Chính trường Việt Nam sau khi phế truất ông Võ Văn Thưởng
RFA, 20/03/2024
Hôm 20/3/2024, Quốc hội Việt Nam cho biết sẽ họp bất thường ngày 21/3 để quyết định về "công tác nhân sự", bãi nhiệm chức chủ tịch nước của ông Võ Văn Thưởng. Cuộc họp bất thường của Quốc hội Việt Nam ngày 21/3 là bước tiếp theo, ngay sau khi Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam tuyên bố chấp thuận đơn từ chức của ông Võ Văn Thưởng hôm 20/3/2024. Điều này xác nhận thông tin mà hãng tin Reuters đã loan trước đó ba ngày, dẫn nguồn từ một số quan chức trong nước.
Tướng Tô Lâm (thứ 2 từ trái sang) bỏ phiếu bầu Ban chấp hành Trung ương mới khóa 12 năm 2016 - Reuters
Trao đổi với RFA về sự kiện ông Võ Văn Thưởng từ chức, Giáo sư Zachary M. Abuza tại Đại học Chiến tranh Quốc gia Mỹ (NWC), nói rằng "Đó chính xác là lặp lại những gì đã xảy ra vào tháng 2 năm 2023 với việc phế truất Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc".
Vai trò của Đại tướng Tô Lâm
Theo Giáo sư Zachary, việc ông Võ Văn Thưởng từ chức chủ tịch nước, tiếp nối vụ việc tương tự của ông Nguyễn Xuân Phúc chỉ sau khoảng một năm, phản ánh rất nhiều điều trong hệ thống chính trị Việt Nam. Ông nói :
"Tôi nghĩ đó không phải là vấn đề của nhiệm kỳ chủ tịch nước. Chúng ta có thể thấy rất rõ ràng là trong Bộ Chính trị, những người như Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm đã sử dụng quyền điều tra của mình. Ông ấy có nhiều quyền lực và nguồn lực điều tra để truy lùng những vi phạm chính trị".
Đối với trường hợp ông Nguyễn Xuân Phúc, Giáo sư Zachary cho rằng ông Phúc đã nhận được "sự ủng hộ và ân sủng" của Nguyễn Phú Trọng. Nhưng rồi ông Nguyễn Phú Trọng từng giận dữ vì ông Phúc ra sức tranh cử chức Tổng bí thư tại Đại hội Đảng lần thứ XIII vào năm 2021. Còn ông Võ Văn Thưởng, người vừa bị ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam phế truất và sẽ bị Quốc hội cách chức ngày 21/3, theo Giáo sư Zachary, có lẽ thực sự gần gũi với Tổng bí thư hơn. Ông nói tiếp :
"Ông ta là người đã được xác định là có tiềm năng làm tổng bí thư. Ông là gương mặt trẻ, là ủy viên trẻ nhất của Bộ Chính trị, mới 54 tuổi.
Đối với một đảng chính trị bị cho là ngày càng xa rời quần chúng, ông ta là một chàng trai có gương mặt trẻ trung, tươi tắn hơn".
Trước khi từ chức, tuy có nhiều tiềm năng có thể trở thành lãnh đạo tối cao (tổng bí thư) trong tương lai, ông Võ Văn Thưởng lại có nhiều tì vết. Theo Giáo sư Zachary, một số người nói rằng ông ấy là đảng viên, ông ấy đã làm việc nhiều năm ở Thành phố Hồ Chí Minh và có lẽ, dưới sự giám sát của ông ấy có rất nhiều tham nhũng. Ông nói :
"Ông ấy không phải là một chính trị gia trong sạch. Và vì vậy tôi nghĩ người như Tô Lâm sẽ coi ông ấy là người cần loại bỏ.
Sự ra đi của ông Võ Văn Thưởng để lại một khoảng trống trên chính trường Việt Nam. RFA đặt câu hỏi với Giáo sư Zachary rằng tình thế chính trị Việt Nam ra sao sau khi ông Võ Văn Thưởng ra đi. Ông Zachary giải đáp :
"Hiện nay, theo điều lệ của Đảng, ngoài ông Tô Lâm, chỉ còn 3 người có tiềm năng làm tổng bí thư là Trương Thị Mai, Vương Đình Huệ, Phạm Minh Chính, người hiện nay là Thủ tướng. Vì vậy, tôi nghĩ ông Tô Lâm đang cố gắng loại bỏ từng người một".
Ai sẽ kế nhiệm vị trí chủ tịch nước ?
Theo Giáo sư Zachary Abuza, hiện tại có hai ứng cử viên trở thành chủ tịch nước. Ứng viên không gây nhiều tranh cãi sẽ là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Đại tướng Phan Văn Giang. Theo ông Zachary, những nhà lãnh đạo quân sự có xu hướng không bó buộc vào một phe phái nào. Vì vậy, ở một khía cạnh nào đó, họ được coi là trung lập hơn.
Mặt khác, nếu ông Giang nắm vị trí chủ tịch nước thì Đảng cộng sản Việt Nam không gặp khó khăn trong việc tìm người lấp vào chỗ trống bộ trưởng Bộ quốc phòng. Theo Giáo sư Zachary, Đảng cộng sản Việt Nam đã không thể lấp ba chỗ trống để lại kể từ năm 2022, bao gồm cả ông Võ Văn Thưởng. Do đó, nếu Tướng Giang lên chủ tịch nước, việc tìm người thay Tướng Giang làm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng sẽ dễ dàng hơn. Họ có thể bổ nhiệm cấp phó, Tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân. Tuy nhiên, theo phán đoán của Giáo sư Zachary, ông Giang sẽ không nắm vị trí ông Thưởng vừa để lại. Giáo sư Zachary nói :
"Tôi không nghĩ điều đó sẽ xảy ra. Tôi đoán là ông Tô Lâm sẽ trở thành chủ tịch nước tiếp theo. Ông ấy sẽ trở thành chủ tịch nước vì ông ấy thực sự muốn vị trí đó.
Bây giờ, tôi đoán là ông ấy cũng coi đây là một cách để nắm giữ quyền lực trong Bộ Công an. Đừng quên rằng người tiền nhiệm của ông, Trần Đại Quang, cũng từng là Bộ trưởng Bộ Công an. Sau khi ông ấy trở thành chủ tịch nước, ông vẫn cố gắng điều hành Bộ Công an và duy trì một văn phòng ở đó.
Vì vậy tôi nghĩ ông Tô Lâm cũng sẽ làm điều gì đó tương tự. Thực tế là, chẳng bao lâu nữa, ông sẽ bị giới hạn nhiệm kỳ Bộ trưởng Bộ Công an. Nếu lên nắm vị trí chủ tịch nước, ông sẽ có một vị trí vẫn mang lại cho mình ảnh hưởng đối với Bộ. Điều đó sẽ tốt cho ông ấy.
Đó là dự đoán của tôi về việc ai sẽ trở thành chủ tịch nước".
Người nào sẽ thành lãnh đạo tối cao ?
Lê Hồng Hiệp, nhà nghiên cứu tại Viện ISEAS, Singapore, cho rằng sau khi ông Võ Văn Thưởng từ chức, ông Tô Lâm và bà Trương Thị Mai "trở thành những lựa chọn khả dĩ nhất" cho vị trí chủ tịch nước vừa bỏ trống.
Hầu hết các nhà quan sát chính trị Việt Nam đều hiểu rằng vị trí tối cao của hệ thống là tổng bí thư, không phải chủ tịch nước. Trao đổi với RFA về tương lai của vị trí tổng bí thư, Giáo sư Zachary phân tích từng ủy viên Bộ chính trị có tiềm năng kế nhiệm ông Nguyễn Phú Trọng trong tương lai :
"Đối với vị trí tổng bí thư, chúng ta có các quy định của đảng rằng một người phải phục vụ trọn một nhiệm kỳ Bộ Chính trị trị trở lên để được coi là đủ tư cách làm tổng bí thư.
Chỉ có bốn ứng cử viên Tô Lâm, Phạm Minh Chính, Vương Đình Huệ và Trương Thị Mai đáp ứng điều kiện này".
Theo Giáo sư Zachary, bà Trương Thị Mai thực sự là ứng cử viên sáng giá nhất dù bà đã lớn tuổi. Hiện giữ chức vụ thường trực Ban Bí thư nhưng bà đã phục vụ xuyên suốt qua các cấp bậc của đảng, các vị trí khác nhau từ mặt trận Tổ quốc đến các vị trí cấp cao của quốc gia. Vì vậy bà ấy có nhiều kinh nghiệm và rất tự tin. Tuy vậy, Giáo sư Zachary chỉ ra là trong nền chính trị Việt Nam, phụ nữ khó đạt được vị trí cao nhất.
Đối với trường hợp ông Phạm Minh Chính, Giáo sư Zachary cho rằng ông Chính "có khả năng làm Tổng bí thư", nhưng vấn đề với ông là "luôn luôn có những cáo buộc tham nhũng treo lơ lửng trên đầu ông". Giáo sư Zachary nói tiếp :
"Tôi từ lâu đã tin rằng một trong những điều đã cứu ông ấy là thực sự không có người nào khác trong Bộ Chính trị hiện nay có thể đảm nhận vị trí Thủ tướng. Ông Phạm Minh Chính đã được cứu bởi thực tế là không có sự thay thế thực sự rõ ràng cho ông ấy. Bây giờ có lẽ nếu một số Phó Thủ tướng vào Bộ Chính trị thì vấn đề sẽ đỡ hơn".
Như vậy, theo góc nhìn của Giáo sư Zachary thì chỉ còn hai ứng viên có tiềm năng cao nhất là ông Vương Đình Huệ và ông Tô Lâm. Nhà nghiên cứu ở tại Đại học Chiến tranh Quốc gia Mỹ (NWC) cho rằng ông Huệ có lẽ là người có nhiều khả năng nhất để trở thành tổng bí thư tiếp theo vì rõ ràng ông này đã được chuẩn bị cho việc đó. Nhưng chính trường Việt Nam không dễ đoán trước diễn biến tiếp theo. Giáo sư Zachary phán đoán :
"Nhưng một lần nữa, ông Tô Lâm là một người rất tham vọng. Ông ấy sẽ sử dụng chức vụ chủ tịch nước như một bước đệm để lên vị trí cao nhất".
Nguồn : RFA, 20/03/2024
***************************
Ông Võ Văn Thưởng từ chức Chủ tịch nước, Đảng đồng ý
BBC, 20/03/2024
Chiều 20/3, ông Võ Văn Thưởng đã được Trung ương Đảng đồng ý cho thôi các chức vụ trong Đảng và Nhà nước, bao gồm chức Chủ tịch nước.
Ông Võ Văn Thưởng đã làm đơn xin thôi chức Chủ tịch nước và các chức vụ khác
Như BBC News tiếng Việt nhận định từ nhiều ngày qua, ông Võ Văn Thưởng đã có đơn thôi chức và đến nay đã được Trung ương Đảng đồng ý.
Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam khóa XIII đã có cuộc họp bất thường vào chiều 20/3 để cho ý kiến về việc cho thôi giữ các chức vụ, nghỉ công tác đối với ông Võ Văn Thưởng.
Ông Võ Văn Thưởng là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh nhiệm kỳ 2021-2026.
Theo Ban Chấp hành Trung ương Đảng, ông Võ Văn Thưởng "đã vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm, Quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng".
Ông Thưởng "chịu trách nhiệm người đứng đầu theo các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước".
Căn cứ quy định hiện hành của Đảng, Nhà nước và xem xét nguyện vọng của ông Võ Văn Thưởng, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đồng ý để ông Võ Văn Thưởng thôi giữ các chức vụ : Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh nhiệm kỳ 2021-2026.
Ban Chấp hành Trung ương Đảng giao cho Bộ Chính trị chỉ đạo các cơ quan liên quan triển khai thực hiện các thủ tục theo quy định.
Sau khi ông Nguyễn Xuân Phúc mất chức vào đầu năm ngoái, ông Võ Văn Thưởng đã tiếp quản ghế chủ tịch nước
Ông là Chủ tịch nước trẻ nhất trong lịch sử Việt Nam khi nhậm chức ở tuổi 53, và cũng là chủ tịch nước tại vị ngắn nhất trong lịch sử, mới hơn 1 năm 1 tháng.
Hiện chưa rõ ông Thưởng phạm phải điều gì đảng viên không được làm, nhưng đã có những đồn đoán về sự liên quan của ông Thưởng đối với những sai phạm tại Tập đoàn Phúc Sơn. Nhất là khi Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an mở rộng điều tra vụ án Tập đoàn Phúc Sơn , có cán bộ ở ba tỉnh là Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi và Vĩnh Long được xác định là có liên quan.
Tháng 8/2011, khi đang là Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, ông Võ Văn Thưởng được Bộ Chính trị phân công làm Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi khóa XVIII (nhiệm kỳ 2010- 2015) thay cho ông Nguyễn Hòa Bình. Ông Thưởng làm chức này đến tháng 4/2014.
Về vụ án Phúc Sơn, Chủ tịch UBND tỉnh, nguyên Giám đốc Sở Giao thông vận tải là ông Đặng Văn Minh và cựu Chủ tịch UBND tỉnh là Cao Khoa đều đã bị khởi tố về tội "Nhận hối lộ" và bị tạm giam.
Trong đó, ông Cao Khoa làm Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi từ 2011-2014, cùng giai đoạn khi ông Thưởng làm Bí thư tỉnh này.
Những thông tin trên website của Chính phủ Việt Nam cho thấy đây sẽ là một trong những "đại án".
Trong cuộc họp báo thường kỳ Chính phủ tháng 2/2024, Trung tướng Tô Ân Xô, người phát ngôn Bộ Công an, cho biết chỉ riêng hai dự án của tập đoàn này tại tỉnh Vĩnh Phúc "đã gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước trên 640 tỷ đồng".
Ngôi sao trẻ trên chính trường
Ông Võ Văn Thưởng sinh ngày 13/12/1970 tại xã An Phước, huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long.
Năm 1992, ông theo học ngành triết học Trường Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh.
Giai đoạn 1993-2004, ông Thưởng sinh hoạt trong Đoàn Thanh niên Cộng sản và công tác tại Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh
Sau đó, ông làm Bí thư Quận ủy quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2004-2006.
Năm 2006, ông được Bộ Chính trị phân công giữ chức vụ Bí thư Thường trực Trung ương Đoàn. Sau đó, ông được bầu làm Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn, giữ vị trí từ năm 2007-2010.
Từ tháng 4/2006, ông là Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam.
Cũng trong năm 2007, ông được bầu làm Đại biểu Quốc hội khóa XII.
Tháng 1/2011, tại Đại hội lần thứ XI của Đảng cộng sản Việt Nam, ông Võ Văn Thưởng trở thành Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
Bảy tháng sau đó, Bộ Chính trị phân công ông giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi.
Ông Võ Văn Thưởng từng được đánh giá là nhân vật thân tín của ông Nguyễn Phú Trọng
Từ tháng 4/2014-1/2016, ông là Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh.
Từ tháng 1/2016-1/2021, ông là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.
Từ tháng 2/2021-3/2023, ông là Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng.
Ngày 2/3/2023, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 4, Quốc hội khóa XV (nhiệm kỳ 2021 – 2026), sau khi nhận 487 phiếu tán thành và 1 phiếu không tán thành, ông Võ Văn Thưởng tuyên thệ nhậm chức Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Thời điểm nhậm chức, ông Thưởng 53 tuổi và là chủ tịch nước trẻ tuổi nhất.
Theo Hiến pháp năm 2013 – Điều 87, nhiệm kỳ của Chủ tịch nước sẽ theo nhiệm kỳ của Quốc hội. Trong trường hợp ông Võ Văn Thưởng, nhiệm kỳ của ông sẽ theo Quốc hội khóa XV, tức tới tháng 5/2026.
Bản tóm lược sự nghiệp ông Võ Văn Thưởng
Vào 'Tứ Trụ'
Với việc trở thành chủ tịch nước, ông Võ Văn Thưởng là một trong "Tứ Trụ" của Việt Nam, bên cạnh Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Việc bổ nhiệm chức vụ chủ tịch nước diễn ra trong bối cảnh chiến dịch chống tham nhũng hay còn gọi là "đốt lò" của ông Nguyễn Phú Trọng ngày một mở rộng. Hàng trăm quan chức bị ví như "củi" bỏ vào lò khi bị kỷ luật, hàng loạt nhà chính trị hàng đầu bị miễn nhiệm, trong đó có hai phó thủ tướng, nhiều nhân vật cấp cao thậm chí bị khởi tố hình sự, lãnh án tù.
Chính người tiền nhiệm của ông Thưởng là ông Nguyễn Xuân Phúc cũng đã trở thành "củi" trong chiến dịch đốt lò này.
Vào tháng 1/2023, Quốc hội Việt Nam đã có một cuộc họp bất thường để xem xét miễn nhiệm chủ tịch nước khi đó là ông Nguyễn Xuân Phúc.
Ông Phúc mất chức với lý do là chịu trách nhiệm chính trị của người đứng đầu khi để nhiều cán bộ, trong đó có hai phó thủ tướng, ba bộ trưởng có vi phạm, khuyết điểm, gây hậu quả nghiêm trọng.
Trong buổi lễ bàn giao công tác ngày 4/2/2023, ông Phúc đã phát biểu rằng : "Gia đình tôi, vợ, các con tôi không tư lợi, tham nhũng liên quan đến Việt Á".
Sau đó, ông Võ Văn Thưởng, khi đó 53 tuổi, được bầu làm chủ tịch nước thay cho ông Phúc từ tháng 3/2023.
Ông Võ Văn Thưởng tuyên thệ nhậm chức chủ tịch nước vào tháng 3/2023
Theo hãng tin Reuters, ông Võ Văn Thưởng được coi là người thân tín với nhân vật quyền lực nhất Việt Nam, cũng là người dẫn dắt chiến dịch "đốt lò" nói trên – Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Xét về tiểu sử, ông Võ Văn Thưởng, được coi là "hạt giống đỏ", có học vấn và quá trình làm việc khá giống với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Theo tiểu sử, ông Nguyễn Phú Trọng có học hàm giáo sư, tiến sĩ chính trị học (chuyên ngành xây dựng Đảng).
Còn ông Võ Văn Thưởng tốt nghiệp ngành triết học, Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, nay là Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh.
Theo tiểu sử, ông Thưởng chỉ thuần hoạt động trong Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh sau khi ra trường.
Quá trình công tác của ông Trọng và ông Thưởng cũng hoàn toàn trong nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam.
Đánh giá về ông Võ Văn Thưởng
Ngày 2/3/2023, phóng viên Đông Nam Á Jonathan Head viết trên BBC News : "Đáng chú ý, ông Thưởng có sự nghiệp hoàn toàn trong đảng [Đảng cộng sản Việt Nam] và chuyên về chủ nghĩa Marx-Lenin".
Trong diễn văn nhậm chức, ông Võ Văn Thưởng mở đầu bằng câu : "Kính thưa đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam". Việc nêu đích danh ông Trọng không xảy ra trong diễn văn nhậm chức của hai người tiền nhiệm.
Không lâu trước lễ nhậm chức chủ tịch nước của ông Võ Văn Thưởng, Giáo sư Carl Thayer, nhà nghiên cứu và phân tích chính trị Việt Nam và bang giao quốc tế, nhận xét với BBC rằng việc ông Thưởng được chọn làm chủ tịch nước là nhằm cho ông tích lũy kinh nghiệm về quan hệ quốc tế và phục vụ đủ thâm niên để các đồng chí trong đảng đánh giá ông là một lựa chọn khả dĩ cho chức vụ tổng bí thư.
Ngày 5/3/2023, nêu nhận định về chuyển biến nhân sự của Việt Nam với BBC News tiếng Việt, Tiến sĩ triết học Nguyễn Hữu Liêm cho rằng :
"Võ Văn Thưởng là một hiện tượng quyền lực trong một truyền thống và thể chế biết tận dụng những nhân sự ngây ngô, không bản lãnh, chỉ biết ngoan ngoãn tuân theo ngôn ngữ và tập quán chế độ".
"Võ Văn Thưởng dù biết mình bị ‘đặt đâu ngồi đó’ vẫn vui vẻ tham dự cuộc chơi vì không muốn làm mất lòng ai. Ví dụ trường hợp Nguyễn Minh Triết và Nguyễn Tấn Dũng, có thể ví như ngây ngô và qủy quyệt. Ông Nguyễn Tấn Dũng đã bị loại ngay, vì [Đảng] sợ sự thay đổi lớn", Tiến sĩ Nguyễn Hữu Liêm nói với BBC.
Ngày 6/3/2023, trong cuộc phỏng vấn với BBC News tiếng Việt, Giáo sư Zachary Abuza từ Đại học National War College (Mỹ) đánh giá về chuyển biến nhân sự mới nhất trong bộ máy chính trị ở Việt Nam :
"Tôi không chắc việc ông Thưởng trở thành tân chủ tịch nước sẽ tạo nên sự thay đổi tức thời nào trong bất kỳ vấn đề gì. Chức vụ chủ tịch nước phần lớn mang tính chất nghi thức, được xem là yếu nhất trong 'Tứ Trụ' với văn phòng và nhân sự tương đối nhỏ. Ông Thưởng không có kinh nghiệm trong lĩnh vực chính sách ngoại giao. Do đó tôi không kỳ vọng có sự thay đổi nào trong chính sách ngoại giao của Việt Nam thời gian tới, vốn sẽ được Bộ Chính trị định đoạt".
Trên cương vị chủ tịch nước
Vị khách quốc tế đầu tiên ông Võ Văn Thưởng đón tiếp trên cương vị chủ tịch nước là Samdech Krolahom Sar Kheng, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Nội vụ Vương quốc Campuchia, vào ngày 4/3/2023.
Sự kiện diễn ra trong bối cảnh hai quốc gia vừa kỉ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.
Khoảng một tháng sau đó, ngày 4/4/2023, ông Võ Văn Thưởng đón tiếp Toàn quyền Úc David Hurley. Chuyến thăm diễn ra vào dịp hai nước kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.
Từ ngày 10-11/4, chuyến thăm của ông Võ Văn Thưởng tới Lào là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên trên cương vị chủ tịch nước.
Từ ngày 4-6/5, nhận lời mời của Hoàng gia Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, ông Thưởng đã dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Lễ đăng quang của Nhà vua Anh Charles III.
Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng diện kiến Giáo hoàng Francis trong chuyến thăm Vatican vào tháng 7/2023
Ngày 11/9/2023, ông Võ Văn Thưởng đón tiếp Tổng thống Mỹ Joe Biden trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam theo lời mời của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Trước đó vào tháng Ba, ông Biden đã có cuộc điện đàm với ông Nguyễn Phú Trọng, người đứng đầu Đảng cộng sản, chứ không phải nguyên thủ quốc gia là Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng.
Việc một tổng thống Mỹ chính thức giao thiệp với người đứng đầu Đảng cộng sản Việt Nam, chứ không phải là nguyên thủ quốc gia, là một động thái xưa nay hiếm.
Cũng trong cuộc gặp tại Phủ Chủ tịch ngày 11/9, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã tặng Tổng thống Mỹ Joe Biden một món quà là cuốn sách mang tên Một con người, một con đường và một lịch sử : Hồ Chí Minh – Thư gửi nước Mỹ.
Vào ngày 12/12/2023, ông Tập Cận Bình, Tổng bí thư Đảng cộng sản kiêm Chủ tịch nước Trung Quốc, đến thăm Việt Nam.
Theo đúng nghi thức, ông Nguyễn Phú Trọng đón tiếp ông Tập tại Văn phòng Trung ương Đảng, còn ông Võ Văn Thưởng đón tiếp Chủ tịch nước Trung Quốc tại Phủ Chủ tịch.
Tuy nhiên, trong buổi lễ ngày 12/12/2023, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng lại là người đón tiếp ông Tập tại Phủ Chủ tịch, không có sự tham dự của ông Thưởng.
Sau đó, ngày 13/12/2023, ông Tập Cận Bình mới có cuộc hội đàm khác, cũng tại Phủ Chủ tịch, với ông Võ Văn Thưởng.
Điều này dường như gợi ý rằng vai trò của ông Thưởng hoàn toàn mờ nhạt bên cạnh Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Mới đây nhất, chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam của Vua Willem-Alexander và Hoàng hậu Maxima theo lời mời của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng vốn dự kiến diễn ra từ ngày 19/3 đến 22/3 đã bất ngờ bị hủy bỏ.
Sự kiện này đã dẫn tới những đồn đoán về các chuyển biến nhân sự lãnh đạo của Việt Nam, trong đó có thông tin ông Thưởng sẽ từ chức.
Giờ đây, với quyết định của Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam, tin đồn râm ran một tuần nay đã thành hiện thực.
Nguồn : BBC, 20/03/2024
***************************
Hàm ý của kết cục chính trị trường hợp ông Võ Văn Thưởng đối với Việt Nam
RFA, 19/03/2024
Những ngày qua, có liên tiếp một số thông tin liên quan đến việc thay đổi nhân sự cấp cao ở Việt Nam. Thực tế này gây ra nhiều đồn đoán về việc ông Võ Văn Thưởng, Chủ tịch nước, sẽ sớm rời khỏi chức vụ.
Ông Võ Văn Thưởng tạm biệt ông Nguyễn Xuân Phúc trong ngày ông Phúc bàn giao công tác chủ tịch nước, tháng 2/2023 - Chính phủ Việt Nam
Hôm 17/3/2024, hãng tin Reuters cho biết Quốc hội Việt Nam dự kiến sẽ triệu tập một "cuộc họp bất thường" vào ngày 21/3 để quyết định về "các vấn đề nhân sự". Reuters cho biết đã xem một lá thư gửi cho các đại biểu Quốc hội về vấn đề này. Lá thư do ông Bùi Văn Cường, Tổng thư ký Quốc hội kiêm Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, ký tên.
Reuters cũng khẳng định "nhiều quan chức, nhà ngoại giao Việt Nam cho biết "một trong những vấn đề nhân sự mà Quốc hội sẽ thảo luận" chính là khả năng Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng từ chức.
Tuy bản tin không nói rõ hơn, nhưng những ngày qua có nhiều thông tin chính thức làm cho các nhà quan sát chính trị Việt Nam chú ý vì liên quan đến vấn đề nêu trên.
Thông tin về cuộc họp bất thường có thể sẽ diễn ra hôm 21/3 xuất hiện trong bối cảnh gần đây, dư luận Việt Nam quan tâm đến sự việc Bộ Công an Việt Nam khởi tố, bắt tạm giam hàng loạt quan chức ở tỉnh Quảng Ngãi, Vĩnh Phú, Vĩnh Long vì liên quan đến tập đoàn Phúc Sơn.
Giới quan sát chú ý đến một thực tế là các quan chức này đều có liên quan ở một mức độ nào đó tới ông Võ Văn Thưởng. Theo truyền thông Nhà nước Việt Nam, cựu chủ tịch tỉnh Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ngãi là Cao Khoa (nhiệm kỳ 2011 - 2015) bị bắt. Ông Cao Khoa làm chủ tịch Quảng Ngãi cùng thời gian ông Võ Văn Thưởng là bí thư tỉnh ủy tỉnh này (2011 - 2014.) Truyền thông cho biết, tập đoàn Phúc Sơn bị xử lý vì sai phạm trong dự án đường bờ nam sông Trà Khúc do chính quyền Quảng Ngãi đầu tư năm 2012. Ngoài ra, Bộ Công an cũng khởi tố, bắt tam giam một quan chức tỉnh Vĩnh Long là ông Đặng Trung Hoành, Chánh văn phòng huyện ủy huyện Mang Thít, quê hương ông Võ Văn Thưởng, cũng với lý do liên quan đến tập đoàn Phúc Sơn, với tội danh "Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi".
Thông tin thứ ba khiến cho giới quan sát nghĩ đến ông Võ Văn Thưởng là việc nhà vua và Hoàng hậu Hà Lan thông báo Việt Nam yêu cầu hoãn chuyến thăm từ ngày 19 đến 22 tháng 3 vì "tình hình nội bộ". Trong khi đó, các chính khách cấp bộ trưởng của Hà Lan sẽ vẫn tiếp tục thực hiện chuyến thăm như kế hoạch.
Cuối cùng, Thông tấn xã Việt Nam đưa tin hôm 14 tháng 3/2024, bà Trương Thị Mai, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Đảng, đã tiếp Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào Khamphao Ernthavanh, "đến chào nhân dịp sang nhận nhiệm vụ công tác tại Việt Nam". Thông thường, đại sứ nước ngoài đến chào nhân dịp sang nhận nhiệm vụ công tác tại Việt Nam sẽ được chủ tịch nước tiếp đón. Nay người tiếp tục là một chính khách thuộc bên đảng và không có các chức vụ liên quan đến nhà nước.
Năm 2023, vào tháng 1, Quốc hội Việt Nam cũng đã triệu tập một kỳ họp bất thường để phê chuẩn sự từ chức của ông Nguyễn Xuân Phúc, khi đó là chủ tịch nước. Reuters cho biết khi đó, ông Phúc "từ chức trong bối cảnh một chiến dịch chống tham nhũng rộng khắp và kéo dài mà những người chỉ trích cho rằng chiến dịch đó có thể được sử dụng để phục vụ cho đấu tranh chính trị nội nội bộ (political infighting)".
Hiện tại, chưa ai biết chắc chắn những sự kiện trên liên quan với nhau ở mức độ nào, cũng chưa ai biết ông Võ Văn Thưởng có từ chức như ông Nguyễn Xuân Phúc hay không. Tuy nhiên, xâu chuỗi các sự kiện nêu trên trong bối cảnh chính trị Việt Nam và quốc tế, nhiều nhà quan sát cho rằng nếu ông Võ Văn Thưởng từ chức trong những ngày sắp tới, điều đó cho thấy nhiều vấn đề của chính trị Việt Nam.
Trao đổi với RFA, nhà nghiên cứu kinh tế chính trị Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Văn Chữ, nguyên Truởng khoa FAMIS (Tài chính, Kế toán, Kinh tế, Điện toán Ứng dụng, và Ngoại thương) - Marilyn Davies College of Business, University of Houston Downtown, cho rằng việc ông Nguyễn Xuân Phúc một năm trước từ chức và ông Võ Văn Thưởng năm 2024 (nếu thực sự sẽ từ chức) cho thấy Việt Nam có vấn đề xung đột nội bộ. Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Chữ, xung đột nội bộ ở Việt Nam do cấu trúc của hệ thống. Chính trị Việt Nam không còn thuần nhất như Bắc Triều Tiên vì ông Kim Jong Un thanh trừng bất kỳ ai chống đối, kể cả chú mình là ông Jang Song-Thaek. Chính trị Việt Nam cũng không thống nhất tuyệt đối như Trung Quốc, như trường hợp Tập Cận Bình thanh trừng hết đối thủ như Bạc Hi Lai trước đây. Việt Nam thì không có một bên toàn quyền tuyệt đối như vậy. Ông nói :
"Tôi nghĩ nếu so sánh Bắc Hàn, Trung Quốc với Việt Nam thì tôi nghĩ tổ chức đảng của Việt Nam hơi lỏng lẻo so với hai tổ chức kia. Ở Bắc Hàn, anh Kim Jong Un thanh toán ngay những ai đụng đến ảnh. Do đó họ rất thống nhất. Hiện tượng phân nhóm ở trong đảng của Việt Nam thì nhiều hơn hai quốc gia kia".
Lý giải về điều này, ông cho rằng có thể là do Việt Nam không có cách mạng văn hóa kiểu Trung Quốc. Cách mạng văn hóa kiểu Trung Quốc thời Mao Trạch Đông đã xóa bỏ tất cả các xu hướng và di sản cũ. Việt Nam thì có nhiều thành phần, nhiều vùng miền, mà không bị triệt phá hoàn toàn. Cái đó tạo cơ sở cho sự rạn nứt từ bên trong.
Nội bộ chính trị Việt Nam, do đó, theo nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Chữ, không thuần nhất mà phân mảnh hơn tổ chức đảng ở hai quốc gia có cùng ý thức hệ ở Châu Á. Theo ông, nó phân mảnh nhưng không tạo ra sự đa dạng như trong thể chế dân chủ, do có nhiều nhánh theo khuynh hướng hoặc vùng miền khác nhau, nhưng vẫn theo cách tổ chức tôn ti, đơn tuyến kiểu cũ.
Mặt khác, theo Giáo sư Nguyễn Văn Chữ, xung đột nội bộ do kết cấu lỏng lẻo hơn tất yếu dẫn đến đàn áp bên ngoài, như Nghị quyết 24 gần đây cho thấy. Họ muốn bảo đảm trong khi đang giải quyết các vấn đề nội bộ thì bên ngoài không nhân cơ hội đó làm chuyện gì khác, ảnh hưởng đến an ninh của hệ thống. Do đó, họ phải bắt hết những người bất đồng, ngay cả khi phần lớn không còn hoạt động gì.
Một hàm ý khác của vấn đề chính trị nội bộ của Việt Nam là ảnh hưởng của nó lên kinh tế. Giáo sư Nguyễn Văn Chữ, người từng là Kinh tế gia và Trưởng phòng Phân tích và Dự báo Kinh tế và Tài chính - Ngân hàng Khu vực Thứ năm (the 5th District) của hệ thống Ngân hàng Tín dụng Liên bang Hoa Kỳ, cho rằng chu kỳ kinh tế của Việt Nam bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi xung đột trong đời sống chính trị. Điều này giống như mối quan hệ giữa kinh doanh và chính trị ở Mỹ, dù bối cảnh khác nhau. Giáo sư Nguyễn Văn Chữ cho biết nhiều nghiên cứu đã chỉ ra là ở Mỹ, hai năm đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống thì kinh tế thường tăng trưởng mạnh, do doanh nhân an tâm đầu tư. Còn hai năm cuối thì họ phải dừng lại, nghe ngóng chính sách của các ứng viên tổng thống mới để chuẩn bị. Chính trị Việt Nam không hoạt động như vậy, nhưng giới kinh doanh cũng có chu kỳ kinh doanh của họ, tương ứng với sự lên xuống của các chính trị gia.
Mặt khác, Giáo sư Nguyễn Văn Chữ trích dẫn một nghiên cứu của Giáo sư David Shambaugh cho biết Việt Nam là nước thân Mỹ nhất ở Đông Nam Á. Xu hướng này của người dân cũng làm cho chính trị Việt Nam khó mà thuần nhất được. Ông nói :
"Ảnh hưởng của ngoại quốc đối với Việt Nam mạnh hơn ở Trung Quốc và Bắc Triều Tiên cho nên cũng góp phần tạo ra xu hướng phân nhánh nhiều hơn trong chính trị Việt Nam. Nói cách khác là nó làm cho "nước đục hơn nữa".
Trao đổi với RFA, nhà nghiên cứu Trần Trung Đạo ở Boston cho rằng các nhà quan sát nên theo dõi con đường chính trị của ông Võ Văn Thưởng trong những ngày sắp tới không chỉ ở vấn đề đối nội mà cả đối ngoại. Theo ông, nếu các nhà quan sát xem xét trường hợp Võ Văn Thưởng trong các khuynh hướng chính trị khác nhau thì nhận định về kết cục chính trị của thành viên trẻ nhất Bộ chính trị Việt Nam hiện nay sẽ bao quát, toàn diện hơn. Ông nói :
"Nếu ông Võ Văn Thưởng bị hạ bệ trong kỳ họp tới của Quốc hội Việt Nam thì cần xem lý do tại sao. Nếu vì tham nhũng thì tham nhũng ở mức độ nào, từ nguồn nào. Nếu là nguồn Quảng Ngãi thì chuyện đó không phải mới xảy ra mà đã xảy ra lâu rồi, khoảng mười lăm năm trước. Vai trò của ông ấy ở Quảng Ngãi thì đã lâu lắm rồi.
Thứ hai là để có câu trả lời chính xác thì ngoài vấn đề đối nội cũng cần xem xét vấn đề đối ngoại. Ví dụ như quan điểm của ông Võ Văn Thưởng với chuyến thăm của ông Tập Cận Bình vừa qua, ông ấy thân Mỹ hay không thân Mỹ, ông ta thuộc nhóm nào. Bởi vì trong Bộ Chính trị cũng có hai khối, một khối có khuynh hướng thân Trung cộng, một khối có khuynh hướng mở rộng về phía Tây phương và khuynh hướng thứ ba là khuynh hướng độc lập. Mình nên xem xét coi Võ Văn Thưởng thuộc về khuynh hướng nào, có ảnh hưởng gì trong tương lai nếu ông ta ở lại, và nếu ông ta đi thì có phải vì ảnh hưởng của khuynh hướng đối ngoại hay không".
Nguồn : RFA, 19/03/2024