Vụ Đăk Lăk : Người Thượng ở Mỹ biểu tình, kêu gọi Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc ‘vào cuộc’
Cộng đồng người Thượng ở Mỹ hôm 10/7 tổ chức một cuộc tuần hành trước Quốc hội Mỹ, Nhà Trắng và Đại sứ quán Việt Nam tại thủ đô Washington để phản đối chính quyền Việt Nam đàn áp người Thượng ở Tây Nguyên, đặc biệt sau vụ tấn công ở Đăk Lăk, và kêu gọi chính phủ Mỹ và Liên Hiệp Quốc tiến hành điều tra độc lập vụ việc và giúp đỡ những người thiểu số đang gánh chịu tình trạng bị "dồn đến đường cùng".
Cộng đồng người Thượng ở Mỹ biểu tình trong khu vực Quốc hội Hoa Kỳ ở thủ đô Washington vào ngày 10/7/2023.
Tây Nguyên ‘tồi tệ hơn bao giờ hết’
Người biểu tình cầm trên tay cờ Mỹ và cờ của người Thượng, cùng những biểu ngữ như "Tự do tôn giáo cho Tây Nguyên", "Chính quyền Việt Nam hãy ngừng giết người Dega", "Tây Nguyên thuộc về người Dega", "Nước Mỹ hãy cứu người Dega"…
Một số biểu ngữ trong cuộc biểu tình, yêu cầu "Chính quyền Việt Nam ngừng giết hại người Dega".
Cuộc biểu tình, do Tổ chức Dega Tây Nguyên (Dega Central HighLands Organization) thực hiện với sự tham dự của hơn 200 người Thượng gốc Việt, diễn ra một tháng sau khi xảy ra vụ tấn công ngày 11/6 ở trụ sở chính quyền hai xã Ea Tiêu và Ea Ktur, huyện Cư Kuin, tỉnh Đăk Lăk, khiến 9 người thiệt mạng, trong đó có 4 công an, 2 cán bộ và một số dân thường.
Chính quyền Việt Nam cho tới nay đã khởi tố 84 nghi phạm, trong đó có 75 người về tội ‘Khủng bố chống chính quyền nhân dân’ với mức án lên đến tử hình, truy nã 6 người, đồng thời tiếp tục mở rộng điều tra, truy nã thêm những người liên quan được cho là đã bỏ trốn.
Một số nhà hoạt động và người Thượng ở Mỹ có liên hệ chặt chẽ với người Thượng ở Tây Nguyên nói với VOA rằng sau khi xảy ra vụ tấn công ở Đăk Lăk, tình trạng chính quyền đàn áp người Thượng ở Tây Nguyên càng trở nên nặng nề hơn. Nhiều buôn làng bị canh gác nghiêm ngặt.
"Tôi biết rằng cuộc đàn áp ở Tây Nguyên, Việt Nam, hiện nay tồi tệ hơn bao giờ hết, đặc biệt là tình trạng chống Thiên Chúa giáo. Tôi biết ngay cả trẻ em cũng đang bị chính quyền Việt Nam tra tấn và giết hại", Mục sư Gene Lathan thuộc Giáo hội Tin Lành ở Charlotte, bang North Carolina, nói với VOA trong cuộc biểu tình.
Mục sư Gene Lathan thuộc Hội thánh Tin Lành ở thành phố Charlotte, bang North Carolina, tham gia cuộc biểu tình trong trang phục của người Thượng gốc Việt.
Ông cho biết ông từng đến Việt Nam năm 2019 và tiếp xúc với người Thượng ở Tây Nguyên, tận mắt chứng kiến cuộc sống khốn khổ của họ, chứng kiến việc họ bị đối xử bất công, bị tước đoạt tài sản, tước quyền tự do tôn giáo và bị dồn đến đường cùng.
"Đây là một điều rất đáng buồn và tình trạng này phải đánh thức cả nước Mỹ. Đây là những người đã chiến đấu với chúng tôi (người Mỹ) trong Chiến tranh Việt Nam. Họ là những người mà nhiều người trong số họ đã hy sinh để bảo vệ những người lính Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam. Và vì vậy, tôi tin rằng chúng tôi có một món nợ lớn mà chúng tôi phải trả cho những người này. Đó là lý do tại sao tôi ở đây ngày hôm nay", Mục sư Lathan nói thêm.
Không tin cáo buộc của Việt Nam
Trong khi một số nhà hoạt động và giới quan sát cho rằng vụ tấn công có thể bắt nguồn từ tình trạng "kỳ thị sắc tộc" đối với người Thượng ở Tây Nguyên, chính phủ Việt Nam hôm 6/7 bác bỏ nguyên nhân này và cho rằng đây là một khủng bố có tổ chức.
Phụ nữ, trẻ em cũng tham gia biểu tình.
Phía Bộ Công an Việt Nam nói "các tổ chức phản động lưu vong người Việt, các phần tử theo chủ nghĩa cực đoan lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo trú chân tại một số quốc gia thiết lập cơ sở, chân rết, tổ chức huấn luyện cho số đối tượng trong nước và cử người xâm nhập Việt Nam chỉ đạo thực hiện hành động khủng bố ở Việt Nam".
Tuy nhiên, cộng đồng người Thượng ở Mỹ không tin vào cáo buộc này. Thậm chí, có người còn cho rằng đây có thể là một "âm mưu" của chính quyền cộng sản nhằm có cớ đàn áp người Thượng mạnh tay hơn.
"Theo mình nghĩ chuyện câu kết với nước ngoài chắc là không có. Không có chuyện như vậy. Cá nhân mình khẳng định không có chuyện như vậy. Chắc là mưu mẹo của Đảng cộng sản làm ra. Chắc có lẽ như vậy. Mình không biết chắc nhưng có lẽ là như vậy. Tại sao họ có súng ống, AK, CKC, M16 ? Dân làng đâu có những loại đó đâu ? Dứt khoát là không có… Người Thượng không bao giờ có xe Jeep để di chuyển. Ai cho xe đó để chạy ? Hai chiếc xe Jeep đó ai đã cho họ ?", ông Jep Jabin nêu ý kiến cá nhân với VOA về vụ tấn công mà ông nói là "đẫm máu" ở Đăk Lăk.
Cộng đồng người Thượng ở Mỹ biểu tình trước Nhà Trắng, Washington, D.C., Hoa Kỳ ngày 10/07/2023
Kêu gọi Mỹ, Liên Hiệp Quốc "vào cuộc"
Ông Jabin cho biết ông tham gia cuộc biểu tình với mong muốn là những vấn đề của người Thượng ở khu vực Tây Nguyên Việt Nam được các cơ quan, tổ chức quốc tế để tâm và giúp đỡ.
"Bởi vì chính quyền cộng sản Việt Nam đàn áp, thu hồi đất đai, tôn giáo và tất cả những gì đời sống của họ không được tự do… Tất cả điều đó là sự đau thương đối với người bản địa, tức người Thượng. Sự sống của họ rất phức tạp. Không có đất, không có chỗ trồng trọt, ruộng vườn… Tất cả đều bị quan chức cộng sản thu hồi hết, (họ) phải chịu sự đối xử rất tồi tệ như vậy. Cho nên vụ xảy ra mình chẳng biết lý do gì, nhưng chắc chắn về đời sống cực khổ như vậy (của người Thượng Tây Nguyên) nên chúng tôi đến đây để giúp họ, để đời sống họ đỡ cực khổ hơn một tí, để có cơ quan nào đó chăm sóc, giúp họ".
Andy Eya, một thành viên ban trong tổ chức cuộc biểu tình hôm 10/7, nói thêm với VOA :
"Mục đích là kêu gọi nhà nước Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc vào Tây Nguyên để điều tra cho rõ, chứ không để Cộng sản tự làm như vậy thì thiệt thòi cho người dân, đã nghèo khổ rồi bây giờ bị nó canh gác. Làng nào, buôn nào cũng canh gác nên không đi làm được".
Sau cuộc biểu tình ở khu vực toà nhà Quốc hội Mỹ, ông Andy Eya và các thành viên ban tổ chức đã có buổi tiếp xúc với một số thượng nghị sĩ Quốc hội Hoa Kỳ. Ông cho biết : "Mình vô đó báo cáo cho họ về vụ xảy ra ở Đăk Lăk. Nó rất phức tạp. Đầu đuôi mình không biết cho nên mình cần nhà nước Mỹ giúp mình thôi vì rất nhiều người đang bị bắt, bị giết…".
Mục sư Lathan nói với VOA rằng mặc dù ông không biết sự thật là ai đã thực hiện vụ tấn công, "nhưng tôi biết rằng kể từ khi chuyện đó xảy ra, đã có sự ngược đãi khủng khiếp và hàng ngàn người Thượng đang chết đói. Hiện tại họ sắp chết đói vì buôn làng của họ bị đối xử như nhà tù và họ bị giam giữ ở đó".
Ông kêu gọi chính quyền Việt Nam hãy thay đổi quan điểm và một số chính sách, có thái độ dung chấp người Thượng hơn và cho họ được hưởng các quyền của con người, thì mọi vấn đề và xung đột tự nhiên sẽ được giải quyết.
Ngoài địa điểm toà nhà Quốc hội, cuộc biểu tình của người Thượng ở Mỹ sau đó tiếp tục diễn ra ở Nhà Trắng và Đại sứ quán Việt Nam tại thủ đô Washington.
Đại sứ quán Việt Nam không lập tức phản hồi yêu cầu phỏng vấn của VOA.
Người Thượng hải ngoại biểu tình ở thủ đô Mỹ phản đối Việt Nam vi phạm nhân quyền - VOA Tiếng Việt
Nguồn : VOA, 11/07/2023
***********************
Người Thượng ở Hoa Kỳ biểu tình kêu gọi Việt Nam chấm dứt đàn áp đồng bào Tây Nguyên
RFA, 10/07/2023
Hàng trăm người Thượng ở tiểu bang North Carolina (Hoa Kỳ) ngày 10/7 tập trung ở thủ đô Washington D.C., Hoa Kỳ biểu tình kêu gọi Chính phủ Việt Nam chấm dứt đàn áp người bản địa ở Tây Nguyên, đặc biệt từ sau sự kiện nổ súng ở hai xã của huyện Cư Kuin (tỉnh Đắk Lắk) vào rạng sáng ngày 11 tháng 6 vừa qua.
Người Thượng biểu tình ở thủ đô Washington DC ngày 10/7/2023 - RFA
Cuộc biểu tình do Tổ chức Dega Tây Nguyên (Dega Central HighLands Organization) tiến hành với sự tham dự của hơn 200 người Thượng gốc Việt Nam, bắt đầu từ 9 giờ sáng ở gần tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ.
Người biểu tình, trong trang phục truyền thống của dân tộc bản địa Tây Nguyên, tay cầm khẩu hiệu viết bằng tiếng Anh và hô vang bằng cả ba ngôn ngữ Việt, Anh và tiếng bản địa với nội dung : "Cộng sản Hà Nội, hãy chấm dứt diệt chủng người bản địa Dega", "Hãy trả lại vùng đất của người Dega", và "Cộng sản Hà Nội lập mưu kế để diệt chủng người bản địa Dega"…
"Từ năm 1975 đến nay, người Thượng đối mặt với sự đàn áp, cướp bóc đất đai, tù đày, và tra tấn. Năm 2001, 2004 và 2008, người Thượng đã tụ tập ôn hòa ở năm tỉnh của Tây Nguyên. Thay vì đề cập đến các khiếu nại của chúng tôi, chính quyền Việt Nam liên tiếp đánh đập và tra tấn chúng tôi, kết án chúng tôi với bản án nhiều năm tù, và cấm các gia đình thực hành tự do tôn giáo", ông Y-Duen Buondap, Giám đốc điều hành của Tổ chức Dega Tây Nguyên, nói trong thông cáo báo chí ngày 8/7.
Thông cáo nói hàng trăm người Thượng đã bị cầm tù một cách bất công chỉ vì thực hiện các quyền bất đồng chính kiến ôn hòa và thực thi quyền tự do tôn giáo. Kết quả của sự đàn áp có hệ thống của Việt Nam là dòng tị nạn của hàng trăm người Thượng sang Thái Lan trong nhiều năm qua.
Sau sự kiện trụ sở Ủy ban Nhân dân hai xã ở huyện Cư Kuin (tỉnh Đắk Lắk) bị tấn công và có bốn sĩ quan công an địa phương cùng hai lãnh đạo xã bị bắn chết mà một nhóm 30-40 người Thượng bị tình nghi là thủ phạm, lực lượng an ninh Việt Nam đã mở chiến dịch trấn áp, bắt giữ hơn 80 người và một số người bị cho là tự sát. Công an đang truy nã 6 người bị tình nghi tham gia vụ tấn công.
Nhiều người Thượng đã bị bắt và đánh đập khi họ đi chợ hay đi làm rẫy, nhiều người trong số họ bị tấn công chỉ vì họ mặc bộ quần áo rằn ri, giống trang phục của những người bị tình nghi thực hiện vụ tấn công rạng sáng ngày 11/6.
Đại diện ban tổ chức của cuộc biểu tình, ông Y Bion Mlo nói trong thông cáo : "Chúng tôi đề nghị Liên Hiệp quốc và các nước dân chủ trên thế giới gây áp lực lên Việt Nam để buộc họ tôn trọng nhân quyền của người Thượng bản địa ở Việt Nam. Hoa Kỳ không nên nâng cấp quan hệ ngoại giao với Việt Nam cho đến khi Hà Nội cải thiện trong việc tôn trọng quyền đất đai và tài sản của chúng tôi cũng như cho phép chúng tôi được tự do thực hành tôn giáo".
Một người Thượng từng ở Đắk Lắk và bị cơ quan chức năng Việt Nam giam nhiều năm tù chỉ vì tham gia biểu tình ôn hòa năm 2002, nói với RFA trong cuộc biểu tình :
"Chúng tôi đến đây để bày tỏ quan điểm và sự phẫn nộ, đưa ra một thông điệp cho Chính phủ Việt Nam vì họ đã giết người dân Dega Tây Nguyên một cách tàn bạo và vô tổ chức trong cái vụ ngày 11/6/2023 đã diễn ra ở vùng Đắk Lắk, ở hai xã Ea Tiêu và Ea Ktur.
Đến đây chúng tôi muốn chứng minh rằng chúng tôi chỉ là nạn nhân. Mình xin cộng đồng quốc tế hãy lắng nghe tiếng nói của chúng tôi. Xin Chính phủ Việt Nam hãy ngừng giết những người chúng tôi như chúng tôi biết được qua truyền thông là hơn 50 người bị giết, 80 người bị bắt, và có một số người đang bị truy nã.
Người này cho biết thường xuyên liên lạc với người thân và bạn bè ở Đắk Lắk để cập nhật tình hình của người Thượng ở đây. Ông được cho biết rằng trong vụ tấn công vào trụ sở Ủy ban Nhân dân của hai xã Ea Tiêu và Ea Ktur của huyện Cư Kuin, người dân địa phương không hề biết chuyện gì.
Ông cho biết trong nhiều thập niên qua, người Thượng là nạn nhân của sự đàn áp :
"Từ xưa tới nay họ dùng nhiều hình thức khác nhau, đàn áp bắt bớ và mời mục sư người truyền đạo trong làng, rồi những thành phần tham gia biểu tình bị mời và bắt tù nhưng họ đàn áp một cách chừng mực vì họ chưa có cớ.
Bây giờ họ truy bắt nhưng không có bắt nữa, họ giết luôn, đánh đập ngay tại hiện trường, đánh đập trong rẫy, trên đường, máu chảy tè le, có người họ đạp nằm ở dưới đất luôn.
Luật pháp Việt Nam nói mọi công dân có quyền tự do bình đẳng, nhưng qua vụ này họ dựng ra để kích hoạt xung đột sắc tộc giữa người Kinh và người Thượng, Chính phủ Việt Nam đã kích hoạt".
Ông bày tỏ nguyện vọng với cộng đồng quốc tế về tình trạng của người Thượng ở Việt Nam :
"Chúng tôi muốn quốc tế làm rõ sự việc đó, chúng tôi cần phái đoàn quốc tế triển khai ở Việt Nam để điều tra việc đó để biết ai đứng đằng sau vụ đó".
Ông cũng kêu gọi người Kinh không theo chính quyền địa phương để truy sát người Thượng bản địa :
"Người Kinh dân thường hãy hiểu rằng vùng đất (Tây Nguyên- PV) là vùng đất tổ tiên chúng tôi để lại hàng ngàn năm rồi. Người Kinh vô Tây Nguyên chỉ mới đây thôi. Cần phải tôn trọng người bản địa. Cần chung sống với nhau và cũng cần tôn trọng người bản địa.
Hỡi người dân thường, đừng hận thù với người Thượng, người Thượng chỉ là nạn nhân. (Đừng vì) Chính quyền đã giết người dân bản địa mà người dân thường cũng làm theo".
Là người trong ban tổ chức cuộc biểu tình, ông Y-Duen Buondap, lên tiếng kêu gọi quyền bình đẳng cho người Thượng bản địa tại Tây Nguyên :
"Chúng ta là con người có quyền con người, chúng ta có quyền sống. Chúng ta là con người như bạn và tôi. Nó không khác. Vậy tại sao họ ghét chúng ta ? Đó là lý do tại sao chúng tôi ở đây để đứng ra ngăn chặn người Việt Nam giết người của chúng tôi, để cho chúng tôi có quyền và cộng đồng quốc tế khác giúp đỡ người dân của chúng tôi, để gây áp lực lên Chính phủ Việt Nam".
Mục sư Y Hin Nie, Hội trưởng Hội thánh Tin lành Đấng Christ tại Hoa Kỳ, nói với phóng viên RFA trong thời gian diễn ra biểu tình :
"Người Dega không ghen ghét anh em người Kinh. Tất cả 54 dân tộc chúng ta đều bị áp bức. Tôi kêu gọi tất cả anh em 54 thứ tiếng ở Việt Nam, hãy nêu lên không muốn chế độ cộng sản kéo lâu dài trên đất nước Việt Nam của chúng ta nữa. Chúng ta đều một lòng kêu gọi hòa bình, bình an, công lý và phát triển thịnh vượng như nước ngoài".
Mục sư Y Hin Nie cho biết ông gặp một số thượng nghị sĩ Quốc hội Hoa Kỳ từ tiểu bang North Carolina trong trưa cùng ngày để kêu gọi họ quan tâm đến tình trạng của người Thượng ở Tây Nguyên.
Sau cuộc biểu tình gần Tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ, đoàn người tham gia tuần hành đến Tòa Bạch Ốc, rồi đến trước trụ sở của Tòa Đại sứ Việt Nam tại thủ đô Washington DC.
Hàng trăm người Thượng tại Mỹ biểu tình đòi quyền lợi cho người Đêga Tây nguyên
Nguồn : RFA, 10/07/2023