‘Phải mất thêm một thời gian mới bỏ hộ khẩu trên thực tế’ (BBC, 05/11/2017)
Một luật sư ở Sài Gòn nói với BBC rằng "bản chất của Nghị quyết 112 không phải là bỏ hộ khẩu mà chỉ thay thế hình thức hộ khẩu giấy sang "hộ khẩu điện tử".
Ngân hàng Thế giới cho rằng hệ thống quản lý hộ khẩu tạo ra bất bình đẳng về cơ hội ở Việt Nam
Hôm 30/10, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký ban hành Nghị quyết 112 về việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư thuộc phạm vi chức năng quản lý nhà nước của Bộ Công an.
Theo đó, Chính phủ thông qua phương án của Bộ Công an về việc bỏ các thủ tục về sổ hộ khẩu, giấy chứng minh nhân dân trong quản lý dân cư để thống nhất việc quản lý bằng mã số định danh cá nhân.
'Hộ khẩu điện tử'
Trả lời BBC hôm 5/11, Luật sư Phùng Thanh Sơn, Giám đốc công ty Luật Thế Giới Luật Pháp, nói : "Đúng là Chính phủ không có quyền sửa đổi luật, làm trái luật. Tuy nhiên, nếu chúng ta nghiên cứu kỹ Nghị quyết 112 thì sẽ thấy rằng bản chất của nghị quyết này không phải là bỏ hộ khẩu mà chỉ thay thế hình thức hộ khẩu giấy sang "hộ khẩu điện tử".
"Thay vì trước đây chúng ta làm thủ tục đăng ký thường trú và được cơ quan công an cấp một quyển sổ hộ khẩu. Công an quản lý nhân khẩu dựa vào quyển hộ khẩu này. Nay nhu cầu quản lý nhân hộ khẩu của nhà nước vẫn còn đó nhưng hình thức quản lý khác đi. Cụ thể là công an vẫn quản lý nhân hộ khẩu thông qua mã định danh cá nhân và thủ tục đăng ký cập nhật nơi cư trú trên hệ thống dữ liệu quốc gia".
Sau khi bỏ sổ hộ khẩu và chứng minh nhân dân, người dân sẽ sử dụng số định danh cá nhân khi thực hiện các thủ tục hành chính
"Số định danh cá nhân cho ta biết rõ nơi sinh, ngày tháng năm sinh, giới tính, tỉnh thành cư trú … Do đó, xét về câu chữ thì rõ ràng Nghị quyết 112 của Chính phủ trái Luật Cư trú nhưng xét về bản chất nó vẫn phù hợp với Luật Cư trú".
Ông Sơn nói thêm : "Theo Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Nghị quyết của Chính phủ không phải là một loại văn bản quy phạm pháp luật. Do đó, Nghị quyết 112 chỉ có hiệu lực đối với các thành viên chính phủ, tức các Bộ và các cơ quan ngang bộ".
"Trên cơ sở Nghị quyết của Chính phủ, các bộ ngành sẽ đề xuất sửa đổi luật, nghị định và ban hành thông tư hướng dẫn… nhằm đáp ứng các yêu cầu, mục tiêu mà Nghị quyết đề ra. Để Nghị quyết 112 này được thực thi trên thực tế, tôi nghĩ phải mất thêm một thời gian nữa".
Cùng ngày, nhà hoạt động Dương Đại Triều Lâm, thành viên Mạng lưới Blogger Việt Nam nói với BBC : "Lâu nay, việc kiểm tra tạm trú, tạm vắng, hộ khẩu là một trong những điều mà những nhà hoạt động thường bị sách nhiễu, gây khó khăn nhiều nhất. Dù đang ở khách sạn, nhà người thân hay nhà bạn bè thì công an lấy lý do "kiểm tra tạm trú, tạm vắng, sổ hộ khẩu rồi họ vào gây khó khăn nhiều thứ như : Đưa người hoạt động về trụ sở, đuổi đi hay phạt hành chính... Mà việc "kiểm tra" này họ "sử dụng" bất cứ lúc nào, dù là đêm hôm khuya khoắt. Và tất nhiên là cái mục đích kiểm tra thì khác với lý do họ nêu ra".
Ông Lâm nói thêm : "Việc bỏ sổ hộ khẩu sẽ loại bỏ sự bất đình đẳng, phân biệt đối xử về quyền lợi giữa người có hộ khẩu thường trú và không có như : Vay vốn, xác lập quyền tài sản, lắp đặt Internet, công tơ điện, nước... Việc này sẽ tạo tiền đề cho sự cống hiến, đóng góp, phát triển của địa phương cũng như của quốc gia".
Hồi tháng 6/2016, một báo cáo của Ngân hàng Thế giới cho rằng hệ thống quản lý hộ khẩu tạo ra bất bình đẳng về cơ hội ở Việt Nam. Nghiên cứu nói "hệ thống hộ khẩu tạo ra bất bình đẳng cơ hội cho người dân Việt Nam", theo lời ông Achim Fock, Quyền Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam.
"Cần có các cải cách hơn nữa để đảm bảo là người nhập cư có được khả năng tiếp cận trường học, chăm sóc y tế và việc làm ở khu vực công như những người khác. Điều này sẽ khuyến khích người dân di cư tới các thành phố và sẽ đóng góp cho tăng trưởng kinh tế cũng như chuyển đổi cơ cấu của Việt Nam".
Khuyến nghị của ông Fock được đưa ra sau khi Ngân hàng Thế giới kết hợp với Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam làm khảo sát về dịch vụ công và chế độ hộ khẩu đã có trên cả nước Việt Nam "từ 50 năm qua".
****************
Việt Nam bỏ chế độ "hộ khẩu" (RFI, 05/11/2017)
Theo báo chí trong nước ngày hôm qua, 04/11/2017, chế độ quản lý "hộ khẩu" của Việt Nam chính thức chấm dứt, theo một nghị quyết của chính phủ.
Trang bìa của một cuốn sổ hộ khẩu, sổ đăng ký tạm trú - Ảnh chụp màn hình : kiemsat.vn
Kể từ đầu tháng 11/2017, trên nguyên tắc, người dân Việt Nam sẽ không còn phải đăng ký hộ khẩu thường trú, tạm trú để được coi là cư trú hợp pháp. Cùng với việc bỏ "sổ hộ khẩu", 13 thủ tục liên quan, trong đó có "tách sổ hộ khẩu", "gia hạn tạm trú", "đăng ký tạm trú trái pháp luật tại Công an cấp xã"… đồng thời cũng được xóa bỏ.
Việc quản lý thông tin về nơi cư trú của công dân sẽ được thay thế bằng việc cập nhật thông tin cá nhân trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thông qua "mã số định danh cá nhân", do bộ Công An phụ trách, thể theo Luật Cư trú sửa đổi.
Ra đời từ hơn nửa thế kỷ trước tại miền Bắc, chế độ hộ khẩu vẫn tiếp tục được duy trì 30 năm qua, ngay cả sau khi đất nước đã mở cửa, hội nhập với thế giới. Chế độ này liên tục bị giới bảo vệ nhân quyền lên án, như một xâm phạm đối với quyền tự do cư trú của công dân Việt Nam.
Chấm dứt chế độ hộ khẩu, nhằm bãi bỏ các loại giấy tờ nhiêu khê, gây khó khăn cho cuộc sống của người dân, được nhiều người hoan nghênh là một biện pháp "được lòng dân". Cùng với việc chấm dứt chế độ hộ khẩu, chính quyền Việt Nam cũng chính thức ngừng cấp "giấy chứng minh nhân dân", thay vào đó là thẻ căn cước công dân.
Tuy nhiên, theo một số giới chức trong bộ máy chính quyền, thiện chí nói trên của chính phủ Việt Nam sẽ chỉ có hiệu lực thực sự, một khi Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được hoàn tất. Trong hiện tại, chính quyền Việt Nam mới "thí điểm cấp mã số định danh cá nhân" ở 4 tỉnh, thành phố. Dự kiến đến năm 2019, bộ Công An mới hoàn tất thông tin của hơn 90 triệu cư dân.
Trọng Thành
******************
Việt Nam bãi bỏ chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu (VOA, 04/11/2017)
Chính phủ Việt Nam đã quyết định bãi bỏ chứng minh nhân dân và sổ hộ khẩu trong một nỗ lực nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính và giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư, truyền thông trong nước loan tin hôm thứ Bảy.
Nghị quyết 112/NQ-CP được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký ban hành yêu cầu Bộ Công an phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan thực hiện phương án này, và nó có hiệu lực thi hành từ ngày 30 tháng 10 năm 2017.
Các nhóm thủ tục hành chính về cấp, đổi và cấp lại chứng minh nhân dân sẽ được bãi bỏ trong khi sổ hộ khẩu, một hình thức quản lý dân cư đăng ký thường trú, sẽ không còn cần thiết nữa. Thay vào đó nhà chức trách sẽ quản lý bằng thứ được gọi là "mã số định danh cá nhân".
"Từ đó, bãi bỏ kết quả giải quyết thủ tục là ‘Sổ hộ khẩu’ và thay thế bằng hình thức cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư", theo phương án được Thủ tướng Phúc ký ban hành kèm nghị quyết.
Những loại giấy tờ như giấy chuyển hộ khẩu, giấy chứng minh về mối quan hệ gia đình, giấy khai sinh đối với trẻ em đăng ký thường trú cũng được bãi bỏ.
Tương tự, việc quản lý tạm trú cũng sẽ không còn đòi hỏi "sổ tạm trú" nữa mà chỉ cần mã số định danh cá nhân và thông tin cập nhật trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Một loạt những thủ tục liên quan tới sổ hộ khẩu và sổ tạm trú được thực hiện tại các cấp huyện, xã cũng thuộc diện bãi bỏ.
Phương án liệt kê thêm nhiều nhiều lĩnh vực quản lý khác được đơn giản hóa thủ tục hành chính như xuất nhập cảnh và đăng ký xe, mà theo đó người dân giờ không cần phải xuất trình sổ hộ khẩu hay chứng minh nhân dân nữa.
Quyết định bãi bỏ các loại giấy tờ này được nhiều người đón nhận một cách tích cực. "Một quyết định mang tính chất lịch sử và hợp lòng dân. Chúng tôi mong chờ điều này đã từ rất lâu rồi", một người bình luận dưới bản tin của Báo Tuổi Trẻ.
Trên trang Facebook cá nhân của mình, luật sư Lê Văn Luân mô tả quyết định này là "trút bỏ sợi xích" vốn gây nên không chỉ những phiền toái mà cả những rắc rối pháp lý.
Việc cấp số định danh cá nhân đã được triển khai thông qua cấp thẻ căn cước công dân và giấy khai sinh từ đầu năm 2016. Tuy nhiên, chưa rõ khi nào thì Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư có thể đưa vào hoạt động.
Giới hữu trách cho biết đến nay Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư mới hoàn thành các thủ tục để chuẩn bị xây dựng, chậm hai năm so với dự kiến ban đầu trong khi sự phối hợp giữa các bộ, ngành trong triển khai nhiệm vụ cũng vẫn chưa nhịp nhàng, theo báo Điện tử của chính phủ.
Nỗ lực đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư được chính thức khởi động vào năm 2013. Ông Nguyễn Xuân Phúc, khi đó là phó thủ tướng, giữ vai trò Ban chỉ đạo Đề án.
Ông từng được báo chí nhà nước dẫn lời nói rằng đề án cải cách này là điều người dân rất mong đợi, và ông quyết "không để người dân đi đến đâu cũng ôm đống giấy tờ tùy thân".
*********************
Chính phủ thống nhất bỏ sổ hộ khẩu và giấy chứng minh nhân dân (VnEconomy, 04/11/2017)
Chính phủ thông qua phương án bỏ các thủ tục về sổ hộ khẩu, giấy chứng minh nhân dân trong quản lý dân cư để thống nhất việc quản lý bằng mã số định danh cá nhân…
Nghị quyết 112/NQ-CP của Chính phủ về đơn giản hóa thủ tục hành chính vừa được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành.
Chính phủ cũng thống nhất bỏ "Giấy chuyển hộ khẩu", bỏ giấy tờ chứng minh về mối quan hệ gia đình, giấy khai sinh đối với trẻ em đăng ký thường trú.
Một trong những nội dung đáng chú ý của nghị quyết là Chính phủ thông qua Phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư thuộc phạm vi chức năng quản lý nhà nước của Bộ Công an.
Cụ thể, Chính phủ thông qua phương án bỏ các thủ tục về sổ hộ khẩu, giấy chứng minh nhân dân trong quản lý dân cư để thống nhất việc quản lý bằng mã số định danh cá nhân.
Chính phủ giao Bộ Công an căn cứ nội dung phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính được Chính phủ thông qua, trong phạm vi thẩm quyền chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan có liên quan chịu trách nhiệm sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc bãi bỏ thủ tục hành chính, giấy tờ công dân quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật để ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành phù hợp với thời điểm hoàn thành, vận hành của Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Trong đó, ở nhóm thủ tục đăng ký cư trú sẽ bãi bỏ hình thức quản lý dân cư đăng ký thường trú bằng "sổ hộ khẩu" và thay thế bằng hình thức quản lý thông qua mã số định danh cá nhân. Từ đó, bãi bỏ kết quả giải quyết thủ tục là "sổ hộ khẩu" và thay thế bằng hình thức cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư
Cùng với đó là thay thế bản khai nhân khẩu, phiếu báo thay đổi hộ khẩu nhân khẩu ban hành kèm theo Thông tư số 36/2014/TT-BCA của Bộ Công an quy định về biểu mẫu sử dụng trong đăng ký, quản lý cư trú bằng một biểu mẫu mới bao gồm nội dung về thay đổi về nơi đăng ký thường trú, nơi ở hiện nay và các thông tin về công dân có thay đổi so với thời điểm khai phiếu thu thập thông tin dân cư (nếu có), giảm tải các thông tin đã khai thác được trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư quy định của Bộ Công an.
Chính phủ cũng thống nhất bỏ "Giấy chuyển hộ khẩu" , bỏ giấy tờ chứng minh về mối quan hệ gia đình, giấy khai sinh đối với trẻ em đăng ký thường trú ban hành kèm theo Thông tư số 36/2014/TT-BCA của Bộ Công an.
Về nhóm thủ tục đăng ký tạm trú tại Công an cấp xã, Chính phủ bãi bỏ hình thức quản lý dân cư tạm trú bằng "sổ tạm trú" và thay thế bằng hình thức quản lý thông qua mã số định danh cá nhân. Bãi bỏ kết quả giải quyết thủ tục là "sổ tạm trú" và thay thế bằng hình thức cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Chính phủ cũng đồng ý bãi bỏ các thủ tục hành chính về tách sổ hộ khẩu thực hiện tại cấp huyện, cấp xã như : Cấp đổi sổ hộ khẩu ; Cấp lại sổ hộ khẩu ; Điều chỉnh những thay đổi trong sổ hộ khẩu ; Xóa đăng ký thường trú ; Xác nhận việc trước đây đã đăng ký thường trú ; Hủy bỏ kết quả đăng ký thường trú trái pháp luật ; Cấp giấy chuyển hộ khẩu, cấp đổi, gia hạn sổ tạm trú tại Công an cấp xã…
Hiện nay, việc quản lý nhân khẩu trên phạm vi toàn quốc vẫn được ngành công an thực hiện thông qua sổ hộ khẩu, sổ tạm trú với hình thức phổ biến là đăng ký thường trú và tạm trú. Tuy nhiên, phương thức quản lý này được cho là đã khá lạc hậu, gây bất tiện cho người dân khi thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến chỗ ở và nơi cư trú.
Ngoài ra, việc một số tỉnh thành phố lớn sử dụng việc quản lý nhân khẩu thông qua hộ khẩu để hạn chế dân nhập cư cũng đã gây nên những phản ứng trái chiều trong dư luận, gây khó khăn cho người dân khi sinh sống, làm việc tại đây.
Song Hà