người Hồi giáo ở Tân Cương, vì đang ở "giữa một thỏa thuận thương mại".

Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra thông báo về quan hệ thương mại của Mỹ với Trung Quốc và Hồng Kông tại Vườn hồng của Nhà Trắng ở Washington, Mỹ, ngày 29/5/2020.

Ông Trump nói với trang tin Axios rằng đạt được thỏa thuận "tuyệt vời" có nghĩa là ông không thể áp đặt "thêm các biện pháp trừng phạt".

Trung Quốc giam giữ khoảng một triệu người Uighur (Duy Ngô Nhĩ) và các nhóm sắc tộc khác trong các trại ở Tân Cương để cải tạo tư tưởng và trừng phạt nhưng phủ nhận việc ngược đãi họ.

Vấn đề trên nảy sinh sau những cáo buộc trong cuốn sách của John Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia của Trump.

Ông Bolton cáo buộc rằng tại một hội nghị thượng đỉnh năm ngoái, ông Trump đã bật đèn xanh cho Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình xây các trại giam người Uighur ở khu vực phía Tây, nói rằng đó "chính xác là điều nên làm".

Bình luận của tổng thống được đưa ra trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ Sáu tuần trước, sau đó được trang tin Axios của Mỹ công bố hôm Chủ nhật.

Axios nói rằng khi được hỏi tại sao lại trì hoãn việc áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt với các quan chức của Đảng Cộng sản Trung Quốc, ông Trump nói : "Chà, chúng tôi đang ở giữa một thỏa thuận thương mại lớn".

"Và khi bạn đang ở giữa một cuộc đàm phán rồi đột nhiên bạn bắt đầu đưa thêm các biện pháp trừng phạt – chúng tôi đã phạt họ rất nhiều. Tôi áp thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, điều tồi tệ hơn nhiều so với bất kỳ hình phạt nào bạn có thể nghĩ tới. "

Trong diễn tiến của cuộc chiến thương mại cay đắng, Mỹ đã áp thuế lên hơn 360 tỷ đôla hàng hóa Trung Quốc và Trung Quốc đã trả đũa bằng cách đánh thuế lên hơn 110 tỷ đôla sản phẩm Hoa Kỳ trước khi thỏa thuận "giai đoạn một" được ký kết vào tháng Giêng.

Khi được hỏi tại sao ông không sử dụng Đạo luật Magnitsky toàn cầu – được Quốc hội thông qua năm 2016, để chống lại các vi phạm nhân quyền – ông Trump nói "không ai đề cập cụ thể với tôi về Trung Quốc".

Axios cũng gạn hỏi về những cáo buộc của John Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông, nói rằng ông đã nhờ Chủ tịch Tập Cận Bình giúp giành chiến thắng trong cuộc tái tranh cử, bằng cách mua nông sản từ nông dân Mỹ.

"Không, hoàn toàn không. Những gì tôi nói với mọi người mà chúng tôi thương thảo với, không chỉ là với Chủ tịch Tập Cận Bình, tôi muốn họ kinh doanh với đất nước này. Những gì tốt cho đất nước thì tốt cho tôi".

"Nhưng tôi không đi quanh nói, ‘Ồ, giúp tôi trong việc tái tranh cử.’ Tại sao tôi lại nói thế ?"

Trung Quốc bị cáo buộc gì về vụ Tân Cương ?

Các nhà hoạt động nói rằng Trung Quốc đang tìm cách đồng hóa các nhóm sắc tộc Hồi giáo bằng vũ lực, bằng cách phá hủy văn hóa của họ và cấm các hoạt động của họ.

Tìm kiếm sự thật trong các trại ‘cải tạo’ người Duy Ngô Nhĩ, Trung Quốc nói rằng các trại trong lãnh thổ tự trị là các trung tâm giáo dục nghề nghiệp nhắm vào người theo chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan.

Một báo cáo vào tháng Ba cho biết hàng chục ngàn người Uighur đã được chuyển ra khỏi Tân Cương để làm việc trong các nhà máy trên khắp Trung Quốc.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc cho biết bất kỳ di chuyển nào của người lao động nào cũng là tự nguyện.

Cựu cố vấn Bolton nói Ông Trump nhờ Tập Cận Bình giúp để tái đắc cử. Cuốn sách mới của cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton tiết lộ như vậy.

Mùa thu năm 2018, Mỹ đang trên bờ vực áp đặt các biện pháp trừng phạt với quan chức và thực thể hàng đầu của Trung Quốc, liên quan đến các trại giam hàng loạt người Uighur. Được thúc đẩy bởi một yêu cầu lưỡng đảng hiếm hoi từ các nhà lập pháp, các quan chức từ bộ ngoại giao và Hội đồng An ninh Quốc gia đã lên tiếng ủng hộ. Nhưng như ông Trump nói, ý tưởng này đã được gác lại để không gây nguy hiểm cho các cuộc đàm phán thương mại với Bắc Kinh.

Tháng Năm năm nay, vài tháng sau khi giai đoạn đầu tiên của một thỏa thuận thương mại cuối cùng đã đạt được, Quốc hội đã bỏ phiếu áp đảo ủng hộ Dự luật Bảo vệ Nhân quyền của người Uighur. Mặc dù cuối cùng ông Trump đã ký nó thành luật, nhưng vẫn chưa rõ liệu ông sẽ có thi hành luật này hay không.

Một hiệp ước kinh tế lịch sử với Trung Quốc đóng vai trò trụ cột trong chiến dịch tái tranh cử của ông, nhưng căng thẳng về đại dịch có thể thay đổi tính toán đó.

Chính quyền đã báo hiệu rằng họ có thể trừng phạt Bắc Kinh vì che đậy sự bùng phát của virus corona lúc đầu, và đã lên án luật an ninh mới của nước này với Hong Kong. Sự giận dữ với Trung Quốc hiện là một đề tài bầu cử lớn và điều đó có thể ảnh hưởng đến bất kỳ hành động nào liên quan đến sự đàn áp người Uighur.

Hoa Kỳ đã thực hiện những bước nào ?

Chính quyền Trump đã bị chỉ trích vì không nhắm vào mục tiêu Trung Quốc rõ ràng hơn về quyền con người.

Tuy nhiên, một số thành phần của chính phủ đã công khai chỉ trích cách đối xử với người Uighur của Trung Quốc.

Bộ ngoại giao Hoa Kỳ đưa ra các cáo buộc về tra tấn và lạm dụng. Đồng thời bộ thương mại đã áp đặt một số lệnh trừng phạt đối với các quan chức Trung Quốc về việc Tân Cương.

Nhập khẩu hàng của một số công ty Trung Quốc đã bị hạn chế , một số quan chức Trung Quốc không được cấp Visa, và đã có lệnh cấm đối với hàng hóa được sản xuất bằng lao động cưỡng bức – nhưng không phải là lệnh trừng phạt mạnh mẽ hơn từ Bộ Ngân khố.

Thứ Tư tuần trước, tổng thống đã phê chuẩn các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với các quan chức Trung Quốc về vấn đề Tân Cương, nhưng nói rằng ông sẽ là người quyết định việc sử dụng chúng.

Hôm thứ Hai, Mỹ chỉ định bốn cơ quan truyền thông Trung Quốc là cơ quan ngoại giao nước ngoài.

Những cơ quan này, China Central Television, China News Service, People’s Daily và Global Times, thực sự là những "cơ quan tuyên truyền" chứ không phải là cơ quan truyền thông, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói.

Họ sẽ được yêu cầu cung cấp thông tin về nhân viên làm việc tại Hoa Kỳ cho chính phủ Mỹ và liệt kê các giao dịch bất động sản. Họ sẽ không bị hạn chế trong công việc truyền thông.

Đầu năm nay, Mỹ đã có hành động tương tự với năm cơ quan truyền thông khác của Trung Quốc, bao gồm Tân Hoa Xã.

Những công ty truyền thông này được lệnh cắt giảm một số công dân Trung Quốc làm việc tại Hoa Kỳ.

Trung Quốc phản ứng bằng cách trục xuất các nhà báo từ ba tờ báo của Mỹ, bao gồm Wall Street Journal, New York Times và Washington Post.

Mỹ và Trung Quốc phụ thuộc nhiều vào nhau cả về thương mại và đầu tư suốt hơn 20 năm qua, khiến việc độc lập là không thực tế.

Những bình luận của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc "tách rời" kinh tế Mỹ khỏi Trung Quốc đang vấp phải hiện thực khá thách thức. Đó là hàng Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ ngày càng tăng, các công ty Mỹ ngày càng đầu tư nhiều vào Trung Quốc, và thị trường sẽ chao đảo nếu hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tách rời.

Hôm qua, cố vấn kinh tế Nhà Trắng Peter Navarro khiến các thị trường Châu Á lo lắng khi trả lời trên Fox rằng thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung Quốc "đã chấm dứt". Các chỉ số tương lai của chứng khoán Mỹ đi xuống, đồng đôla mạnh lên và các chỉ số theo dõi biến động cũng tăng vọt.

Navarro sau đó nhanh chóng đính chính, rằng ông chỉ đang đề cập đến niềm tin giữa Mỹ và Trung Quốc qua vấn đề đại dịch. Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng khẳng định trên trang cá nhân rằng thỏa thuận không bị ảnh hưởng.

Hôm qua, cố vấn kinh tế Larry Kudlow còn khen ngợi Bắc Kinh. Trên Fox Business Network, ông cho biết "họ thực sự đã có cải thiện" khi đề cập đến thỏa thuận thương mại.

Chính quyền Trump đang nỗ lực kiểm soát thiệt hại sau khi Tổng thống Mỹ tuần trước tuyên bố sẽ cân nhắc "tách rời hoàn toàn khỏi Trung Quốc". Trước đó, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer đã nói với các nghị sĩ Mỹ rằng việc này không thực tế.

Chiến dịch tái tranh cử của Trump đang được thực hiện theo phương châm "cứng rắn với Trung Quốc". Nhà Trắng đã đổ lỗi cho Bắc Kinh khiến đại dịch lây lan và 120.000 người Mỹ tử vong.

Tuy nhiên, một phần thông điệp này – rằng Mỹ có thể độc lập khỏi nhà cung cấp lớn nhất cho họ hiện tại – sẽ gặp rất nhiều thách thức. Trên thực tế, thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang tăng lên, dù đại dịch khiến hoạt động này đi xuống trong thời gian ngắn. Hàng xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc đạt 8,6 tỷ USD hồi tháng 4, tăng so với đáy 10 năm hồi tháng 2 (6,8 tỷ USD). Nhập khẩu từ Trung Quốc cũng lên 31,1 tỷ USD, từ 19,8 tỷ USD tháng 3.

Số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ cũng cho thấy xuất khẩu đậu tương sang Trung Quốc đạt gần 424.000 tấn trong tháng 4, hơn gấp đôi tháng 3. Các quan chức Mỹ, gồm Lighthizer, Ngoại trưởng Mike Pompeo và Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin gần đây xác nhận lại cam kết của Trung Quốc rằng sẽ tuân thủ các điều khoản trong thỏa thuận giai đoạn một. Theo đó, Trung Quốc sẽ mua thêm 200 tỷ USD nông sản, sản phẩm công nghiệp, năng lượng và dịch vụ Mỹ trong 2 năm.

Hôm qua, khi được hỏi trên một chương trình radio về viễn cảnh chiến tranh lạnh mới, Pompeo cho biết kinh tế Mỹ gắn chặt với Trung Quốc hơn nhiều so với Liên Xô cũ.

"Chúng ta phải nghĩ về việc này theo hướng là các thách thức với tăng trưởng kinh tế và sự thịnh vượng của Mỹ ngày nay đang gắn bó sâu sắc với kinh tế Trung Quốc", ông nói. Pompeo cũng khẳng định Trump sẽ bảo vệ lợi ích của nước Mỹ.

Còn với Mnuchin, khi được hỏi về việc tách rời tại một diễn đàn của Bloomberg-Invesco, ông cho biết việc này sẽ xảy ra nếu các công ty Mỹ không được tạo điều kiện cạnh tranh công bằng tại Trung Quốc.

Reuters trích lời một nguồn tin thân cận với cả Trung Quốc và Mỹ cho biết bình luận hôm thứ Hai của Navarro chỉ là "lỡ lời", cho thấy quan điểm cá nhân cứng rắn của ông với Trung Quốc, chứ đây không phải chính sách của Mỹ. Người này nói rằng giới chức Trung Quốc đã ra tín hiệu nhập khẩu tháng 6 của nước này với hàng Mỹ sẽ tăng mạnh sau nhiều tháng đi xuống vì đại dịch.

Rhodium Group cho biết trong một báo cáo gần đây rằng quý đầu năm, doanh nghiệp Mỹ đã công bố các dự án đầu tư mới trị giá 2,3 tỷ USD vào Trung Quốc. Bất chấp Covid-19, con số này chỉ giảm nhẹ so với trung bình quý năm ngoái. Điều này cho thấy rất ít công ty Mỹ muốn giảm hiện diện tại Trung Quốc.

Bill Reinsch – một cố vấn cấp cao tại Trung tâm Quốc tế học và Chiến lược cho biết kinh tế Mỹ và Trung Quốc đã mất hơn 20 năm để phát triển cùng nhau. Vì thế, việc tách rời sẽ không dễ dàng.

Một số công ty sẽ rời đi, nhưng không phải vì lời đe dọa của ông Trump, mà vì lương nhân công tại Trung Quốc tăng và các chính sách của Bắc Kinh gây bất lợi cho doanh nghiệp nước ngoài. "Nếu ở Trung Quốc để phục vụ thị trường này, bạn sẽ chẳng đi đâu, vì không thể phục vụ họ từ nước ngoài được", ông nói, "Tổng thống không thể chỉ đơn giản là yêu cầu mọi người quay về được. Các doanh nghiệp phải đưa ra quyết định hợp lý và mang tính kinh tế".

Hoàng Lan (Hà Nội)

Nguồn : Thoibao.de, 27/06/2020