Tranh cãi việc ngân hàng phá sản và 75 triệu bồi thường (RFA, 27/10/2017)
75 triệu đồng là số tiền người gửi tiền ngân hàng lấy lãi được nhận trong trường hợp ngân hàng phá sản, không quy định số tiền gửi là bao nhiêu.
Khách hàng đang gửi tiền mặt vào một ngân hàng thương mại ở Hà Nội. AFP
Vấn đề này không những gây tranh cãi giữa các Đại biểu quốc hội trong phiên thảo luận ngày 26 tháng 10 về dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng mà còn dấy lên sự hoang mang trong dư luận.
Khác biệt giữa ‘bị phá sản’ và ‘yếu kém’
Giải thích về hạn mức bảo hiểm đang gây hoang mang dư luận này, một chuyên gia ngân hàng công tác tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VP Bank) (chúng tôi xin không nêu tên) cho biết người dân cần phân biệt hai trường hợp, đó là ngân hàng bị phá sản và ngân hàng yếu kém bị sát nhập.
"Luật là khi ngân hàng đó phá sản là khi nhà nước cho phép, và nhà nước cho phép, thì khi chế độ thay đổi thì mới đền bù 75 triệu đồng trên tất cả khoản mình gửi tiết kiệm. Nhưng để một chế độ thay đổi thì rất khó. Mà nếu thay đổi, sụp đổ thì 75 triệu làm sao rút được ?".
Tại Điều 5 - Quyết định 21/2017 về Hạn mức trả tiền bảo hiểm do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký, có ghi rõ : "Các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng quản trị và Tổng Giám đốc Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên và Tổng Giám đốc (Giám đốc) tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và Thủ trưởng các cơ quan, tổ chức, đơn vị liên quan chịu trách nhiệm tổ chức thi hành Quyết định này".
Nhân viên đếm tiền - AFP
Điều này phần nào giải thích rõ ý kiến của vị chuyên gia ngân hàng đưa ra, đó là số tiền 75 triệu đồng chỉ đến được với người gửi nếu những người đứng đầu cơ quan chính phủ, ban ngành, ban lãnh đạo cho phép ngân hàng đó phá sản.
Trường hợp thứ hai được vị này nhắc đến là ngân hàng yếu kém bị sát nhập.
"Khi ngân hàng yếu kém, sát nhập với một ngân hàng khác thì quyền lợi của người gửi vẫn đảm bảo là lãi suất vẫn nhiêu đó. Người gửi ví dụ tỷ đồng thì đúng thời hạn họ vẫn rút ra 1 tỷ cho dù ngân hàng này sát nhập ngân hàng kia".
Quyền lợi người gửi không rõ ràng
Nhiều Đại biểu quốc hội trong phiên họp đưa ra những câu hỏi xoay quanh vấn đề cho phá sản ngân hàng yếu kém và quy định mức chi bảo hiểm tiền gửi tối đa 75 triệu đồng.
Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Bến Tre) cho rằng quyền lợi của người gửi chưa được quy định rõ trong cả trường hợp ngân hàng phá sản và sát nhập. Mặc dù, vẫn theo bà Thuỷ, người gửi tiền là cổ đông đặc biệt của ngân hàng khi góp đến 85% vốn huy động.
Đồng ý với nhận định này, chuyên viên kinh tế Huỳnh Bửu Sơn đưa ra phân tích.
"Ngân hàng là một doanh nghiệp đặc biệt không phải hoạt động trên nguồn vốn tự có, mà là hoạt động trên nguồn vốn huy động của khách hàng, của người dân.
Phải biết rằng hoạt động ngân hàng là đảm bảo được sự an toàn của đồng tiền của người dân gửi vào ngân hàng. Phải hiểu rằng ngân hàng hoạt động chủ yếu trên cơ sở huy động chứ không phải trên vốn đóng góp của cổ đông".
Cho dù qui tắc hoạt động ngân hàng là vậy, thế nhưng những quyền lợi của người đóng góp nguồn vốn vào ngân hàng chưa được tuyên truyền cặn kẽ. Bà Huê Trần, người Mỹ gốc Việt, cho RFA biết quyền lợi người gửi tiền cũng như bảo hiểm tiền gửi ở ngân hàng Việt Nam không đáng tin cậy.
"Trước đây, chỉ đền bù 25 triệu không cần biết tiền trong đó là bao nhiêu. Bây giờ thì sửa đổi luật là 75 triệu".
Sự rủi ro ở ngân hàng Việt Nam rất cao. Những người hiểu về luật của quốc tế, như ngân hàng ở Mỹ, tiền đền bù là 250 ngàn USD, thì những người hiểu biết họ sẽ không bỏ quá 250 ngàn USD vào tiết kiệm. Lỡ có rủi ro
Báo Tuổi Trẻ trong nước có tường thuật ý kiến của Đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thư (Hà Tĩnh) cho rằng mức quy định chi trả của bảo hiểm tiền gửi tối đa là 75 triệu đồng là không công bằng cho người gửi đến hàng tỉ đồng. Theo vị này quyết định như thế cần phải xem xét rất kỹ.
Khó thông qua Luật Phá sản Ngân hàng
Trước những băn khoăn của Đại biểu Quốc hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng nhấn mạnh rằng "Phá sản ngân hàng là biện pháp cuối cùng để xử lý các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt.
Chính phủ có thể quyết định áp dụng việc chi trả vượt hạn mức bảo hiểm tiền gửi trong trường hợp phá sản tổ chức tín dụng". Tuy nhiên ông không đề cập đến con số vượt mức là bao nhiêu.
Ý kiến của Luật sư Trương Thanh Đức, Chuyên gia pháp lý Tài chính-Ngân hàng, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam được báo trong nước trích dẫn rằng "Cho phá sản ngân hàng yếu kém là hết sức đúng đắn, cần thiết".
Tuy nhiên theo vị chuyên gia ngân hàng, luật Việt Nam hiện tại không cho phép ngân hàng phá sản.
"Nếu phá sản sẽ dây chuyền cho những ngân hàng khác. Cho nên những ngân hàng yếu kém thì Ngân hàng Nhà nước sẽ nhảy vô, tái cơ cấu và làm lại, như hiện tại có Ngân hàng Dầu khí, Ngân hàng Xây Dựng, Đại Dương, Ngân hàng Phương Nam…sẽ sát nhập vô những ngân hàng bự, còn không sát nhập thì Ngân hàng Nhà nước nhảy vô mua với giá 0 đồng và tái cơ cấu. Còn người gửi tiết kiệm thì vẫn đảm bảo quyền lợi của họ".
Phá sản ngân hàng yếu kém là vấn đề được đề cập đến nhiều năm nay nhưng chưa được thực hiện do nhiều nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan. Cũng theo ông Giám đốc chi nhánh ngân hàng VP Bank, ông cho rằng điều này khó được thông qua vì hệ luỵ của nó rất nghiêm trọng, đó là lòng tin của người dân.
"Họ sẽ mất lòng tin những ngân hàng yếu kém, những ngân hàng thương mại nhỏ. Họ mất lòng tin thì làm sao họ gửi ? Họ sẽ gửi vào ngân hàng nhà nước thôi. Như thế thì nền kinh tế bị ảnh hưởng".
Do đó, một nhận định từ Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu – Chuyên gia tài chính ngân hàng khi trả lời báo trong nước cho rằng để thực hiện phá sản ngân hàng thì phải xây dựng Luật Phá sản ngân hàng, để thực hiện các bước thẩm định, đánh giá tiến tới quyết định phá sản một ngân hàng yếu kém nào đó.
Mức bảo hiểm tối đa 75 triệu đồng cho tất cả các khoản tiền gửi của một cá nhân tại một tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi chính là quyết định số 21/2017 được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký ngày 20 tháng 6 năm 2017, có hiệu lực từ ngày 5 tháng 8 năm 2017.
*****************
Việt Nam : Ngân hàng tan chỉ bồi hoàn 75 triệu ? (BBC, 26/10/2017)
Thảo luận về Luật các tổ chức tín dụng Việt Nam làm nảy ra câu hỏi về quy định hiện hành chỉ trả cho người gửi 75 triệu VND nếu ngân hàng phá sản.
Việt Nam : bảo hiểm chỉ trả 75 triệu VND nếu ngân hàng phá sản
Các báo Việt Nam trích nhiều ý kiến cho rằng quy định này là "vô lý", và như trang Tuổi Trẻ trong ngày 26/10 viết, "nếu xảy ra tình huống đó, người dân không an tâm, phản ứng dây chuyền, rất bất lợi cho hệ thống ngân hàng".
Được biết hiện có "kiến nghị" để Quốc hội không chấp thuận việc hỗ trợ chỉ ở mức 75 triệu VND hiện nay, trong thảo luận ở Quốc hội Việt Nam hôm thứ Năm.
Theo VietnamNet, khi giải trình trước Quốc hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng giải thích dự luật đã cho phép Chính phủ áp dụng các giải pháp đặc biệt.
Theo ông Lê Minh Hưng, vì thế "có thể quy định chi trả vượt hạn mức cho người gửi tiền trong trường hợp đặc biệt".
Nhưng không thấy báo Việt Nam trích lời ông nói "đặc biệt" là bao nhiêu tiền, cho các dạng gửi nào.
"Việc quy định trả vượt hạn mức cho người gửi tiền trường hợp ngân hàng rơi vào kiểm soát đặc biệt, Quốc hội có thể xem xét thêm và quyết định", ông Lê Minh Hưng nói.
Cũng báo này trích Đại biểu quốc hội Nguyễn Thị Lệ Thuỷ (Bến Tre) nói việc sửa đổi của luật Các tổ chức tín dụng lần này vẫn mang tính chắp vá, chưa toàn diện.
Công tác quản lý thị trường tín dụng và ngân hàng tại Việt Nam của Ngân hàng Nhà nước đang được bàn tại Quốc hội
Bà đánh giá rằng "quyền lợi của người gửi tiền vẫn chưa được quy định rõ nét trường hợp ngân hàng đổ vỡ, phá sản, trong khi đây là cổ đông đặc biệt của ngân hàng khi góp 85% vốn huy động".
Theo quy định hiện hành, người gửi tiền được chi trả bảo hiểm tiền gửi một mức chung là 75 triệu đồng cho tất cả các hạn mức gửi tiền trong trường hợp ngân hàng phá sản, VietnamNet viết.
Cùng thời gian, tin về chuyện có quy định cho "mua ngân hàng giá 0 đồng" cũng gây xôn xao dư luận và khiến các quan chức cao cấp lên tiếng.
Bà Tòng Thị Phóng, Phó Chủ tịch Quốc hội Việt Nam được trích lời nói :
"Tôi vẫn thấy mơ hồ. Bán thì bàn giao có bên mua, bên bán và phải có giá trị. Tôi thấy bỏ từ mua 0 đồng đi, đã 0 đồng thì mua cái gì".
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng thì xác nhận "việc xử lý ngân hàng 0 đồng vẫn còn lúng túng, vì luật chưa có quy định", theo VietnamNet.
So sánh với Anh Quốc
Tại Anh Quốc, luật từ 01/01/2017 quy định tiền đảm bảo phải trả cho khách hàng gửi tiền khi ngân hàng phá sản là 100% của 85 nghìn bảng Anh đầu tiên gửi vào, tương đương 112 nghìn USD.
Thêm vào đó, tiền gửi mang tính đầu tư của cá nhân, doanh nghiệp được đảm bảo 100% cho 50 nghìn bảng đầu tiên.
Riêng tiền bảo hiểm tài chính và bảo hiểm quỹ hưu được đảm bảo 90% cho toàn bộ giá trị (full claim), không có giới hạn trần về số tiền.
Vụ phá sản của ngân hàng Northern Rock khiến Anh Quốc phải hay đổi luật
Đây là các quy định mới được đưa ra sau vụ ngân hàng Northern Rock phá sản năm 2007, làm rung chuyển hệ thống ngân hàng và tín dụng Anh Quốc.
Bộ Tài chính Anh phải vào cuộc, đảm bảo trả 35 nghìn bảng đầu tiên cho các khách hàng gửi tiền vào Northern Rock.
Cuối cùng, chính phủ Anh phải quốc hữu hóa ngân hàng này để tránh hiệu ứng dây chuyền.
Sau các vụ kiện tụng kéo dài sang năm 2008 và điều tra của Liên hiệp Châu Âu, khoản tiền đảm bảo hoàn trả cho khách hàng được quy định chung cho mọi ngân hàng ở Anh là 85 nghìn bảng đầu tiên.
Hiện tại, công tác bảo hiểm tiền gửi do FSCS (Financial Services Compensation Scheme) quản lý.
Đây là cơ quan độc lập, không trực thuộc chính phủ.
Kể từ khi thành lập năm 2001, FSCS đã đứng ra bảo vệ 4,5 triệu khách hàng và chi trả tổng cộng 26 tỷ bảng Anh, và đưa ra quy định từ năm 2010 các ngân hàng Anh quốc phải có hệ thống để theo dõi số dư hợp nhất theo từng khách hàng trên toàn hệ thống.