Thủ tướng Phúc kêu gọi Mỹ trở lại TPP (VOA, 30/03/2018)
Không lâu sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump ra tín hiệu mở ngỏ khả năng tái gia nhập TPP, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc muốn mở rộng một phiên bản mới của Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) tới Hoa Kỳ và những nước khác.
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc nói nói "tất cả các nền kinh tế thành viên sẽ hưởng lợi" khi Hoa Kỳ tham gia vào hiệp định này và hy vọng Washington có thể trở lại tham gia.
Trả lời phỏng vấn của tờ Nikkei và Financial Times hôm 26/3, người đứng đầu chính phủ Việt Nam nói "tất cả các nền kinh tế thành viên sẽ hưởng lợi" khi Hoa Kỳ tham gia vào hiệp định này. Ông Phúc cho rằng đó sẽ là một động lực lớn cho tăng trưởng "trong khu vực và trên toàn thế giới".
Hoa Kỳ là quốc gia dẫn đầu tiến trình đàm phán hiệp định TPP nguyên thủy có sự tham gia của 12 quốc gia, kể cả Hoa Kỳ, dưới thời Tổng thống Barack Obama. Tuy nhiên ngay khi lên nhậm chức vào tháng 1/2017, Tổng thống Donald Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định nguyên thủy của 12 nước chiếm 40% lượng GDP toàn cầu và 1/3 thương mại toàn thế giới. Ông Trump nêu lý do rút khỏi TPP là vì muốn muốn bảo vệ công ăn việc làm cho người Mỹ.
Mười một nước thành viên còn lại, trong đó có Việt Nam, đã ký kết một hiệp định sửa đổi có tên Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), còn gọi là TPP-11, hôm 8/3.
Tuy nhiên ngay trước khi TPP-11 được ký ở Chile, đã có những tiếng nói từ trong nước Mỹ, kêu gọi chính quyền của ông Trump nên xem xét lại quyết định đó. tháng trước Bộ trưởng Bộ Ngân khố Mỹ Steve Mnuchin cho biết Tổng thống Trump vẫn mở ngỏ khả năng tái gia nhập TPP.
Thủ tướng Phúc cho Nikkei và Finacial Times biết "nếu Hoa Kỳ không tham gia, CPTPP vẫn tiếp tục và sẽ mang lại lợi ích cho tất cả các nền kinh tế thành viên". Nhưng người đứng đầu chính phủ Việt Nam vẫn hy vọng Washington có thể trở lại tham gia TPP.
11 nước thành viên còn lại của TPP đã ký hiệp định sửa đổi có tên mới là CPTPP tại Chile hôm 8/3.
Trong hiệp định TPP có sự góp mặt của Hoa Kỳ, các chuyên gia kinh tế đánh giá Việt Nam là nước sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ "hiệp định thương mại bậc nhất của thế kỷ 21" theo lời cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry.
Chuyên gia kinh tế Trần Toàn Thắng của Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) nhận định với VOA rằng "khi có Mỹ thì Việt Nam lợi hơn rất nhiều" với tăng trưởng trong cả thương mại và nền kinh tế.
Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong các thành viên TPP. Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 16 của Mỹ với kim ngạch thương mại hai chiều lên tới 52,3 tỷ USD vào năm 2016, theo thống kê của Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ.
Cuối tháng một tại diễn đàn kinh tế toàn cầu ở Davos, Thụy Sĩ, Tổng thống Trump đã nói bóng gió rằng ông sẽ xem xét việc tái gia nhập TPP nếu nó thay đổi theo hướng có lợi cho Mỹ.
Tiến sĩ Trần Toàn Thắng, phó giám đốc Ban Môi trường Kinh doanh và Cạnh tranh của CIEM, cho rằng Mỹ cũng sẽ hưởng lợi nếu trở lại TPP vì sẽ có "môi trường đầu tư thuận lợi hơn".
"Nó sẽ là một đòn bẩy rất tốt để Mỹ tiếp cận vào các thị trường ở ASEAN bởi vì bản thân Việt Nam là một thị trường khá lớn trong ASEAN", theo TS Thắng.
Bài xã luận của Detroit News ra hôm 27/3 mô tả quyết định rút khỏi TPP của Tổng thống Trump là "một quyết định tồi" và cho rằng "TPP hứa hẹn tạo ra một liên minh thương mại mạnh mẽ để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc ở Châu Á Thái Bình Dương". Tờ tin tức của Detroit nhận định rằng hiệp định này đặc biệt có lợi cho Hoa Kỳ khi nó giúp các nhà xuất khẩu Mỹ "tiếp cận tốt hơn các nền kinh tế đang lớn mạnh, và giúp giảm sự phụ thuộc của các nước đó vào Trung Quốc".
Nhật Bản cũng khuyến khích Tổng thống Trump trở lại với TPP như một phương cách để lấy lại được sức mạnh trước Trung Quốc.
Tổng thống Trump ký sắc lệnh hành pháp rút Mỹ ra khỏi TPP hộm 23/1/2017, hai ngày sau khi lên nhậm chức.
Tuy nhiên một chuyên gia của Viện nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Washington nói ông không mấy lạc quan về triển vọng Mỹ quay lại với TPP trong tương lai gần.
"Rất nhiều điều kiện do Mỹ đòi hỏi đã bị treo lại để TPP-11 được thông qua", Greg Poling, giám đốc Sáng kiến Minh bạch Hàng hải của CSIS, nói với VOA. "Do đó rất khó có một cơ chế hữu hiệu để đưa ra một hiệp định có lợi hơn (cho phía Mỹ). Không có một hiệp định tốt hơn thì làm sao quốc hội thông qua và làm sao hiệp định này được công chúng Mỹ đón nhận dưới thời chính quyền Trump".
TPP-11 còn gồm Canada và Mexico – hai nước láng giềng của Hoa Kỳ - và một số nền kinh tế tự do khác quanh vành đai Thái Bình Dương và Nam Mỹ.
*******************
Phương án mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất có hợp lý ? (RFA, 30/03/2018)
Ngày 28 tháng 3 vừa qua, Thủ tướng Chính Phủ Hà Nội, ông Nguyễn Xuân Phúc chủ trì phiên họp Thường trực Chính phủ quyết định sẽ thực hiện việc mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất theo phương án của Công ty Tư vấn Đốc Lập Pháp ADPI. Quyết định này được giới chuyên gia và các nhà quan sát nhận định thế nào ?
Sân Golf bên trong sân bay Tân Sơn Nhất. Courtesy Zing
Chính phủ đã thống nhất phương án
Phương án của Công ty Tư vấn Đốc Lập Pháp ADPI đưa ra là không xây dựng thêm đường băng thứ ba, nhưng xây dựng thêm một nhà ga mới với diện tích sàn lên đến 200.000 m2 ở phía Nam sân bay, tức khu vực nhà ga hiện hữu. Nhà ga mới này được cho rằng có thể phục vụ 20 triệu hành khách mỗi năm. Dự đoán tổng số vốn thi công cho dự án này là khoảng 18.000 tỷ đồng.
Phần diện tích đất phía Bắc sân bay hiện nay bao gồm sân golf và 16 hecta đất do Bộ Quốc phòng quản lý sẽ được dùng để xây công trình phụ trợ từ năm 2025 trở đi như nhà ga hàng hóa, sửa chữa máy bay, logistic và chế biến suất ăn.
Tại buổi họp Thường trực Chính phủ hôm 28 tháng 3, ông Nguyễn Xuân Phúc cho biết phương án trên đã được thảo luận công khai minh bạch và Thành phố Hồ Chí Minh đã đồng ý. Đồng thời, Thủ tướng giao Bộ Giao Thông Vận Tải chỉ đạo ADPI phối hợp tư vấn trong nước để hoàn thiện dự án và hồ sơ pháp lý cũng như tìm nguồn vốn để khởi công xây dựng nhà ga mới sớm nhất có thể.
Người đứng đầu chính phủ Hà Nội cho biết sau khi dự án này được hoàn thành, sân bay Tân Sơn Nhất sẽ có khả năng phục vụ tối thiểu 50 triệu hành khách mỗi năm, giảm tải cho sân bay hiện tại đã vượt 40% công suất tính đến năm 2020.
Mâu thuẫn giữa các phương án
Trước đây, nhóm chuyên gia của Sài Gòn sau 6 tháng nghiên cứu thống nhất đã đưa ra các phương án đề xuất trái ngược với nhóm tư vấn Pháp ADPI. Nhóm chuyên gia Sài Gòn cho rằng phải mở rộng sân bay theo hướng Bắc để đạt năng lực khai thác lên tới 70 triệu khách vào năm 2025.
Nhóm này đưa ra hai phương án cơ bản giống nhau là phải xây thêm nhà ga T4 ở đất phía Bắc, tức khu vực sân golf và đất Bộ Quốc phòng quản lý hiện nay, nhưng khác nhau ở việc xây thêm đường băng thứ ba dài 2.600 m hay chỉ giữ lại hai đường băng hiện có.
Thêm vào đó, cả hai phương án nhóm chuyên gia Sài Gòn đưa ra là đều phải xây dựng thêm cổng thứ hai ở khu vực phía bắc sân bay Tân Sơn Nhất trên đường Tân Sơn, Quang Trung.
PGS.TS Nguyễn Thiện Tống, nguyên Chủ nhiệm bộ môn Kỹ thuật hàng không, Đại học Bách Khoa ĐH Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Trưởng nhóm chuyên gia nghiên cứu của Thành phố Hồ Chí Minh nói với báo Zing.vn rằng :
"Mở thêm cổng vào ở phía bắc, rất gần với quốc lộ một nên hành khách các tỉnh về sân bay không phải đi vào nội đô, giảm ùn tắc, rất thuận lợi khi lượng khách bắt đầu tăng lên gần 50-60 triệu khách/năm.
Tuy nhiên, ADPI phản bác lại việc xây thêm đường băng số ba vì cho rằng sẽ tốn kém tới 36.000 tỷ đồng, chưa kể chi phí giải phóng mặt bằng (khoảng 45.000 tỷ đồng), cùng các cáo buộc bất lợi như tăng chi phí cho các hãng máy bay, tăng khoảng cách giữa các đường băng, tiếng ồn ảnh hưởng đến dân cư xung quanh, và đến năm 2025 thì sân bay Long Thành đã đi vào hoạt động.
ADPI đề xuất từ đây đến năm 2025 chỉ khai thác sân bay Tân Sơn Nhất ở mức 50 triệu khách mỗi năm bằng cách xây thêm nhà ga ở phía Nam và cải thiện hệ thống chức năng sân bay, sân đỗ cũng như phát triển hệ thống giao thông tiếp cận.
ADPI cũng cho rằng việc xây nhà ga ở phía Nam sẽ giảm diện tích đất phải thu hồi, khoảng cách ga gần hơn, vận hành đơn giản hơn, và giảm tiền đầu tư chỉ còn 18.000 tỷ đồng.
Tiến sĩ Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn từng nhiều lần lên tiếng trên các báo trong nước rằng Phương án của ADPI là không khả thi. Ông cho rằng cách tư duy của ADPi là cũ, tập trung cải tạo sân bay Tân Sơn Nhất trong phạm vi đất sân bay và tách rời khỏi quy hoạch của đô thị. Do đó, kết quả ADPI đưa ra chỉ để việc tổ chức sân bay tiện nhất chứ không quan tâm đến ảnh hưởng bên ngoài.
Ông Ngô Viết Nam Sơn cũng nhận xét hiện nay khu vực phía Nam sân bay Tân Sơn Nhất đã ách tắc trầm trọng mà còn mở rộng về hướng này thì chắc chắn sẽ thêm nghiêm trọng.
Ngay sau khi có tin Thủ tướng chọn phương án mở rộng sân bay về phía Nam, Facebook của công ty ông Ngô Viết Nam Sơn NgoViet Architects & Planners hôm 28 tháng 3 cũng đăng tải thông tin và nhận định bằng tiếng Anh, tạm dịch như sau :
Thời gian sẽ trả lời quyết định này ảnh hưởng như thế nào tới khu vực kinh tế đô thị Thành phố Hồ Chí Minh trong thập kỷ tới. (Time will give answer for how this decision would affect the economy of Ho Chi Minh City Metropolitan Area in the next decade.)
Uẩn khúc đằng sau việc mở rộng ?
Việc Chính phủ Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh quyết định chọn phương án của ADPI làm dấy nên những nghi ngại đối với người quan sát sự việc. Tiến sĩ Nguyễn Quang A từ Hà Nội nói quyết định này của chính quyền trọn vẹn nhiều đường :
Tôi nghĩ quyết định đó của chính phủ vẹn cả đôi đường. Nếu mà tính cả chuyện xây sân bay Long Thành là vẹn cả ba đường. Bởi vì thứ nhất là thỏa mãn nhu cầu của người dân, của xã hội là phải mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất. Nhưng mà đồng thời cũng thỏa mãn nhu cầu của các tướng lĩnh và quân đội là không lấn sang phía Bắc như một số người kiến nghị.
Tiến sĩ Nguyễn Quang A cho rằng có một sự uẩn khúc đằng sau việc mở rộng sân bay nhưng tránh hướng Bắc khu vực sân golf và đất do Bộ Quốc phòng quản lý hiện nay.
Tôi nghĩ chắc chắn có một sự uẩn khúc, tức là nếu lấn lên phía Bắc thì sẽ phải tốn rất nhiều tiền để đền bù cho những công trình mang danh quốc phòng và như thế thì ngân sách không kham nổi.
Nhà ga Tân Sơn Nhất hiện hành nằm ở phía Nam sân bay bị cho là đã quá tải cùng với hệ thống giao thông ùn ắc kéo dài từ bấy lâu nay. Thế nhưng, phương án mở rộng lại tập trung hoàn toàn về phía Nam theo đề xuất của ADPI đã được chính phủ đồng ý liệu có mang lại hiệu quả ?
Trên facebook cá nhân, Tiến sĩ Nguyễn Quang A cũng viết một dòng trạng thái vào hôm 28/3 nhận định :
Đầu tư ! Đầu tư ! Cứ có đầu tư là có chén mà lại không đụng đến mấy ông tướng. Khôn lỏi đến thế là cùng.