Lý do nào khiến hơn 122.000 thí sinh từ chối nhập học đại học dù trúng tuyển ?
Học phí cao, việc làm không được đảm bảo sau khi ra trường và thiếu chính sách hỗ trợ sinh viên là những nguyên do được cho là khiến hơn 122.000 tân sinh viên không nhập học dù trúng tuyển.
Số thí sinh trúng tuyển đại học đợt 1 năm 2024 là hơn 670.000 em - Ảnh minh họa - AFP
Trúng tuyển nhưng không nhập học ?
Theo thống kê của Bộ Giáo dục và đào tạo, số thí sinh trúng tuyển đại học đợt 1 năm 2024 là hơn 670.000 em. Tuy nhiên, số thí sinh xác nhận nhập học chỉ có hơn 550.000 em, chiếm 81,87% tổng số thí sinh trúng tuyển đợt 1. Và có đến hơn 122.000 thí quyết định không nhập học dù trúng tuyển, chiếm 18,13%.
Lý giải về tình trạng này, một giảng viên đang giảng dạy tại một trường đại học công lập top đầu ở Hà Nội, yêu cầu được giấu danh tính, cho rằng có ba nguyên do chính. Giảng viên này nói :
Thứ nhất là vì không ít thí sinh đăng ký nhiều nguyện vọng cho nhiều trường đại học khác nhau, và khi các em trúng tuyển nhiều trường thì cũng chỉ có thể chọn một trường, những nguyện vọng còn lại phải bỏ. Tuy nhiên, số thí sinh bỏ nhập học trong đợt 1 trúng tuyển được đánh giá là rất thấp vì đa số thí sinh đều đăng ký nguyện vọng 1 là trường mà mình mong muốn được học nhất.
Nguyên nhân thứ hai, là sinh viên hiện nay ngày càng trở nên "thực dụng" hơn, họ chọn việc tự học kỹ năng, để kiếm việc làm, hơn là học đại học bốn năm dài vừa mất thời gian, vừa tốn tiền. Hơn nữa : Thông tin xã hội bây giờ cũng cởi mở hơn và hiện đại hơn, thì có nhiều nghề mới xuất hiện mà các trường hệ thống giáo dục của Việt Nam không đào tạo kịp cho nên người ta sẽ tự đào tạo. Vì vậy, hệ thống trường đại học công lập bây giờ kiểm sinh đủ là cũng khá chất vật đấy".
Nguyên nhân thứ 3, cũng được cho là phổ biến nhất, đó là học phí cao.
Giảng viên giấu tên cho biết các trường đại học công lập thường có mức học phí thấp nhất, dao động từ 10 đến 15 triệu đồng/năm học. Tuy nhiên :
"Trường có khi có chính sách mở những cái chương trình đào tạo gì đó thì là học phí có thể tăng lên đến bốn, năm lần. Vì vậy sẽ có nhiều sinh viên, nhất là sinh viên từ các tỉnh thì họ sẽ không có đủ tiền để đóng học".
Theo VnExpress, mức học phí bậc đại học năm 2024 - 2025, chênh lệch lớn giữa các trường, thấp nhất từ hơn 10 triệu và cao nhất là 250 triệu/năm. Học phí phổ biến là từ 20-30 triệu đồng/năm. Tính ra, học phí mỗi tháng từ 1,7 đến 2,5 triệu đồng.
Trong khi đó, theo báo cáo kết quả khảo sát mức sống dân cư Việt Nam năm 2023 của Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân đầu người/tháng ở 10 tỉnh thành cao nhất Việt Nam là từ 5,33 đến 8,29 triệu đồng/tháng.
Chỉ riêng tiền học phí đã chiếm tới 1/3 thu nhập của một người lao động. Ngoài ra, sinh viên ở tỉnh còn phải chịu thêm phí nhà trọ, tiền ăn uống, đi lại, sinh hoạt… Theo N., một sinh viên ở tỉnh đang theo học tại trường Đại học Công Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh nói với RFA, tất cả chi phí sinh hoạt hằng ngày của N., nếu chỉ tiêu xài ở mức cơ bản cũng tốn từ 3,7 đến 4 triệu đồng/tháng :
"Tiền trọ một tháng hai triệu là mẹ cho em. Còn tiền ăn là em tự lo. Em đi làm thêm một tháng cũng được tầm 1,7 triệu là lấy ra ăn với đi lại".
Như vậy, nếu cộng cả học phí và sinh hoạt phí của sinh viên đại học, là vượt quá khả năng của một người lao động bình thường ở Việt Nam.
Thiếu chính sách hỗ trợ sinh viên
Chính sách cho sinh viên vay vốn cũng còn nhiều hạn chế cũng là một trong những nguyên nhân được nêu ra. Theo quy định hiện nay của Ngân hàng Chính sách xã hội, sinh viên chỉ được vay vốn nếu thuộc một trong những hoàn sảnh sau : Sinh viên mồ côi cả cha lẫn mẹ hoặc chỉ mồ côi cha hoặc mẹ nhưng người còn lại không có khả năng lao động ; Sinh viên thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo hoặc hộ có mức sống trung bình theo chuẩn quy định của pháp luật.
Ngoài ra, số tiền được hỗ trợ cho vay cao nhất cũng chỉ có bốn triệu đồng/tháng, thấp hơn nhiều so với nhu cầu thực tế.
Theo sinh viên N., học phí cao và việc làm không đảm bảo sau khi ra trường chính là nguyên do khiến nhiều bạn bè của N. đã chọn con đường đi xuất khẩu lao động hoặc du học theo diện vừa học vừa làm :
"Em thấy bạn em không nhập học cũng nhiều. Thường là tụi nó sẽ đi học tiếng để đi làm bên Hàn, hoặc đứa có điều kiện hơn thì học tiếng Đức để đi Đức vừa học vừa làm điều dưỡng ở bên đó".
Mùa tuyển sinh năm 2023, một số trường Trung học phổ thông ở Hà Tĩnh đã chủ động giới thiệu, kết nối học sinh với các doanh nghiệp nước ngoài. Theo thông tin từ Tỉnh đoàn Hà Tĩnh, các trường Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh này đã tiến hành phân luồng, khuyến khích các học sinh có năng lực trung bình yếu đi du học nghề hoặc xuất khẩu lao động.
Tuy vậy, giảng viên giấu tên cho rằng, đi xuất khẩu lao động để có thu nhập là một lựa chọn không có gì sai trái. Nhưng nếu ngày càng nhiều người trẻ sang nước ngoài làm việc theo đúng nghĩa "bán sức lao động" mà không trau dồi kiến thức, kỹ năng thì nó là một sự lãng phí tài nguyên trẻ của đất nước.
Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Nguyễn Bá Hoan hôm cuối tháng 7/2024 cho biết tổng số lao động Việt Nam đi làm việc theo hợp đồng ở nước ngoài trong bảy tháng đầu năm 2024 là 89.874 lao động.
Ông Hoan cũng cho biết vấn đề hết sức nhạy cảm đó là cuối năm 2023 có hơn 46.000 lao động đang cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài và hơn 3.000 lao động sang Hàn Quốc không chịu về nước theo thời hạn hợp đồng.
Mới đây, nhật báo của Nhật -Asahi Shimbun- có một phóng sự nêu rằng, hiện có khoảng 570.000 người Việt sinh sống, làm việc tại Nhật Bản. Trong đó, 35% là các thực tập sinh. Việt Nam đang đứng đầu nhóm 15 nước đưa thực tập sinh, người lao động tới đất nước này. Tuy nhiên có không ít lao động Việt tại Nhật đã bị bắt về các tội trộm cướp hoặc ăn cắp tại các cửa hàng.
Năm ngoái, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật tại Việt Nam cho biết ba, bốn năm gần đây, Việt Nam dẫn đầu trong số tội phạm nước ngoài và số thực tập sinh kỹ năng nước ngoài bỏ trốn tại Nhật.
Nguồn : RFA, 30/08/2024