Luật hóa việc ‘xúc phạm’ lãnh tụ là phi lý (RFA, 25/09/2017)

Ngày 20/9 vừa qua, trong buổi Hội thảo góp ý dự án Luật An ninh mạng do đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức, ông Trần Quốc Tú, Phó phòng Kiểm tra văn bản, Sở Tư pháp Thành phố Hồ Chí Minh đã đề nghị thêm tội danh "xúc phạm, bôi nhọ lãnh tụ" vào luật của Việt Nam.

Băng rôn in hình ông Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945. Ảnh chụp tháng 8/2014, tại Hà Nội. AFP

Phi lý !

Giải thích về lý do đưa ra đề nghị nghiêm cấm xúc phạm, bôi nhọ lãnh tụ, ông Tú nói rằng gần đây trên các trang mạng, các phần tử phản động chống phá đang ra sức xuyên tạc, bôi nhọ các lãnh tụ cách mạng Việt Nam. Đồng thời, tung hô và ca ngợi các nhân vật tay sai, cộng tác với đế quốc, thực dân trước đây. Theo ông Tú thì mục đích của việc này là để hạ bệ thần tượng, gây hoang mang, hoài nghi và bất mãn trong quần chúng nhằm tiến đến mưu đồ chống phá Đảng và Nhà nước Việt Nam.

Vì vậy ông kết luận rằng đây là hành vi nguy hiểm, trực tiếp ảnh hưởng đến chế độ và an ninh quốc gia.

Trao đổi với RFA, Giáo sư Tạ Văn Tài, giảng viên Khoa Luật tại đại học Havard, Mỹ nhận định rằng một số người trong Đảng Cộng sản Việt Nam đang rất hoang mang và lo sợ thần tượng của chế độ sẽ sụp đổ. Ông phân tích :

Theo tôi nghĩ, đó là do họ lo sợ việc chỉ trích ông Hồ Chí Minh, được một số Đảng viên Đảng Cộng sản cho là thần tượng của chế độ. Tuy nhiên nhiều người trong nước vẫn thấy ông cụ có nhiều khuyết điểm nên họ muốn xem xét lại thần tượng.

Giáo sư Tạ Văn Tài nhắc đến một vụ việc từng xôn xao dư luận liên quan đến Giáo sư Ngô Bảo Châu. Vào hôm 19/05/2016, cũng là sinh nhật của ông Hồ Chí Minh, trên Facebook cá nhân của mình, Giáo sư Châu viết : "Có quý‎ mến ai thì mong họ thoát khỏi vòng luân hồi, đừng bắt họ sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta".

Bình luận này nhận được trên dưới 20.000 người "thích", hàng trăm bình luận và cả ngàn lượt chia sẻ nhưng đã được gỡ bỏ sau khoảng hai giờ kể từ khi đăng.

Ngay sau đó trên mạng xã hội đã lan truyền những bài viết lên án Giáo sư Ngô Bảo Châu như "Tiếc cho nhân tài Ngô Bảo Châu" ; "Ngô Bảo Châu - một con trâu biết làm toán" hay "Ngô Bảo Châu - một con chó phản chủ…".

Một bài trong số này đăng trên blog có đoạn viết : "Ngô Bảo Châu tiếp tục cổ súy cho các hành động sai trái chống phá đất nước của những tên phản động như Lê Công Định, Nguyễn Đình Thục, Đặng Hữu Nam, Mẹ Nấm..".

Theo quan điểm của Giáo sư Tạ Văn Tài thì những câu nói của Giáo sư Ngô Bảo Châu được cho là có liên quan đến ông Hồ Chí Minh không có gì là nặng nề. Ấy vậy mà đã bị một bộ phận dư luận "ném đá" dữ dội. Huống chi là những người bị cho là bôi nhọ lãnh tụ thì người ta muốn hình sự hóa tội danh này cũng là dễ hiểu.

Luật sư Hà Huy Sơn, thuộc đoàn luật sư Hà Nội nêu ra những vấn đề trong đề xuất thêm tội bôi nhọ lãnh tụ và luật pháp Việt Nam :

Thứ nhất, theo tôi, trong hệ thống pháp luật Việt Nam chưa có khái niệm ai là lãnh tụ cả. Thứ hai, theo Hiến pháp 2013 của Việt Nam thì các công dân đều bình đẳng như nhau, không phân loại là lãnh tụ là công dân loại 1 hay các công dân khác là công dân loại 2. Còn về chuyện bảo vệ uy tín, danh dự cá nhân của công dân thì trong Bộ luật Dân sự người ta đã quy định rồi. Cho nên ý kiến đó tôi thấy là vô lý !

Xã hôi văn minh không ai có !

Đầu tháng 7 vừa qua, nhà hoạt động dân chủ nhân quyền Trần Hoàng Phúc, cũng là một thành viên của YSEALI- nhóm Sáng kiến Lãnh đạo Đông Nam Á do cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama thành lập, đã bị bắt theo điều 88 Bộ luật hình sự. Sau khi anh Phúc bị bắt, trên mạng xuất hiện nhiều bài viết nói rằng anh đã xúc phạm tới ông Hồ Chí minh, kèm theo một bức hình cho là của nhà tranh đấu trẻ, đang đạp chân vào chân dung ông Hồ.

Tuy nhiên mẹ của anh Phúc, và các nhà hoạt động thân quen với anh đều khẳng định rằng người trong hình không phải là Trần Hoàng Phúc.

Trang vntb.org viết : "Việc Cơ quan An ninh điều tra Công an thành phố Hà Nội bắt giam Trần Hoàng Phúc tiếp tục là bài học đắt giá cho những kẻ chống chế độ, chống Nhà nước. Đặc biệt, đối với những kẻ xúc phạm anh linh Chủ tịch Hồ Chí Minh thì nhân dân Việt Nam không bao giờ tha thứ !"

Dòng status trên Facebook của Giáo sư Ngô Bảo Châu hôm 19/5/2016.hoangsaparacels.blogspot

Luật sư Võ An Đôn, đoàn Luật sư Phú Yên cho rằng việc bổ sung thêm luật cấm bôi nhọ lãnh tụ là không nên và không cần thiết. Ông cho biết hiện tại luật của Việt Nam đã nói rõ nếu ai thấy mình bị xúc phạm thì có thể kiện ra tòa. Theo ông, nếu cho điều này vào luật sẽ ảnh hưởng rất nhiều tới quyền của người dân :

Lãnh tụ thì mỗi người có quyền tôn trọng trong tấm lòng của mình. Nhưng một người nào đó không tôn trọng thì không thể bắt buộc người ta phải tôn trọng hay có cái nhìn khác hay đánh giá khác. Đó là quyền cá nhân của họ. Luật mà bắt buộc người ta phải tôn trọng, không được nói ra sự thật là vi phạm quyền tự do ngôn luận của con người.

Trả lời thắc mắc của chúng tôi rằng liệu quốc tế có luật nào quy định người dân không được bôi nhọ lãnh tụ không, Giáo sư Tạ Văn Tài nói rằng ở các nước văn minh không hề có luật kiểu này và ông khẳng định đây là quyền phê phán lịch sử của nhân dân. Ông nói Việt Nam nếu muốn phát triển văn minh hơn, cũng không nên đưa những điều như vậy vào luật :

Các xã hội văn minh họ có chủ trương là một người đã quá vãng thì coi như một nhân vật lịch sử và người ta hay nói là để lịch sử phán xét. Cho nên các nước văn minh như Hoa Kỳ chẳng hạn họ không cho là nói xấu hay phê bình một cách thẳng thắn người đã chết rồi là mắc tội phỉ báng. Phỉ báng chỉ dành cho người còn sống vì họ cần danh dự của họ để sống một cách hiên ngang, thì nói xấu hay nói sai sự thật về người đó mới là phỉ báng. Còn khi người đó đã chết rồi thì người ta có quyền phê bình thẳng thắn để tạo dư luận lịch sử.

Nói xấu hay nói tốt cho người đã chết rồi, dù là nhân vật vĩ nhân đi chăng nữa là quyền phê phán lịch sử của nhân dân.

Cho nên nếu làm ra luật như vậy sẽ bị thế giới văn minh cười cho chết luôn.

Không chỉ với lãnh tụ, từ đầu năm nay, Việt Nam liên tục có nhiều hành động nhằm bảo vệ uy tín của lãnh đạo cấp cao. Trong phiên họp Quốc hội hồi tháng 5 vừa qua, một số đại biểu đã đề nghị bổ sung quy định nghiêm cấm xúc phạm, bôi nhọ danh dự của lãnh đạo Đảng và Nhà nước. Trước đó Việt Nam cũng yêu cầu Google gỡ bỏ hơn 2.200 video nói xấu, bôi nhọ lãnh đạo. Ngoài ra, Việt Nam cũng yêu cầu Facebook loại bỏ những tài khoản giả mạo lãnh đạo Nhà nước.

Nhận xét về hành động "ráo riết" bảo vệ hình ảnh lãnh đạo và lãnh tụ của Việt Nam, luật sư Võ An Đôn cho rằng họ lo sợ một khi hình ảnh tốt đẹp về người đứng đầu không còn nữa, điều đó có thể ảnh hưởng đến cả chế độ. Giống như trong một tôn giáo, người ta xây dựng một hình tượng đẹp đẽ để mọi người tin tưởng và noi theo. Khi mọi người không còn tin vào hình tượng đó nữa, thì tôn giáo đó cũng không thể tồn tại :

Người ta không muốn làm xấu đi hình ảnh lãnh đạo hay lãnh tụ của mình. Cứ nói là bôi nhọ chứ thực ra nhiều người nói sự thật. Lãnh đạo Nhà nước nếu cảm thấy mình bị xúc phạm thì cứ khởi tố người nói xâu mình ra tòa. Yêu cầu người đó công khai xin lỗi, bồi thường. Nếu vụ việc mang tính hình sự thì cứ khởi tố vì luật có sẵn hết rồi.

Giáo sư Tạ Văn Tài cũng có quan điểm tương đồng, ông nói rằng nhiều người trong Đảng Cộng sản đang lo sợ và hoảng hốt trước sự rung rinh của chế độ. Nếu càng ngày sự thật càng phơi bày ra, thì nhân dân có thể sẽ nổi loạn lật đổ. Ông cho rằng Việt Nam nếu muốn được coi là quốc gia dân chủ thì phải để người dân được quyền phê bình, và chỉ sử dụng luật phỉ báng để ngăn chặn trường hợp phê bình bừa bãi.

*******************

An ninh ‘sách nhiễu’ các nhà hoạt động ở Thành phố Hồ Chí Minh (VOA, 25/09/2017)

Nhà hoạt động/blogger Nguyễn Đình Hà (trái) mới bị an ninh Việt Nam sách nhiễu ở Thành phố Hồ Chí Minh.

Nhà hoạt động Nguyễn Đình Hà cáo buộc bị "sách nhiễu" ở thành phố Hồ Chí Minh cuối tuần qua. Cùng bị "sách nhiễu" là hai học viên của một lớp về hoạt động xã hội dân sự.

Ông Hà cho VOA biết, vụ việc xảy ra tối hôm 23/9 với việc các sĩ quan an ninh Việt Nam mặc thường phục thừa lúc ông đi vắng đã "đột nhập" vào và "lục soát" căn hộ nơi ông tạm trú ít ngày ở phường 5, quận 11.

Khi ông quay lại căn hộ, các nhân viên an ninh vẫn ở trong đó và ép buộc ông phải trả lời các câu hỏi của họ. Ông Hà, người đã có nhiều bài viết trên Internet về dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam, nói rằng ông đã bị các nhân viên an ninh đánh nhiều lần vào đầu, nhưng không nguy hiểm đến tính mạng.

Phía an ninh nói với ông Hà rằng họ nghi ông có mặt ở Thành phố Hồ Chí Minh để tham gia dạy về hoạt động xã hội dân sự trong chương trình do một nhà hoạt động khác là ông Nguyễn Hồ Nhật Thành điều hành.

Ông Thành xác nhận với VOA rằng căn hộ nơi ông Hà tạm trú là nơi diễn ra các "buổi chia sẻ kiến thức căn bản về dân chủ".

Hai học viên của các buổi học học gồm một nữ và một nam đã đến căn hộ không lâu sau khi ông Nguyễn Đình Hà bị an ninh "phục kích", và họ cũng đã bị đưa về một đồn công an phường gần đó cùng với ông Hà.

Quát nạt và đe dọa dùng vũ lực, các nhân viên an ninh khăng khăng cáo buộc ông Hà tham gia dạy cho các lớp "chống phá chính quyền" của ông Nguyễn Hồ Nhật Thành.

Nhưng ông Hà khẳng định "không biết", "không liên quan" đến các lớp học như vậy, ông chỉ ở tạm thời trong căn hộ trước khi tìm nơi ở mới. Nhà hoạt động từng tự ứng cử đại biểu quốc hội nhận định :

"Chứng tỏ ở đây là họ muốn đánh phá một lớp học về xã hội dân sự. Cái đó chính là nguyên nhân họ ‘phục kích’ trong căn hộ đó. Họ sợ người dân biết kiến thức liên quan đến pháp luật, chính trị, truyền thông. Đó là những kỹ năng rất cơ bản giúp con người nói thật, biết những quyền cơ bản của mình, từ đó thức tỉnh những ý thức chính trị, từ đó bước qua nỗi sợ hãi và dấn thân vào con đường đưa Việt Nam trở thành nước dân chủ và tôn trọng nhân quyền".

Hồi tháng 12 năm ngoái, một vụ sách nhiễu tương tự với một lớp về xã hội dân sự cũng đã xảy ra ở Thành phố Hồ Chí Minh. Nhà hoạt động Nguyễn Hồ Nhật Thành, người đóng vai trò chủ chốt thực hiện các lớp học đã bị đe dọa và tạm giữ khi đó.

Hơn nửa năm trôi qua không có vấn đề gì với các lớp học này, nên ông Thành "khá bất ngờ" về sự việc vừa xảy ra với ông Hà. Ông Thành đưa ra ý kiến :

"Tư duy ‘ta và địch’ họ vẫn giữ cho đến hôm nay. Đối với những hoạt động có tính chất không vâng phục nhà cầm quyền thì họ luôn đánh giá những hoạt động như vậy là mang tính thù địch. Họ luôn kiếm mọi cách họ ngăn chặn, đàn áp, mặc dù tất cả những hoạt động đó đều ôn hòa và hợp pháp".

Nhà hoạt động Nguyễn Đình Hà cho biết tại đồn công an, các nhân viên an ninh đã buộc ông phải cho họ tiếp cận các dữ liệu trong máy tính xách tay, điện thoại di động, máy ảnh, các thẻ nhớ của ông, sau khi họ "tịch thu" các thiết bị này mà không giao cho ông Hà biên bản.

Theo lời ông Hà, trong máy ảnh và các thẻ nhớ có các cuộc phỏng vấn giữa ông và một số nhà hoạt động.

Phía an ninh đã in ra các bài viết của ông dành cho đài Á Châu Tự do (RFA) và các tin nhắn trong tài khoản Facebook cá nhân của ông, ông Hà cho hay.

Đã có hai nhân viên tự xưng là sĩ quan hình sự mặc thường phục ép ông Hà viết một "bản thú tội" rằng ông là "phản động" cũng như tham gia và nhận tiền từ các tổ chức chống phá Việt Nam.

Nhà hoạt động Nguyễn Đình Hà, người cũng là luật gia, nói :

"Đối với tôi, an toàn sức khỏe của cá nhân là quan trọng hơn, nên tôi thực hiện theo yêu cầu của họ. Tôi vẫn khẳng định một điều trong đầu mình rằng những tờ giấy đó mình ghi nó như giấy gói xôi ấy. Nó không có giá trị pháp lý đối với tôi hay cộng đồng quốc tế".

Ông Hà cũng bị ép phải viết rằng ông đồng ý "làm cơ sở cho cơ quan an ninh" – thuật ngữ để chỉ người làm chỉ điểm hoặc hoạt động ngầm để thu thập thông tin cho Bộ Công an Việt Nam. Riêng về điều này, ông cho VOA biết ông chỉ viết trong "bản thú tội" rằng ông sẽ "không làm điều gì gây phương hại đến an ninh quốc gia và lợi ích dân tộc".

Sau 20 tiếng bị tạm giữ và thẩm vấn, ông Hà đã được thả nhưng ông sẽ phải "làm việc tiếp" với Tổng cục An ninh - Chi nhánh phía Nam của Bộ Công an ở Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 27/9 tới, ông cho hay.

Chiều tối ngày 25/9, VOA Việt Ngữ không thể liên lạc được với cơ quan an ninh này để hỏi ý kiến về trường hợp liên quan tới ông Hà.