"Nói và làm" trong kêu gọi và tiếp thu phản biện !
RFA, 16/02/2023
Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng hôm 16/2/2023 lại phát biểu cho rằng đội ngũ trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ nước nhà đóng vai trò rất quan trọng, có ý nghĩa then chốt đối với vận mệnh và tương lai dân tộc. Ông Thưởng đề nghị các nhà khoa học, trí thức, văn nghệ sĩ trong và ngoài nước tiếp tục tận tâm, tận hiến vì quốc gia, dân tộc trong vận hội mới.
Ông Võ Văn Thưởng - Ảnh minh họa
Thường trực Ban Bí thư đồng thời đề nghị cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể các cấp thật sự tôn trọng và có cơ chế phù hợp để nâng cao chất lượng hoạt động tư vấn, phản biện của chuyên gia, đội ngũ trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ đối với những vấn đề của đất nước.
Phát biểu của ông Thưởng lần này không gây ra một làn sóng tranh luận trong giới blogger và cư dân mạng xã hội. Lý do được một số người nêu ra là họ đã quá quen với những phát biểu như thế của các lãnh đạo Đảng và Nhà nước và dẫn chứng câu nói của cố Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Văn Thiệu là "Đừng nghe những gì Cộng sản nói, hãy nhìn kỹ những gì Cộng sản làm".
Bác sĩ Đinh Đức Long bình luận với RFA về phát biểu mới nhất của ông Võ Văn Thưởng :
"Cách đây mấy năm ông Võ Văn Thưởng có nói là sẵn sàng đối thoại với trí thức và những người phản biện. Nhưng mấy năm qua có thấy ổng thực hiện đâu. Ổng không thực hiện mà cũng không thanh minh là tại sao chưa làm hoặc không làm. Đâu ai còn tin được nữa !"
Ông Long dẫn lại một phát biểu từ ông Võ Văn Thưởng sáu năm trước, tại Hội nghị trực tuyến sơ kết một năm thực hiện Chỉ thị số 5 của Bộ Chính trị về "Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh". Lúc bấy giờ, với tư cách là Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy viên Bộ chính trị, ông Võ Văn Thưởng tuyên bố, Đảng cộng sản Việt Nam không sợ đối thoại và tranh luận, có thể mở ra những cuộc đối thoại với những người có ý kiến khác biệt với đảng.
Nhạc sĩ Tuấn Khanh, người luôn có những bài viết phản biện những vấn đề của đất nước cho rằng, phát biểu của Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng chỉ là một cách đặt vấn đề thường thấy, chứ không phải là cách giải quyết vấn đề. Ông nói :
"Các nhà lãnh đạo Việt Nam thường quăng ra một câu mà nó chỉ mang tính đặt vấn đề chứ không giải quyết được vấn đề. Chẳng hạn như ông Nguyễn Phú Trọng nói rằng chúng ta chống tham nhũng nhưng chống tham nhũng phải thật nhân văn. Không ai biết chống tham nhũng nhân văn là như thế nào cả. Họ nói đồng bào là khúc ruột ngàn dặm và hòa hợp hòa giải sẽ là một trong những tiến trình đi tới. Nhưng đi tới như thế nào thì không thấy.
Nó chỉ là cách đặt vấn đề để làm sáng bộ mặt của nhà nước chỉ cách giải quyết thì rất là mơ hồ. Thực sự nó không có. Người ta luôn luôn đặt ra những vấn đề để cho thấy rằng đất nước đang chuyển động nhưng những chuyển động đó hoàn toàn bế tắc và không có chuyển động nào thực chất hết".
Có thể thấy những năm qua, rất nhiều nhân sĩ, trí thức lên tiếng phản biện những chính sách bất hợp lý của nhà nước, đóng góp cho nhà nước những ý kiến nhằm đưa đất nước đi theo quỹ đạo văn minh, dân chủ tất yếu của thế giới, đã bị bắt, bị tù với những tội danh bị cho là hết sức mơ hồ.
Một người trong số đó là Tiến sĩ luật Hoàng Ngọc Giao, Viện trưởng Viện nghiên cứu Chính sách, Pháp luật và Phát triển (PLD) thuộc Liên hiệp các Hội khoa học, kỹ thuật Việt Nam (VUSTA). Ông Hoàng Ngọc Giao là một nhà phản biện nổi tiếng, bị nhà chức trách Việt Nam bắt cuối năm 2022 và bị khởi tố vì tội trốn thuế, theo Bộ Công an.
Một người nữa ông Nguyễn Sơn Lộ, cựu viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển SENA trực thuộc Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam ở Hà Nội, bị công an bắt hôm 2 tháng 2 vừa qua với cáo buộc "Lợi dụng quyền tự do, dân chủ".
Với thực tế đó, giới trí thức, văn nghệ sĩ không còn tin vào những gì mà Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng phát biểu nữa.
Nhạc sĩ Lê Thiệu nói với RFA suy nghĩ của ông :
"Từ trước đến giờ thì về mặt truyền thông, những nhà lãnh đạo đều nói rằng cần những trí thức đóng góp cho đất nước. Nhưng đó chỉ là hình thức thôi chứ nó không có thật. Những đóng góp của họ không áp dụng được vào cái xã hội này. Những đóng góp rồi sẽ bị bỏ qua hết vì nó bị cho là đi sai chủ trương của nhà nước nên họ đâu có chấp nhận. Cũng đưa lên mạng xã hội, cũng đưa lên truyền thông nhưng rồi bị quên lãng chứ không áp dụng, không thực hiện được".
Giáo sư Mạc Văn Trang cũng cùng quan điểm. Ông nói :
"Ông Thưởng phát biểu như thế thì cũng rất là mừng, nhưng mà kinh nghiệm từ trước đến nay, rất nhiều ông lãnh đạo gặp trí thức thì bao giờ cũng nói là phát huy đội ngũ trí thức ; tìm kiếm nhân tài ; trọng dụng người tài ; khuyến khích khả năng sáng tạo…
Ông ấy nói nhưng ông ấy chả có quyền gì vì bộ phận an ninh thì nó lại khác. Thế cho nên ổng nói như thế nhưng nếu trí thức nào mà phản biện thì bị coi là phê phán chính quyền và bị bắt luôn.
Muốn thực hiện được thì thứ nhất là phải có luật pháp nghiêm minh, minh bạch. Thứ hai là phải có dân chủ, phải có một cái xã hội dân sự để người ta tự do suy nghĩ, tự do biểu đạt. Cái này nó là một hệ thống, một thể chế".
Tháng 5 năm ngoái, Tổ chức Phóng Viên Không Biên giới (RSF) công bố bảng xếp hạng Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới năm 2022. Trong bảng xếp hạng này, Việt Nam xếp ở vị trí 174/180 quốc gia và vùng lãnh thổ được đánh giá, tăng một hạng so với một năm trước đó, và là quốc gia có số nhà báo bị bỏ tù đứng thứ ba trên Thế giới. Tổ chức này thống kê Việt Nam hiện có 41 nhà báo bị bỏ tù.
Còn về quyền Tự do ngôn luận, Việt Nam bị Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (CCPR) xếp vào nhóm chót bảng về tự do ngôn luận trong phúc trình công bố vào tháng 11 năm ngoái. Theo đó, CCPR đánh giá Việt Nam thuộc nhóm E, thấp nhất trong thang từ A xuống, về việc thực thi khuyến nghị của cơ quan nhân quyền Liên Hiệp Quốc trong lĩnh vực tự do ngôn luận và án tử hình.
************************
Quốc hội có giúp giải quyết được khiếu kiện kéo dài ?
RFA, 16/02/2023
Quốc hội thông báo sẽ giám sát các vụ việc khiếu kiện, khiếu nại, tố cáo kéo dài vào tháng 3/2022. Nhưng mới đây, Trưởng ban Dân nguyện Quốc hội cho biết số vụ việc có chiều hướng tăng lên.
Một phiên họp của Quốc hội Việt Nam - Reuters
Tình trạng này đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả và năng lực giám sát của Quốc hội.
Thêm các vụ khiếu kiện về trái phiếu
Trưởng ban Dân nguyện Quốc hội, ông Dương Thanh Bình, khi báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội hôm 14/2 cho biết tình hình công dân khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh gia tăng, nhất là trong hai tháng qua.
Ông Bình nói ngoài các vụ khiếu kiện tập thể về đất đai, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi bị thu hồi đất như đã tồn tại lâu nay. Năm qua còn xuất hiện thêm các vụ khiếu kiện của người mua trái phiếu doanh nghiệp của Tập đoàn Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát, Công ty Chứng khoán Tân Việt, Công ty Cổ phần Sunshine Homes…
Ông Hưng, một nạn nhân bị mất tiền khi gởi tiết kiệm vào ngân hàng SCB, hiện đang ở Đà Nẵng, (yêu cầu được đổi tên vì lý do an toàn), nói với RFA rằng ông có một sổ tiết kiệm đáo hạn ngày 3/10/2022. Lúc đó, nhân viên SCB khuyên ông tham gia vào một "chương trình tiết kiệm linh hoạt 31 ngày". Sau 31 có thể rút tiền ra cộng thêm phần lãi. Nghe vậy ông mới đồng ý tham gia, dự tính sẽ rút hết tiền sau 31 ngày.
Tuy nhiên, sau đó chỉ vài ngày, dân tình ồ ạt kéo nhau đi rút tiền ở SCB, ông Hưng cũng yêu cầu rút tiền thì mới biết tiền của mình dự tính gởi vào tài khoản tiết kiệm linh hoạt như lời giới thiệu, nay đã thành tiền mua trái phiếu.
Cho rằng mình bị lừa, ông đã gởi đơn tố cáo lên công an thành phố và Ngân hàng Nhà nước - là cơ quan quản lý ngân hàng SCB - nhưng tới nay vẫn chưa có kết quả gì :
"Mình đã làm đơn gửi công an thành phố và Ngân hàng Nhà nước nhưng cuối cùng cũng không được gì hết. Dường như là công an quận khi lấy lời khai đều đứng về phía của SCB. Công an thành phố sau đó có gửi thư về cho tôi thông báo là vụ việc của tôi là dân sự cho nên tôi nên gửi đơn vào tòa án".
Hôm 6/1, báo chí Nhà nước đưa tin cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng, thuộc Ngân hàng Nhà nước, có văn bản gửi Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) xem xét, giải quyết theo quy định pháp luật về kiến nghị, tố cáo của người dân phản ánh.
Ông Hưng cho biết, ông không kỳ vọng lắm vào khả năng sẽ được trả lại tiền trong thời gian sớm :
"Không có gì có thể khẳng định là mình có thể lấy lại được tiền cả. Quốc hội họp có lên tiếng nhưng mà đó chỉ là lời nói trên báo chí mà thôi. Những người bị hại như mình bây giờ cũng không nắm được tình hình sẽ như thế nào, bởi vì chính Ngân hàng SCB do Ngân hàng Nhà nước quản lý mà còn lừa dân như vậy thì…"
Quốc hội giám sát hiệu quả đến đâu ?
Hơn 60 hộ dân thuộc Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm biểu tình trước Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng và Quốc hội, vào hôm 28 tháng 10. Ảnh : Citizen photo
Một năm trước, vào tháng 3/2022, Đoàn giám sát của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho biết sẽ tiến hành làm việc với năm tỉnh, thành có nhiều vụ khiếu nại đông người kéo dài, phức tạp, bao gồm Hà Nội, Lào Cai, Thành phố Hồ Chí Minh, Khánh Hòa và Kiên Giang.
Khi đó, cũng chính là ông Dương Thanh Bình cho biết quá trình giám sát tại địa phương, đoàn giám sát sẽ tiếp tục đi sâu hơn nữa để làm rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị, trách nhiệm của người đứng đầu.
Ông Cao Hà Trực, một người đi kiếu kiện vụ cưỡng chế đất ở khu Vườn rau Lộc Hưng, nói với RFA rằng, trong năm qua, chắc có lẽ vì phát biểu của Quốc Hội nên Quận Tân Bình có tổ chức hai cuộc họp tiếp xúc, đối thoại với người dân khu vườn rau khiếu kiện.
Tuy nhiên, theo ông Trực, chính quyền quận Tân Bình đã rất "ranh mãnh" khi lựa chọn những người dân đã nhận tiền đền bù đến tham dự và buổi họp cũng không đạt kết quả gì :
"Ông chủ tịch quận Tân Bình chủ trì cuộc họp và các cơ quan ban ngành của thành phố, nhưng cuộc họp đó không nhằm đối thoại mà nó chỉ để đánh lừa người dân, cho nên là vẫn không có mục tiến triển gì hết".
Đến tháng 10, ông Trực ra Hà Nội để hỏi vụ việc của mình. Tuy nhiên, ban tiếp dân Trung Ương cũng chỉ gởi đơn về thành phố yêu cầu xem xét :
"Hôm ra văn phòng tiếp dân Trung ương thì họ cũng không hứa hẹn gì đâu. Họ cũng chỉ chuyển đơn của mình về thành phố và đề nghị thành phố xem xét, giải quyết cho bà con rồi báo lại cho Văn phòng Trung ương Đảng".
Nói chung, theo ông Trực, trong năm qua, vụ việc khiếu kiện của bà con Vườn rau Lộc Hưng chưa có tiến triển khả quan nào.
Quốc hội không giải quyết được khiếu kiện
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, một nhà nghiên cứu chính trị Việt Nam lý giải với RFA rằng Quốc Hội không phải là nơi có thể giải quyết các vụ khiếu kiện, khiếu nại :
"Quốc hội chỉ có chức năng giám sát và tác động để cho các cơ quan hành chính và tư pháp thực hiện. Thế nhưng, trong trường hợp các vụ khiếu kiện tăng nhanh, quá lớn thì không thể nào giám sát hết được".
Nhưng các cơ quan hành chính từ cấp cơ sở cho đến Trung ương nhìn chung là giải quyết các vụ khiếu nại, tố cáo rất chậm. Ngoài ra, còn có trường hợp người dân đi khiếu kiện đã được giải quyết rồi nhưng không đồng ý với quyết định nên vẫn liên tục ra Trung ương, "ăn dầm, nằm dề" ở đó tiếp tục khiếu kiện. Theo ông Hà Hoàng Hợp, đó là một số nguyên nhân dẫn đến dồn đọng các vụ khiếu nại lâu năm.
"Hệ thống hành chính và dịch vụ công ở Việt Nam vẫn chưa tốt và có những khâu không đảm bảo được tính pháp lý, không công bằng cho nên mới làm tăng các vụ lên. Cho nên Quốc hội làm sao mà giám sát hết được".