Vụ án Nguyễn Văn Chưởng và bức màn bí mật về việc thi hành án tử ở Việt Nam
BBC, 10/08/2023
Tử tù Nguyễn Văn Chưởng sắp bị đưa ra hành hình khiến dư luận dậy sóng vì vụ việc có những dấu hiệu oan sai. Gần 5.000 người đã ký kiến nghị gửi đến Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng xin hoãn thi hành án đối với ông Chưởng.
Bên cạnh việc kêu gọi Chủ tịch nước ân xá, xem xét lại án tử hình như trường hợp ông Nguyễn Văn Chưởng, nhiều người, đặc biệt là các luật sư cũng lên tiếng chính phủ Việt Nam nên cân nhắc bỏ án tử hình.
Theo Tổ chức Ân xá Quốc tế, tính đến cuối năm 2022, có tổng cộng 144 nước xóa bỏ hình phạt tử hình trong pháp luật và trong thực tế. Hiện chỉ còn 55 nước vẫn đang duy trì hình phạt tử hình, trong đó có Việt Nam.
Trong năm 2022, Việt Nam có thêm 102 bản án tử hình và tổng cộng có hơn 1.200 án tử.
Bí mật quốc gia
Việt Nam cùng Trung Quốc và Bắc Hàn là ba quốc gia luôn che giấu thông tin về số vụ hành quyết với lý do "bí mật quốc gia", theo một báo cáo hồi tháng 5 của Ân xá Quốc tế.
Bà Chiara Sangiorgio, chuyên gia về vấn đề án tử hình từ Ân xá Quốc tế nói với BBC hôm 8/8 rằng, việc thực hiện án tử hình tại Việt Nam là vấn đề cực kỳ đáng lo ngại, xét cả về những điều được giữ bí mật lẫn những gì chúng ta biết được từ thông tin ít ỏi có sẵn.
"Sự tiếp diễn của bức màn bí mật này khiến cho việc hiểu được những gì xảy ra sau bức tường nhà tù là điều không thể, từ thời điểm thi hành án, đến tội danh bị tuyên án tử, đến số lượng bao nhiêu án được thi hành. Các con số tỉ lệ phần trăm tăng hoặc giảm các vụ thi hành án tử mà thỉnh thoảng nhà chức trách chia sẻ thực ra không cho thấy sự bắt đầu trong việc giải quyết vấn đề minh bạch hóa việc thực thi án tử hình tại nước này.
"Thông tin không chỉ quan trọng cho việc theo dõi xu hướng, mà nó còn cần thiết để công chúng được biết về thực tế án tử hình tại Việt Nam và tác động của nó đối với quyền con người", bà Sangiorgio phân tích.
Hôm 4/8, gia đình ông Nguyễn Văn Chưởng nhận được văn bản của Tòa Án Thành Phố Hải Phòng về việc nhận thi thể ông mà không được thông tin thêm gì về thời gian, địa điểm thi hành án.
Ngay sau đó, cha mẹ của tử tù Nguyễn Văn Chưởng đã gửi đơn kiến nghị, thỉnh cầu Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng tạm hoãn thi hành án tử hình đối với trường hợp của ông Chưởng nhưng vẫn chưa có được phản hồi từ người đứng đầu nhà nước Việt Nam.
Gần 5.000 người khác cũng đã ký vào một đơn kiến nghị với yêu cầu tương tự. Nhiều người đã đổi ảnh đại diện trên Facebook hình những con hưu được chính tay ông Nguyễn Văn Chưởng dùng tăm đan từ những chiếc túi nilon gói hàng để có thể bí mật gửi thư kêu oan ra ngoài trong suốt 17 năm trời ròng rã.
Trong ngày 4/8, nhà báo Nguyễn Đức- Biên tập viên Báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh đăng trên Facebook việc ông đã nhắn tin cho Chủ tịch nước và nhận được phản hồi. Đồng thời, ông Đức cũng viết trên Facebook rằng ông Lưu Bình Nhưỡng- Phó trưởng ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ĐBQH khóa 14 cũng đã nhắn tin đến Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng vào sáng 5/8/2023.
Tuy dư luận xôn xao nhưng điều kỳ lạ là ngoài trang Dân Việt, báo trong nước như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, VnExpress đều không đưa tin về vụ việc này dù trước đó vào năm 2014, 2015, họ từng đưa tin rất mạnh mẽ về những khúc mắc trong vụ án của ông Nguyễn Văn Chưởng.
Phân tích với BBC trường hợp của ông Nguyễn Văn Chưởng, bà Chiara Sangiorgio nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhà chức trách Việt Nam phải ngay lập tức ban lệnh đình chỉ tất cả các vụ thi hành án tử.
Theo bà, các vụ án gây chú ý dư luận này đã giúp cung cấp cái nhìn về việc các cơ quan chính quyền sẵn sàng và tùy tiện lấy đi mạng sống của con người một cách bất lương sau các phiên xử bất công, dựa trên bằng chứng có được từ tra tấn và bất chấp yêu cầu xem xét lại các vụ án từ Viện trưởng Viện kiểm sát hoặc các ủy ban của Quốc hội.
"Rõ ràng chúng cũng đã phơi bày các tác động mà án tử hình và sự bí mật gây ra cho gia đình của những người đối mặt với nguy cơ bị hành quyết - gia đình của Nguyễn Văn Chưởng chỉ biết về việc án tử hình của anh ta sắp diễn ra vì họ được yêu cầu sắp xếp cho việc an táng, nhưng họ không được thông báo về thời điểm thi hành án.
"Họ đã không ngừng gửi đơn thỉnh cầu cho anh ta suốt nhiều năm, khó có thể tưởng tượng được họ phải trải qua những ngày đáng sợ này thế nào đối, trong mối đe dọa của bản án tử hình", chuyên gia từ Ân xá Quốc tế ý kiến.
Trong khối ASEAN, chỉ còn Việt Nam, Myanmar và Singapore là ba quốc gia vẫn thực thi án tử hình trong năm 2022 và nằm trong số 19 quốc gia trên tổng số 193 quốc gia thành viên của Liên Hiệp quốc áp dụng hình phạt này.
Dựa trên những tiết lộ một phần từ các cơ quan chính quyền và thông tin về các án tử hình mà công chúng có thể theo dõi hàng năm, có thể thấy có vẻ án tử hình vẫn được sử dụng rộng rãi, bao gồm cả các tội danh không đến mức "những tội phạm nghiêm trọng nhất" - cái ngưỡng mà việc sử dụng hình phạt này phải bị hạn chế theo các luật và tiêu chuẩn quốc tế.
Các tội danh này bao gồm các tội liên quan đến ma túy và các tội phạm kinh tế. Là một bên tham gia Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị, Việt Nam có nghĩa vụ tuân thủ những hạn chế này, thế nhưng thay vào đó, điều chúng ta thấy là việc vi phạm thường xuyên, dẫn lời bà Chiara Sangiorgio.
Trong báo cáo gửi Ủy ban Tư pháp của Quốc hội từ ngày 1 tháng 10 năm 2020 đến ngày 31/7/2021, chính phủ nhấn mạnh số người bị kết án tử hình tăng nhanh, gần 30% ; và 11 cơ sở thi hành án bằng tiêm thuốc độc đã được đưa vào sử dụng, với những người từ các địa điểm khác được chuyển đến đó để thi hành án tử hình.
Đáng chú ý, Đại học Cornell (Mỹ) nói họ đã không tìm thấy "bất kỳ thông tin gì về các loại thuốc độc được sản xuất trong nước [Việt Nam] đã được sử dụng, hay chất lượng, độ tin cậy và hiệu quả". Vì vậy, không có bằng chứng nào cho việc tiêm thuốc độc sẽ có tính nhân đạo hơn đối với tử tù.
Hành hình là việc 'không thể đảo ngược'
Các vụ án oan của ông Huỳnh Văn Nén, Nguyễn Thanh Chấn và nhiều vụ nhức nhối khác khiến cho dư luận tin rằng, những sự vụ có dấu hiệu oan sai càng cần được cân nhắc trước khi các tử tù bị đưa ra hành hình.
Đối với trường hợp của ông Nguyễn Văn Chưởng, luật sư Lê Văn Hòa - nguyên Tổ trưởng Kiểm tra án oan của Ban Nội chính Trung ương đã chỉ ra nhiều tình tiết còn nghi vấn, cho thấy ông Chưởng có dấu hiệu bị oan.
Nổi bật nhất là việc ông Chưởng có chứng cứ ngoại phạm, nhưng không được điều tra làm rõ. Cụ thể, nhiều nhân chứng xác nhận thời điểm xảy ra vụ án, Chưởng có mặt ở quê Hải Dương nhưng không được điều tra, đối chất một cách khách quan.
Ông Nguyễn Trọng Đoàn (em trai Chưởng) nộp các xác nhận ngoại phạm đó lại bị Cơ quan điều tra bắt khẩn cấp về tội "Che giấu tội phạm" và bị xử hai năm tù.
Luật sư Hòa cũng phân tích trên Facebook cá nhân rằng, căn cứ vào diễn biến vụ án do chính các cơ quan tiến hành tố tụng kết luận, thì trong suốt quá trình chuẩn bị phạm tội cũng như quá trình phạm tội của nhóm Chưởng, Hoàng, Trung không có sự bàn bạc, phân công vai trò của từng người, không có sự phân công việc chuẩn bị hung khí, không có sự bàn bạc về cách thức sẽ đi cướp.
Đặc biệt, không bàn đến việc sẽ giết người để cướp tài sản, nhưng Chưởng bị quy kết vai trò chủ mưu tội giết người. Trong hồ sơ thể hiện, chứng cứ kết tội Chưởng là chủ mưu và tham gia chém nạn nhân chỉ là chứng cứ gián tiếp, lời khai của các bị cáo có nhiều mâu thuẫn, chưa đủ cơ sở kết luận Chưởng là chủ mưu, nhưng không được làm rõ.
Trong đơn kêu oan của tử tù Nguyễn Văn Chưởng, ông nói rằng mình bị tra tấn, nhục hình. Luật sư Hoàng Văn Quánh (Ðoàn luật sư TP Hà Nội), người bảo vệ cho Nguyễn Văn Chưởng ở phiên phúc thẩm, cùng từng thông tin rằng, tại tòa cả hai anh em Chưởng khai bị đánh đập nên phải nhận tội. Các bản cung phía dưới chữ ký Chưởng đều viết chữ "EC" (tức bị ép cung).
Mặt sau chiếc áo của tử tù Nguyễn Văn Chưởng, với bài thơ kêu oan bằng tăm, được gửi ra từ trại giam
Năm 2011, viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao có quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị Tòa án nhân dân tối cao hủy bản án hình sự phúc thẩm. Theo đó, vụ án có một số vấn đề cần phải làm rõ, đề nghị xem xét về phần hình phạt theo hướng giảm nhẹ cho Nguyễn Văn Chưởng từ tử hình xuống chung thân.
Tuy nhiên tháng 12/2011, Tòa án nhân dân tối cao có quyết định giám đốc thẩm, không chấp nhận kháng nghị của viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, giữ nguyên án phúc thẩm.
Ông Phil Robertson, Phó Giám đốc tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) khu vực Châu Á nói với BBC có rất nhiều bằng chứng cho thấy cảnh sát đã sử dụng tra tấn để thẩm vấn các nghi phạm hình sự, vì vậy không thể dễ dàng bác bỏ những cáo buộc này.
Đại diện HRW cho rằng cần có các điều tra viên độc lập, những người có thể đảm bảo những cáo buộc này được điều tra kỹ lưỡng và công bằng và phải cho những nhân chứng cung cấp lời khai các bằng chứng ngoại phạm của Nguyễn Văn Chưởng.
"Trong một vụ án không chắc chắn như thế này, tốt hơn là nên tiến hành một cách thận trọng hơn là vội vàng và có khả năng phạm phải một hành động bất công nghiêm trọng không thể đảo ngược", ông Robertson nói.
Việt Nam đã từng có những trường hợp như của Hồ Duy Hải, người được hoãn thi hành án vào giờ chót hồi tháng 12/2014. Việc có những đại biểu quốc hội, đảng viên, người dân lên tiếng về trường hợp của ông Nguyễn Văn Chưởng phần nào cho thấy niềm mong mỏi về công lý trong lòng công chúng.
Bà Nguyễn Thị Loan mẹ của Hồ Duy Hải, ông Nguyễn Trường Chinh bố của Nguyễn Văn Chưởng. Cả hai người đều đã kêu oan cho con trai mình liên tục trong những năm qua
Một nhà hoạt động ẩn danh từ Sài Gòn nói với BBC rằng, việc dư luận quan tâm liên tục về vụ của ông Nguyễn Văn Chưởng là một tín hiệu tích cực, cho thấy tinh thần xem trọng mạng sống con người và niềm hy vọng vào giới chức Việt Nam.
"Tôi nghĩ với lòng dân hiện tại thì có thể không ai dám ký lệnh tiêm thuốc nếu vẫn thi hành án tử. Ngược lại, tôi cũng không chắc Chủ tịch nước có dám ký lệnh ân xá hay hoãn thi hành án không vì với nền tư pháp Việt Nam, tòa án không được độc lập làm công việc của tòa án mà làm theo ý chí của đảng và Bộ Chính trị, các quyết định của tòa trong những vụ án như vầy không dựa trên pháp luật.
"Một số quan chức nhúng tay vào vụ ông Chưởng như ông Đỗ Hữu Ca, khi đó là Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hải Phòng và cấp phó là Đại tá Dương Tự Trọng đều đã ngã ngựa. Nhưng vấn đề là chính phủ Việt Nam sẽ không bao giờ nhận sai nên sẽ rất khó có bước ngoặt nào", nhà hoạt động này nói.
Luật sư Đặng Đình Mạnh bình luận với BBC rằng, quyết định xử tử một người là đến từ chính con người, mà con người thì không hoàn hảo và có thể có sai lầm.
"Do đó, nếu một quốc gia tôn trọng sinh mạnh người dân, thì luật pháp phải luôn luôn dự liệu sẵn quy định để sửa sai. Nếu luật pháp của một quốc gia không dự liệu sẵn quy định sửa sai, chứng tỏ quốc gia đó không tôn trọng sinh mạng người dân.
"Hơn nữa, bên cạnh luật pháp, thì công chúng đã từng chứng kiến tiền lệ hoãn thi hành án tử hình với em Hồ Duy Hải bằng sự can thiệp của một ông chủ tịch nước. Điều đó có thể lập lại lần nữa với em Nguyễn Văn Chưởng mà bất chấp có quy định luật pháp hay không. Điều cần là họ có thực hiện hay không mà thôi", luật sư Mạnh nói.
Chưa phải dấu chấm hết
Báo Tuổi Trẻ năm 2015 có bài viết "Vụ tử tù Nguyễn Văn Chưởng đã "hết đường" kháng nghị, có đoạn dẫn lời Chủ nhiệm ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện :
"Theo quy định của pháp luật hiện hành thì vụ này nếu có sai cũng hết đường kháng nghị, bởi quyết định của pháp luật về tố tụng hình sự thì quyết định của Hội đồng thẩm phán là quyết định cuối cùng".
Tuy nhiên, luật sư Đặng Đình Mạnh lý giải rằng, trái với sự hiểu nhầm của nhiều người, thì bản án của Hội đồng thẩm phán đối với ông Nguyễn Văn Chưởng vẫn chưa phải là dấu chấm hết.
"Vì lẽ, theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, thì hai cơ quan của quốc hội, gồm Ủy ban Thường vụ Quốc Hội, Ủy ban Tư pháp và hai chức danh tư pháp gồm Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao và Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao vẫn có quyền yêu cầu hoặc kiến nghị Hội đồng Thẩm phán xem xét lại quyết định của mình.
"Chỉ khi nào Hội đồng Thẩm phán đã có quyết định giải quyết các yêu cầu hoặc kiến nghị đó, thì đó mới là dấu chấm hết sự việc", theo luật sư Mạnh.
Ngoài ra, ở điều 404 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015 quy định về yêu cầu, kiến nghị, đề nghị xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có viết :
"Khi có căn cứ xác định quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện tình tiết quan trọng mới có thể làm thay đổi cơ bản nội dung quyết định mà Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao không biết được khi ra quyết định đó, nếu Ủy ban thường vụ Quốc hội yêu cầu, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao kiến nghị, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối phải mở phiên họp để xem xét lại quyết định đó".
Vấn đề đặt ra là, năm 2011, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao bác kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao mà không suy xét những tình tiết còn đầy uẩn khúc mà các luật sư bào chữa cho ông Nguyễn Văn Chưởng đã nêu, như vậy những tình tiết này đến nay có được xem là "là tình tiết quan trọng mới" hay không.
Câu trả lời một lần nữa phụ thuộc vào ý chí chính trị của những người cầm quyền. Luật sư Lê Văn Hòa viết trên Facebook ngày 9/8 :
"Dừng thi hành án Nguyễn Văn Chưởng để kiểm tra oan sai không chỉ cứu nền Tư pháp, cao hơn là cứu Niềm tin của Nhân dân vào Chế độ".
Luật sư Đặng Đình Mạnh thì nói với BBC, từ lâu công chúng đã hoàn toàn mất lòng tin vào hệ thống tư pháp Việt Nam.
"Cho nên, nếu chính quyền có chủ trương mang vụ án ông Nguyễn Văn Chưởng ra thực hiện hình phạt tử hình, bất chấp công luận có lên tiếng phản đối thì cũng không phải là điều đáng ngạc nhiên. Nhưng nếu chính quyền tạm hoãn việc thi hành, thì điều đó mới đáng lạ.
"Cho dù điều đó [tạm hoãn thi hành án] có xảy ra, mang ý nghĩa tích cực, thì cũng chưa đáng lạc quan. Vì lẽ, công chúng mất lòng tin về hệ thống tư pháp từ lâu, thất vọng quá nhiều, thì một hiện tượng chưa đủ hồi phục được lòng tin của họ", luật sư Mạnh phân tích.
Pháp luật Việt Nam hiện nay không có quy định rõ ràng về thời hạn thi hành hình phạt tử hình. Theo luật sư Mạnh, điều này còn lệ thuộc và nhiều yếu tố, trong đó có cả yếu tố có điều kiện thi hành án hay không.
"Như đã biết, đã có quyết định thay đổi hình thức tử hình, từ xử bắn sang tiêm thuốc độc. Đã có lúc, cơ quan thi hành án không có thuốc độc để tiêm tử tù, thực hiện hình phạt".
Ông Nguyễn Trường Chinh, cha của tử tù Nguyễn Văn Chưởng đã cùng vợ hơn 16 năm nay đã lặn lội đi đòi công lý cho con trai mình. Ông đổi từ việc cầm băng rôn sang mặc áo thêu lời tố cáo để khi bị kéo đi, bị xô đẩy thì chiếc áo với những lời kêu cầu công lý đanh thép không bị giật khỏi ổng như các băng rôn mỏng manh kia. Để tìm kiếm tự do cho con trai mình, vợ chồng ông đã không còn tự do vì liên tục bị canh chừng.
Ông Chinh nói với BBC News Tiếng Việt rằng về tinh thần, gia đình ông rơi xuống đáy của xã hội :
"Nếu giết một người không có tội, thì làm sao sửa sai ?" ông nói.
Nguồn : BBC tiếng Việt, 10/08/2023
***********************
Vụ án Nguyễn Văn Chưởng : Còn 'uẩn khúc' gì sau hơn 16 năm ?
BBC, 09/08/2023
"Nếu giết một người không có tội, thì làm sao sửa sai ?", cha của tử tù Nguyễn Văn Chưởng nói với BBC News Tiếng Việt ngày 8/8.
Ông Nguyễn Trường Chinh nhận được quyết định thi hành án tử hình của con mình từ Tòa án nhân dân Hải Phòng vào ngày 4/8.
"Tôi là một người cha đã kêu oan cho con 16 năm rồi. Ngày 4/8, tôi cảm giác vô vọng, không thể tin nổi vào mắt mình sau khi nhận được thông báo kêu làm đơn nhận tro hay thi hài", ông nói với BBC.
Ông Nguyễn Trường Chinh cho biết khi gia đình yêu cầu muốn biết ngày thi hành án tử hình, thì những cán bộ từ Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng cho biết "ngoài thẩm quyền của mình", điều mà theo ông là "sự lập lờ".
Từ ngày nhận thông báo đến nay, gia đình ông không nhận thêm thông tin nào khác.
Trước đó, ngày 12/6/2008, Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng xét xử sơ thẩm, tuyên phạt Nguyễn Văn Chưởng tử hình tội "Giết người" liên quan đến vụ án mạng.
Nạn nhân là Thiếu tá cảnh sát hình sự Nguyễn Văn Sinh (Công an phường Đông Hải 2, quận Hải An, thành phố Hải Phòng) vào ngày 14/7/2007.
Gia đình và Chưởng đã kêu oan trong những năm qua, với lý do thời điểm xảy ra vụ án mạng, Chưởng không có mặt ở Hải Phòng mà đang ở quê Hải Dương.
'Hoàn toàn không khách quan' ?
Nói đến vụ án mạng ngày 14/7/2007, nạn nhân là Thiếu tá cảnh sát hình sự Nguyễn Văn Sinh (Công an phường Đông Hải 2, quận Hải An, thành phố Hải Phòng), Luật sư Lê Văn Hòa cho rằng "Nguyễn Văn Chưởng bị kết án tử hình oan, vì rất nhiều vi phạm tố tụng ở cấp sơ thẩm, phúc thẩm chưa được làm rõ".
Luật sư Lê Văn Hòa từng là nguyên Tổ trưởng Kiểm tra án oan của Ban Nội chính Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ năm 2016, ông về hưu và tham gia Đoàn Luật sư Hà Nội.
Ông cho biết những đơn kiến nghị không thi hành án tử hình đối với Nguyễn Văn Chưởng đã được ông gửi đi từ năm 2014 đến nay, tuy nhiên đã không nhận được phản hồi nào.
Ông cho rằng Bộ Chính trị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải thành lập đoàn kiểm tra liên ngành. "Ủy ban tư pháp của Quốc hội phải là cơ quan chủ trì. để kiểm tra, làm rõ lại vụ án này", ông nói.
Ông đề cập với BBC News Tiếng Việt về điều mà ông xem là "rất nghiêm trọng" trong vụ án mà ông gọi là "hoàn toàn không khách quan".
"Tôi bắt đầu tham gia kiến nghị vụ án này, xuất xứ từ cuối năm 2013. Lúc đó tôi đang công tác ở Ban Nội chính Trung ương Đảng. Lúc đó ông Nguyễn Bá Thanh, thành lập tổ công tác gồm ba người, tôi làm tổ trưởng".
"Cuối tháng 1/2014, ông Nguyễn Bá Thanh mời hai nhân vật rất quan trọng tham dự họp, là ông Nguyễn Sơn, Phó Chánh án Thường trực Tòa án nhân dân tối cao vào Thượng tướng Lê Quý Vương, Thứ trưởng Bộ Công an sang cùng nghe".
"Trong buổi đó, tôi đã chất vấn ông Nguyễn Văn Sơn, đề nghị ông ấy cho tôi biết tại sao lại ngăn cản việc tổ công tác của Ban Nội chính Trung ương tiếp cận hồ sơ vụ án của Nguyễn Văn Chưởng là như thế nào. Ông Sơn trả lời không có văn bản nào của đảng và nhà nước đồng ý cho phép các tổ công tác của ban, đảng được nghiên cứu, tiếp cận hồ sơ của vụ án".
"Rất nghiêm trọng là ở chỗ đó".
"Tôi chất vấn, đề nghị đồng chí Nguyễn Văn Sơn cho biết là có văn bản nào của đảng, nhà nước cấm không cho các ban, đảng được nghiên cứu hồ sơ vụ án này không. Vì đây là vụ án bình thường, không có gì liên quan đến an ninh, chính trị, an ninh quốc gia. Lý do gì lại ngăn cản. Thế là ông ta không trả lời được".
"Rất tiếc ngày hôm sau, ông Nguyễn Bá Thanh không đồng ý cho tổ công tác nghiên cứu của chúng tôi tiếp tục nghiên cứu hồ sơ vụ án này nữa. Ông ấy gọi chúng tôi đến phòng làm việc nói vụ án này Ban Nội chính trung ương không tham gia nữa".
Luật sư Lê Văn Hòa từng là nguyên Tổ trưởng Kiểm tra án oan của Ban Nội chính Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ năm 2016, ông về hưu và tham gia Đoàn Luật sư Hà Nội.
Luật sư Lê Văn Hòa đã nêu một số vấn đề về vụ án trong bản tóm tắt gửi đến BBC News Tiếng Việt. Chúng tôi trích dẫn nguyên văn từ ông như sau :
- Vụ giết người xảy ra hồi 21g00 ngày 14/7/2007 (thời điểm đó khu vực hiện trường trời mưa), nhưng đến 15g30 ngày hôm sau mới tổ chức khám nghiệm hiện trường.
- Cơ quan điều tra không tổ chức bảo vệ giữ nguyên hiện trường vụ án ; việc thu giữ, quản lý vật chứng của vụ án rất tùy tiện.
- Dấu vết để lại trên áo và thi thể nạn nhân khẳng định nạn nhân không chỉ bị tấn công, tác động tại hiện trường, mà có thể đã bị tấn công, tác động trước đó ở một địa điểm khác.
- Biên bản giám định không kết luận vân tay ở cò khẩu súng K59 thu tại hiện trường là của ai.
- Người lạ bí ẩn không được làm rõ.
- Việc quy kết Hoàng, Trung, Chưởng chém nạn nhân Sinh nhằm cướp tài sản là không thuyết phục.
- Về chứng cứ kết tội Chưởng là chủ mưu và tham gia chém nạn nhân là chứng cứ gián tiếp, không khách quan. Lời khai của các bị cáo và một số nhân chứng cho thấy có nhiều mâu thuẫn, không đủ cơ sở kết luận Chưởng là chủ mưu, nhưng không được làm rõ.
- Có dấu hiệu bức cung, nhục hình.
'Phải triệu tập hai nhân vật quan trọng'
Khi lật lại vụ án, luật sư Lê Văn Hòa đề nghị hai nhân vật mà tổ điều tra liên ngành phải gặp đó là ông Đỗ Hữu Ca, nguyên giám đốc Công an thành phố Hải Phòng và ông Dương Tự Trọng, cựu Phó Giám đốc công an Hải Phòng.
"Tôi cho rằng vụ án này phải gặp hai đối tượng đặc biệt quan trọng là ông Đỗ Hữu Ca, nguyên giám đốc Công an thành phố Hải Phòng. Thời gian đó, ông ấy là Phó Giám đốc Công an thành phố Hải Phòng, thủ trưởng cơ quan điều tra thành phố Hải Phòng".
"Nhân vật thứ hai là Dương Tự Trọng, cựu Phó Giám đốc công an Hải Phòng, lúc ấy là Trưởng cơ quan điều tra hình sự, người đã ký kết luận điều tra vụ án này".
"Tôi cho rằng đây là yếu tố rất quan trọng", Luật sư Lê Văn Hòa cho biết.
Ông Dương Tự Trọng đã hoàn tất bản án 17 năm 3 tháng tù sau khi bị kết án vì tội 'Tổ chức cho người khác ra nước ngoài'.
Luật sư Lê Văn Hòa cho biết ông Dương Tự Trọng mới ra tù vài năm nay, và đang làm nghề châm cứu.
Thiếu tướng Đỗ Hữu Ca đang bị khởi tố, tạm giam từ tháng 2/2023 với các cáo buộc có liên quan đến một vụ án hình sự "trốn thuế, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách Nhà nước" ở Quảng Ninh và Hải Phòng.
Ông Đỗ Hữu Ca được biết đến nhiều nhất với vai trò chỉ huy vụ cưỡng chế đất 'Tiên Lãng' vào tháng Giêng năm 2012 lúc ông đương chức Giám đốc Công an Hải Phòng.
Khi đó vụ cưỡng chế thu hồi đất với gia đình ông Đoàn Văn Vươn ở xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, Hải Phòng đã trở thành sự kiện chính trị lớn tại Việt Nam.
Năm 2019, ông Đỗ Hữu Ca thôi chức Giám đốc Công an Thành phố Hải Phòng.
Ròng rã kêu oan cho con
Ông Nguyễn Trường Chinh cho BBC biết hằng tháng đều gửi đơn kêu oan cho con ở bốn nơi, gồm Ủy ban Tư pháp Quốc hội, Chủ tịch nước, Tòa án Tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, không bỏ ngày nào.
"Năm 2014, gia đình tôi đã nhận được thông báo bằng miệng là cuối tháng 12 sẽ thi hành án tử hình mà họ cũng không nói rõ ngày nào".
17 năm nay, ông cho biết cả gia đình ông đã tan nát vì "không biết con tôi ngày nào sống hay chết".
"Bà con, họ hàng xa lánh, chính quyền để ý dòm ngó, kinh tế thất bại Con trai tôi Nguyễn Trọng Đoàn ra tù thì không công ty nào nhận Về tinh thần thì gia đình tôi rơi xuống đáy của xã hội".
"Nếu giết một người không có tội, thì làm sao sửa sai ?"
Ông Chinh cho biết gia đình đã bị an ninh Việt Nam canh gác từ năm 2014, đến 2017 thì có nới lỏng, hết gác ở nhà, điều mà ông gọi là "khủng bố tinh thần, khiến gia đình quá mệt mỏi".
"Không biết tiền đâu mà một ngày họ cử 11 người gác nhà tôi, lúc đông nhất thì 12 người, ít nhất là 5 người. Khi có họp quốc hội, đại hội đảng, thì họ gác trước bảy ngày. Khi nào bế mạc thì họ mới ngưng. Còn khi có xử nhà hoạt động dân chủ, nhà báo độc lập thì họ canh gác trước ba ngày".
"Thế nhưng từ ngày 4/8 thì lại đi gác tôi tiếp như năm 2014. Tôi đi vào nhà trọ, bưu điện, nhà trọ thì họ gác tôi".
"Ngày 7/8, khi tôi phải nhập viện thì có hai nhân viên an ninh gác ở ngoài ngay cửa phòng cấp cứu, tôi và vợ đi gửi đơn thì họ cũng đi theo. Tiền thuế của dân thì lại phung phí như vậy".
Tổ chức quốc tế nói gì ?
Trong một tuyên bố ngày 7/8, Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) cho rằng :
"Chính quyền Việt Nam phải ngay lập tức chấm dứt bất kỳ nỗ lực nhằm thi hành án tử hình đối với người đàn ông trong một vụ án còn chứa những quan ngại nghiêm trọng về tra tấn và vi phạm quyền được xét xử công bằng. Chúng tôi kêu gọi chính phủ Việt Nam ngay lập tức tiến hành một cuộc điều tra độc lập và bất thiên vị nhằm vào những cáo buộc [Chưởng] đã bị tra tấn và ép cung trong khi bị cảnh sát giam giữ".
Số vụ tử hình tại Việt Nam vẫn được phân loại là diện bí mật quốc gia. Việt Nam chỉ có một hình thức thi hành án tử hình duy nhất bằng tiêm thuốc độc.
Khoản 1 Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 quy định : "1- Tử hình là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong nhóm các tội xâm phạm an ninh quốc gia, xâm phạm tính mạng con người, các tội phạm về ma túy, tham nhũng và một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác do Bộ luật này quy định. 2- Không áp dụng hình phạt tử hình đối với người dưới 18 tuổi khi phạm tội, phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi hoặc người đủ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử"".
Tuyên bố của Amnesty International có nội dung :
"Tra tấn và đối xử tàn tệ bị cấm theo luật quốc tế nhưng vẫn được chính quyền Việt Nam sử dụng phổ biến. Việt Nam đã phê chuẩn Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị. Là một thành viên của công ước này, Việt Nam phải thực thi tất cả các biện pháp để đảm bảo không ai bị tra tấn, đối xử hoặc trừng phạt tàn nhẫn, vô nhân tính."..
"Một án tử hình được tuyên theo sau quá trình xét xử được cho không tuân thủ các chuẩn mực quốc tế về tính công bằng, bao gồm trong Điều khoản 14 của ICCPR, mà Việt Nam đã gia nhập, điều này vi phạm luật pháp quốc tế, cho thấy việc tử hình là mang tính tùy tiện".
Amnesty International tuyên bố phản đối án tử hình trong tất cả các trường hợp.
Cho đến nay, trong 193 quốc gia thành viên của Liên Hiệp Quốc đã có 112 quốc gia bãi bỏ án tử hình. Việt Nam nằm trong số ít các nước còn lại duy trì án tử hình.
Nguồn : BBC tiếng Việt, 09/08/2023