Các cơ quan thực thi pháp luật của Việt Nam đã đưa ra danh sách 17 loại tội phạm chính của tội rửa tiền vào đánh giá.
Tội tham ô có nguy cơ rửa tiền cao. Ảnh minh họa
Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kế hoạch hành động giải quyết những rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2019-2020 và kế hoạch tổng thể cho đánh giá đa phương của Việt Nam về chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố.
Đồng thời công khai Báo cáo tóm tắt đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền và tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017. Theo báo cáo này, các cơ quan thực thi pháp luật của Việt Nam đã đưa ra danh sách 17 loại tội phạm chính của tội rửa tiền vào đánh giá.
Chẳng hạn, trong nhóm tội phạm về tham nhũng, Báo cáo đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền và tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017 cho biết, tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã tiến hành điều tra, khởi tố 1 vụ án về tội rửa tiền có nguồn gốc từ tội tham ô.
So với tội hối lộ và tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản, số vụ án bị truy tố, xét xử về tội tham ô tài sản cao hơn (năm 2016 xét xử 80 vụ với 161 bị cáo, năm 2017 xét xử 18 vụ với 41 bị cáo).
"Qua các vụ án tham ô tài sản được xét xử có thể thấy các khoản tiền bị chiếm đoạt là rất lớn, có những vụ án số tiền này lên đến hàng trăm tỷ đồng. Các khoản tiền bị chiếm đoạt này được sử dụng cho mục đích chi tiêu cá nhân, mua sắm bất động sản, tài sản có giá trị hoặc được "rửa tiền". Có thể kết luận nguy cơ rửa tiền đối với loại tội phạm này (tham ô tài sản) là cao", b báo cáo của Thanh tra Chính phủ nêu.
Đối với tội nhận hối lộ, hành vi nhận hối lộ thường khó phát hiện nhưng những năm gần đây những vụ án nhận hối lộ thường có giá trị lớn dẫn đến nguy cơ rửa tiền đối với tội phạm này ngày càng tăng cao. Số tiền phải thi hành án đối với tội hối lộ năm 2017 tăng gấp 3 làn so với năm 2016.
Kết luận nguy cơ tiềm ẩn về rửa tiền đối với loại tội phạm này, theo Thanh tra Chính phủ, là trung bình cao.
Đối với tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản, trong cơ cấu các tội phạm tham nhũng, số vụ án và bị cáo bị xét xử hàng năm đối với tội này thấp hơn so với tội tham ô tài sản và cao hơn so với tội hối lộ, số tiền phải thi hành án đối với loại tội phạm này chiếm tỉ lệ nhỏ trong cơ cấu án về các tội phạm tham nhũng (số tiền phải thi hành án năm 2016 là 18,1 tỷ đồng, tương đương 0,82 triệu USD) vào năm 2016 nhưng tăng đột biến vào năm 2017 lên 64,4 tỷ đồng tương đương 2,93 tỷ USD.
Theo Thanh tra Chính phủ, thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử loại tội phạm này cho đến nay cho thấy tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản thuộc nhóm nguy cơ cao liên quan đến rửa tiền. Cụ thể, thời gian qua, có nhiều vụ đại án xảy ra có nguồn gốc từ việc lạm dụng chức vụ quyền hạn để chiếm đoạt tài sản.
Từ đây, báo cáo kết luận nguy cơ rửa tiền đối với loại tội phạm này là trung bình cao.
Đáng lưu ý, báo cáo đánh giá nguy cơ rửa tiền đối với lĩnh vực ngân hàng là cao ; chiếm gần 90% tổng số báo cáo giao dịch đáng ngờ (STR) gửi đến Cục Phòng chống rửa tiền - cao hơn các lĩnh vực khác.
Mặc dù không phải tất cả các khoản tiền bất chính đều được tội phạm đưa vào chu trình tẩy rửa tiền, song điều này cũng chứng tỏ so với các lĩnh vực khác trong nền kinh tế, khả năng bọn tội phạm lựa chọn hệ thống ngân hàng nhằm hợp thức hóa các khoản thu bất chính để biến những đồng "tiền bẩn" trên thành "tiền sạch" là cao hơn.
"Căn cứ vào những vụ đại án đã và đang bị điều tra về tội rửa tiền thời gian qua và các số liệu về STR của Cục phòng, chống rửa tiền có thấy nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan chủ yếu đến việc rửa tiền có nguồn gốc từ tội phạm tham ô tài sản (tội phạm chủ yếu liên quan đến người có chức vụ, quyền hạn), đánh bạc và trốn thuế. Để che giấu nguồn tiền thu được, tội phạm thường sử dụng tài khoản ngân hàng dưới tên người khác để nhận và chuyển các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp", báo cáo của Thanh tra Chính phủ nhận định.
Lĩnh vực bất động sản cũng thu hút được nhiều nguồn tiền đầu tư có giá trị lớn, các giao dịch mua bán, chuyển nhượng có thể thực hiện bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và không thông qua sàn giao dịch bất động sản nên rất khó cho các cơ quan chức năng kiểm tra, xác định nguồn gốc của tiền.
Đối với các vụ đại án về tham ô thời gian qua cũng như vụ đánh bạc nghìn tỷ đồng đang bị điều tra về rửa tiền , trong số các tài sản thu được từ các vụ án đều liên quan đến các tài sản là các bất động sản.
"Để rửa tiền, các đối tượng phạm tội thường nhờ người thân trong gia đình mua, chuyển nhượng, cho tặng bất động sản. Với các phân tích đó đưa ra kết luận nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực bất động sản là cao", báo cáo đánh giá.
Nguy cơ rửa tiền đối với các tội phạm nguồn trong nước
1. Tội phạm về tham nhũng (tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ và tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản) :
- Tội tham ô : nguy cơ rửa tiền cao
- Tội nhận hối lộ : nguy cơ rửa tiền trung bình cao
- Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản : nguy cơ rửa tiền trung bình cao
2. Tội đánh bạc và tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc
- Tội đánh bạc : nguy cơ rửa tiền trung bình cao
- Tội tổ chức đánh bạc : nguy cơ rửa tiền cao
3. Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy : nguy cơ rửa tiền cao
4. Tội trốn thuế : nguy cơ rửa tiền trung bình cao
5. Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản : nguy cơ rửa tiền trung bình cao
6. Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản : nguy cơ rửa tiền trung bình cao
7. Tội vi phạm các quy định về bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm : nguy cơ rửa tiền trung bình cao
8. Tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới : nguy cơ rửa tiền trung bình
9. Tội mua bán người : nguy cơ rửa tiền trung bình
10. Tội làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả, ngân phiếu giả, công trái giả : nguy cơ rửa tiền trung bình thấp
11. Tội buôn lậu : nguy cơ rửa tiền trung bình
12. Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán hàng cấm : nguy cơ rửa tiền trung bình
13. Tội sản xuất, buôn bán hàng giả : nguy cơ rửa tiền thấp
14. Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép, chiếm đạot vũ khí quân dụng và phương tiện kỹ thuật quân sự : nguy cơ rửa tiền thấp.
Nguy cơ rửa tiền theo lĩnh vực
- Lĩnh vực ngân hàng : cao
- Lĩnh vực bất động sản : cao
- Lĩnh vực chứng khoán : trung bình
- Lĩnh vực bảo hiểm : trung bình thấp
- Lĩnh vực đại lý chuyển và thu đổi ngoại tệ : trung bình cao
- Lĩnh vực casino/sòng bạc : trung bình
- Lĩnh vực kế toán, kiểm toán : thấp
- Lĩnh vực luật sư, công chứng : thấp
- Lĩnh vực các tổ chức tài chính khác : thấp
Minh Thái