CIVICUS Monitor : Việt Nam hình sự hóa giới hoạt động, tàn nhẫn với tù nhân chính trị
VOA, 06/10/2023
Tổ chức CIVICUS Monitor vừa lên án việc chính quyền Việt Nam hình sự hóa và bỏ tù những người bảo vệ nhân quyền, đối xử tàn nhẫn với các tù nhân chính trị và gia tăng các hạn chế trên không gian mạng.
CIVICUS, một liên minh xã hội dân sự toàn cầu có nhiệm vụ tăng cường hành động của công dân và xã hội dân sự trên toàn thế giới, đưa ra báo cáo này hôm 5/10, gần tròn một năm sau khi Việt Nam trúng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, nhiệm kỳ 2023-2025.
CIVICUS Monitor đánh giá rằng không gian dân sự tại Việt Nam ở trong tình trạng "bị đóng kín" (closed) và hiện vẫn như vậy do chính quyền hạn chế chặt chẽ quyền tự do hội họp ôn hòa, tự do biểu đạt.
"Trong số những mối lo ngại đang diễn ra được ghi nhận là những nỗ lực có hệ thống nhằm bịt miệng những người bảo vệ nhân quyền, nhà báo và các blogger, bao gồm cả việc bỏ tù họ theo luật an ninh quốc gia, hạn chế quyền tự do đi lại và tra tấn cũng như đối xử tệ bạc với họ", báo cáo viết.
Ngoài ra, chính quyền còn có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ trên các phương tiện truyền thông, kiểm duyệt trực tuyến và kiểm soát trên phương tiện truyền thông xã hội cũng như các hạn chế đang diễn ra đối với các cuộc biểu tình ôn hòa, tổ chức này cho biết thêm.
Khi Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền LHQ, họ cam kết "tiếp tục nỗ lực để mọi người được hưởng tốt hơn các quyền con người và các quyền tự do cơ bản", nhưng vào những tháng gần đây, chính phủ "tiếp tục hình sự hóa và bỏ tù những người bảo vệ nhân quyền bao gồm các nhà hoạt động môi trường, nhà hoạt động vì quyền của người thiểu số và các học giả trong khi các tù nhân chính trị bị đối xử tàn tệ trong tù", báo cáo cho biết.
Báo cáo của CIVICUS Monitor điểm lại một số vụ kết án và bắt bớ tiêu biểu như vụ bà Hoàng Thị Minh Hồng, một nhà hoạt động vì môi trường, bị kết án 3 năm tù với cáo buộc "Trốn thuế" ; chuyên gia năng lượng xanh Ngô Thị Tố Nhiên, bị bắt với cáo buộc "Chiếm đoạt tài liệu" ; Blogger Thái Văn Đường bị bắt với cáo buộc "Tuyên truyền chống Nhà nước", tù nhân chính trị Đặng Đình Bách bị giám thị trại giam hành hung sau khi ông báo cho gia đình biết về việc ông bị các tù nhân khác đe dọa…
Ngoài ra, báo cáo còn đề cập đến nhiều trường hợp nhà hoạt động bị bắt hay bị kết án với tội danh "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ" : ông Phan Sơn Tùng bị kết án 6 năm tù vào tháng 7/2023 vì chủ trương thành lập đảng "Việt Nam Thịnh vượng", đối lập với Đảng cộng sản Việt Nam cầm quyền ; ông Nguyễn Sơn Lộ, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển SENA, bị kết án 3 năm tù về tội "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ", và hai năm tù nữa về tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn", được xem là nhằm bịt miệng những tiếng nói chống tham nhũng của ông ; ba nhà hoạt động Khmer Krom Thạch Cương, Tô Hoàng Chương và Danh Minh Quang ở đồng bằng sông Cửu Long bị bắt vào tháng 7 với cáo buộc "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ" sau khi phổ biến sách về quyền của người bản địa…Cũng tội danh này, ông Hoàng Văn Luân bị bắt vào tháng 8/2023 sau khi ông tổ chức khiếu kiện đông người ở Hà Tĩnh về thảm họa môi trường Formosa.
Báo cáo cũng nêu việc chính quyền Việt Nam vào tháng 8/2023 soạn thảo một nghị định mới để loại bỏ người dùng khỏi mạng xã hội nếu họ chia sẻ nội dung bị coi là bất hợp pháp, xem đây là một động thái nhằm thắt chặt hơn nữa tiếng nói phản biện trên không gian mạng. Cơ quan chức năng của Việt Nam đang lấy ý kiến về nghị định dự thảo này, nếu ban hành sẽ thay thế các quy định hiện có, bao gồm Nghị định 72/2013 và Nghị định 27/2018.
VOA đã liên lạc Bộ Ngoại giao Việt Nam và đề nghị cho ý kiến phản hồi về báo cáo của CIVICUS Monitor, nhưng chưa được trả lời.
Liên quan đến trường hợp ông Đặng Đình Bách vào tháng 8 được cho là bị hành hung ngay sau khi ông gọi điện thoại về nhà để tố cáo sự việc nghiêm trọng xảy ra trong Trại giam số 6, tỉnh Nghệ An, bà Trần Phương Thảo, vợ ông, nói với VOA :
"Chồng tôi bị cán bộ quản giáo hành hung và gây thương tích ở tay và bị đánh rất mạnh vào đầu gây chấn thương nguy hiểm. Hơn nữa, chồng tôi và gia đình tôi không hiểu được lý do tại sao anh bị đánh đập trong tù bởi vì chồng tôi đã khẳng định rằng anh không vi phạm bất cứ nội quy gì trong trại giam.
"Thực trạng là trại giam số 6 đã làm mọi cách để bưng bít thông tin khiến cho gia đình tôi vô cùng khó khăn trong việc tiếp nhận thông tin từ người thân của mình. Họ ngăn cấm không cho chồng tôi nói với gia đình về việc anh bị đe dọa tính mạng hay bị đánh đập.
"Chúng tôi đang rất là hoang mang, lo lắng đến tình hình tính mạng sức khỏe, sự an toàn của chồng tôi và đặc biệt là cái nguy cơ có thể bị trả thù sau khi mà anh làm đơn tố cáo những cái sai phạm của trại giam".
Trước đó, hàng chục tổ chức quốc tế kêu gọi chính quyền Việt Nam trả tự do cho ông Đặng Đình Bách, người đang thụ án 5 năm tù về tội "Trốn thuế", một cáo buộc các tổ chức này gọi là "ngụy tạo" sau khi ông vận động cho phong trào chống điện than tại Việt Nam.
Bộ Công an Việt Nam, cơ quan quản lý trại giam số 6, không phản hồi ngay yêu cầu bình luận của VOA.
Liên quan đến việc kết án và bắt giam hai nhà hoạt động môi trường gần đây, hôm 5/10, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng bác bỏ những thông tin "sai sự thật với dụng ý xấu" về công tác đấu tranh chống tội phạm và quan hệ đối ngoại của Việt Nam.
Bà Hằng cho rằng bà Hoàng Thị Minh Hồng và bà Ngô Thị Tố Nhiên đều "vi phạm pháp luật của Việt Nam, bị điều tra, khởi tố và xét xử theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam".
Nguồn : VOA, 06/10/2023
****************************
CIVICUS : Hồ sơ nhân quyền của Việt Nam tệ hơn sau khi vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc
RFA, 05/10/2023
Một năm sau khi trở thành thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp quốc, Việt Nam không những không cải thiện mà còn làm trầm trọng thêm hồ sơ nhân quyền vốn tồi tệ của mình, tổ chức Liên minh xã hội dân sự toàn cầu (CIVICUS) nói.
Người Khmer Krom biểu tình trước Đại sứ quán Việt Nam ở Washington DC hôm 21/8/2023 (minh hoạ) - RFA
Trong báo cáo công bố ngày 05/10, tổ chức nhân quyền có trụ sở ở Johannesburg (Nam Phi), đánh giá hiện trạng không gian dân sự ở Việt Nam vẫn là "đóng" với những lo ngại về các nỗ lực của nhà nước nhằm bịt miệng những người bảo vệ nhân quyền, nhà báo và blogger.
Những biện pháp trấn áp bao gồm việc bỏ tù người hoạt động theo các điều khoản mơ hồ trong chương An ninh quốc gia của Bộ luật Hình sự, hạn chế quyền tự do đi lại, tra tấn và đối xử tàn tệ trong quá trình giam giữ.
Báo cáo nói gần một năm kể từ khi Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc với cam kết tiếp tục nỗ lực để người dân được hưởng tốt hơn các quyền con người và quyền tự do cơ bản, tình trạng tự do dân sự vẫn bị vi phạm nghiêm trọng khi nhà nước sử dụng nhiều điều luật khác nhau để nhắm vào người hoạt động.
Ông Josef Benedict, chuyên gia vận động cho không gian dân sự khu vực Châu Á-Thái Bình Dương của CIVICUS, nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) qua tin nhắn ngày 05/10 :
"Báo cáo mới nhất này của CIVICUS nêu bật thất bại rõ ràng của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết với tư cách là thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc trong việc tuân thủ các nghĩa vụ nhân quyền quốc tế nhằm bảo vệ các quyền tự do cơ bản.
Vào những tháng gần đây, chúng tôi tiếp tục ghi nhận việc hình sự hóa và bỏ tù nhiều nhà hoạt động môi trường, người hoạt động vì quyền của người thiểu số, người hoạt động chính trị và học giả".
Trong báo cáo, CIVICUS liệt kê các vụ bắt giữ hoặc kết án ông Phan Sơn Tùng sáu năm tù theo tội danh "Tuyên truyền chống nhà nước" ; học giả Nguyễn Sơn Lộ ba năm tù về tội danh "Lợi dụng quyền tự do dân chủ" và hai năm về tội danh "Lợi dụng chức vụ quyền hạn", bắt giữ ba nhà hoạt động về quyền của người bản địa Khmer Tô Hoàng Chương, Danh Minh Quang và Thạch Cương ở Tây Nam bộ và nhà hoạt động môi trường Hoàng Văn Luân về cáo buộc "Lợi dụng quyền tự do dân chủ" cũng như việc kết án nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng về tội "Trốn thuế" và vụ bắt giữ mới đây đối với chuyên gia về năng lượng sạch Ngô Thị Tố Nhiên về cáo buộc "Chiếm đoạt tài liệu".
Trong phần về tự do ngôn luận, báo cáo của CIVICUS nhắc đến việc bắt giữ YouTuber Đường Văn Thái sau khi người này mất tích ở gần Bangkok nơi ông sống như một người tỵ nạn chính trị từ năm 2019, và thầy giáo dạy dưỡng sinh Dương Tuấn Ngọc, với cùng cáo buộc "tuyên truyền chống nhà nước" theo Điều 117 của Bộ luật Hình sự.
"Cộng đồng quốc tế phải kêu gọi Chính phủ Việt Nam chấm dứt những hành vi vi phạm này và yêu cầu trả tự do cho những nhà hoạt động trên", ông Josef Benedict nói.
Báo cáo cũng nhắc đến việc hai ông Trần Huỳnh Duy Thức và Đặng Đình Bách đang bị đối xử tàn tệ trong Trại giam số 6.
"Điều vô cùng đáng lo ngại là thông tin về việc tù nhân chính trị như Đặng Đình Bách và Trần Huỳnh Duy Thức bị ngược đãi trong tù. Tra tấn và các hình thức ngược đãi khác hoàn toàn bị nghiêm cấm theo luật pháp quốc tế, nhưng chúng vẫn là hành vi phổ biến của chính quyền Việt Nam mà không bị trừng phạt tương ứng.
Nếu họ nghiêm túc về nhân quyền, Chính phủ phải thực hiện mọi biện pháp để chấm dứt hành vi này và buộc những kẻ thủ phạm phải chịu trách nhiệm", đại diện của CIVICUS nói với RFA.
Báo cáo cũng nhắc đến việc Chính phủ Việt Nam đang xây dựng một số nghị định nhằm hạn chế và kiểm soát không gian trực tuyến và nhắm mục tiêu là các blogger và người hoạt động trực tuyến. Các văn bản này thay thế Nghị định 72 và Nghị định 27 trong quản lý không gian mạng.
"Báo cáo của chúng tôi cũng ghi lại rằng chính phủ đang tìm cách đưa ra luật để hạn chế hơn nữa không gian trực tuyến bằng cách chặn các bài đăng quan trọng và yêu cầu xác minh danh tính trực tuyến.
Những hành động như vậy là sự vi phạm rõ ràng các quyền tự do ngôn luận, thông tin và quyền riêng tư", ông Josef Benedict nói.
Ông kêu gọi chính phủ và doanh nghiệp tránh những quy định trái với luật pháp và tiêu chuẩn quốc tế.
Phóng viên gửi email cho Bộ Ngoại giao Việt Nam với đề nghị bình luận về báo cáo của CIVICUS nhưng chưa nhận được phản hồi.
CIVICUS là một tổ chức phi lợi nhuận quốc tế, một liên minh toàn cầu nhằm tăng cường hành động của công dân và xã hội dân sự trên toàn thế giới.
Tổ chức này liên tục xếp Việt Nam vào nhóm các quốc gia và vùng lãnh thổ có không gian "đóng" với xã hội dân sự- đồng nghĩa với việc nhà nước không tôn trọng các quyền tự do ngôn luận, hội họp ôn hòa và lập hội.
Nguồn : 05/10/2023
*************************
Yêu cầu xử lý người đăng clip : Một hình thức lạm quyền !
RFA, 04/10/2023
Sáng 4/10/2023, mạng xã hội lan truyền một số hình ảnh liên quan đến câu chuyện giữa Ban Giám hiệu trường THPT Lạc Long Quân (huyện Sóc Sơn, Hà Nội) và một vị phụ huynh có con đang theo học lớp 12 tại trường. Theo đó, do phụ huynh có ý kiến trong lớp về chuyện nhà trường thu chi các khoản đầu năm học nên bị nhà trường mời làm việc, thậm chí thông báo sẽ "từ chối công tác giáo dục" đối với học sinh này nếu phụ huynh không đến trường làm việc. Cả thư mời lẫn thư thông báo đều do Hiệu Trưởng Đinh Quang Dũng ký.
Ảnh minh họa một người dân đang sử dụng mạng xã hội - AFP
Một sự kiện khác xảy ra trước đó vài ngày cũng liên quan đến một trường học ở huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Tối 29/9/2023, trên mạng xã hội xuất hiện clip một giáo viên có hành động túm cổ áo nữ sinh, kéo lê từ hành lang vào lớp học. Sự việc được cho là xảy ra tại Trường Trung học phổ thông Đa Phúc, huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Trao đổi với truyền thông nhà nước chiều ngày 2 tháng 10, ông Nguyễn Duy Hiền - Hiệu trưởng trường này cho hay, nhà trường sẽ đợi kết luận của cơ quan công an và đưa ra hình thức kỷ luật thích đáng đối với học sinh phát tán đoạn video lên mạng xã hội.
Đầu năm nay, ngày 11/1/2023, mạng xã hội lan truyền hai đoạn clip được cho là xảy ra tại trường Quân sự Quân khu 7, một trong số đó có tiếng kêu thất thanh của nữ sinh và đoạn clip còn lại cho thấy một nữ sinh được nhiều người khiêng đi. Các trang Facebook của sinh viên dẫn các tường thuật giấu tên cho biết, có vụ nữ sinh bị các quân nhân xâm hại tình dục khi sinh viên Trường Đại học Ngoại ngữ và Tin học Thành phố Hồ Chí Minh (HUFLIT) tham gia khóa học Giáo dục Quốc phòng, An ninh tại đây.
Các đoạn video và thông tin về vụ việc liên quan bị xóa khỏi các mạng xã hội ngay trong sáng 12/1, thay vào đó là công văn từ Trường Quân sự Quân khu 7 khẳng định thông tin sai sự thật và đòi xử lý những ai lan truyền tin tức giả mạo.
Cả ba sự việc cụ thể trên bị cho là sự lạm quyền trong cách xử lý vụ việc của người đứng đầu tổ chức, tức hiệu trưởng.
Với tư cách một người dân Hà Nội, ông Vũ Minh Trí nói với RFA quan điểm của ông :
"Cái tình trạng lạm quyền nó xảy ra ở trong rất nhiều ngành. Điển hình là vụ mà dư luận đang xôn xao là cô giáo bạo hành tinh thần một học sinh ở trường THPT Đa Phúc. Tay hiệu trưởng xử lý một cách rất dở và thể hiện rõ sự lạm quyền, đó là đề nghị xử lý các em học sinh đã quay và tung clip ấy lên mạng. Lý do là nhà trường cấm học sinh sử dụng điện thoại vào mục đích không phải học tập. Thực ra văn bản cấm ấy là cái rất sai. Người người ta có điện thoại thì người ta sử dụng điện thoại vào mục đích gì là chuyện của người ta. Có thể thấy chuyện lạm quyền nó ở khắp nơi".
Nhà giáo Đinh Kim Phúc nói với RFA sáng ngày 4 tháng 10/2023 :
"Chuyện lạm quyền và hiện tượng một số hiệu trưởng trong hệ thống giáo dục hiện nay tự cho mình là một ông trời con không phải mới đây, mà nó đã xuất phát từ rất lâu nhưng không có biện pháp nào để uốn nắn, để chữa trị căn bệnh này. Đó là vấn đề dân chủ. Không ai dám đấu tranh với hiệu trưởng, với bí thư chi bộ, với đảng ủy vì bài học nhãn tiền là chỉ có thiệt thân. Do đó, đại đa số giáo viên phải ngậm bồ hòn làm ngọt, ngậm miệng trước hiện tượng mất dân chủ trong trường học.
Một lỗi nữa là do phụ huynh học sinh không có can đảm để chỉ tận gốc bản chất của vấn đề. Phải đấu tranh tới cùng những sai phạm của nhà trường. Nếu có nhiều phụ huynh tỏ thái độ thì chắc chắn nó sẽ hạn chế những tiêu cực trong nhà trường hiện nay.
Ngay từ thời Luật sư Nguyễn Hữu Thọ làm Chủ tịch Quốc hội khóa 8, ông nói một câu rất đanh thép trước diễn đàn Quốc hội rằng, dân chủ không ai ban phát mà phải đấu tranh để giành lấy. Hiện nay trong hệ thống giáo dục Việt Nam có bao nhiêu người dám can đảm đấu tranh với sai trái của cấp trên ?"
Trong đợt bùng phát dịch Covid-19 ở Việt Nam vào năm 2021, Chính phủ yêu cầu Bộ Công an và Bộ Thông tin và truyền thông phải xử lý nghiêm những người đưa tin lên mạng xã hội mà theo Chính phủ là xuyên tạc, tin giả, tin xấu, chống phá công tác phòng chống dịch, gây nghi ngờ, mất đoàn kết, ảnh hưởng đến tâm lý của các lực lượng tham gia phòng, chống dịch... Hàng chục facebooker bị xử phạt vì lan truyền thông tin dịch bệnh lên mạng xã hội.
Qua một loạt những vụ người dân bị xử lý hoặc dọa xử lý khi đưa video clip lên mạng xã hội, Luật sư Đặng Đình Mạnh nêu nhận định với RFA :
"Người dân có quyền giám sát các hoạt động cung cấp dịch vụ công. Đó là quyền mà hiến pháp đã công nhận. Người dân có thể thực hiện giám sát theo bất kỳ cách nào họ muốn, miễn nó không xâm hại đến quyền, lợi ích chính đáng và hợp pháp của người khác. Việc quay video và chia sẻ chúng là là một trong những cách giám sát hợp pháp.
Cũng nhờ vậy, mà nhiều sự việc khuất tất, tiêu cực, vi phạm đạo đức xã hội, đạo đức nghề nghiệp… đã bị phát giác và phần nào đã được xử lý kịp thời, giữ gìn sự trong lành cho xã hội. Thế nên, công chúng thật sự biết ơn đối với những người đã tự nguyện thực hiện việc giám sát đó và khuyến khích chúng. Việc điều tra, trừng phạt đối với những người quay và chia sẻ các video đó, chẳng khác nào là cách để che dấu, dung dưỡng tiêu cực. Không chỉ vậy, chúng còn công nhiên vi phạm vào quyền giám sát do hiến pháp quy định.
Với thực tế lãnh đạo luôn miệng hô hào, kêu gọi đấu tranh với tiêu cực, nhưng mặt khác lại tìm cách trừng phạt những người đấu tranh, một lần nữa, chế độ đã thể hiện bản chất phản động của mình khi hành xử đi ngược lại với lợi ích dân tộc và nguyện vọng của người dân".
Hầu như tất cả những video clip lan truyền trên mạng xã hội phản ảnh những sai trái của các cơ quan chức năng hay cá nhân vị lãnh đạo nào đó, thường bị quy kết vi phạm Luật An ninh mạng. Luật này bị một số chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ thông tin nhận định rằng nó không nhắm vào tin tặc bên ngoài và bên trong Việt Nam mà là vào những người dân Việt Nam.
Nguồn : RFA, 04/10/2023
***********************
HRW kêu gọi Việt Nam cải tổ gấp quyền con người trước kỳ kiểm định phổ quát sắp đến
Tổ chức Giám sát Nhân quyền (HRW) vào ngày 3/10 kêu gọi Việt Nam cần khẩn cấp cải tổ quyền con người. Kêu gọi được đưa ra trước kỳ kiểm điểm phổ quát định kỳ (universial Periodic Review- UPR) tại Liên hiệp quốc lần thứ tư đối với Hà Nội dự kiến diễn ra vào năm tới.
Bà Elaine Pearson, Giám đốc Châu Á của HRW - Reuters
Thông cáo phát đi từ Geneva của HRW nêu rằng đó là cơ hội thúc giục Việt Nam thay đổi trong lĩnh vực nhân quyền.
HRW, trong trình bày gửi Liên hiệp quốc, cảnh báo đại diện Chính phủ Hà Nội sẽ phải đối mặt với biện pháp rà soát kỹ càng do tình trạng đàn áp sâu rộng đối với giới hoạt động và không cải cách những luật lệ bị cho là lạm quyền.
Giám đốc Châu Á của HRW, bà Elaine Pearson, nói rõ "Những vi phạm về quyền con người của Việt Nam cho thấy mọi lời hứa của Chính phủ Hà Nội với Liên minh Châu Âu (EU) và những chính phủ khác về vấn đề nhân quyền đều vô nghĩa. Tình trạng đàn áp có hệ thống của chính phủ Việt Nam đối với các quyền dân sự và chính trị đáng phải chịu sự trừng phạt nặng hơn nữa của các nhà tài trợ quốc tế và các đối tác thương mại. Giới này đang nhìn theo cách khác trong việc tăng tiến cái được xem là quyền lợi chiến lược ; tuy nhiên họ cần nhận ra rằng viêc thúc đẩy quyền con người thuộc lĩnh vực quyền lợi chiến lược của họ".
HRW liệt kê ra một số vấn đề lớn trong trình bày gửi Liên hiệp quốc yêu cầu cần phải giải quyết ngay. Đó là tình trạng cơ quan chức năng Việt Nam tiếp tục truy tố người dân thực thi các quyền tự do biểu đạt, tự do hội họp và lập hội một cách ôn hòa. Thực tế vi phạm quy trình tố tụng và xét xử công bằng là phổ biến đối với nhiều vụ án hình sự và chính trị. Chính phủ Hà Nội tiến hành đàn áp quyền tự do tôn giáo và tín ngưỡng.
Theo HRW, từ năm 2019 đến năm 2023, cơ quan chức năng Việt Nam truy tố ít nhất 139 người theo các điều luật hà khắc ; những người này chỉ lên tiếng chống bất công, phê phán chính phủ, hay ủng hộ cho những nhà hoạt động khác.
Hội đồng Nhân quyền Liên hiệp quốc sang năm sẽ tiến hành kỳ kiểm điểm phổ quát định kỳ (UPR) lần thứ tư đối với Hà Nội. Thành tích nhân quyền của Việt Nam bị cho trở nên tồi tệ đáng kể từ kỳ UPR lần thứ ba vào tháng 1/2019.