Chính phủ Việt Nam chờ phán quyết về vụ Trịnh Vĩnh Bình (RFA, 31/08/2017)
Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, ông Mai Tiến Dũng, trả lời báo Tuổi Trẻ trong nước tại cuộc họp báo vào chiều ngày 30 tháng 8 rằng Việt Nam đang chờ phán quyết của Tòa Trọng Tài Quốc Tế ở Paris về vụ ông Trịnh Vĩnh Bình, một công dân Hà Lan gốc Việt, kiện chính phủ Hà Nội đòi bồi thường 1 tỷ 250 triệu đô la.
Ông Trịnh Vĩnh Bình. Ảnh do ông Bình gửi RFA
Đây được cho là lần đầu tiên chính phủ Việt Nam chính thức lên tiếng về vụ xử kéo dài từ ngày 21 đến 27 tháng 8 vừa qua tại Paris, Pháp.
Đài Á Châu Tự Do có tường thuật liên quan về phiên xử. Tin cho biết cả hai phía nguyên đơn và bị đơn đều đang chờ đợi phán quyết của tòa và không được thông tin gì.
Bộ trưởng- Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Việt Nam nói rằng quan điểm của Hà Nội là tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch cho cả doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Xin được nhắc tóm tắt vụ ông Trịnh Vĩnh Bình kiện chính phủ Việt Nam ra Tòa Trọng Tài Thương Mại Quốc Tế như sau : vào đầu những năm 1990, ông Trịnh Vĩnh Bình từ Hà Lan về Việt Nam đầu tư vào một số dự án ở Sài Gòn và một số tỉnh phía Nam.
Năm 1998, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu bắt ông Trịnh Vĩnh Bình với cáo buộc đưa hối lộ và vi phạm các qui định về quản lý-bảo vệ đất đai. Năm sau ông bị tuyên án 11 năm tù. Tòa buộc ông Trịnh Vĩnh Bình phải đóng tiền phạt và toàn bộ tài sản của ông ở Việt Nam lúc đó bị tịch thu. Vào năm 2000, ông vượt thoát khỏi Việt Nam trở về lại Hà Lan.
Năm 2003, ông Trịnh Vĩnh Bình khởi kiện nhà nước Việt Nam tại Trung Tâm Trọng Tài Thương Mại ở Stockholm, Thụy Điển, đòi bồi thường trên 150 triệu đô la.
Tuy nhiên vào năm 2006, tại Singapore Việt Nam thương lượng với ông này ngưng vụ kiện và cam kết trả lại tài sản cũng như tạo điều kiện để ông Trịnh Vĩnh Bình trở lại đầu tư ở Việt Nam…
Những cam kết không được phía Việt Nam thực hiện nên đến năm 2014, ông Trịnh Vĩnh Bình quyết định kiện Việt Nam lại lần nữa. Và lần này ông thuê Hãng luật Hoa Kỳ King & Spalding LLP cãi cho ông.
*******************
Phát biểu đầu tiên của Việt Nam về vụ kiện Trịnh Vĩnh Bình (VOA, 30/08/2017)
Một đại diện của Chính phủ Việt Nam, Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, khi được hỏi về vụ kiện Trịnh Vĩnh Bình hôm 30/8, khẳng định quan điểm của Thủ tướng Việt Nam là "tạo môi trường bình đẳng cho các doanh nghiệp làm ăn tại Việt Nam".
Ông Mai Tiến Dũng - Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Việt Nam.
Đây là phát biểu chính thức đầu tiên của một đương chức chính phủ Việt Nam liên quan đến vụ kiện đang gây chấn động dư luận này.
Theo báo Dân Trí, trong cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ chiều 30/8, một phóng viên đã đặt câu hỏi với ông Mai Tiến Dũng về vụ kiện của doanh nhân Hà Lan gốc Việt, Trịnh Vĩnh Bình, kiện Chính phủ Việt Nam tại Tòa trọng tài Quốc tế tại Paris, Pháp, đòi bồi thường ít nhất 1,25 tỷ đôla vì đã chiếm đoạt tài sản và nhốt tù ông oan sai.
"Trong vụ này thì Tòa quốc tế đang xem xét, chúng ta cũng phải đợi thôi. Nhưng quan điểm của Thủ tướng là chúng ta tạo môi trường minh bạch, tạo niềm tin đối với nhà đầu tư nước ngoài", báo Dân Trí dẫn lời ông Mai Tiến Dũng.
Cuộc họp báo diễn ra 3 ngày sau khi phiên xử đầu tiên kết thúc tại Paris hôm 27/8.
Trước đó (18/8), VOA cũng nhận được trả lời tương tự từ Phó Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Phương Trà đối với gần 10 câu hỏi liên quan đến vụ kiện này rằng : "Việt Nam luôn hoan nghênh và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư tại Việt Nam. Mọi hoạt động đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam phải tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam. Những hành vi vi phạm pháp luật bị xử lý theo đúng các quy định pháp luật".
Đây là lần thứ hai ông Trịnh Vĩnh Bình kiện Chính phủ Việt Nam ra Tòa trọng tài Quốc tế.
Hiện chưa có kết quả chính thức của vụ kiện này.
Theo thủ tục thông thường, Tòa án Quốc tế đôi khi phải mất đến vài tháng để nghị án và đưa ra phán quyết.
Ông Trịnh Vĩnh Bình là một doanh nhân thành công ở Hà Lan với biệt danh "Vua Chả Giò". Đầu năm 1990, ông Bình mang gần 2,5 triệu đôla và 96 kg vàng về Việt Nam đầu tư theo chính sách kêu gọi đầu tư nước ngoài của Chính phủ Việt Nam.
Sau những thành công nhanh chóng trong kinh doanh, năm 1996, ông Trịnh Vĩnh Bình bị bắt với cáo buộc "trốn thuế". Sau đó, ông Bình bị kết án 11 năm tù về tội "vi phạm các quy định về quản lý và bảo vệ đất đai và tội đưa hối lộ", bị phạt 400 triệu đồng và bị tịch thu tất cả tài sản được cho là "sang nhượng bất hợp pháp".
Trong lần kiện đầu tiên, ông Trịnh Vĩnh Bình và Chính phủ Việt Nam đã đạt được một thỏa thuận ngoài tòa ngay trước phiên xử dự kiến sẽ diễn ra ở Stockholm, Thụy Điển, vào tháng 12/2006.
Theo thỏa thuận này, phía Việt Nam đồng ý bồi thường cho ông Bình 15 triệu đôla, miễn án, tạo điều kiện cho ông Bình về Việt Nam tiếp tục kinh doanh và trả lại toàn bộ tài sản cho ông, với điều kiện ông Trịnh Vĩnh Bình phải yêu cầu dừng vụ kiện và không tiết lộ tin tức cho truyền thông.
Phía Việt Nam sau đó đã thực hiện việc bồi thường, miễn án và cho phép ông Bình ra vào Việt Nam dễ dàng, nhưng không hoàn trả bất cứ tài sản nào cho ông. Đây là lý do mà ông Bình khởi kiện Chính phủ Việt Nam lần thứ hai.
VOA sẽ cập nhật thông tin ngay khi có kết quả chính thức từ những người trực tiếp tham gia trong phiên xử kín của vụ kiện này. Mời quý vị theo dõi thêm trên Facebook và website : voatiengviet.com/trinhvinhbinh
Khánh An
***************************
Về vụ ông Trịnh Vĩnh Bình kiện Việt Nam hơn 1 tỷ USD (BBC, 29/08/2017)
Phiên xử vụ ông Trịnh Vĩnh Bình kiện chính phủ Việt Nam ra Tòa trọng tài Quốc tế ở Paris đã bắt đầu từ hôm 21/8/2017 và được dự trù sẽ kéo dài tới ngày 31/8 nhưng dường như đã kết thúc sớm hơn vào hôm Chủ nhật ngày 27/8.
Ông Trịnh Vĩnh Bình vào thời điểm vê Việt Nam trong thập niên 1990
Video được đăng tải trên YouTube cho thấy ông Trịnh Vĩnh Bình, Việt Kiều mang quốc tịch Hà Lan, bước ra khỏi Tòa Trọng tài tại Pháp, với vẻ mặt tươi cười và hai tay giơ cao, nhưng ông từ chối không trả lời báo chí.
Số tiền mà một số nguồn tin cho hay ông Bình đang đòi chính phủ Việt Nam phải bồi thường lên tới 1,25 tỷ đô la.
Đây là lần thứ nhì ông Bình kiện chính phủ Việt Nam ra Tòa Trọng tài Quốc tế, khởi đầu từ tháng 1/2015 với lý do chính phủ Việt Nam đã không thực hiện các cam kết mà hai bên đã thỏa thuận ngoài tòa năm 2006 trong vụ kiện lần đầu.
Khởi nguồn vụ kiện
Vụ việc có nguồn gốc từ những năm 1990-1996 khi ông Bình mang số tiền được cho là ba triệu đô la về đầu tư tại Bà Rịa - Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai của Việt Nam.
Nhưng sau đó ông đã bị Tòa án Nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu kết án tù vì vi phạm quy định quản lý và bảo vệ đất đai, đưa hối lộ, đồng thời bị tịch thu tài sản tại Việt Nam.
Ông Trịnh Vĩnh Bình đã nộp đơn kiện phía Việt Nam ra một Trung tâm Trọng tài quốc tế về giải quyết các tranh chấp trong lĩnh vực đầu tư, đặt tại Stockholm (Thụy Điển) mà theo đơn kiện khi đó, ông Bình yêu cầu phía Việt Nam phải bồi thường số tiền hơn 100 triệu USD.
Trong cuộc phỏng vấn với BBC Tiếng Việt năm 2005, ông Trịnh Vĩnh Bình nói ông đã bị bỏ tù oan và tài sản của ông mang về đầu tư ở Việt Nam đã bị tịch thu trái phép trong những năm 90 vì những hành động mà ông nói là sai trái ở tỉnh Bà Rịa-Vũng tàu, cáo buộc doanh nghiệp của ông trốn thuế và đầu tư bất động sản trái phép.
Vụ kiện lần đầu này dự kiến sẽ được đưa ra Trung Tâm Trọng Tài Quốc Tế Stockholm xét xử vào tháng 12 năm 2006 nhưng phía nhà nước Việt Nam đã thương lượng với ông Trịnh Vĩnh Bình ngoài tòa để ký một thỏa thuận tại Singapore năm 2006.
Theo một số tin tức cho hay thì nhà nước Việt Nam đã chấp thuận bồi thường các chi phí phát sinh việc theo đuổi phiên tòa, miễn án cho ông Trịnh Vĩnh Bình, hứa trả lại toàn bộ tài sản của ông và tạo điều kiện cho ông trở lại Việt Nam đầu tư.
Tuy nhiên, theo ông Trịnh Vĩnh Bình trả lời truyền thông, vì phía Việt Nam đã không thực hiện cam kết trả lại tài sản cho ông, đã buộc ông phải khởi kiện nhà nước Việt Nam lần thứ hai này.
Không ràng buộc nên không thực thi ?
Vì Thỏa thuận giữa ông Trịnh Vĩnh Bình và Việt Nam được dàn xếp tại Singpapore là không ràng buộc nên có lẽ vì thế phía Việt Nam đã không thực thi các cam kết này kể từ năm 2006 dẫn tới việc ông Bình phải đưa Việt Nam ra Tòa trọng tài quốc tế lần hai này.
Lần này, vụ việc thu hút một số sự chú ý của các nhà báo tại Việt Nam, những người còn nhớ về vụ việc xảy ra đã khá lâu này.
Cựu Tổng biên tập báo Thanh Niên, ông Nguyễn Công Khế có viết trên Facebook cá nhân :
"Vụ này nhiều người thấy trước, đã cảnh báo, nhưng không ăn thua. Bạn tôi, anh Nguyễn Trọng Minh, Chủ Tịch UBND tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu cũng bị "vạ lây" vì đã viết một tâm thư gởi Bộ Chính Trị nói về vụ này".
Ông Nguyễn Công Khế đăng lại một bài của nhà báo Hoàng Hải Vân 'Nhớ lại vụ Trịnh Vĩnh Bình', trong đó có nội dung rằng :
"Hồi diễn ra vụ án Trịnh Vĩnh Bình, các báo khác tôi không theo dõi kỹ nên không dám bình luận, nhưng riêng Thanh Niên là tờ báo trước sau không đồng tình với bản án".
Còn blogger Phạm Lê Vương Các viết trên trang Facebook của ông :
"Lưu ý rằng việc Chính phủ cam kết trả lại tài sản "hợp lý" cho ông Bình theo như Thoả thuận tại Tòa trọng tài Singapore vào năm 2006 không phải là một bản án được phán quyết của Tòa Trọng tài Singapore, mà nó chỉ là sự thỏa thuận riêng tư giữa ông Bình với Chính phủ Việt Nam dưới sự hòa giải của Tòa trọng tài.
"Nói dễ hiểu sự thỏa thuận này được thiết lập ở giai đoạn "tiền tố tụng" - tức tòa trọng tài chuẩn bị xử, hai bên đã đồng ý thỏa thuận tự cam kết giải quyết với nhau thì Tòa sẽ ngưng xử.
"Vì vậy, thỏa thuận này sẽ không được xem là một bản án của Tòa trọng tài để được áp dụng hình thức chế tài được hỗ trợ thực hiện bởi bên thứ ba.
"Có lẽ không có chế tài bởi bên thứ ba là lý do để Chính phủ "lơ là" không thực hiện đầy đủ cam kết của mình đối với ông Bình, và nó giải thích cho vìệc ông Bình sau này nói rằng mình đã bị lừa là vậy. Thực tế là ông Bình không thể nhờ một bên thứ ba chế tài Chính Phủ Việt Nam để thi hành Thỏa thuận đã ký ở Singapore.
"Vì vậy không còn cách nào khác ông Bình phải đi kiện lại ra Tòa trọng tài nhằm có một bản án chính thức để đảm bảo cho sự chế tài được hỗ trợ bởi bên thứ ba".
1976 : Vượt biên đến Hà Lan
1980s : Trở thành doanh nhân thành đạt tại Hà Lan và được mệnh danh 'vua chả giò'
1990 : Trở về Việt Nam đầu tư
1996 : Bị chính quyền Bà Rịa Vũng Tàu kết tội "vi phạm các quy định về quản lý và bảo vệ đất đai", bị tịch thu tài sản, đất đai
Từng bị tạm giam và quản chế.
1999 : Bị kết án 11 năm tù.
2000 : Vượt biên sang Campuchia, trở về Hà Lan khi được tại ngoại
2005 : Kiện trước Tòa Trọng tài Quốc tế Stockhom
2006 : Thỏa thuận ngoài tòa với chính phủ Việt Nam tại Singapore
2015 : Kiện chính phủ Việt Nam tại Tòa trọng tài Quốc tế lần hai
2017 : Tòa Trọng tài Quốc tế xét xử tại Paris
Blogger Phạm Lê Vương Các cũng trích dẫn Điều 6, Hiệp định Khuyến khích và Bảo hộ Thương mại Đầu tư giữa Việt Nam-Hà Lan, đã nêu rõ : "Không một Bên ký kết nào được thực hiện bất kỳ biện pháp nào để tước đoạt trực tiếp hoặc gián tiếp những đầu tư của các công dân bên kia" và cho rằng đây là cơ sở để cho rằng ông Trịnh Vĩnh Bình có nhiều khả năng sẽ thắng trong vụ kiện này.
Và một khi Tòa Trọng tài ở Paris đã ra phán quyết, chứ không phải dàn xếp ngoài tòa như thỏa thuận tại Singapore, thể theo đúng các thủ tục tố tụng, "nó sẽ có giá trị thi hành ở hơn 150 quốc gia đã tham gia ký kết Công ước New York 1958 công nhận và thi hành phán quyết của Tòa trọng tài".
Trong trường hợp nếu thua kiện, và bên thua không tự nguyện thi hành bản án trả tiền bồi thường theo phán quyết của Tòa, thì luật sư của bên thắng kiện sẽ có quyền yêu cầu Tòa án ở các quốc gia tham gia Công ước phong tỏa tài sản của bên thua kiện trên lãnh thổ nước họ và thi hành bản án của Tòa trọng tài.
Khác biệt giữa Tòa án và Tòa Trọng tài
Thủ tục xét xử của Tòa Trọng Tài cũng có những đặc thù khác với Tòa án truyền thống và luôn đảm bảo yếu tố bí mật của vụ việc vì thế thường xử trong phòng kín, những người không liên quan vụ việc sẽ không được phép tham dự và đặc biệt trong suốt thời gian xét xử bên nguyên lẫn bên bị không được phép tiết lộ, cung cấp thông tin vụ việc cho báo chí.
Ông Nguyễn Đình Cống, một người từng là Trọng tài viên của Trung tâm Trọng tài Quốc tế của Việt Nam, trên trang Facebook của mình đã chỉ ra một số điểm giống và khác nhau giữa xử tại Tòa án và tại Tòa Trọng tài Quốc tế.
Theo ông Cống, tuy cũng được gọi là vụ kiện, có nguyên đơn và bị đơn, và mỗi bên đều có thể tự bảo vệ hoặc thuê luật sư nhưng có khác biệt như với Tòa án, thì các bên không được chọn chánh án và thẩm phản và luật do Tòa chọn, trong khi ở Tòa Trọng tài thì các bên có quyền chọn Trọng tài viên và chọn luật của các quốc gia.
Nhưng khác biệt quan trọng nhất có lẽ là không giống tòa truyền thống, bản án thường được công bố công khai "trong khi quyết định của Tòa Trọng Tài không được công bố ngay vào cuối phiên xét xử mà chỉ được công bố cho 2 bên sau một thời gian, được gọi là Phán quyết Trọng tài (không công khai)".
Đồng thời với bản án của Tòa án cấp dưới thì có thể được khiếu nại lên Tòa án cấp trên để được xét xử phúc thẩm trong khi phán quyết của Tòa Trọng tài là quyết định cuối cùng, theo ý kiến này.
Việc giữ bí mật này còn được áp dụng cả khi thi hành quyết định của Tòa Trọng tài vì thế khó có thể nói được liệu công chúng cuối cùng có được biết chính xác khi nào có Phán quyết Trọng tài và phán quyết này sẽ là như thế nào trong những ngày tới.