Câu chuyện xoay quanh quan hệ ngoài hôn nhân của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump với diễn viên phim người lớn Stormy Daniels- ‘Daniels Bão tố’, là một bí mật đã được ‘bật mí’ trong giới truyền thông từ nhiều tuần qua.

Tư liệu : Ảnh ghép Tổng thống Trump và nữ diễn viên Stormy Daniels. AFP

Luật sư lâu năm của Tổng thống Trump Michael Cohen thừa nhận đã trả cho bà Daniels, tên thật là Stephanie Clifford, 130.000 đôla để giữ im lặng về vụ ngoại tình ngay trước cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016.

Tạp chí InTouch hồi tháng Hai đã đăng một bài phỏng vấn chi tiết về câu chuyện của bà Clifford. Tuy nhiên trong bối cảnh các nhân vật chính hoặc bác bỏ câu chuyện, hoặc giữ im lặng, chuyện này đã bị gạt sang bên lề các bản tin của giới truyền thông chính mạch cho tới ngày thứ Tư 7/3, khi Tòa Bạch Ốc lần đầu tiên công nhận ông Trump có liên hệ theo cách nào đó với nữ diễn viên phim người lớn.

Trong một cuộc họp báo ngày 7/3, người phát ngôn của Tòa Bạch Ốc Sarah Huckabee Sanders tìm cách gạt sang một bên một câu hỏi về vụ tai tiếng bằng cách nói rằng Tổng thống Trump đã thắng cuộc chiến pháp lý liên quan tới trường hợp này.

Đề cập tới lệnh trọng tài tuần trước, cấm bà Clifford lên tiếng công khai về vụ được cho là ngoại tình với ông Trump, đồng thời cấm bà kiện Tổng thống, bà Sanders nói : "Trường hợp này đã được giải quyết trong một thỏa thuận trọng tài".

Bà Sanders nói thêm rằng bà không biết liệu Tổng thống Trump có biết nữ diễn viên Clifford đã được trả tiền hay không.

Tuy nhiên bà Clifford đã làm ngơ lệnh này, và hôm thứ Ba 6/3, bà tuyên bố thỏa thuận cấm bà tiết lộ câu chuyện đi kèm với khoản tiền thanh toán 130.000 đôla, coi như vô hiệu, bởi vì ông Trump không hề ký vào thỏa thuận. Trong hồ sơ khiếu kiện, bà cho hay đã bắt đầu có "quan hệ thân mật" với ông Trump từ mùa hè 2006, và mối quan hệ đó kéo dài sang năm 2007.

Michael Cohen, luật sư của Tổng thống Donald Trump vừa bước ra khỏi xe taxi tại điện Capitol hôm 17/9/2017.

Theo hồ sơ, luật sư của ông Trump đã đệ đơn kiện qua thủ tục tòa trọng tài chống bà Clifford hồi tuần trước để xin lệnh cấm, không cho bà "lên tiếng", và "bảo vệ ông Trump".

Luật sư của bà Clifford, ông Michael Avenatti, nói với chương trình tin tức đài ABC, rằng ông Trump "chắc chắn phải biết" về khoản tiền thanh toán cho thân chủ của ông. Ông nói : "Bất kể ý kiến nào cho rằng ông ấy không biết gì đến khoản tiền này, nói thẳng ra, là điều phi lý".

Luật sư Avenatti nói ông Trump đã cố tình không ký vào tài liệu để sau này ông có thể chối bỏ là câu chuyện có xảy ra.

Theo thỏa thuận trọng tài, số tiền 130.000 đôla được trả vào trương mục của luật sư bà Clifford lúc đó. Để đánh đổi, bà Clifford đồng ý không tiết lộ chi tiết riêng tư nào về ông Trump hoặc các bạn tình của ông Trump cho bất cứ ai, ngoại trừ vài cá nhân mà bà đã từng nói chuyện, hoặc chia sẻ những thông điệp hoặc hình ảnh đến từ ông Trump. Thỏa thuận này còn quy định "phải thương lượng trong vòng riêng tư để đạt thỏa thuận trọng tài đối với tất cả những vụ tranh cãi có thể xảy ra giữa các bên".

Thỏa thuận còn quy định rằng bất cứ vụ tranh tụng nào cũng phải được giải quyết bởi một trọng tài "trung lập, duy nhất" tại một trong hai công ty tư. Một trong hai công ty đó là Action Dispute Resolution Services, đã ra lệnh cấm vừa kể chống bà Clifford.

Trong thỏa thuận, ông Trump được đề cập đến dưới tên David Dennison (DD), và bà Clifford dưới tên Peggy Peterson. Trong thư đính kém của thỏa thuận, lý lịch thật của "DD" bị bôi đen, nhưng Luật sư Avenatti nói nhân vật đó là ông Trump. Mỗi tài liệu đều chừa một chỗ trống nơi nhân vật "DD" phải ký tên, nhưng trong cả hai tài liệu, chỗ chữ ký đều bị bỏ trống.

Việc tài liệu không có chữ ký là nền tảng của vụ kiện của bà Clifford. Bà nói bà không bị buộc phải tuân thủ lệnh cấm tiết lộ thông tin, giữ im lặng và nhờ trọng tài giải quyết, bởi vì ông Trump chưa hề đặt bút ký, khiến thỏa thuận trở nên vô hiệu lực.

Nếu tòa đồng ý với bà Clifford và vô hiệu hóa thỏa thuận, thì bà Clifford có quyền đưa vụ tai tiếng tình dục liên quan tới Tổng thống Mỹ lên trang nhất của các bản tin quốc tế.

Khi cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và thế giới nổ ra (RFI, 04/03/2018)

Nếu nổ ra một cuộc chiến thương mại giữa Mỹ với một phần còn lại của thế giới, ai được, ai thua ? Đó có phải là một cuộc chiến vừa "tốt, vừa dễ thắng" cho Hoa Kỳ như lời tổng thống Trump đã khẳng định hay không ?

Khi nổ ra một cuộc chiến thương mại giữa Mỹ với một phần còn lại của thế giới, kinh tế toàn cầu sẽ ra sao ? ? Reuters

Nguyên nhân chiến tranh thương mại ?

Từ một tuần qua, chính quyền Trump đơn phương thông báo kế hoạch đánh thuế 25 % và 10 % nhắm vào thép và nhôm bán sang Mỹ. Tất cả các đối tác thương mại của Washington đều phẫn nộ. Nhiều bên đòi kiện Hoa Kỳ ra trước Tổ Chức Thương Mại Thế Giới. Liên Hiệp Châu Âu báo trước, "đáp trả một cách tương xứng" và đã chuẩn bị danh sách một loạt các mặt hàng của Mỹ nhập sang Châu Âu sẽ bị áp thuế. Trung Quốc nhấn mạnh sẽ có "những biện pháp cần thiết để bảo vệ lĩnh vực xuất khẩu" của nước này.

Chiến tranh thương mại ảnh hưởng gì đến kinh tế toàn cầu ?

Một phần lớn tăng trưởng của thế giới tùy thuộc vào các hoạt động giao thương. Tổng thống Trump lên cầm quyền vào tháng 1/2017, rút nước Mỹ ra khỏi hiệp định TPP đòi xét lại một loạt các thỏa thuận tự do mâu dịch với các đồng minh thân thiết nhất như Canada, Hàn Quốc …

Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế liên tục khuyến cáo Nhà Trắng tránh dùng các biện pháp bảo hộ làm phương hại tới tăng trưởng của toàn cầu và của bản thân nước Mỹ. Tân thống đốc ngân hàng trung ương Hoa Kỳ ông Jerome Powell bằng một ngôn ngữ rất ngoại giao cho rằng "tăng thuế nhập khẩu không là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ kinh tế Mỹ".

Chính sách bảo hộ gây thiệt hại cho người tiêu dùng

Tăng thuế nhập khẩu thép và nhôm đẩy giá thành các sản phẩm cần sử dụng hai loại nguyên liệu này lên cao. Hãng xe Nhật Toyota báo trước : các nhà máy của Toyota tại Mỹ mà phải mua nhôm và thép đắt hơn, giá thành của mỗi chiếc xe bán ra trên thị trường Hoa Kỳ sẽ tăng cao, bất lợi cho người Mỹ. Giá cả đắt đỏ hơn, người tiêu dùng nản lòng. Không có tiêu thụ, tăng trưởng của Mỹ qua đó bị tác hại lây.

Bảo hộ, biện pháp "tốt đối với nước Mỹ" ?

Ngày 02/03/2018 để biện minh cho quyết định tăng thuế nhập khẩu đánh vào thép và nhôm, Donald Trump trên Twitter viết : "Chúng ta cần bảo vệ đất nước và người lao động Mỹ". Đây là một "cuộc chiến vừa tốt, vừa dễ giành thắng lợi".

Tại Hoa Kỳ, năm 2016 có khoảng 83.000 người làm việc trong các nhà máy sản xuất thép và nhôm. Trong khi đó, những ngành công nghệ và công nghiệp sử dụng nhôm và thép bảo đảm công việc làm cho 6,5 triệu người lao động Mỹ. Ai được, ai thua ?

Tổng thống Trump chưa chính thức ban hành sắc lệnh về thuế nhập khẩu nhôm, thép, Hiệp hội nông gia Mỹ than phiền, Nhà Trắng muốn bảo vệ các nhà máy nhôm, thép mà quên mất rằng các đối tác thương mại của Hoa Kỳ có thể trả đũa, ngưng mua vào nông phẩm made in USA hay đánh thuế lúa mì, thịt bò, ngũ cốc … của Mỹ. Trung Quốc là thị trường lớn nhất mua vào đậu tương của Mỹ.

Trong thời gian từ tháng 3/2002 đến cuối 2013, trong 18 tháng, chính quyền Bush tăng thuế đánh vào thép bán cho Mỹ. Hậu quả là 200.000 người lao động Hoa Kỳ bị vạ lây, theo như nghiên cứu của Viện kinh tế Oxford.

Đàm phán lại NAFTA : Bài toán thêm nan giải

Từ tháng 8/2017, Hoa Kỳ và Canada-Mexico đàm phán lại Hiệp Định Tự Do Mậu Dịch Bắc Mỹ NAFTA vốn có hiệu lực từ 1994. Các bên đã trải qua sáu vòng đàm phán gay go mà kết quả vẫn chưa đi tới đâu. Vào lúc các bên họp lại lần thứ 7 ở Mexico, phái đoàn Mỹ đang đau đầu vì nhiệm vụ của họ càng khó được hoàn thành khi mà tổng thống Trump tuyên chiến trên mặt trận nhôm và thép với Canada và cả Mexico. Canada là nguồn cung cấp số 1 cho nước Mỹ còn Mexico đứng hàng thứ tư.

Thanh Hà

*********************

Trung Quốc cảnh báo "chiến tranh thương mại" với Mỹ (RFI, 04/03/2018)

Bắc Kinh không muốn lao vào một cuộc chiến thương mại với Washington nhưng sẽ "không khoanh tay ngồi nhìn" nếu như quyền lợi của Trung Quốc bị đe dọa. Phát ngôn viên Quốc hội Trung Quốc, Trương Nghiệp Toái (Zhang Zesui) tuyên bố như trên vào hôm nay, 04/03/2018, một ngày trước lễ khai mạc kỳ họp đầu tiên trong năm của Quốc hội khóa 13.

Nhôm thép của thế giới trong tầm ngắm bảo hộ mậu dịch của tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh : Một xưởng chế biến nhôm tấm tại Đức. TOBIAS SCHWARZ / AFP

Đây là lần đầu tiên một quan chức cao cấp Trung Quốc lên tiếng cảnh cáo Hoa Kỳ muốn áp dụng chính sách bảo hộ mậu dịch, áp thuế nhôm và thép, cho dù là trên cả hai thị trường này, Trung Quốc không là một nguồn cung cấp quan trọng của Mỹ.

Trả lời báo chí, ông Trương Nghiệp Toái nhấn mạnh, Trung Quốc không muốn "nổ ra chiến tranh thương mại" tuy nhiên "những quyết định dựa trên những giả thuyết hay do việc đánh giá tình hình sai lệch có thể đem lại những hậu quả mà không một bên nào mong muốn".

Theo giới quan sát lời lẽ này phản ánh quan điểm từng được Bắc Kinh liên tục đưa ra từ nhiều tháng qua đó là Trung Quốc không khơi mào một cuộc chiến thương mại nhưng trong trường hợp "cần thiết" sẽ có những biện pháp thỏa đáng để bảo vệ các doanh nghiệp của nước này trước chính sách bảo hộ của chính quyền Trump.

Theo Tân Hoa Xã, cố vấn kinh tế của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là ông Lưu Hà (Liu He), đang có mặt tại Washington, cho biết qua các cuộc trao đổi với phía Hoa Kỳ, đôi bên đồng ý là nên giải quyết các tranh chấp thương mại bằng con đường "hợp tác hơn là đối đầu".

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, hôm 03/03/2018 cho rằng Mỹ viện cớ "an ninh quốc gia" để giới hạn thép và nhôm nhập vào Hoa Kỳ là một quyết định "không có cơ sở"

Úc là một trong những nguồn cung cấp nguyên liệu quan trọng cho Hoa Kỳ cũng cho rằng "chiến tranh thương mại sẽ làm suy yếu đà tăng trưởng của toàn cầu".

Hiệp hội các tập đoàn luyện kim của Hàn Quốc cho biết đang đàm phán để nhôm và thép của họ xuất sang thị trường Hoa Kỳ được miễn trừ thuế nhập khẩu.

Thanh Hà

*********************

Trump dọa đánh thuế xe hơi Châu Âu, leo thang khẩu chiến thương mại (VOA, 04/03/2018)

Tổng thống Mỹ Donald Trump gia tăng áp lực lên các đối tác thương mại hôm thứ Bảy, đe dọa áp thuế nhập khẩu lên các nhà sản xuất xe hơi của Châu Âu nếu EU trả đũa kế hoạch của ông định áp thuế lên nhôm và thép.

Phát biểu mới nhất của tổng thống Mỹ cho thấy ông không chịu lùi bước trước các lợi ích kinh doanh của Mỹ và các đối tác thương mại lo lắng về viễn cảnh một cuộc chiến tranh thương mại.

Dòng tweet của ông Trump cho thấy ông không chịu lùi bước trước các lợi ích kinh doanh của Mỹ và các đối tác thương mại lo lắng về viễn cảnh một cuộc chiến tranh thương mại, vốn đã làm kinh động thị trường tài chính trong tuần này.

"Nếu EU muốn tăng thêm thuế nhập khẩu đã hết sức to lớn của họ và các rào cản đối với các công ty Mỹ làm ăn ở đó, thì chúng ta sẽ chỉ cần áp thuế lên xe hơi của họ đang ồ ạt đổ vào thị trường Mỹ", ông Trump viết trên Twitter. "Họ làm xe hơi của chúng (và những thứ khác nữa) không bán được ở đó. Bất bình đẳng thương mại lớn !".

Đe dọa của ông Trump được đưa ra giữa lúc căng thẳng bùng lên ở hai bờ Đại Tây Dương về thương mại.

Hôm thứ Năm, ông Trump nói Mỹ sẽ áp mức thuế 25 phần trăm đối với thép nhập khẩu và 10 phần trăm đối với nhôm nhập khẩu để bảo vệ các nhà sản xuất trong nước.

Ngày hôm sau, Chủ tịch Ủy hội Châu Âu Jean-Claude Juncker nói trên truyền hình Đức rằng "Chúng tôi sẽ áp thuế lên Harley-Davidson (xe môtô), rượu bourbon và quần jean xanh của Levi’s".

Canada cũng nói rằng họ sẽ trả đũa bất kỳ mức thuế nhập khẩu nào của Mỹ đối với thép và nhôm.

Ông Trump hôm thứ Sáu tweet rằng chiến tranh thương mại là điều tốt và "dễ thắng". Thị trường tài chính ở Mỹ chao đảo ngay sau đó.

Vào tháng 1 năm 2017, ông Trump đã cảnh báo các công ty sản xuất xe hơi của Đức rằng ông sẽ áp đặt một khoản thuế biên giới 35 phần trăm lên xe nhập khẩu vào thị trường Mỹ.

Donald Trump cô đơn trong Nhà Trắng (RFI, 03/03/2018)

13 tháng kể từ khi bước vào Nhà Trắng, các cộng tác viên thân tín nhất với tổng thống Hoa Kỳ thứ 45, Donald Trump lần lượt bị cách chức hay từ chức. Vị thế của chồng cô Ivanka Trump là Jared Kushner cũng bị suy yếu.

Bà Hope Hicks vừa thông báo từ chức giám đốc truyền thông của phủ tổng thốn, cô đơn trong Nhà Trắng. Ảnh ngày 01/03/2018. Reuters/Kevin Lamarque

Từng được cho là "người trung thành nhất trong số những người trung thành" với Donald Trump, bà Hope Hicks vừa thông báo từ chức giám đốc truyền thông của phủ tổng thống. Giới phân tích coi đây là một đòn đau đối với tổng thống Mỹ và là một "bước ngoặt" trên chính trường Mỹ. Bởi lẽ tới nay bà Hicks là một trong những người hiếm hoi đã tìm được cách để tiếp cận với lãnh đạo Hoa Kỳ, trấn an được một vị nguyên thủ có tính khí thất thường, điều hành đất nước qua Twitter.

Việc bà Hope Hicks - nguyên là người được con gái tổng thống cô Ivanka Trump tín nhiệm - từ chức, diễn ra vào một thời điểm bất lợi cho tổng thống Hoa Kỳ. Cuộc điều tra về nghi án Nga can thiệp vào bầu cử tổng thống Mỹ do Robert Mueller tiến hành ngày càng "tiến lại gần sát đến những người thân cận của ông Trump".

Nhìn lại bức ảnh hôm ông Donald Trump tuyên thệ nhậm chức 21 tháng Giêng 2017, những gương mặt đứng sát cạnh ông hôm ấy, nay chẳng còn lại là bao.

Cố vấn chiến lược Steve Bannon, người được coi là nắm giữ tay hòm chìa khóa của Nhà Trắng Reince Priebus ; bà Omarosa Manigault, cố vấn của tổng thống về quan hệ với giới truyền thông, hay phát ngôn viên phủ tổng thống Sean Spicer, cũng như là cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn… đều đã mất việc.

Còn lại Jared Kushner, chồng trưởng nữ Ivanka. Nhưng chiếc ghế cố vấn của Jared cũng đang thực sự bị đe dọa, tương lai chính trị của anh con rể tổng thống Trump "mù mờ hơn bao giờ hết". Con rể của tổng thống mất quyền tiếp cận với những hồ sơ mật vì bị nghi ngờ thiếu minh bạch trong các vụ làm ăn riêng tư với quyền lợi quốc gia. Jared Kushner đang là đối tác chính của Hoa Kỳ để giải quyết xung đột giữa Israel và Palestine.

Giới quan sát cho rằng, chính ông Trump phải chịu một phần trách nhiệm về tình cảnh này. Nhà tỷ phú Mỹ luôn có thói quen bắt các cộng tác viên của ông phải ganh đua với nhau, như thể khi Donald Trump còn điều hành một công ty. Đó là chưa kể Nhà Trắng chưa bao giờ chứng kiến cảnh một vị tổng thống Hoa Kỳ mạt sát bộ trưởng Tư Pháp của mình như Donald Trump đã đối xử với ông Jeff Sessions.

Anthony Scaramucci, nguyên giám đốc truyền thông của tổng thống Trump dự báo : sẽ còn có nhiều người phải cuốn gói ra đi khỏi Nhà Trắng.

Với tỷ lệ tín nhiệm đang rơi xuống mức tệ hại chưa từng thấy, ông Donald Trump lại có ý đồ ra tranh cử thêm một nhiệm kỳ thứ hai. Tất cả mọi người đều nhận thấy là tổng thống Hoa Kỳ cần nhanh chóng tìm ra một hướng đi mới để đảo ngược thế cờ.

Thanh Hà

*******************

Hoa Kỳ : Giám đốc truyền thông của tổng thống Donald Trump từ chức (RFI, 01/03/2018)

Hôm 28/02/2018, một trong những người thân cận, trung thành với tổng thống Mỹ Donald Trump, bà Hope Hicks, giám đốc truyền thông của Nhà Trắng đã từ chức.

Ảnh minh họa : Bà Hope Hicks, giám đốc truyền thông của Nhà Trắng, sau buổi điều trần trước một tiểu ban của Quốc Hội, ngày 27/02/2018. Reuters/Leah Millis

Đây là vị giám đốc truyền thông thứ tư từ chức, kể từ khi ông Trump lên làm tổng thống. Hôm thứ Ba, 27/02, bà Hope Hicks, 29 tuổi, vốn rất kín đáo, đã phải ra điều trần tại Quốc Hội lưỡng viện trong khuôn khổ nghi án Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.

Những cố vấn quan trọng nhất của Tổng thống Donald Trump đã từ chức và rời bỏ Nhà Trắng từ sau ngày 20/01/2017. Ảnh LP/INFOGRAPHIE

Từ New York, thông tín viên Grégoire Pourtier cho biết thêm thông tin :

"Spicer, Dubke, rồi lại Spicer, Scaramucci và giờ đây là Hope Hicks… phụ trách truyền thông cho Donald Trump không phải là dễ và trong vòng có hơn một năm, tổng thống Mỹ phải tìm vị giám đốc truyền thông thứ năm.

Ba vị đầu tiên ra đi trong bối cảnh bất đồng với văn phòng tổng thống, nhưng người ta không rõ vì sao Hope Hicks, nguyên là người mẫu, phục vụ gia đình Trump từ lâu, lại rời khỏi Nhà Trắng.

Phải chăng đó là hệ quả của vụ Rob Porter, cố vấn và là nhân tình của bà giám đốc truyền thông, đã bị sa thải khi người ta phát hiện ra các cáo buộc là ông có những hành vi bạo lực trong gia đình đối với hai người vợ trước đây ? Hay là vụ từ chức này có liên quan tới việc bà Hicks, hôm thứ Ba, phải ra điều trần trước một tiểu ban của Quốc Hội đang điều tra về vụ Nga can thiệp vào chiến dịch vận động tranh cử tổng thống. Trong cuộc điều trần, bà Hicks thừa nhận rằng do làm giám đốc truyền thông, bà đã buộc phải có những lời khai gian không nghiêm trọng, không gây hậu quả gì và không có liên hệ gì với cuộc điều tra. Tuy nhiên, bà đã từ chối trả lời các câu hỏi hóc hiểm.

Hôm 28/02, nhiều nhân viên của Nhà Trắng khẳng định là từ nhiều tuần qua, việc từ chức này đã được trù tính và tổng thống Trump tỏ ra thật sự lấy là tiếc về quyết định từ chức và sẽ không quên người phụ nữ 29 tuổi này. Bởi vì cho đến nay, trong số hàng chục cố vấn bị sa thải hoặc rời bỏ Nhà Trắng, bà Hope Hicks là người vẫn luôn luôn trung thành với ông Trump. Và giờ đây, tổng thống lại phải tìm kiếm một "viên ngọc quý hiếm" khác, có khả năng thích ứng với kiểu thông tin bất lường và kém chính thống của ông".

RFI tiếng Việt

Mỹ có thể trở lại TPP nếu có lợi (VOA, 26/01/2018)

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 25/1 loan báo Hoa Kỳ sẽ tham gia hiệp định thương mại Đối tác Xuyên Thái Bình Dương với 11 nước nếu hiệp định này có thể đạt thỏa thuận tốt hơn những gì đạt được trước đây.

Bộ trưởng Thương mại 11 nước thành viên còn lại của TPP tham dự cuộc hopc cấp bộ trưởng bên lề APEC , Đà Nẵng, 9/11/2017.

"Tôi sẽ chấp nhận TPP nếu chúng ta có thể đạt một thỏa thuận tốt hơn", ông Trump nói với CNBC trong lúc tham dự Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ.

"Thỏa thuận trước đây thật kinh khủng ; kết cấu thật kinh khủng. Nếu thật sự có một thỏa thuận khá hơn, tôi sẽ mở ngỏ khả năng vào TPP".

Ông Trump không nêu rõ những nội dung nào mà ông cho là bất cập trong TPP, thỏa thuận mất rất nhiều năm thương lượng. Năm ngoái, ông Trump đã rút Mỹ ra khỏi TPP.

Ông Trump tỏ ý ủng hộ các thỏa thuận thương mại tay đôi với các nước và ngoài TPP, ông còn nêu nghi vấn về lợi ích của Mỹ trong Hiệp định Tự do Thương mại Bắc Mỹ NAFTA với Mexico và Canada.

"Tôi thích song phương, bởi nếu có vấn đề, thì hủy", ông Trump nói. "Còn khi ở trong một hiệp định với nhiều nước như TPP, 12 nước nếu tính cả chúng ta, không có lựa chọn tương tự như thế".

Sau khi ông Trump rút Mỹ ra khỏi TPP, các nước còn lại tiếp tục đàm phán, định hình lại hiệp ước và đặt tên là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương.

**********************

11 nước 'sẽ ký CPTPP vào tháng Ba' (BBC, 25/01/2018)

Quan chức 11 quốc gia thành viên của Thái Bình Dương vừa kết thúc phiên đàm phán CPTPP và dự kiến sẽ chính thức ký kết vào tháng Ba tại Chile.

12 bộ trưởng cùng cựu thủ tướng New Zealand John Key sau một buổi đàm phán TPP hồi tháng 2/2016, khi Hoa Kỳ vẫn còn là một thành viên

Theo AFP, Thủ tướng Canada Justin Trudeau gọi hiệp định này là "một thỏa thuận đúng đắn" và CPTPP đánh dấu "ngày của nền thương mại tiến bộ trên thế giới".

Trong hai hôm 22-23/1, các quan chức thương mại của 11 nước đã hội đàm tại Tokyo để giải quyết các vấn đề còn vướng mắc giữa các bên.

Việt Nam có những vướng mắc gì ?

Theo báo Thanh Niên, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh nói hôm 23/1 rằng phía Mexico đã yêu cầu Việt Nam cải cách vấn đề quyền để người lao động đàm phán tập thể và thành lập công đoàn công sở.

Nhưng ông Tuấn Anh lập luận rằng với trình độ của Việt Nam, cộng với quy trình làm luật của Việt Nam thì cần thời gian nhất định để thực thi các điều kiện này.

Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh (trái) và Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi sau buổi họp báo về TPP trưa 11/11

Vì vậy theo thỏa thuận sau đàm phán, Việt Nam sẽ có khoảng 5 năm "miễn trừ trừng phạt thương mại" và thêm hai năm "rà soát pháp lý".

"Với nỗ lực của nước chủ nhà Việt Nam cùng với sự tích cực của Nhật thì các nước CPTPP cũng đã đi đến thống nhất và ghi nhận những điểm khác biệt về cơ chế giám sát dệt may, tranh chấp lao động và công đoàn, sở hữu trí tuệ, khác biệt văn hóa".

Thêm vào đó, theo ông, CPTPP có thể sẽ giúp Việt Nam tăng trưởng thêm khoảng 2% GDP.

Vẫn mở cửa chào đón Hoa Kỳ ?

Theo Reuters,  Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi nói CPTPP hay TPP-11 sẽ là "động lực vượt qua chủ nghĩa bảo hộ" đang nổi lên ở một số nơi trên thế giới.

Ông nói rằng Nhật Bản sẽ giải thích tầm quan trọng của thỏa thuận này với Washington với hi vọng có thể thuyết phục Hoa Kỳ tham gia trở lại.

Thủ tướng Úc Malcom Turnbull nói vào tuần trước rằng thỏa thuận mới vẫn sẽ vẫn mở cửa chào đón sự tái gia nhập của Hoa Kỳ.

Việt Nam bị các nước thành viên CPTPP yêu cầu cải cách quyền của người lao động

Kể từ khi Hoa Kỳ rút khỏi TPP, Nhật Bản thay thế vai trò dẫn dắt thúc đẩy các bên đạt đến thỏa thuận.

Đây cũng là một chiến thắng cho chính phủ của ông Shinzo Abe, người cho rằng hiệp định này sẽ thúc đẩy phát triển và cải cách cho Nhật Bản.

Ông Abe cũng cho rằng CPTPP là biểu tượng của sự cam kết cho một thị trường thương mại tự do và đa phương trong bối cảnh Tổng thống Trump ưu tiên chính sách "Nước Mỹ trên hết".

TPP thành CPTPP như thế nào ?

Hồi tháng Một 2017, ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump ra quyết định rút Hoa Kỳ khỏi hiệp định của 12 nước thành viên thuộc Thái Bình Dương.

TPP, trở thành TPP-11 và đổi tên thành CPTPP tại Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra tại Việt Nam vào tháng 11.

CPTPP, đầy đủ là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, đã thay thế Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Hiện tại có 11 thành viên từ các nước : Canada, Úc, Brunei, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam.

Khi đó các bộ trưởng thương mại đã gần như thống nhất về các nguyên tắc cơ bản và quyết định đi đến thỏa thuận dù không có Hoa Kỳ.

Nhưng vì các yêu cầu về các chính sách bảo vệ việc làm và môi trường của Canada, khiến buổi đàm phán cuối cùng không thành công.

Nhưng hôm 23/1, Reuters dẫn lời ông Motegi nói, Việt Nam và Canada sẽ trao đổi thư từ với các bên liên quan về các vấn đề trên tại buổi ký kết.

Đừng đánh giá Tổng thống Trump chỉ dựa trên bề ngoài

Sự kiện chính quyền Mỹ buộc phải cắt giảm nhiều hoạt động do Quốc hội lưỡng viện không thông qua được ngân sách liên bang, đúng vào dịp tổng thống Mỹ mừng một năm vào Nhà Trắng, là chủ đề lớn của báo Le Monde hôm nay. Tình trạng mâu thuẫn, hỗn loạn cao độ trong chính quyền Mỹ dưới sự lãnh đạo của tổng thống Donald Trump là điều đã rõ ràng, nhưng xã luận của Le Monde cũng cảnh báo "các đối thủ" của tổng thống Mỹ sẽ phạm phải sai lầm chết người, nếu không chú ý đến những gì mà chính quyền Trump thực sự đã làm trên bình diện đối nội, cũng như đối ngoại.

Chuẩn bị hình nộm tổng thống Mỹ Donald Trump cho cuộc diễu hành Carnaval ở Nice (từ 17/2 đến 3/3), Pháp, ngày 19/01/2018. Reuters/Eric Gaillard

Bài "Đừng đánh giá Donald Trump dựa trên bề ngoài" nhấn mạnh là một chính quyền ít tuân thủ các quy tắc truyền thống như chính quyền của ông Trump chỉ có thể gây ra hỗn loạn, tại Hoa Kỳ cũng như ở mọi nơi trên thế giới. Kể từ khi lên nắm quyền đến nay, tổng thống Mỹ ở trong tình trạng bên bờ vực, liên tục đứng trước nguy cơ bị mất tính chính danh, thậm chí có khả năng bị phế truất, đặc biệt do hồ sơ Nga thao túng bầu cử Mỹ. Dư luận cũng liên tục đặt câu hỏi về "sức khỏe tâm thần" của nguyên thủ Mỹ.

Tuy nhiên, nếu bị hút vào những khía cạnh nói trên, người ta sẽ quên đi một điều là "tỉ phú bất động sản Donald Trump đã chiến thắng trong một cuộc bầu cử", về thực chất là "cuộc đua tranh dân chủ", chứ không phải là một cuộc đánh giá về năng lực và tư cách. Được bầu cho một nhiệm kỳ bốn năm, và vừa được bác sĩ của Nhà Trắng đánh giá là có sức khỏe "tuyệt vời", ông Donald Trump hiện đang nhắm đến một nhiệm kỳ tổng thống thứ hai, ở ngưỡng cửa 2020.

Xã luận Le Monde nhận xét là, cho dù phong cách cầm quyền đặc biệt của ông Trump gây nhiều náo loạn, tổng thống Mỹ cũng đã đạt được một số mục tiêu của mình trong giai đoạn nắm quyền đầu tiên, như cải cách thuế, thắt chặt quy định về nhập cư, bổ nhiệm ồ ạt các thẩm phán liên bang cho nhiều thập niên tới. Và đặc biệt là, cho dù bị mất lòng dân chưa từng thấy trong 12 tháng cầm quyền đầu tiên, Donald Trump vẫn là tổng thống của một nền kinh tế "đang tăng trưởng". Ông Trump một ngày nào đó rất có thể sẽ được coi là người có công lớn vực dậy nền kinh tế Mỹ, thành tích mà cho đến nay Donald Trump vẫn phải chia sẻ với tiền nhiệm Obama, người mà ông ta vốn "ghét cay, ghét đắng".

Theo Le Monde, cũng cần chú ý đến "một số bóng đen" che phủ bức tranh kinh tế sáng sủa nói trên. Đó là nghi án Nga can thiệp tiếp tục đeo bám Nhà Trắng, là quyết tâm của ông Trump liên tục thách thức "các thế cân bằng quốc tế mong manh" với "những trắc nghiệm gây sốc", từ vấn đề cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, thương mại quốc tế, hay hồ sơ hạt nhân với Iran, xung đột Israel-Palestine. Tóm lại, khuyến nghị của Le Monde là có rất nhiều hồ sơ cần được xem xét kỹ lưỡng để đánh giá được đúng "ông Trump đã làm gì, và ông ta là người như thế nào", hơn là để bị thu hút vào "các huyên náo", sau các thông điệp sáng sớm của tổng thống Mỹ trên mạng Twitter ưa thích.

"Ba trở ngại" nội bộ với tổng thống Mỹ

Vẫn về tổng thống Mỹ Donald Trump, mục "Thảo luận" của Le Monde giới thiệu quan điểm của hai nhà nghiên cứu. Ông Denis Lacore, chuyên gia về chính trị Mỹ (Học viện Chính trị Paris), nhận xét là hiện thời đảng Cộng Hòa vẫn dành sự ủng hộ cho tổng thống Trump, nhưng trong cuộc bầu cử Quốc hội Mỹ giữa kỳ vào cuối năm nay, phần thắng có thể sẽ thuộc về đảng Dân Chủ.

Chuyên gia Pháp ghi nhận "ba trở ngại lớn" trong hệ thống chính trị Mỹ mà tổng thống Trump phải đối mặt. Thứ nhất là, đảng Cộng Hòa không có đủ 60 /100 ghế tại Thượng Viện để phê chuẩn các quyết định của tổng thống. Thứ hai là tư pháp liên tục đưa ra các biện pháp ngăn cản những biện pháp bị coi là vi hiến của nguyên thủ, và thứ ba là tính chất liên bang của nước Mỹ khiến chính quyền các tiểu bang có thể đưa ra các quyết định đi ngược lại quyết tâm của Washington.

Các hệ phái Phúc Âm : "Khối cử tri vững chắc" của Donald Trump

Về phần mình, giáo sư chính trị Samuel Goldam, Đại học George Washington, đánh giá : tổng thống Trump đã không làm được gì đáng kể, nhưng ngược lại ông ta có được sự hậu thuẫn của "một khối cử tri vững chắc". Nhà chính trị học Mỹ nêu bật một số nghịch lý như nhiều cử tri dành sự ủng hộ cho Donald Trump, không phải vì đồng ý với các ý tưởng của tổng thống Mỹ, mà vì "phong cách nói thẳng tuột" của ông ta.

Nhà chính trị học đại học Washington cũng nhấn mạnh đến sự ủng hộ lớn dành cho Donald Trump từ phía các lực lượng bảo thủ trong các phái Tin Lành Phúc Âm. Các giáo phái Phúc Âm, đã trở nên thiểu số trên đất Mỹ từ nhiều thập niên nay, đang cần đến một người bảo trợ, họ cảm thấy tổng thống Trump mang lại điều này. "Donald Trump – biểu tượng mới của nước Mỹ Phúc Âm" là một phóng sự của Le Figaro hôm nay.

Trung Quốc : "Nhà tù lớn" của người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương

Về Trung Quốc, báo Le Monde có hồ sơ lớn : "Trung Quốc : Nhà tù lớn của người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương", cho biết người thiểu số theo đạo Hồi ở Tân Cương là nạn nhân của "các đàn áp khốc liệt" của chính quyền Bắc Kinh dưới danh nghĩa "chống ly khai, khủng bố, cực đoan tôn giáo".

Phóng viên Le Monde ghi nhận sự hiện diện quân sự bất thường của Trung Quốc trên trục đường chính xuyên qua khu tự trị Tân Cương, nối liền thủ phủ Urumqi với thành phố Kashgar (hay Khách Thập). Trên tuyến đường dài gần 1.500 km này, phóng viên đã nhìn thấy ít nhất 36 xe quân sự, một đoàn tàu chở xe thiếp giáp ngang qua. Binh sĩ mang vũ khí hiện diện ở khắp nơi. Trên đường phố, người Duy Ngô Nhĩ có thể bị kiểm tra, khám xét nội dung điện thoại cầm tay bất cứ lúc nào. Mọi liên lạc với gia đình ở nước ngoài bị nghi ngờ. Tất cả những người Duy Ngô Nhĩ được hỏi đều cho biết không còn giữ các tiếp xúc với bên ngoài thông qua mạng We Chat, mạng tin nhắn bằng tiếng Trung, hay bất cứ mạng nào khác.

Theo tổ chức bảo vệ nhân quyền HRW, từ mùa hè vừa qua chính quyền Trung Quốc – thông qua các cuộc thăm khám sức khỏe trá hình – đã thu thập các dữ liệu nhân trắc học (trong đó có thông tin về ADN) của toàn bộ cư dân Duy Nhĩ.

Theo Le Monde, các đàn áp, kiểm soát siết chặt nhắm vào người Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương diễn ra trong sự thờ ơ của người dân sắc tộc Hán, hiện đã trở thành sắc tộc đa số tại vùng đất lâu đời của người Duy Ngô Nhĩ.

Can thiệp Thổ Nhĩ Kỳ : Bước ngoặt trong cuộc chiến Syria

Can thiệp quân sự Thổ Nhĩ Kỳ tại miền bắc nước Syria hai đang trong nội chiến là một tâm điểm thời sự quốc tế. Les Echos nhận xét can thiệp của Ankara vào cuối tuần qua là một "bước ngoặt trong cuộc chiến tại Syria".

Thổ Nhĩ Kỳ muốn lập một hành lang sâu khoảng 30 km suốt dọc biên giới để đẩy lực lượng Kurdistan, mà họ cho là khủng bố, ra xa khỏi lãnh thổ nước này. Quyết định được đưa ra sau khi Hoa Kỳ tuyên bố hỗ trợ lực lượng Kurdistan xây dựng các nhóm bảo vệ an ninh biên giới, với khoảng 30.000 người. Ankara coi đây là hành động đe dọa chủ quyền nước này. Theo Les Echos, với can thiệp quân sự này, Thổ Nhĩ Kỳ thêm trở nên xa cách với các đồng minh phương Tây. Hôm nay, một cuộc họp khẩn của Hội Đồng Bảo An về vấn đề này được triệu tập, theo đề nghị của Paris.

Vẫn về cuộc can thiệp Thổ Nhĩ Kỳ, báo Le Figaro cho hay Ankara dự kiến sẽ "một chiến dịch phức tạp và kéo dài". Đà tiến quân của phía Thổ sẽ phụ thuộc vào khả năng kháng cự của từ 8.000 đến 10.000 chiến binh Kurdistan có mặt tại Afrin. Nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế Ahmet Kasim Han (Đại học Kadir Has ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ) dự đoán người Kurdistan sẽ kéo quân Thổ Nhĩ Kỳ vào cuộc chiến đô thị tại một địa bàn mà họ đã kiểm soát từ lâu, và đã rất quen thuộc trong kiểu tác chiến này.

Tunisia : "Nỗi giận" của dân chúng và "niềm hy vọng" của dân chủ

Vẫn liên quan đến khu vực Trung Cận Đông, Les Echos có bài phóng sự : "Iran – Tunisia : Nỗi giận xuyên thấu", nhấn mạnh đến một điểm chung mà chính quyền hai nước Iran và Tunisia đang phải đối mặt, cho dù thể chế chính trị tại mỗi nước là rất khác nhau. Điểm chung đó là sự bất bình của dân chúng, đặc biệt là giới trẻ, đang lâm vào các điều kiện sống ngày càng khó khăn hơn.

Về mặt "địa chính trị", vị trí của Tunisia là ít quan trọng hơn nhiều so với Iran, bên cạnh đó là diện tích và dân số của quốc gia Bắc Phi cũng đều ít ỏi hơn. Thế nhưng theo Les Echos, khủng hoảng tại Tunisia hiện nay cần phải được coi là quan trọng, không chỉ với Châu Âu, mà còn đối với toàn bộ khu vực Bắc Phi và Trung Cận Đông.

Liên Hiệp Châu Âu - với thể chế dân chủ - hiện đang đối mặt với đe dọa của các chế độ độc tài từ bên ngoài, và làn sóng dân túy từ bên trong, cần "bảo vệ các giá trị và lợi ích của mình chính thông qua việc ủng hộ các nguyên tắc của nền dân chủ". Ủng hộ nền dân chủ tại Tunisia chính là gửi một thông điệp mạnh đến nước Nga, quốc gia từng mưu toan làm suy yếu nền dân chủ tại Anh Quốc hay Tây Ban Nha, cũng là một thông điệp gửi đến các thế lực chính trị dân túy Châu Âu tại Hungary hay Ba Lan.

Les Echos nhấn mạnh là "tương lai của Tunisia có một giá trị biểu tượng mang tính toàn cầu". Vào lúc nền dân chủ tại Thổ Nhĩ Kỳ đang chao đảo, điều quan trọng là Tunisia tiếp tục đứng vững, như đã từng như vậy kể từ năm 2011, để tiếp tục là "ốc đảo hy vọng" trong một khu vực đang khủng hoảng nặng nề.

Đức – Pháp muốn gia tăng hợp tác xóa nhòa biên giới

Nỗ lực tăng cường quan hệ Pháp – Đức, trụ cột của dự án phục hưng Châu Âu, là một chủ đề chính của Les Echos.

Les Echos đặc biệt chú ý đến việc Quốc hội hai nước hôm nay chuẩn bị thông qua một nghị quyết đẩy mạnh hợp tác, trong đó có dự án thực nghiệm xây dựng "các khu xuyên biên giới", được coi là "chưa từng có". Nghị quyết - được đưa ra đúng vào dịp kỉ niệm 55 năm hiệp định Elysée, mở đầu cho kỷ nguyên hữu nghị Pháp – Đức.

Khu vực giáp biên giới Pháp – Đức vốn là nơi các đảng dân túy đang dành nhiều ảnh hưởng trong thời gian gần đây. Theo chuyên gia về quan hệ Pháp Đức Claire Demesmay (Viện Chính Trị Đối Ngoại Đức DGAP), nếu được thực hiện đây sẽ là một bước vọt đầy tham vọng của sự hội nhập Pháp-Đức, và Châu Âu nói chung.

Nghị quyết của Quốc hội Pháp – Đức kêu gọi chính quyền hai bên dành thêm cho nhiều đơn vị hành chính xuyên biên giới Pháp-Đức (gọi là "eurodistrict") các quy chế riêng ; chế độ thuế tại những nơi này cũng khác phần còn lại của quốc gia. Dự án các vùng xuyên biên giới Pháp-Đức cho phép dân cư hai bên biên giới phối hợp chặt chẽ để giải quyết các vấn đề đặt ra với đời sống địa phương, không phân biệt quốc gia, lãnh thổ. Một trong các kế hoạch tiêu biểu của dự án này là xây dựng các trường học hỗn hợp Pháp-Đức, nơi việc giảng dạy được tiến hành đồng đều bằng cả hai thứ tiếng.

Trọng Thành

Năm đầu của Trump thế nào ? Các cử tri gốc Việt này có lời muốn nói (VOA, 20/01/2018)

VOA trò chuyện với những người Mỹ gốc Việt từng chia sẻ cảm nghĩ vào lúc ông Donald Trump mới đắc cử và nhậm chức tổng thống một năm trước. Họ có những lý do để vui mừng và không ít điều để lo lắng.

Một năm nhìn lại lúc Donald Trump mới đắc cử và nhậm chức tổng thống

Tròn một năm sau khi ông Donald Trump nhậm chức tổng thống Mỹ, những người ủng hộ ông, trong đó có ông Phạm Ngọc Cửu, một cử tri từ thành phố Orlando bang Florida, nhìn thấy nhiều lý do để ăn mừng.

Nền kinh tế Mỹ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng đều đặn, tỉ lệ thất nghiệp giữ ở mức thấp, niềm tin của người tiêu dùng tăng cao trong khi chỉ số thị trường chứng khoán Dow Jones liên tục phá kỷ lục mới sau khi luật cải tổ thuế sâu rộng nhất trong nhiều năm qua được Quốc hội do phe Cộng hòa kiểm soát thông qua.

Nhìn xuống phía nam, số di dân bất hợp pháp bị bắt vì tìm cách lẻn qua biên giới từ Mexico vào Mỹ đã tụt xuống mức thấp nhất trong vòng 46 năm qua, theo một báo cáo của Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ. Bên kia bờ Đại Tây Dương và xa hơn nữa, các nước đồng minh cũng như kẻ thù của Mỹ đang phải điều chỉnh những tính toán và chiến thuật đối mặt với một tổng thống Mỹ không thể đoán định được.

Đối với ông Cửu, đó là những thành tựu to lớn khẳng định rằng khẩu hiệu tranh cử "Make America Great Again" (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) của ông Trump không phải là lời hứa suông để kiếm phiếu.

Ông Cửu hài lòng rằng bản thân đã có một quyết định đúng đắn khi bỏ phiếu cho ứng cử viên Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống 2016. Hơn một năm sau, niềm tin và sự ủng hộ của ông dành cho vị Tổng thống Cộng hòa không hề suy suyển.

"Nói về chuyện ổng làm cho nước Mỹ thì tôi thấy trong thời gian một năm ổng làm được hơn nhiệm kỳ của nhiều ông trước lắm", ông Cửu nói. "Nó giống như một cuộc cách mạng. Người ta nói cách mạng là một sự thay đổi. Quả thật là nước Mỹ đang trong cuộc cách mạng đó".

Tỉ lệ đào thải nhân viên Tòa Bạch Ốc trong năm đầu dưới quyền ông Trump cao hơ n năm t ổng thống tiền nhiệm gần đây nhất. Tất cả những người trong bức hình này, ngoại trừ ông Trump (nói chuyện trên điện thoại) và Phó tổng thống Mike Pence (cà-vạt đỏ), đều đã từ chức hoặc bị sa thải.

Chính quyền Trump một năm qua đã từng bước bãi bỏ hoặc đảo ngược hàng loạt những quy định và chính sách của chính quyền tiền nhiệm. Những thay đổi diễn ra trong mọi mặt đời sống, đa phần thầm lặng nhưng đôi khi cũng rùm beng : từ việc bãi bỏ những quy định an toàn bổ sung để hạn chế mức phơi nhiễm berili (một chất độc hóa học cho mô phổi) ở những công nhân trong ngành xây dựng và đóng tàu, cho tới việc ông Trump đảo ngược lập trường của Mỹ suốt 70 năm qua với loan báo công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, khơi lên sự phẫn nộ và các cuộc biểu tình khắp thế giới.

Nhưng Tòa Bạch Ốc dưới quyền ông Trump chứng kiến một sự hỗn loạn chưa từng thấy và là trung tâm của hầu hết những biến động làm rung chuyển Washington. Văn phòng Tổng thống của quốc gia hùng mạnh nhất thế giới trở thành tâm điểm khiến người ta chú ý với sự ra đi của hàng loạt phụ tá cao cấp trong suốt năm 2017.

Tướng John Kelly, cựu Bộ trưởng An ninh Nội địa và là một người được ông Trump nể trọng, đã phần nào giúp chỉnh đốn trật tự trong Cánh Tây Tòa Bạch Ốc khi ông được đưa vào chức Chánh Văn phòng, nhưng ông đã tuyên bố không thể kiểm soát được những phát ngôn của ông chủ Donald Trump, vốn thường khơi lên những cơn bão lửa chính trị.

"Nếu mục tiêu của Tổng thống Trump là làm cho trật tự toàn thế giới xáo trộn thì có lẽ đó là cái mà Tổng thống Trump đã đạt được thành quả rồi", anh Vũ Bảo Kỳ, tư vấn tài chính quốc tế ở thành phố Atlanta, Georgia, nói.

Từng là cố vấn cho Tổng thống George W. Bush về người Mỹ gốc Á, anh Bảo Kỳ hồi năm 2016 tuyên bố từ chức đại cử tri của bang Georgia với lý do lương tâm anh không chấp nhận Donald Trump là ứng cử viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa. Ông Trump chiến thắng ở bang Georgia trong cuộc tổng tuyển cử, giành trọn 16 phiếu đại cử tri.

Trò chuyện với VOA hơn một năm trước trong giai đoạn chuyển tiếp chính quyền, anh Bảo Kỳ không giấu nỗi lo ngại về thành phần nội các cũng như đường hướng sắp tới của tổng thống đắc cử, người đã vận động tranh cử với những chủ trương trái ngược với các lý tưởng truyền thống của Đảng Cộng hòa mà anh theo đuổi.

Một năm đầy biến động và tranh cãi dưới chính quyền Trump đã không làm những lo ngại của anh tan biến, nếu không phải làm trầm trọng hơn. Anh nói những hy vọng ban đầu của anh rằng ông Trump sẽ thay đổi tính khí bốc đồng đã không thành hiện thực. Anh nhìn thấy nhiều vấn đề trong những chính sách được ban hành, và việc ông Trump tiếp tục những luận điệu lúc tranh cử trên cương vị tổng thống hiện thời khiến anh cảm thấy bất an.

"Tôi không có sự tôn trọng dành cho Tổng thống này bởi vì tôi tin chắc rằng ông ta vẫn chưa hành xử như một tổng thống", anh Bảo Kỳ thừa nhận.

Ông Trump thường xuyên sử dụng Twitter để loan báo lập trường và chính sách của mình về nhiều vấn đề đối nội và đối ngoại. Trong bức hình này, người dân ở Seoul, Hàn Quốc, xem một bản tin truyền hình cho thấy dòng tweet của ông Trump khoe rằng ông có một "nút hạt nhân" to hơ n và m ạnh hơ n nút c ủa lãnh tụ Triều Tiên Kim Jong-un.

Chưa có Tổng thống Mỹ nào mà cung cách hành xử khi tại nhiệm lại thu hút nhiều sự chú ý như ông Trump. Xuất thân là một tỉ phú bất động sản và cựu ngôi sao truyền hình thực tế, ông Trump trên cương vị tổng thống đã phá vỡ những tiền lệ và chuẩn mực vốn được trông đợi ở nhà lãnh đạo quyền lực bậc nhất thế giới với những phát biểu khơi ra nhiều tranh cãi, chủ yếu phát đi trên nền tảng truyền thông yêu thích của ông – Twitter.

Ông hăng say sử dụng 140 (và rồi 280) ký tự của một dòng tweet để loan báo những chính sách, đả kích truyền thông chính thống (nhưng ca ngợi Fox News), phản pháo những người chỉ trích, hay để đốp chát nảy lửa với lãnh tụ Triều Tiên Kim Jong-un khiến căng thẳng tăng cao tại một trong những khu vực tiềm ẩn nguy cơ chiến tranh lớn nhất thế giới.

Những lời lẽ thẳng thừng đôi lúc hung hăng này có sức thu hút lớn đối với những ủng hộ viên nòng cốt của ông và cũng góp phần gia tăng áp lực lên nỗ lực chế tài Triều Tiên, song những người ủng hộ nhiệt thành nhất của ông đôi khi cũng không mấy hài lòng về thói quen này.

"Tôi nghĩ ổng cũng phải ‘tu tâm dưỡng tính’ lại chút", ông Cửu cười nói. "Đừng có tuyên bố cương lên rồi làm cho nó trở thành hỗn loạn trên chính trường".

Trong khi những người ủng hộ thích những phát ngôn bộc trực của ông Trump, những người khác nói rằng chúng tiếp tục đào sâu thêm hố ngăn cách giữa những người ủng hộ và những người chống đối ông, và ông đã không hề nỗ lực để hàn gắn những vết thương trong xã hội Mỹ vốn đã bị chia rẽ trầm trọng sau cuộc bầu cử năm 2016.

"Chưa bao giờ trong thời hiện đại mà một người chiếm giữ Phòng Bầu dục dường như lại khước từ một cách triệt để quan niệm rằng nghĩa vụ của một Tổng thống là đoàn kết đất nước", nhà báo kỳ cựu Peter Baker của tờ The New York Times chuyên tường trình về Tòa Bạch Ốc viết trong một bài phân tích. "Luôn muốn gây hấn, rạo rực bởi tranh cãi, quyết đáp trả bất cứ lời xỉa xói nào, Ông Trump đã tự biến mình thành tông đồ của sự giận dữ, phó tế của sự chia rẽ".

Những kẻ chủ trươ ng th ượng đẳng da trắng cầm đuốc tuần hành trong khuôn viên trường Đại học Virginia ở thành phố Charlottesville, bang Virginia, ngày 11 tháng 8, 2017.

Nhiều trong số những phát biểu của ông nhắm thẳng vào một trong những vấn đề nhạy cảm nhất trong đời sống Mỹ, chủng tộc, dù đó là tuyên bố đánh đồng cả hai phía đều có "những người rất tốt" sau khi những kẻ chủ trương thượng đẳng da trắng gây bạo loạn ở thành phố Charlottesville bang Virginia, hay phát biểu gọi Haiti và các nước Châu Phi là "những quốc gia hố phân" (tiếng Anh : shithole countries) khi ông nói về người nhập cư từ các nước này.

Bà Lý Kim Hà, cư dân thành phố Woodbridge bang Virginia, người bỏ phiếu cho ứng cử viên Dân chủ Hillary Clinton, đã sớm chấp nhận ông Trump sau khi ông đắc cử và bày tỏ mong muốn ông sẽ đoàn kết nước Mỹ tiến về phía trước. Nhưng sau một năm cầm quyền, ông đã không thể làm vơi bớt những "ưu tư, vướng mắc nan giải" của bà mà ngược lại càng củng cố những ấn tượng tiêu cực của bà về ông thời còn vận động tranh cử.

"Ông đã tăng cường điều kiện để những thành phần thiểu số kì thị chủng tộc lên tiếng nói rất là mạnh mẽ, và đã gây ra một thảm trạng của một sự phân chia trầm trọng", cựu nhân viên Sở Xã hội đã về hưu này nói.

Khẩu hiệu "Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại", lời hiệu triệu một liên minh đưa ông Trump tới chiến thắng ít ai ngờ tới, giờ khơi lên trong bà hình ảnh một nước Mỹ của người da trắng thuần chủng nơi mà những di dân như bà không được chào đón. Nó cho thấy chính quyền này "muốn bôi xóa đi tính nhân đạo của một đất nước đóng vai trò lãnh đạo thế giới", bà nói.

"Người ta cứ nói là ‘Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại’ trước hết mình phải định nghĩa thế nào là một ‘nước vĩ đại,’" ông Dương Đức Vĩnh, cư dân ở Macomb bang Michigan, nói. "Một ‘nước vĩ đại’ là con người cũng phải có tình người, đối xử với nhau bằng tình người, đối xử với các nước bằng tình người".

Vị cựu Chủ tịch Cộng đồng Người Việt Quốc gia Michigan nói ông tán đồng chủ trương của ông Trump là đặt nhu cầu của người dân Mỹ và công việc nội bộ của nước Mỹ lên hàng đầu, so sánh với việc một cá nhân có nghĩa vụ chăm lo gia đình của chính mình trước tiên. Nhưng ông nói điều đó không có nghĩa là mình dè bỉu hàng xóm.

Năm đầu tiên của ông Trump bị phủ bóng đen bởi nhiều tranh cãi bùng lên từ nhiều phát ngôn của chính ông và cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller về sự thông đồng khả dĩ giữa ban vận động tranh cử của ông với Nga trong cuộc bầu cử tổng thống 2016.

Vào lúc ông Trump khép lại năm đầu tiên trên cương vị tổng thống, các cuộc khảo sát ý kiến công chúng cho thấy tỉ lệ ủng hộ dành cho ông hiện đang ở mức thấp nhất so với bất cứ Tổng thống Mỹ nào trong lịch sử hiện đại khi họ kết thúc năm đầu tiên. 57 phần trăm người được khảo sát không bằng lòng với cách điều hành đất nước của ông so với 39 phần trăm bằng lòng, theo một cuộc khảo sát của đài NBC và báo The Wall Street Journal công bố hôm thứ Sáu.

Dưới quyền của ông Trump, sự ủng hộ của thế giới đối với sự lãnh đạo của Mỹ đã giảm mạnh, theo một cuộc khảo sát 137 quốc gia của Gallup công bố hôm thứ Năm. Chỉ có 30 phần trăm thế giới bằng lòng về sự lãnh đạo của Mỹ trong năm đầu Tổng thống Trump tại nhiệm, tụt xuống từ mức 48 phần trăm vào năm cuối của chính quyền Tổng thống Barack Obama vào năm 2016, theo cuộc khảo sát.

"Tôi hy vọng Tổng thống sẽ thay đổi thay vì dồn quá nhiều thì giờ để chỉ trích người này người kia", ông Đỗ Quang Tỏa, một cư dân thành phố Fairfax bang Virginia, nói. Ông mô tả những phát ngôn bốc đồng và gây tranh cãi của ông Trump như một "đám mây đen" che phủ những thành tích mà chính quyền ông đang đạt được.

"Nếu mà Tổng thống không thay đổi…thì tôi nghĩ là đám mây đen này sẽ không tan biến mà tôi chỉ sợ là nó càng ngày càng đen lại", ông nói thêm.

Dù thách thức lớn nhất vẫn là chính mình, ông Trump trong năm 2018 sẽ đối mặt với những thách thức khác ngoài tầm kiểm soát của ông mà có thể làm chính quyền của ông chao đảo. Cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller về sự thông đồng khả dĩ giữa ban vận động tranh cử của ông với Nga hồi năm 2016 đang gia tăng cường độ và đang nhắm mục tiêu vào những nhân vật thân tín nhất của ông Trump, trong khi quyền kiểm soát Quốc hội của phe Cộng hòa đang lâm nguy trước một đợt sóng thần đang manh nha hình thành ở phe Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ toàn quốc vào tháng 11 tới đây.

Hoàng Long

********************

Tổng thống Trump : Một năm sau (VOA, 19/01/2018)

Tổng thống Donald Trump đánh dấu năm đầu tiên trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông vào ngày thứ Bảy 20/1. Năm đầu tiên đầy sóng gió trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông Trump không giống với bất kỳ nhiệm kỳ Tổng thống nào khác trong lịch sử cận đại của Hoa Kỳ, và năm 2018 có lẽ cũng không có gì khác.

Tổng thống Trump, một năm sau khi lên nhậm chức (VOA)

Đối với vị Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ, nhiệm kỳ Tổng thống của ông khởi sự với một tuyên bố mạnh mẽ :

"Từ ngày này trở đi nước Mỹ sẽ được đặt lên trên hết, nước Mỹ trên hết !"

Tổng thống Trump nhanh chóng cắt bỏ các luật lệ của thời Tổng thống Obama và chọn người điền vào một chỗ trống tại Toà án Tối cao.

Một phụ nữ xếp hàng chờ vào hội trường nơi Tổng thống Trump sẽ phát biểu trong một cuộc tập họp tương tự như lúc còn vận động tranh cử. Ảnh chụp ngày 22/8/2017.

Chiến thắng lớn nhất của ông - một dự luật cắt giảm thuế có ảnh hưởng sâu rộng- đến vào tháng 12, 11 tháng từ khi nhiệm kỳ tổng thống của ông bắt đầu.

Tổng thống Trump nói :

"Đây là dự luật (cắt giảm thuế), ngay tại đây, chúng tôi rất tự hào về nó. Dự luật này sẽ là một điều tuyệt vời cho nhân dân Mỹ. Và cũng sẽ rất tốt cho nền kinh tế".

Nhà phân tích John Fortier thuộc Trung tâm nghiên cứu Chính sách Lưỡng đảng, nói thông qua dự luật thuế có thể giúp Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử quốc hội năm nay.

"Các đảng viên Cộng hòa đã thông qua luật thuế thành công, một dự luật quan trọng về thuế hồi tháng Mười Hai, đó là một thành quả lớn đối với họ, và vì vậy là điều đã đặt họ theo một hướng đi tốt hơn".

Nhưng năm đầu tiên trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông Trump cũng đã vấp phải nhiều thất bại.

Một người biểu tình giương biểu ngữ trong một cuộc biểu tình phản đối Tổng thống Trump và các chính sách của ông tại Quảng trường Quốc gia ở thủ đô Washington, ngày 3/6/2017.

Nỗ lực bãi bỏ luật Chăm sóc Sức khỏe Giá phải chăng của Tổng Thống Obama, còn gọi là Obamacare, đã thất bại. Những lời lẽ giận dữ tung lên trang mạng Twitter, và đôi khi những luận điệu gây bất bình của ông Trump, kể cả những từ ngữ thô tục mà ông Trump đã thốt ra về Haiti và các nước ở Châu Phi đã khiến các đảng viên Đảng Dân chủ, kể cả Thượng nghị sĩ Cory phẫn nộ.

Ông Booker nói :

"Những từ ngữ đó sẽ không tan biến như sương khói, chúng ung mủ, rồi thành chất độc, tạo điều kiện cho tinh thần bất khoan dung và lòng hận thù nổi lên ở trong nước".

Nhà phân tích John Hudak nhận định rằng phong cách lãnh đạo gây chia rẽ và tranh cãi của ông Trump tiếp tục tác động tới mức độ ủng hộ của người dân trong các cuộc thăm dò ý kiến công chúng, bất chấp nền kinh tế phát triển mạnh.

Ông Hudak thuộc Viện nghiên cứu Brookings :

"Tôi nghĩ mọi người đang đánh giá ông dựa trên nhiều yếu tố khác hơn là kinh tế, điều đó giải thích vì sao mức ủng hộ dành cho ông khá thấp".

Theo nhà phân tích Larry Sabato, mức ủng hộ thấp kỷ lục trong lịch sử của ông Trump có thể có lợi cho đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử Quốc hội vào tháng 11 năm nay.

Nhà phân tích Sabato thuộc Đại học Virginia nói với VOA qua Skype :

"Khi một làn sóng tràn tới thì nước sẽ không phân biệt giữa những người đi theo quan điểm của một ông tổng thống không được ưa thích, với những người cố gắng đặt ra một khoảng cách giữa họ với vị tổng thống đó".

Năm 2018, ông Trump hy vọng nền kinh tế hùng mạnh sẽ cải thiện mức ủng hộ dành cho ông trong các cuộc thăm dò.

Tuy nhiên, viễn ảnh thất bại trong các cuộc bầu cử tháng 11, và một cuộc thăm dò vẫn đang tiếp diễn về vai trò của Nga trong cuộc bầu cử Mỹ, có thể khiến cho năm thứ nhì trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông Trump còn nhiều thử thách hơn cả năm đầu tiên.

Jim Malone

*******************

Donald Trump : Một năm cầm quyền đầy sóng gió 'RFI, 20/01/2018)

Ngày 20/01/2018 là đúng một năm ông Donald Trump nhậm chức tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ, sau khi đã bất ngờ vượt qua các đối thủ trong đảng Cộng Hòa và đắc cử với khẩu hiệu "Nước Mỹ trước hết".

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Vườn Hồng, Nhà Trắng, ngày 19/01/2018. Reuters/Carlos Barria

Trong một năm cầm quyền, ông Trump đã thi hành chính sách cứng rắn hơn về nhập cư và đã đề ra dự án xây bức tường giữa Hoa Kỳ và Mexico để ngăn chận nhập cư bất hợp pháp từ láng giềng Trung Mỹ.

Về xã hội, tổng thống Trump đã tìm cách xóa bỏ nhưng không thành công hệ thống bảo hiểm y tế mà người tiền nhiệm Barack Obama đã thiết lập để bảo đảm người nghèo ở Mỹ được chăm sóc y tế đàng hoàng. Nhưng về thuế khóa, ông đã thành công trong việc giảm thuế tổng cộng 1.500 tỷ đôla.

Về chính trị nội bộ, chính quyền Trump trong một năm qua đã phải vất vả đối đầu với nghi án Nga can thiệp bầu cử Mỹ. Do nghi án này mà tổng thống Trump đã cách chức giám đốc FBI James Comey, nhưng nhiều nhân vật thân cận của ông đã bị điều tra hoặc truy tố.

Cũng theo tinh thần của khẩu hiệu "Nước Mỹ trước hết", tổng thống Trump, một người vẫn hoài nghi về biến đổi khí hậu, đã rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định Paris, vì cho rằng hiệp định này bất lợi cho Mỹ.

Về kinh tế, ông Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định tự do mậu dịch Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP, vì hiệp định cũng bị ông xem là bất lợi cho nước Mỹ.

Về địa chính trị quốc tế, chính quyền Trump trong một năm qua đã phải đối phó với khủng hoảng hạt nhân Bắc Triều Tiên và ngày càng quan ngại về khả năng của Bình Nhưỡng tấn công bằng vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo vào lãnh thổ Hoa Kỳ.

Bản thân ông Trump cũng đã gây ra một khủng hoảng khác. Đầu tháng 12/2017, trái với ý kiến của toàn thế giới, ngoại trừ của Israel, tổng thống Trump thông báo công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, trong khi đây là thánh địa của toàn bộ các tôn giáo trong khu vực. Quyết định này đã khiến dân Palestine phẫn nộ, dẫn đến nhiều vụ biểu tình bạo động và khiến cho vùng Trung Đông nóng trở lại.

Nói chung, trong năm cầm quyền đầu tiên, tính khí bốc đồng của ông Trump, thể hiện chủ yếu qua những tin nhắn trên mạng Twitter, đã liên tục gây sóng gió trên chính trường quốc tế.

Thanh Phương

Năm I của nước Mỹ thời Donald Trump : Dấu ấn của sự thái quá

Phát hành vào đúng dịp kết thúc năm đầu tiên trong nhiệm kỳ của tổng thống Mỹ Donald Trump, các tuần báo Pháp dĩ nhiên đã dành nhiều trang bài điểm lại một năm cầm quyền của người lãnh đạo cường quốc số một trên thế giới. Nổi bật nhất là hồ sơ chính của Courrier International, trong đó tuần báo Pháp nêu bật sự kiện là những hành động "thái quá" của ông Trump trong vai trò lãnh đạo nước Mỹ đã gây chấn động khắp nơi.

Ảnh chụp màn hình trang bìa Courrier International (18-24/01/2018), thể hiện tác phẩm hội họa Tiếng Hét (Le Cri) của danh họa Na Uy Edvard Munch. RFI / Tiếng Việt

Trang bìa của Courrier International rất ấn tượng : Trên nền cờ Mỹ, người ta thấy hình vẽ một người ôm đầu, mắt và miệng đều mở to, ngay bên cạnh dòng tựa "Làm người Mỹ dưới thời Trump" và câu hỏi bên dưới : "Làm sao để sống ở một đất nước đã bầu lên một tổng thống như thế". Bức hình mô phỏng tấm tranh nổi tiếng Tiếng Thét (Le Cri) của danh họa Na Uy Edvard Munch vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, thường được cho là thể hiện nỗi lo âu, tuyệt vọng.

Trong hồ sơ chính bên trong, Courrier International trước hết đã trích dịch một bài viết của nhà văn Canada Omar El-Akkad đăng trên báo The Globe and Mail, ghi nhận rằng một năm sau ngày nhậm chức, chủ nhân Nhà Trắng vừa gây lo ngại, vừa kích động một nước Mỹ bị chia rẽ giữa hai xu hướng bảo thủ và chủ nghĩa tiến bộ.

Về câu hỏi làm sao để sống trong một quốc gia đã bầu một người như ông Trump lên làm tổng thống, một người có tính tình dễ nổi nóng và tính khí thất thường, người Mỹ đã có những phản ứng khác nhau, người thì tìm cách trường kỳ kháng chiến, kẻ thì nhấn mạnh đến sự cần thiết phải đặt lại vấn đề lịch sử và bản sắc Mỹ.

Một điều chắc chắn, theo Courrier International, là người Mỹ trong thời Donald Trump không dễ dàng chút nào.

Donald Trump và sự thái quá

Trong bài xã luận tựa đề : "Vị tổng thống thái quá", Courrier International cho rằng một năm cầm quyền của ông Trump quả đúng là một năm của những sự quá đáng. Tổng thống Mỹ không chỉ thái quá trong ngôn từ, với những tin nhắn Twitter hay lời lẽ đầy tính chất khiêu khích, kỳ thị chủng tộc hay thô lỗ, mà ông còn chạm đến điểm sâu xa nhất của nước Mỹ.

Theo tờ báo Pháp, thực tế hàng ngày thời tổng thống Trump là một sự xúc phạm đến cử tri Mỹ, đến hình ảnh nước Mỹ.

Nếu diễn văn của ông không thay đổi từ khi được bầu, vẫn xen kẽ giọng điệu hùng hồn thời vận động tranh cử với những tuyên bố công phẫn đầy tính chất dân túy, thì bảng sơ kết một năm cầm quyền của ông cho thấy một sự thụt lùi ngày càng xa trên bình diện xã hội.

Trong diễn văn nhậm chức ngày 20/01/2017, ông đã hứa : "Mỗi quyết định về thương mại, thuế khóa, nhập cư, ngoại giao sẽ được đưa ra vì lợi ích của các gia đình, các người lao động Mỹ". Thế nhưng, ông đã nuốt lời hứa. Không những người lao động Mỹ bị phớt lờ mà chính sách của tổng thống còn chia rẽ thêm nước Mỹ và chỉ quan tâm đến những kẻ giàu có.

Còn ở nước ngoài thì quả là thảm hại. Cứ mỗi một tuần là có một vụ tai tiếng mới. Nước Mỹ của ông Trump đã trở về "thời đại của lửa và sự cuồng nộ" như tuần báo Đức Der Spiegel đã chạy tựa. Và người ta rất muốn nói (như trong phim) "Washington, we’ve got a problem - Washington ơi, chúng tôi đang có chút vấn đề" nhưng không phải là một cách hóm hỉnh.

Nền dân chủ Hoa Kỳ trong cơn hấp hối ?

Cũng đánh giá về nước Mỹ sau một năm cầm quyền của tổng thống Trump như Courrier International, nhưng tuần báo L’Obs lại rất bi quan, và ở trang quốc tế đã cho rằng "Nền dân chủ Hoa Kỳ đang thoi thóp".

Tờ báo ghi nhận là cho đến giờ này, mọi sự đều êm ả, theo quan điểm của một phần nước Mỹ, không chỉ ở những người ủng hộ ông Trump, mà cả ở nhiều người khác, từng sợ rằng Hoa Kỳ sẽ gặp thảm họa. Nhìn chung, kinh tế vẫn tăng trưởng, thị trường chứng khoán vẫn khỏi sắc, không một cuộc chiến nào nổ ra, kể cả chiến tranh thương mại.

Đối với L’Obs, các cơ chế của nền dân chủ Mỹ vẫn vận hành tốt, nhưng câu hỏi đặt ra là với cách hành xử hiện nay của tổng thống Trump, liệu các cơ chế này còn vững vàng được hay không.

Trong lãnh vực đối ngoại cũng thế, L’Obs công nhận là thế giới không bùng nổ trong năm 2017, nhưng trong năm 2018 này, không có gì là chắc chắn cả. Theo tuần báo Pháp : "Trump đã rải ra nhiều quả mìn, đến mức mà ngày nay, ta chỉ còn cách cầu trời cho những trái mìn đó đừng nổ".

Và L’Obs nêu bật ba ví dụ : Bắc Triều Tiên, với trò "nút bấm của tôi lớn hơn nút bấm của anh", vùng Trung Đông với ưu tiên quan hệ với Saudi Arabia, với ý định phá hủy hiệp định hạt nhân Iran, và với việc đứng hẳn về phe Israel trong cuộc tranh chấp với Palestine.

Theo tạp chí Pháp, trên trường quốc tế, chưa bao giờ có tổng thống Mỹ nào bị cô lập như ông Trump hiện nay, và ông sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc thành lập một liên minh quân sự nếu chiến tranh bùng lên.

Mặt khác, đường lối ngoại giao của ông không chỉ thiếu nhất quán đối với các đồng minh của Mỹ, mà còn mở rộng cửa cho Nga, và nhất là cho Trung Quốc, vốn rất sung sướng khi được dịp chiếm lấy quyền lãnh đạo thế giới 10 năm sớm hơn thời hạn mà chính Bắc Kinh dự trù.

Nhật Bản : Nghề làm thế thân

Riêng về châu Á, Courrier International trích tờ báo Mỹ The Atlantic, đã nhìn sang Nhật Bản và chú ý đến một hiện tượng xã hội ngày càng phổ biến : Đó là thuê người đóng đủ vai trò từ bạn bè, đồng nghiệp cho đến người thân, thậm chí người chồng… để giữ thể diện hoặc do nhu cầu hành chính !

Phóng viên của báo The Atlantic đã gặp một nhân vật đảm trách dịch vụ này : Yuichi Ishii, 36 tuổi, đã đóng rất thành thạo những vai từ bạn đời, cha, anh, người thân buồn bã trong đám tang...

Cách đây 8 năm, Yuichi đã thành lập công ty Family Romance, cung cấp dịch vụ nói trên với khoảng 800 diễn viên chuyên nghiệp - có cả trẻ em lẫn người già - đóng đủ mọi vai trò trong đời sống riêng tư. Công ty rất hãnh diện cho là có thể đáp ứng mọi yêu cầu, trong mọi tình huống có thể tưởng tượng được, giúp lấp những khoảng thiếu vắng quá nặng nề hay những khoảng trống mà nhiều người xem như những thất bại trong cuộc đời họ. Trong một xã hội mà cuộc sống ngày thêm cô độc, thì loại dịch vụ này phát triển vô cùng nhanh chóng.

Trả lời phóng viên The Atlantic, Yuichi kể lại rằng vai đầu tiên của anh, là đã đóng vai người chồng cho một cô bạn gái, một người mẹ đơn thân muốn ghi tên cho con trai vào một trường tư thục nhưng bị từ chối vì lý do duy nhất là đứa bé không có cha. Bất bình trước bất công xã hội này, Yuchi đã đóng vai người cha đứa bé. Nhưng lần đó anh đã không thành công, không thuyết phục được nhà trường.

Chính sau sự kiện đó mà Yuchi đã nghĩ đến thành lập công ty dịch vụ và đã gặt hái thành công đầu tiên. Khách hàng cũng là một bà mẹ đơn thân, tìm người đóng vai người cha cho cô gái 12 tuổi, thường bị sách nhiễu vì không có cha.

Yuchi Ishii đã đóng vai này 8 năm nay và là người cha duy nhất mà cô bé biết đến. Nay cô bé này đã học xong trung học, và bà mẹ vẫn không cho biết sự thật. Yuchi sẽ phải tiếp tục vai trò của mình, có lẽ cho đến khi cô bé lấy chồng và sau đó đóng nốt vai trò ông ngoại !

Nếu cô bé khám phá sự thật thì sẽ là một cú sốc, cho nên câu hỏi đầu tiên đối với khách hàng là có thể nói dối lâu dài được không. Đây là khó khăn lớn nhất. Đối với cô bé gái nói trên khả năng cô khám phá sự thật không phải không có. Tại Family Romance mỗi diễn viên chỉ có thể đóng song song 5 vai mà thôi, để bí mật được giữ kín…

Trung Quốc : Sách sử bỏ chương về Cách Mạng Văn Hóa

Courrier International trích các trang mạng và báo Hồng Kông tiết lộ thông tin về sách sử mới cho học sinh trung học, bỏ đi chương về Cách Mạng Văn Hóa thời Mao như giảng dậy hiện nay.

Thông tin này đã được tiết lộ trên trang mạng Giảng Sử Đường (Jiangshitang) ngày 10/01 và đã được cư dân mạng phố biến nhanh chóng, gây tranh luận sôi nổi, theo website Hồng Kông HK01. Trang tiết lộ thông tin đã bị kiểm duyệt chỉ sau 4 tiếng đồng hồ, tài khoản bị đóng.

Trong sách giáo khoa mới sắp được sử dụng thì giai đoạn 1966-1976, giai đoạn mà Trung Quốc bị xáo trộn dữ dội, một thời kỳ tai ác, sẽ được nêu ngắn trong 6 đoạn, đưa vào mục thời khởi đầu của nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa (từ năm 1949).

Chi tiết ít hơn, ca ngợi nhiều hơn

Các quyết định của Mao trong thời gian này không còn được cho là "sai lầm" như trong bản cũ. Sách mới khẳng định là việc khởi động Cách Mạng Văn Hóa "đã có những nguyên nhân lịch sử và xã hội phức tạp" và đối với với Đảng cộng sản Trung Quốc đó là "một đường vòng trong những mò mẫm (của đảng)" và kết luận "trong thế giới này, không có gì tiến triển chỉ dưới một ngọn gió thuận lợi, lịch sử thế giới kinh qua những diễn tiến ngoằn ngoèo, những thành công và thất bại".

Theo tờ Minh Báo Hồng Kông, sách sử mới do bộ Giáo Dục Trung Quốc biên soạn và dĩ nhiên là phần phân tích thì họ đã đưa bộ Tuyên Truyền đọc lại. Do đó người ta có thể tự hỏi là sự thay đổi này có phải là dấu hiệu một sự chuyển biến chính trị chính thức hay không ?

Đối với tờ báo Hồng Kông, "Việc bình thường hóa Cách Mạng Văn Hóa là một ý định không tốt, vào lúc kỷ niệm cải cách thì không nên quên lịch sử". Tạp chí Courrier International nhắc lại là năm 2018 đánh dấu 40 năm cải cách của ông Đặng Tiểu Bình.

L’Obs : Nữ văn sĩ bí ẩn với 2 triệu độc giả

Trở lại với trang bìa và hồ sơ đặc biệt của các tuần báo Pháp, L’Obs tuần này đã giới thiệu bài phỏng vấn độc quyền một nữ văn sĩ Ý với tựa lớn : "Rốt cuộc Elena Ferrante đã lên tiếng", bên cạnh một tiểu tựa mang tính giải thích : "Người mà không ai biết với 2 triệu độc giả".

Ở trang trong, L’Obs nói rõ hơn : "Kể từ khi công bố tập đầu tiên của tiểu thuyết "Người bạn gái phi thường" vào năm 2011, nữ tiểu thuyết gia người Ý đã gặt hái thành công lớn trên toàn thế giới. Thế nhưng, bà không đồng ý tiết lộ danh tính của mình".

Tuy nhiên, nhân dịp tập thứ tư trong tiểu thuyết của mình ra mắt độc giả, nhà văn đã dành riêng cho tuần báo L’Obs bài phỏng vấn duy nhất tại Pháp. Ba tập đầu tiên của tiểu thuyết Người bạn gái phi thường của Elena Ferrante dịch ra tiếng Pháp, đã bán được cả triệu bản.

Pháp : Hơn 600 công chức có lương cao hơn tổng thống Macron

Về nước Pháp, L’Obs có một hồ sơ rất thú vị, tìm hiểu về những công chức cao cấp có mức lương cao hơn cả tổng thống Emmanuel Macron.

Tuần báo đã giới thiệu quyển biên khảo Những kẻ bất khả xâm phạm trong guồng máy Nhà Nước của Vincent Jauvert, phóng viên của L’Obs chuyên theo dõi những vấn đề liên quan đến giới công chức cao cấp.

Ghi nhận của nhà báo này rất cay đắng khi phát hiện ra sự suy đồi, bất chấp các quy tắc đạo đức của giới trên nguyên tắc là phải phục vụ Nhà Nước. Nhà báo đã nêu ví dụ của những người nguyên là "trùm sò" tại Bercy, tức là bộ Kinh Tế Tài Chánh, đã "bán mình" cho các công ty đa quốc gia để chỉ cho những ông chủ mới của họ tất cả những kẽ hở trong luật thuế do chính họ đề ra.

Nhà báo cũng tiết lộ mức lương khổng lồ của các công chức cao cấp, với hơn sáu trăm người có mức cao hơn cả mức lương của tổng thống Pháp, từng được ấn định từ thời tổng thống François Hollande là 150.000 euro mỗi năm.

Theo số liệu của năm 2012, có sáu trăm người kiếm được hơn khoản tiền nói trên, đứng đầu là các công chức Bộ ngoại giao, với 300 người. Còn năm 2015, riêng Bộ kinh tế - tài chánh, cũng đã có 150 người được khoản lương cao ngất ngưởng.

L’Express gáy vang về kinh tế Pháp !

Cũng chú ý đến nước Pháp, nhưng tuần báo L’Express đã nhấn mạnh đến khía cạnh kinh tế, với hình trên trang bìa là một con gà trống với lông ba màu xanh trắng đỏ của quốc kỳ Pháp. Đặc điểm là con gà này đang chống nạng để đi. L’Express giải thích bằng hàng tựa lớn "Vực dậy rồi, nhưng mà…", ý muốn nói đến sự hồi phục kinh tế.

Tiểu tựa ở trang bìa L’Express nói rõ thêm : "Tăng trưởng kinh tế vẫn mong manh, các doanh nghiệp vẫn tuyển dụng thêm người một cách khó khăn". Bên trang trong, tuần báo còn đi sâu vào phân tích các "lợi thế và khuyết điểm" của kinh tế Pháp.

Thế nhưng, L’Express vẫn rất lạc quan khi ghi nhận uy tín của nước Pháp bắt đầu tăng cao trở lại trên trường quốc tế : "Phải chăng thời kỳ nước Pháp bị bêu riếu đã qua rồi ? Dẫu sao thì trong khoảng thời gian vài tháng nay, tình yêu nước Pháp ở ngoại quốc đã trở lại, thậm chí láng giềng Anh Quốc, thường khi hay đả kích những "Froggies" ("Lũ ếch", biệt danh người Anh dùng để chỉ người Pháp, nổi tiếng là thích ăn đùi ếch), cũng phải công nhận thực tế đó".

Theo L’Express, trên bình diện chính trị, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã được các tờ báo và tạp chí lớn ở Anh, Mỹ và Đức đưa lên trang nhất để khen ngợi. Kết quả là nước Pháp đã vươn lên dẫn đầu bảng xếp hạng thường niên Soft Power 30 của các nước có ảnh hưởng nhất trên thế giới, vượt qua cả Mỹ.

Kết quả này đã được công bố trước khi Paris giành được quyền tổ chức Thế Vận Hội 2024, trước lúc Viện Bảo Tàng Louvre ở Abu Dhabi mở cửa hồi tháng 11/2017, và trước cả ngày công bố số liệu rất tốt về thành tích của điện ảnh Pháp ở nước ngoài.

Mai Vân

Đọc cuốn "Lửa và Cuồng nộ : Bên trong Nhà Trắng của Trump" của nhà báo Michael Wolff, chúng tôi liên tưởng ngay đến cuốn "Nhật ký người điên" của Lỗ Tấn, một nhà văn nổi tiếng của Trung Quốc.

Chúng tôi nhớ lại bài "Tôi nghiên cứu về những người nói láo, và tôi chưa từng thấy một người như Tổng thống Mỹ Donald Trump" của bà Bella DePaulo, một nhà nghiên cứu về khoa học xã hội, đăng trên báo Wahington Post.

Chúng tôi lại liên tưởng đến bài nói về hội chứng "Malignant narcissism" của Trump, một hội chứng tâm lý tổng hợp sự quá yêu mình, nhân cách rối loạn chống xã hội, thích gây hấn và tàn ác… do John Gartner, một giáo sư về bệnh tâm thần tại Johns Hopkins University School of Medicine viết. v.v.

Báo Economist: Trump lên một tuổi !

Lỗ Tấn (1881-1936) đã dùng tác phẩm đầu tay của ông là cuốn "Nhật ký người điên" để nói về những bi thảm của chế độ phong kiến Trung Quốc thời ông sống, nay đọc lại thấy có nhiều điều sao mà gióng những gì đang xảy ra dưới chế độ Donald Trump quá ! Lỗ Tấn viết:

"Trước kia mình chỉ nghe ông ta (nhân vật trong chuyện) giảng, cũng hồ đồ cho qua đi. Bây giờ mới biết rằng ngay khi ông ta giảng, không những mép ông ta còn nhậy mỡ người mà bụng ông ta thì đang tơ tưởng đến chuyện ăn thịt người !".

Mới đây, bất chấp hiến pháp và luật pháp Hoa Kỳ, Donald Trump lại công khai bày tỏ tinh thần kỳ thị chủng tộc khi đề cập đến người di dân Haiti và Phi Châu!

Lửa và Thịnh nộ !

Bản tin nhanh của đài RFI ngày 14/01/2018 cho biết cuốn sách "Lửa và cuồng nộ trong Nhà Trắng của Trump" đã trở thành một hiện tượng không chỉ ở Mỹ, mà cả trên thế giới. Tới nay, đã có 1 triệu cuốn sách được in. Trên trang Amazon tại Mỹ, khách hàng phải chờ 1-4 tuần mới nhận được sách. Nhiều cư dân mạng sau khi đọc sách bán lại với giá 90 đô la, cao gấp 5 lần giá gốc. Ấn bản điện tử cũng đạt vài trăm ngàn bản. Nhiều nhà xuất bản tại các nước đang tìm cách mua bản quyền tác giả để in sách. Tại Pháp, một nhà xuất bản chi 100.000 euro mua bản quyền, sách đang được dịch sang tiếng Pháp và dự kiến hơn 100.000 cuốn sẽ được tung ra thị trường vào ngày 22/02/2018.

Michael Wolff cho biết, ông đã thực hiện hơn 200 cuộc phỏng vấn cho cuốn sách, trong đó miêu tả Tổng thống Donald Trump là một nhà lãnh đạo không ổn định trong một Nhà Trắng hỗn loạn. Một câu hỏi được đặt ra là thông thường các ký giả lẩn quẩn quanh Nhà Trắng đều bị đuổi ra, tại sao Michael Wolff lại có thể đi gặp nhưng người trong Nhà Trắng và phỏng vấn để viết ?

Theo Michael Wolff tiết lộ, ông đã quen biết Donald Trump ở New York trong vòng nhiều năm. Vào tháng 6/2016, ông đã phỏng vấn Trump để viết bài cho tờ The Hollywood Reporter. Trump đã khá hài lòng với bài phỏng vấn được đăng. Có lẽ vì thế, sau cuộc bầu cử năm 2016, Wolff ngỏ lời muốn được vào Nhà Trắng để tác nghiệp và được Trump chấp thuận vì Trump nghĩ rằng Wolff sẽ tiếp tục viết bài "bốc thơm" ông ta. Wolff cho biết chính Trump đã ủng hộ ý tưởng viết một cuốn sách !

Như thường lệ, sau lời phát biểu của Wolff, Trump liền phóng ra trên Twitter một cái tweet nói ngược lại : "Tôi không cho phép ông ấy vào Tòa Bạch Ốc (và thực ra đã từ chối ông nhiều lần) để làm tác giả một cuốn sách giả mạo ! Tôi chưa bao giờ nói chuyện với ông ta về cuốn sách. Đầy những lời nói dối, xuyên tạc, và trích các nguồn tin không hiện hữu".

Bà Sarah Sanders, phát ngôn viên Nhà Trắng cho rằng ông Bannon và các viên chức chính phủ Trump có nói chuyện với tác giả Wolff khoảng hơn chục lần, chủ yếu theo yêu cầu của cố vấn chiến lược Bannon.

Michael Wolff năm nay 64 tuổi, là cây bút viết bình luận trên các tờ báo có tiếng của Mỹ như New York Magazine, Vanity Fair... Ông có phong cách viết "hé cửa" cho người đọc những thông tin về nội bộ của các tổ chức truyền thông cũng như "nhân vật máu mặt" đứng đằng sau.

Những câu chuyện được chú ý

Cuốn Fire and Fury dày chỉ có 336 trang, được RFI gọi là đang "cháy hàng", tất nhiên đã có hàng triệu người đọc. Nội dung đã được nhiều cơ quan truyền thông Mỹ và quôc tế tóm lược, chúng tôi chỉ kể lại một số chuyện để giúp độc giả mua vui và hiểu rõ thêm về bản chất con người của Trump.

Tờ The Economist ngày 11/01/2018, dưới đầu đề "Trump lên một tuổi", đã đăng hình Trump đang ngồi trên chiếc xe của baby đưa tay vẩy chào.

1. Chuyện mái tóc vàng

Ivanka, ái nữ của Trump, vẫn thường chế giễu mái tóc của cha. Tại sao tóc của ông lại có màu vàng như thế ? Michael Wolff cho biết Ivanka Trump đã tiết lộ rằng cha cô từng phải phẫu thuật da đầu và dùng thuốc nhộm tóc có tên là Just for Men để nhuộm tóc. Sau khi bôi thuốc, phải để một thời gian ủ đủ để tóc có màu mong muốn. Nhưng tính Trump nóng nảy và thiếu kiên nhẫn, không đợi thời gian ủ kéo dài, ông đã vội đi gội dầu nên tóc ông đã có màu vàng cam chẳng giống ai hết.

Chuyện nhuộm tóc chỉ là một chuyện rất nhỏ, nhưng Trump cũng không có đủ kiên nhẫn để hoàn thành một cách tốt đẹp. Dĩ nhiên khi làm những chuyện quan trọng khác, Trump cũng thiếu kiên nhẫn nên đã làm hỏng nhiều việc.

2. Không ai thật sự tin vào chiến thắng

Theo nhà báo Micheal Wolff, chính Roger Aisles, chủ đài truyền hình Fox News - hiện đã qua đời – đã khuyến khích Trump ra tranh cử tổng thống. Trump chỉ muốn tạo tiếng tăm cho mình để quảng cáo cho một kênh truyền hình mới và nghĩ rằng ông "có thể trở thành người nổi tiếng nhất thế giới"...

Micheal Wolff cho biết "không ai thật sự tin vào chiến thắng" của nhà tỉ phú New York. Giám đốc nhóm vận động tranh cử Kellyanne Conway "tin chắc Donald Trump sẽ thất bại". Vì thế khi nghe tin Trump đắc cử, Donald Trump Jr. kể với một người bạn là cha mình cứ như đang nhìn thấy một bóng ma. Bà Melania Trump thì "khóc, nhưng không phải vì vui mừng"...

3. Không màng đến nghiên cứu Hiến pháp

Micheal Wolff nói rằng "một số (cố vấn) đánh giá ông Trump có trình độ học vấn cao lắm cũng chỉ trên mức trung bình". Ông chưa bao giờ làm chính trị hay tham gia chính quyền. Do đó, sau khi Trump đắc cử, các cố vấn nghĩ đến việc giúp ông tìm hiểu theo Hiến pháp Hoa Kỳ để biết tổng thống có những quyền hạn và trách nhiệm gì. Nhưng xem ra Trump "nuốt không vô" được.

Cố vấn Sam Nunberg chịu trách nhiệm tóm lược nội dung Hiến pháp cho Trump. Ông nhớ lại : "Tôi nói được đến điểm sửa đổi thứ 4 thì ông ấy tỏ ra mất tập trung và ngước mắt lên trời".

Tổng thống Trump cũng được miêu tả như là người "không chịu đọc, thậm chí là đọc lướt" và phản ứng theo bản năng. Ông ta tin rằng Tổng thống Mỹ là "Tề thiên Đại thánh", có thể hô phong hoán vũ, không cần biết hiến pháp và luật pháp là gì.

Bà Katie Walsh, cựu trợ lý của chánh văn phòng Nhà Trắng, đã từng bình luận : "Cứ như phải cố để hiểu được một đứa trẻ muốn gì" !

4. Rất sợ bị đầu độc

Trump vốn sợ đầu đọc từ nhiều năm trước. Ông đưa ra một vài luật lệ : Cấm sờ bất kỳ thứ gì trong phòng ngủ của ông, "ngay cả khi áo sơ mi của ông rơi dưới đất", và đặc biệt là cấm động vào bàn chải đánh răng. Micheal Wolff cho biết ngay khi vừa đặt chân vào Nhà Trắng, Trump đã yêu cầu thay khóa cửa, nhưng các nhân viên an ninh phản đối. Họ nói phải để họ có thể vào được phòng ngủ của ông trong trường hợp khẩn cấp.

Cũng vì sợ bị đầu độc, Tổng thống Trump rất thích đồ ăn nhanh của McDonald vì "không ai biết là ông sẽ đến và thức ăn được chuẩn bị bảo đảm".

5. Lo cho số phận của con trai Trump Jr.

Có lẽ những tiết lộ của cựu cố vấn đặc biệt Steve Bannon về vụ cậu Trump Jr đi gặp một luật sư Nga làm Trump lo lắng  nhất, vì nó vi phạm đạo luật Logan Act, có thể bị truy tố.

Steve Bannon đã kể lại cuộc gặp ngày 9/6/2016 giữa nữ luật sư người Nga thân điện Kremlin là Natalia Veselnitskaya, với ba người bên phía nhà tỉ phú, gồm con trai Trump Jr., con rể Jared Kushner và giám đốc ban vận động tranh cử Paul Manafort.

Ông Steve Bannon kể lại : "Cả ba nhân vật quan trọng cho rằng gặp một chính phủ nước ngoài, không có luật sư, tại tầng 25 của tòa tháp Trump là một ý tưởng hay. Dù anh ta không cho đó là sự phản bội và một điều trái với quyền lợi tổ quốc cũng hoàn toàn điên rồ - còn tôi, thì coi đó là cả hai cùng lúc - lẽ ra họ phải gọi điện ngay cho FBI".

Hôm 03/01/2018 , Trump đã đưa Steven Bannon ra xài xể. Ông nói Steven Bannon bị sa thải (vào tháng 8/2017), "không chỉ mất việc làm, mà mất luôn cả lý trí".

6. Sa thải James Comey bằng mọi giá

Lúc đó FBI đang điều tra các cáo buộc về việc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016 và các dính líu của Trump với phía Nga. Trump cho rằng James Comey, Giám đốc FBI, cho mở cuộc điều tra này để hạ ông. Không biết gì vế luật pháp, Trump nghĩ rằng chỉ cần loại James Comey đi là vụ này bị dẹp bỏ. Nhưng loại cách nào ?

Trump đã có một cuộc họp to tiếng với Bộ trưởng Tư pháp Jeff Sessions và Thứ trưởng Tư pháp Rod Rosenstein. Đây là một cuộc họp đầy xấu hổ cho cả hai ông Sessions và Rosenstein, khi Trump nhấn mạnh việc cả hai ông này đã không thể làm gì để điều khiển người của chính họ. Đồng thời, Trump ép họ phải tìm ra lý do để sa thải ông Comey.

Luật sư McGahn, cố vấn của Nhà Trắng, cố gắng giải thích cho Trump hiểu rằng thực tế là bản thân ông Comey không hề điều hành việc điều tra các lùm xùm liên quan đến Nga, và rằng ngay cả khi không có ông Comey thì cuộc điều tra này sẽ vẫn tiếp diễn. Trump nổi cơn thịnh nộ : "Comey là một kẻ phản thùng. Những kẻ phản thùng đang ở khắp nơi và phải tiêu diệt chúng. John Dean ! John Dean !".

(John Dean là luật sư Nhà Trắng của Tổng thống Richard Nixon đã đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra bằng chứng chống lại Nixon trong vụ bê bối Watergate).

Cuối cùng, Stephen Miller, một cố vấn khác của Trump thảo ra một lá thư nói về việc Comey xử lý cuộc điều tra Hillary Clinton, cáo buộc rằng nhân viên FBI không còn tin cậy Comey và nỗi ám ảnh chính của Tổng thống : việc ông Comey đã không chịu công khai xác nhận rằng ngài Tổng thống đang không bị điều tra… Đó là những lý do giải thích việc sa thải.

Nhân viên cận vệ riêng của ông Trump, Keith Schiller, giao lá thư cách chức cho văn phòng ông Comey tại tổng hành dinh FBI khi vừa qua 5 giờ chiều. Dòng thứ hai của lá thư là những chữ này : "Theo đó, ông bị đuổi việc và cách chức, quyết định có hiệu lực ngay tức thì".

Nhất định đóng cửa rút cầu ?

Hôm 11/01/2018, khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố  "Vì sao chúng ta lại có những người từ các quốc gia hố xí đến đây ?", các nhà lãnh đạo trên thế đều coi ông thuộc loại "hết thuốc chữa".

Tổng thống Theodore Roosevelt đã từng tuyên bố : "Nói rằng không được chỉ trích Tổng thống, hoặc phải đi theo Tổng thống, cho dù ông ta đúng hay sai, thì không những không ái quốc và có tinh thần nô lệ, mà còn là phản bội dân tộc Hoa Kỳ".

Một số người Việt đã phải vượt qua nhiều nguy hiểm để được đón nhận vào đất nước này. Nhưng nay họ lại theo Trump, chủ trương "đóng cửa rút cầu" ngăn cản không cho nhũng người đi tìm tự do đến đất nước này, coi tất cả đều là "khủng bố".

Trong sứ điệp "Ngày thế giới người di dân và tị nạn" 2018, Giáo hoàng Francis đã nói :

"Mỗi người khách lạ gõ cửa nhà chúng ta là một cơ hội để chúng ta gặp Chúa Giêsu Kitô, Đấng đồng hóa mình với những người khách lạ được tiếp đón hay bị từ chối trong mọi thời... Đây là một trách nhiệm lớn lao mà Giáo hội muốn chia sẻ với tất cả các tín hữu và mọi người thiện chí".

Lữ giang

(19/01/2018)

Robert Mueller, công tố viên đặc biệt làm Trump đứng ngồi không yên

Nhật báo kinh tế Les Echos (17/01/2018) phác họa chân dung của công tố viên đặc biệt Robert Mueller, khiến tổng thống Trump đứng ngồi không yên. Hiếm khi cả hai phe Dân Chủ và Cộng Hòa cùng đồng thuận như trong việc đề cử ông Mueller làm công tố viên đặc biệt vì suốt sự nghiệp, ông luôn hành động vì luật pháp và lợi ích chung.

Ông Robert Mueller, khi còn là giám đốc FBI, ảnh chụp tại Washington, ngày 13/06/2013. Reuters/Yuri Gripas/File Photo

Ông Mueller điều tra về nghi án Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ năm 2016 và đã cho điều tra một số nhân vật thân cận của ứng viên Cộng Hòa lúc đó vì đã tiếp xúc với chính phủ nước ngoài. Dù bị áp lực tứ bề, công tố viên đặc biệt giữ bí mật gần như tuyệt đối, không để tiết lộ bất kỳ thông tin nào về tiến triển cuộc điều tra.

Vào tháng 12/2017, tổng thống Mỹ khẳng định không có ý định cách chức ông Mueller, nhưng đội ngũ của Nhà Trắng đang "bới lông tìm vết" vì biết rằng không thể tấn công công tố viên đặc biệt nếu không có bằng chứng vững chắc. Dĩ nhiên có một vài thắc mắc về mối quan hệ giữa một số cộng tác viên của ông Mueller, trong nội bộ đội ngũ mà ông thành lập… nhưng không đủ nghiêm trọng để viện cớ cách chức vị công tố viên đặc biệt này, vì "Mueller là người không thể mua chuộc được", theo tựa đề bài báo của Les Echos.

Có thể nói, ông đã trải qua rất nhiều biến cố lớn nhỏ tại Mỹ. Sinh ra tại New York, lớn lên ở Philadelphia, từ nhỏ ông đã được đào tạo trong một ngôi trường danh tiếng Saint-Paul, ở New Hampshire, nơi thành tích học tập được công khai để học sinh tự so sánh và ganh đua. Nhờ vậy, ông rèn luyện được đức tính kỷ luật và bền bỉ. Sau đó, ông theo học luật và khoa học chính trị tại Princeton trước khi gia nhập Hải Quân Mỹ. Tham chiến ở Việt Nam và bị thương ở đùi vào năm 1969, ông hồi hương một năm sau đó rồi xuất ngũ vì tôn trọng ý kiến của vợ. Tiếp tục học luật ở đại học Virginia rồi làm việc ở tòa án San Francisco và chuyển sang sống ở Boston để con gái được điều trị bệnh tại đây.

Dần dần từng bước, ông bắt đầu giữ những chức vụ quan trọng hơn. Năm 1988, khi Bush cha lên làm tổng thống, ông Mueller vào bộ Tư Pháp, làm việc ở bộ phận hình sự và góp phần hình thành đơn vị phòng chống tội phạm mạng đầu tiên của Mỹ. Khi trở thành tổng thống Mỹ, ông George W. Bush (Bush con) tìm một giám đốc mới cho FBI, lúc đó đang mất lòng tin ở dân, để cải tổ cục điều tra liên bang, ông Mueller ứng cử dù không có kinh nghiệm trong ngành cảnh sát. Bản điều tra về thân thế của ông Mueller ghi rõ ông là người trung thành, nhiệt tình, chăm chỉ và kín đáo. Đúng những tiêu chí mà tổng thống Bush tìm kiếm. Nhân viên của FBI cần phải trung thành, dũng cảm và toàn tâm toàn ý, Robert Mueller hội tụ đủ ba phẩm chất này.

Khi nhậm chức giám đốc FBI, Robert Mueller vừa điều trị xong ung thư tuyến tiền liệt. Không có kinh nghiệm thì học, nhưng chỉ sau tám ngày nhậm chức, sự kiện 11/09/2001 là thử thách lớn đầu tiên trong vai trò lãnh đạo FBI của vị tân giám đốc. Ông Mueller làm việc cật lực và guồng máy cũng làm việc theo nhịp độ của ông. Nhờ đó, FBI đã lấy lại được lòng tin của người dân Mỹ, hiện đại hóa và hướng đến lĩnh vực chống khủng bố. Uy tín của ông Mueller có thể được tóm gọn trong việc tổng thống Barack Obama đã triển hạn thêm hai năm nhiệm kỳ giám đốc FBI cho Robert Mueller, dù ông đã hết hai nhiệm kỳ 10 năm.

Điều tra nghi án Nga can thiệp bầu cử Mỹ : "Đặc vụ cuối cùng" ?

Được Rod Rosenstein, trợ lý bộ trưởng quốc phòng Jeff Sessions, bổ nhiệm làm công tố viên đặc biệt. Vụ điều tra nghi án Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ có lẽ là "đặc vụ cuối cùng" trong sự nghiệp của ông Mueller. Đích thân ông tuyển chọn đội ngũ của mình, với những nhân vật nổi tiếng là kiên trì và trung thực : James Quarles từng tham gia vụ Watergate ; Aaron Zebley, hung thần của al-Qaeda ; Andrew Weissmann từng đứng đầu cuộc điều tra về Enron ; Ryan Dickey, một trong những chuyên gia giỏi nhất về tội phạm mạng… Ngoài ra, đây còn là một đội ngũ trình độ cao, quy tụ nhiều luật gia và các nhà điều tra giỏi nhất Hoa Kỳ mà ông Robert Mueller từng tiếp xúc hoặc làm việc chung trước đó.

Sau tám tháng điều tra, dường như công tố viên đặc biệt Mueller và nhóm cộng sự đã có những tiến triển dù chủ yếu là các cuộc thẩm vấn, vì gần như không có thông tin nào bị tiết lộ. Gọng kìm đang dần siết chặt quanh những người thân cận của tổng thống Donald Trump : hai cố vấn đã bị buộc tội, hai người khác thừa nhận đã nói dối FBI. Tuy nhiên, cho đến nay, khó có thể khẳng định là công tố viên đặc biệt Mueller có đủ yếu tố để quy tội tổng thống Mỹ, hoặc liệu có chuyện cản trở tư pháp, thông đồng với nước ngoài… Đối với phe của tổng thống Trump, thế là đã quá giới hạn. Còn với Mueller, chắc chắn còn chưa đủ.

Châu Âu vẫn phụ thuộc vào khí đốt của Nga

Một điều trớ trêu, Châu Âu tiếp tục trừng phạt kinh tế Nga nhưng phải sưởi ấm nhờ vào khí đốt của nước này. Theo thông báo vào tuần trước của tập đoàn dầu khí Gazprom, các nước Châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ đã nhập khầu 194 tỉ mét khối vào năm 2017, cho thấy ngày càng "phụ thuộc hơn vào khí đốt Nga", theo nhận định của nhật báo kinh tế Les Echos.

Đức và Áo là hai nước phụ thuộc nhiều nhất vào khí đốt của Nga. Trong khi đó, Pháp, dù đã đa dạng hóa nguồn cung cấp, cũng phải tăng thêm 7% lượng khí nhập khẩu từ Nga. Nguyên nhân chính là quyết định đóng cửa một số nhà máy điện hạt nhân. Ngoài ra, sự phục hồi của nền kinh tế Châu Âu cũng là một lý do giải thích nhu cầu gia tăng này. Nhờ vậy, khí đốt của Nga chưa bao giờ lại lấn át như vậy trên thị trường Châu Âu, chiếm 35% thị phần trên toàn Liên Hiệp.

Nhưng "ngoài Ba Lan và một số nước vùng Baltic tiếp tục theo đuổi chính sách đa dạng hóa, Châu Âu không thật sự hành động", theo nhận định của một chuyên gia thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (Ifri) vì khí đốt của Nga giá rẻ. Sắp tới, thế thống trị của Gazprom trên thị trường Châu Âu sẽ chấm dứt vì Novatek, một tập đoàn khác của Nga, đã đưa vào hoạt động khu chế xuất khí đốt trên bán đảo Yamal, ở Siberia, và tập đoàn Pháp Total là một đối tác.

Miến Điện : Hai năm để hồi hương người Rohingya

Thời sự Châu Á được chú ý là số phận của người Hồi Giáo Rohingya tị nạn tại Bangladesh. Theo thỏa thuận ký ngày 15/01/2018 giữa hai chính phủ Miến Điện và Bangladesh, khoảng 655.000 "người Rohingya sẽ được hồi hương trong vòng hai năm".

Tuy nhiên, các tổ chức phi chính phủ tỏ ra hoài nghi, theo nhận định của nhật báo La Croix. Còn nhật báo Libération đánh giá "kế hoạch hồi hương có vẻ đánh lừa" để xoa dịu cộng đồng quốc tế. Cụ thể, theo giải thích của Ro Nay San Lwin, một nhà đấu tranh Rohingya tại Châu Âu, với nhịp độ xét 300 đơn mỗi ngày theo kế hoạch, thì cần đến 10 năm mới giải quyết được hết yêu cầu của người Rohingya tị nạn, chứ không phải 2 năm được nêu trong thỏa thuận.

Tổ chức phi chính phủ Hành động chống nạn đói (Action contre la faim) cũng dự đoán : "Tình hình liên quan đến hơn 650.000 người không thể giải quyết trong vài tuần. Các tổ chức phi chính phủ hiểu rằng họ còn ở lại Bangladesh trong nhiều năm nữa".

Cả Libération và La Croix đều cho biết phía Miến Điện đã thông báo xây 5 khu trại tại bang Rakhine nơi người Rohingya sinh sống. "Trong những ngày tới, người tị nạn có thể bắt đầu đăng kí hồi hương", theo phát biểu của đại sứ Bangladesh tại Miến Điện. Thời gian có vẻ cấp bách vì người tị nạn sống trong điều kiện rất bấp bênh ở Cox’s Bazar, trong khi mùa mưa sắp đến vào tháng Tư.

Dân số : "Nước Pháp già"

Theo thống kê được cơ quan Insee công bố ngày 16/01/2018, tỉ lệ sinh con ở phụ nữ Pháp tiếp tục giảm trong vòng ba năm liên tiếp, thay vì trung bình 2 con hiện chỉ còn 1,88 con. Chủ đề này được các nhật báo Pháp đề cập.

Với Le Monde, "Tỉ lệ sinh đẻ : Trường hợp đặc biệt Pháp đến hồi kết thúc". Le Figaro đánh giá trên trang nhất : "Sự sụt giảm đáng lo ngại về tỉ lệ sinh đẻ tại Pháp". Tương tự, với Les Echos "Tỉ lệ sinh đẻ tiếp tục giảm tại Pháp". Ngoài bài xã luận đánh giá "Nước Pháp già cỗi", La Croix cũng lo ngại "nguy cơ suy giảm dân số".

Theo các nhật báo, dù dân số Pháp vẫn tăng trong năm 2017 và hiện là 67,2 triệu người, nhưng không còn tăng theo nhịp độ của những năm trước (tăng 0,3%, so với +0,5% giữa những năm 2008 và 2013). Sự chênh lệch giữa tỉ lệ sinh và từ là 164.000 người, đuợc coi là mức thấp nhất kể sau chiến tranh.

Vậy đâu là những nguyên nhân chính ? Nhật báo Le Monde nêu một số lý do : công việc bấp bênh, chính sách gia đình, cách sống… Tuy nhiên, bài xã luận của nhật báo La Croix lại cho rằng cha mẹ Pháp sinh con không phải để được hưởng phúc lợi xã hội hoặc đảm bảo tương lai cho hệ thống hưu trí.

Trang nhất các nhật báo

Ngoài chủ đề dân số Pháp được các nhật báo đề cập, chính sách nhập cư và chuyến thị sát của tổng thống Pháp Macron về tình trạng người nhập cư tập trung ở Calais được nhật báo Le Monde và La Croix chú ý.

Người đứng đầu nhà nước Pháp thể hiện tham vọng kết hợp "nghĩa vụ nhân đạo" trong việc tiếp đón người nhập cư nhưng đồng thời tôn trọng "trật tự của nền cộng hòa", ông cũng nhấn mạnh là nước Pháp không thể đón hết được người nhập cư trên thế giới. Le Monde cũng cho biết số người nhập cư đến và bị trục xuất cũng tăng mạnh trong năm 2017.

Thời sự quốc tế nổi bật là số phận của nhân viên công ty sản xuất xi măng Pháp Lafarge ở Syria được Libération dành trọn trên trang nhất cùng với 6 trang điều tra.

Thu Hằng

Sau một năm cầm quyền, Tổng thống Cộng hòa Donald Trump đã phạm nhiều lỗi lầm ngoại giao khiến nước Mỹ mất vai trò lãnh đạo trên thế giới.

Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống Mike Pence ngày 14/01/2018 - Ảnh Brendan Smialowski/Getty

Ông Trump cũng hành động bất nhất, ăn nói văng mạng, gây chia rẽ, bị lên án là "kỳ thị chủng tộc" mà không cần biết hậu quả sẽ ra sao. Ông cũng là tổng thống đầu tiên sử dụng điện thoại để gửi đi các thông điệp chứa đựng nhiều ngôn từ khinh miệt, khích bác và bịa đặt để hạ uy tín đối phương, kể cả đối với các nghị sĩ và dân biểu Dân chủ và Cộng hòa. Ông Trump cũng đã làm mất lòng lãnh tụ một số nước đồng minh qua những lời nói mất thân thiện và thiếu ngoại giao khiến cho uy tín của chức vị Tổng thống được kính trọng nhất thế giới bị tụt xuống hạng chót so với các đời Tổng thống Mỹ tiền nhiệm.

Tai nạn vạ miệng "lịch sử" để đời của ông Trump đã gây bất bình lớn nhất ở Liên Hiệp Quốc và nhiều nước trên thế giới, xảy ra vào ngày 11/01/2018, tại cuộc họp kín ở Tòa Bạch Ốc với một số dân biểu và nghị sĩ về vấn đề di dân.

Lời nói của ông Trump được một số nghị sĩ Dân chủ và Cộng hòa hiện diện thuật lại, theo đó khi bàn về số di dân đến từ các nước Phi Châu, Haiti và El Salvador, ông nói : "Why are we having all these people from shithole countries come here ? … The United States should instead bring more people from countries such as Norway…" (Tạm dịch : Tại sao chúng ta lại phải nhận những thứ người từ các nước hố xí này ?… Thay vào đó, Hoa Kỳ nên nhận thêm những cư dân từ các nước như Norway…).

Ngay lập tức Tổng thống Trump đã bị phần lớn cơ quan báo chí, đài phát thanh và truyền hình danh tiếng Mỹ, trong đó có CNN, CBS, ABC, NBC, New York Times, Washingtion Post v.v… gọi đích danh ông "racist" (kỳ thị chủng tộc).

Một tuyên bố của Liên Hiệp Quốc nói : "Không có lời diễn dịch nào khác dành cho lời nói của ông ta (Trump), ngoài chữ "racist" (kỳ thị). Tòa thánh Vatican gọi lời nói của Donald Trump bất lịch sự và xúc phạm. (In a strongly-worded statement, the UN said it was impossible to describe his remarks as anything other than racist, while the Vatican decried Trump’s words as "particularly harsh and offensive").

Trong khi đó, khối 55 quốc gia trong Liên Hiệp Châu Phi (African Union) tuyên bố, "lời nói rõ ràng là kỳ thị" (the remarks were "clearly racist").

Tín nhiệm thấp

Về chủ trương "đặt quyền lợi Mỹ lên trên hết" trong mọi hành động, và chỉ "hợp tác kinh tế song phương cùng có lợi" với từng quốc gia, ông Trump đã cô lập Hoa Thịnh Đốn với các nước chủ trương "hợp tác mậu dịch đa phương´ và "hội nhập toàn cầu", trong đó có đối tác quan trọng Trung Quốc.

Vì vậy, trong cuộc thăm dò ý kiến sau 1 năm cầm quyền của ông Trump do đài Truyền hình CBS thực hiện, có đa số 2 chống 1 người Mỹ đồng ý tình hình kinh tế tuy khá hơn, nhưng có tới 3 trong số 4 người Mỹ cho rằng nước Mỹ chia rẽ hơn và 6 trong số 10 người không tin tưởng vào hệ thống chính trị của nước Mỹ, và 6 trong số 10 người Hoa Kỳ cho rằng tình trạng phân hóa chủng tộc đã gia tăng… Nhìn chung thì số người Mỹ cho rằng có Donald Trump ở cương vị Tổng thống đã khiến họ thiếu lạc quan, tăng cao hơn 1 năm trước đây.

(By a two to one margin, more say that the country is doing well economically than that it isn’t. But three in four Americans say the country is divided, six in 10 don’t have much confidence in the U.S. political system and six in 10 say racial tensions have increased… Overall, the number of Americans who say having Donald Trump as president makes them feel "pessimistic" is higher than it was a year ago".

(CBS Poll on Jan 14/2018)

Trong khi đó, Viện thăm dò nổi tiếng Gallup cho biết, sau một năm chỉ có 38% người dân Mỹ chấp thuận đường lối lãnh đạo của ông Trump, so với từ 58 đến 60% chống. Gallup cũng nói, so với các đời Tổng thống từ 1938 đến 2018 thì trung bình các vị Tổng thống khác được dân chấp thuận tới 53% trong năm thứ nhất.

Như vậy, ông Trump là người được chấp thuận thấp nhất. (Gallup, 16/01/2018)

Đó là lý do tại sao cuộc thăm dò ý kiến của báo điện tử nổi tiếng Politicol/ Morning Consult, phổ biến trước ngày một năm của Donald Trump, cho biết trên 35% người dân Mỹ đã cho ông Trump điểm "F". Số còn lại thì cho điểm "C" (14%) và "D" (11%). (Politicol, 16/01/2018)

Mất uy tín quốc tế

Ngoại giao Mỹ-EU : Trước và sau khi vào Bạch Ốc, từ ứng cử viên thành Tổng thống, Donald Trump đã có nhiều lời nói gây mất lòng khối Liên Hiệp Châu Âu (European Union, EU), cách riêng đối với các Tổng thống Pháp, Thủ tướng Anh và đặc biệt Thủ tướng Đức, bà Angela Merkel là những đồng minh cật ruột và lâu đời của Mỹ. Đến nỗi bà Merkel phải nói với khối EU rằng "chúng ta không còn tin vào Hoa Kỳ như trước đây nữa mà chúng ta phải tự tìm đường mà đi". Lập trường của bà Merkel đã đưa uy tín của bà lên cao hơn ông Trump ở Châu Âu.

Sự lạnh nhạt của EU đối với ông Trump còn dẫn chứng bởi không ai muốn tự ý mời ông Trump thăm nước họ, ít ra trong năm đầu tiên vì đã có một bộ phận dân biểu và lãnh tụ đảng phái không muốn tiếp đón Donald Trump.

Tuy nhiên, ông Trump đã không dám cắt quan hệ quốc phòng và ngoại giao với khối Liên Minh Bắc Đại tây Dương (NATO, North Atlantic Treaty Organization). Và mặc dù Donald Trump từng chỉ trích các nước NATO đã không đóng góp đủ mức 2% tổng lợi tức quốc gia vào ngân sách bảo vệ NATO mà chỉ biết trông chờ vào Mỹ, Bộ Quốc phòng Mỹ vẫn âm thầm tiếp tục các khoản chi tiêu cho ngân sách NATO.

Theo nhiều viên chức EU thì điều mà khối NATO quan ngại là, liệu Mỹ có phản ứng quyết liệt nếu một trong số các nước NATO bị Nga tấn công trong tương lai.

Về tình hình Trung Đông : Khả năng hòa bình và một giải pháp chính trị hai quốc gia Do Thái và Palestine có thể sống bên nhau như từng trông đợi, đã tiêu tan khi ông Trump tuyên bố nhìn nhận Jerusalem là Thủ đô của Do Thái, một việc mà các đời tổng thống Mỹ trước đây không bao giờ nghĩ đến.

Bằng chứng là cả khối Ả Rập đã nổi loạn chống Donald Trump và đốt cờ Mỹ để phản đối, đồng thời lên án ông Trump đã thiên vị Do Thái. Khối Ả Rập coi Donald Trump là người cản trở hòa bình ở Trung Đông.

Đối với tình hình Syria, chính quyền Trump đã từ bỏ đòi hỏi Tổng thống Bashar Hafez al-Assad, người cầm quyền từ năm 2000, phải ra đi trong khi cuộc nội chiến vẫn diễn ra giữa quân đội chính phủ, có Nga và Iran yểm trợ. Tuy Assad vẫn còn đó, nhưng nước Syria đã tan tác. Khoảng từ 250 đến 300 ngàn dân Syria bị chết sau 6 năm nội chiến. Quân đội chính phủ được Nga và Iran yểm trợ không thắng nổi quân nhà nước Hồi giáo (ISIS) và các phe kháng chiến thân Turkey, Jordan và Iraq chống Tổng thống Assad.

Tuy nhiên, sau khi Nga tuyên bố cuộc chiến đã nghiêng chiến thắng về quân đội chính phủ, và sẽ rút quân khỏi Syria thì Mỹ cũng tuyên bố để cho ông Assad nắm quyền cho đến năm 2021, khi có cuộc bầu cử mới ở Syria.

Không ai biết liệu đây có phải là thỏa hiệp ngầm về Syria giữa Mỹ và Nga hay không, nhưng nước Mỹ đã thấy rõ là muốn thay Assad ngay không phải là chuyện dễ, nếu không là bất khả thi vì phe kháng chiến cũng không có ai nổi trội hơn Assad, trong khi chiến trường vẫn bất phân thắng bại.

Từ TPP đến khí hậu

Về những vấn đề quốc tế khác, chỉ 3 ngày sau nhận chức, ngày 23/01/2017, ông Trump đã ký lệnh rút Hoa Kỳ ra khỏi TPP (Trans-Pacific Partnership), Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái Bình Dương. TPP coi như đã chết vì mất nền kinh tế hàng đầu trong nhóm 12 nước ký Hiệp định này.

Khối kinh tế này, nếu hoạt động, sẽ có trị giá 28.000 tỷ dollars ($28 trillion dollars), chiếm lối 40% tổng sản lượng của thế giới và là một khối kinh tế hùng mạnh, có khả năng cầm chân Trung Quốc.

11 Quốc gia còn lại gồm Úc, Brunei, Canada, Chile, Japan, Malaysia, Mexico, Singapore, New Zealand, Peru, và Việt Nam.

Nhật Bản, Úc và Tân Tây Lan đang nỗ lực tập hợp 11 quốc gia để định hướng cho tương lai hợp tác, dưới hình thức khác không có Mỹ. Khi nào thì sự biến dạng này sẽ thành hình và sẽ có sức mạnh kinh tế ra sao, thì hãy còn quá sớm để định hình.

Chỉ thấy hiển nhiên một điều là giờ đây, nhờ vào quyết định của ông Trump mà vai trò lãnh đạo kinh tế trong khu vực Châu Á và Thái Bình Dương của Trung Quốc càng nổi lên hơn bao giờ hết. Trung Quốc hiện đang thúc đẩy thành hình khối kinh tế 16 nước được gọi là Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

Ngay từ đầu, không có Mỹ vì Hoa Thịnh Đốn tin rằng TPP sẽ thành công và đáp ứng được các điều kiện về lao động, môi trường, nhất là các quyền tự do của công nhân như được lập nghiệp đoàn tự do và được bảo đảm quyền được thông tin và thông tin. Nói chung là các quyền cơ bản của con người mà Hoa Kỳ vẫn thường xuyên cổ võ và thúc đầy các nước trên thế giới làm theo đều chứa đựng trong TPP.

Giờ đây, sau khi Tổng thống Trump đình chỉ TPP và chưa biết chính quyền này sẽ thương thảo các hiệp ước thương mại "song phương" như thế nào với từng quốc gia ở Châu Á và các nước khác thì hy vọng của người lao động Việt Nam rất mơ hồ.

Dù có mất TPP nhưng Việt Nam vẫn có chân trong khối RCEP, cùng với 9 nước khác của AQSEAN, Hiệp hội các nước Đông Nam Á và Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand và Ấn Độ.

Về mặt kinh tế thì Việt Nam còn nhiều thoả hiệp hợp tác kinh tế với Hoa Kỳ, Châu Âu, Nam Hàn, Nhật Bản, Ấn Độ và nhiều nước khác. Nhưng về mặt chính trị thì chắc chắn những gì TPP có triển vọng đem lại cho Việt Nam trong tương lai đã biến mất sau chữ ký của ông Trump hôm 23/01/2017.

Vì vậy, các cá nhân tranh đấu cho dân chủ, tự do, quyền con người và phong trào Xã hội Dân sự non trẻ ở Việt Nam từng nuôi hy vọng vào TPP sẽ tạo những áp lực đối với cộng sản Việt Nam để các hoạt động của giới dân chủ dễ dàng hơn, từ nay sẽ phải tự gồng mình để đối phó với quyết định của ông Donald Trump.

Khi Mỹ rút khỏi TPP thì không những ông Trump đã mở ra một sinh lộ bành trướng kinh tế mới cho Trung Quốc mà còn lấy đi gánh nặng bị ràng buộc vào dân chủ và nhân quyền của TPP cho cả nhà nước cộng sản Việt Nam.

Ông Trump cũng đã hủy bỏ chính sách hợp tác kinh tế rộng khắp của nhiều đời Tổng thống Mỹ để co cụm lại với mục đích mọi hành động và mọi thỏa hiệp phải bảo đảm cho quyền lợi của Mỹ trên hết.

Chủ trương bảo hộ này đã được ông Trump cổ võ khi tranh cử và ngay trong diễn văn nhậm chức ngày 10/01/2017, Tổng thống Trump đã nhắc lại nhiều lần khẩu hiệu "America First".

Đối với Thỏa hiệp làm sạch khí hậu (Paris climate accord), đã được 196 nước đồng ý vào tháng 12/2015, tại kỳ họp thứ 21 của Conference of the Parties of the UNFCCC  in Paris  (United Nations Framework Convention on Climate Change), Donald Trump cho biết Hoa Kỳ sẽ rút lui vì tiêu chuẩn gỉam khối lượng chất than trong không khí có hại cho phát triển kinh tế.

Quyết định của Trump đã bị các nước lên án vì Mỹ là một trong số nước đứng đầu kinh tế thế giới đã không muốn làm gương cho các nước khác.

Thỏa hiệp này có thời hạn đến năm 2020 để cho các nước ký tham gia, trong đó có Mỹ. Cho đến tháng 1/2018, đã có 173 nước ký tên trong tổng số 197 nước tham gia hội nghị Paris năm 2015.

Nhiều viên chức chính quyền Trump nói bóng gió, có thể Mỹ sẽ xét lại quyết định sơ khởi và "rất có thể sẽ ngối lại, thay vì rút lui". Tuy nhiên, thời gian 2 năm còn lại cho Mỹ quyết định lại rơi vào đúng thời gian nước Mỹ có các cuộc bầu cử Quốc hội và Tổng thống năm 2020. Do đó, chưa biết ông Donald Trump sẽ chọn con đường nào.

Châu Á – Thái Bình Dương

Trong khi nước Mỹ còn tiến thối lưỡng nan thì chính sách "không tìm cách kìm hãm Trung Quốc ở Châu Á - Thái Bình Dương, kể cả các hoạt động quân sự hóa của Bắc Kinh ở Biển Đông", của ông Trump đã đảo ngược chủ trương của thời Tổng thống Dân chủ Barack Obama.

Dưới thời 8 năm cầm quyền của ông Obama, chính sách chuyển trục Quốc phòng từ Tây sang Đông của Mỹ đã được thực hiện nhằm ngăn chặn sự bành trướng quân sự ở Châu Á-Thái Bình Dương của Trung Quốc. Hạm đội số 7 của Mỹ được tăng cường quân số, vũ khí và máy bay để tuần tra lưu thông và bảo vệ an ninh hàng hải ở vùng biển chiến lược quan trọng này. Bởi lẽ trị giá hàng hóa vận chuyển qua vùng biển này được ước tính là 5 ngàn tỷ dollars và là đường biển huyết mạch thương mại từ Châu Á sang Châu Âu.

Vì vậy, nếu có xung đột quân sự ở Biển Đông thì thiệt hại kinh tế vả ảnh hưởng quốc phòng sẽ vô lường. Vì vậy, từ thời Tổng thống Obama và dưới thời các Tổng thống tiền nhiệm, việc bảo vệ lưu thông hàng hải và trên không ở Biển Đông luôn luôn được đặt lên hàng đầu, qua theo dõi hành động của Trung Quốc trong ý đồ "quân sự hóa" các vùng chiếm đóng bất hợp pháp ở Hoàng Sa, Trung Sa (Macclesfield Bank) và Trường Sa.

Tuy nhiên qua thời Donald Trump thì hầu như Hoa Kỳ không còn coi việc "coi chừng" Trung Quốc là việc ưu tiên hàng đầu khiến các nước đồng minh của Mỹ trong khu vực quan ngại. Nhật Bản, Phi Luật Tân, Nam Dương, Mã Lai Á, Tân Gia Ba, Thái Lan, Ấn Độ, Úc và Tây Tây Lan đã từng kín đáo thuyết phục chính quyền Trump không nên lơ là với Bắc Kinh.

Ngược lại thì chính quyền Trump lại tạo ra một lo ngại mới trong khu vực khi công khai đe dọa Bắc Triều Tiên vì nước này không muốn từ bỏ kế họach chế tạo vũ khí nguyên tử và thử hỏa tiễn có tầm bắn xa, có thể tấn công thẳng sang lục địa Mỹ. Tuy nhiên, chưa có chỉ dấu nào cho thấy lãnh tụ trẻ tuổi Kim Jong-un của Bắc Hàn sẽ sẵn sàng đương đầu với Donald Trump.

Ông Trump từng kêu gọi Trung Quốc dùng biện pháp kinh tế để kiềm chề Bắc Hàn vì Bắc Triều Tiên phải lệ thuộc vào Bắc Kinh để tồn tại. Phản ứng của Bắc Kinh không rõ rệt, nhưng trong diễn văn về an ninh và ngoại giao ngày 18/12/2017, ông Trump vẫn coi cả Nga và Trung Quốc là "đối thủ quyền lực" ("rival powers"), đang tìm cách chống lại ảnh hưởng, giá trị và sự giầu mạnh của Hoa Kỳ.

(Trump called Russia and China "rival powers" who "seek to challenge American influence, values and wealth" (theo CNN, 19/12/2017).

Nhân quyền không bằng dollar

Song song với thay đổi chính sách ở Biển Đông, chính quyền Trump đã làm cho một số đông nạn nhân của các chính phủ cai trị hà khắc, phi dân chủ và vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc, Việt Nam và Phi Luật Tân bất mãn. Bởi vì ông Trump đã bằng hành động và lời nói không coi chuyện vi phạm quyền con người của các chính phủ này là chuyện của nước Mỹ.

Ngược lại, Donald Trump đã gạt nhân quyền sang một bên để mưu cầu cho quyền lợi kinh tế toàn cầu của Mỹ. Bộ ngoại giao Mỹ, thời Donald Trump, biện hộ cho hành động "rút lui vào hậu trường" là cách làm kín đáo để đạt nhiều kết quả hơn.

Tuy nhiên, sau một năm cầm quyền, mọi việc đã chứng minh Donald Trump không coi nhân quyền là vũ khí lợi hại của Mỹ vẫn được các đời Tổng thống Mỹ tiền nhiệm sử dụng mỗi khi muốn áp lực ngoại giao với Bắc Kinh, Hà Nội hay các nước khác.

Hành động của ông Trump không những chỉ diễn ra trong Diễn văn trước 20 nhà lãnh đạo các nền kinh tế của khối Châu Á-Thái Bình Dương (APEC, Asia-Pacific Economic Cooperation) tham dự hội nghị tại Đà Nẵng ngày 10/11/2017, mà còn trong Tuyên bố chung Việt-Mỹ, đưa ra tại Hà Nội ngày 12/11/2017 sau chuyến viếng thăm chính thức Việt Nam.

Lập trường coi nhân quyền không quan trọng và cần thiết bằng đồng dollar của Chính quyền Trump còn diễn ra ở Bắc Kinh, nơi ông Trump gặp và thảo luận hợp tác kinh tế với Chủ tịch, Tổng Bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình nhưng không hề nói gì về nhân quyền, trước khi sang Việt Nam. Thay vào đó là 15 thỏa thuận kinh tế trị giá 250 tỷ dollars đã được ký kết giữa các Công ty Mỹ và Công ty Trung Quốc.

Và sau đó, vào ngày 12/11/2017, khi thăm chính thức Phi Luật Tân, ông Trump cũng không hé răng nửa lời về những vụ tàn sát khoảng 7.000 người Phi trong chiến dịch bài trừ băng đảng và ma túy hơn năm qua của Tổng thống Rodrigo Duterte. Nhiều nhà lập pháp Mỹ và các tổ chức nhân quyền của Mỹ và thế giới đã lên án ông Duerte hà khắc, coi thường mạng sống con người vì đa số các nạn nhân đã bị vây bắt để hành quyết ngay tại những khu nhà ổ chuột, trước mặt mọi người mà không được đưa ra xét xử trước tòa án.

Tại cả 3 nước Việt Nam, Trung Quốc và Phi Luật Tân, ông Trump, một tỷ phú giàu lên vì biết "có tiền mua tiên cũng được" nên đã không ngại quay lưng trước những ánh mắt đau khổ và gương mặt tang thương của nhiều tầng lớp người dân bị chính phủ của họ cướp đi quyền sống và các quyền tự do ở Việt Nam, Trung Quốc và Phi Luật Tân.

Vì vậy hành động của ông Trump đã xóa đi tất cả những thành tích bảo vệ và tôn trọng quyền con người là điều kiện quan trọng trong quan hệ ngoại giao với Mỹ mà các vị Tổng Thống Hoa Kỳ thuộc cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đã đặt ra với Chính phủ Việt Nam trong 24 năm, từ thời Tổng thống Bill Clinton (Dân chủ), George W. Bush (Cộng hòa) và Barack Obama (Dân chủ).

Rất tiếc ông Trump đã bịt mắt, che tai trước những vi phạm nhân quyền nghiêm trọng ở Trung Quốc, Việt Nam và Phi Luật Tân để dành thời gian kiếm bạc cắc cho các công ty Mỹ và nước Mỹ.

Sau Đà Nẵng, ông Trump đến Hà Nội để chính thức thăm Việt Nam hai ngày, 11 và 12/11/2017. Trong thời gian ngắn ngủi này, đoàn Mỹ đã tập trung vào ký kết các thỏa thuận thương mại trị giá 12 tỷ dollars với Việt Nam.

Trong tất cả các cuộc họp chính thức với Chủ tịch nước cộng sản Việt Nam Trần Đại Quang, hay 2 cuộc thăm xã giao với Tổng Bí thư đảng Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, vấn đề nhân quyền và nhu cầu tự do, dân chủ của người dân Việt Nam đã không được nói tới.

Trong Tuyên bố chung 14 điểm phổ biến trước giờ Donald Trump rời Hà Nội, hai bên chỉ ghi 19 chữ ngắn ngủi : "Lãnh đạo hai nước ghi nhận tầm quan trọng của việc bảo đảm và thúc đẩy quyền con người".

Thật tẻ nhạt và tầm thường. Tổng thống một cường quốc đứng đầu thế giới về bảo vệ nhân quyền và các quyền tự do căn bản của con người mà chỉ biết "ghi nhận" thì sự quan tâm về tình hình nhân quyền ở Việt Nam của ông Trump quá tệ hại, hay là ông ta đã bị Trần Đại Quang xỏ mũi lôi đi mà vẫn thỏa mãn với chuyến đi Việt Nam đầu tiên trong cuộc đời ông ?

Tuy nhiên, khi hành động như thế, ông Trump đã chà đạp lên những giá trị truyền thống của nước Mỹ về quyền con người. đồng thời cũng dung dưỡng nhà nước cộng sản Việt Nam được tự do đàn áp những ai chống chính sách cai trị độc tài và phản dân chủ của đảng cộng sản Việt Nam.

Càng nghiêm trọng và mất thể diện hơn là chủ trương không quan tâm đến những vi phạm nhân quyền ở Việt Nam của ông Trump đã đi ngược với lập trường của Bộ Ngoại giao Mỹ trong phúc trình đưa ra hồi tháng 3/2017, sau 2 tháng ông Trump bước vào Bạch ốc.

Bản phúc trình về tình hình nhân quyền ở Việt Nam năm 2016 viết rằng :

"Những vấn đề nổi bật nhất về quyền con người ở Việt Nam là sự hạn chế nghiêm ngặt của chính quyền đối với quyền chính trị của công dân, đặc biệt là quyền của công dân trong việc thay đổi chính quyền thông qua các cuộc bầu cử tự do và công bằng ; hạn chế các quyền tự do của công dân bao gồm tự do hội họp, tự do lập hội và tự do biểu đạt ; chưa có sự bảo vệ đầy đủ đối với các quyền về quy trình tố tụng hợp pháp của công dân, bao gồm sự bảo vệ chống giam giữ tùy tiện. Những vi phạm quyền con người khác bao gồm việc tước đoạt sinh mạng tùy tiện và trái luật ; công an tấn công và dùng nhục hình ; bắt giữ người và giam cầm tùy tiện do các hoạt động chính trị ; công an tiếp tục ngược đãi nghi can trong quá trình bắt và giam giữ, kể cả việc sử dụng vũ lực làm chết người, cũng như các điều kiện khắc khổ của trại giam ; từ chối quyền được xét xử nhanh chóng và công bằng".

Bản phúc trình viết tiếp :

"Chính quyền hạn chế tự do ngôn luận và trấn áp những người bất đồng quan điểm ; thực hiện kiểm soát và kiểm duyệt báo chí ; hạn chế quyền tự do sử dụng Internet và tự do tôn giáo ; duy trì việc theo dõi chặt chẽ thường xuyên các nhà hoạt động ; tiếp tục hạn chế quyền riêng tư và quyền tự do hội họp, tự do lập hội, tự do đi lại. Chính quyền tiếp tục kiểm soát chặt chẽ việc đăng ký của các tổ chức phi chính phủ (NGO), trong đó có các tổ chức nhân quyền. Nhà chức trách hạn chế sự thăm viếng của các tổ chức phi chính phủ về nhân quyền"

(Trích bản tiếng Việt của Sứ quán Mỹ ở Hà Nội, Việt Nam).

Thất vọng

Ngoài ra, khi ông Trump coi các mối lợi kinh tế to hơn bảo vệ quyền con người cho các dân tộc bị đàn áp, như trường hợp Việt Nam, thì ông còn bôi tro trát phấn vào mặt 17 tổ chức phi chính phủ và 40 học giả trên thế giới. Họ là số người đã gửi thư yêu cầu ông Trump và lãnh đạo các nước APEC đặt vấn đề vi phạm nhân quyền với nhà cầm quyền Việt Nam và đòi Hà Nội trả tự do cho những nhà đấu tranh đang bị giam giữ, đặc biệt hai bà Trần Thị Nga, và Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, tức Mẹ Nấm. Bà Quỳnh, bị bắt hồi tháng 10 năm 2016 và bị kết án 10 năm tù, trong khi bà Nga, bị bắt hồi tháng giêng năm nay, bị tuyên án 9 năm tù.

Như vậy, khi Donald Trump chỉ cần đồng ý không đào sâu hay công khai đặt vấn đề những vi phạm nhân quyền ở Việt Nam và Trung Quốc mà được tới 12 tỷ dollars thương mại với Hà Nội và 250 tỷ dollars với Bắc Kinh thì chính sách đặt quyền lợi "nước Mỹ trên hết" của Chính quyền Trump đã thành công vượt bậc khi ông ta sẵn sàng hy sinh danh dự của một cường quốc nổi tiếng dân chủ và nhân quyền bậc nhất trên Thế giới.

Giờ đây, khi bước sang năm 2018, ông Donald Trump tiếp tục phải đối phó với 2 "cơn bão chính trị" lớn sẽ ảnh hưởng đến 3 năm còn lại của nhiệm kỳ Tổng thống.

Thứ nhất là, cuộc điều tra của ông Robert Mueller đối với cá nhân ông Trump sẽ bước vào giai đoạn khẩn trương và đào sâu hơn vào chi tiết. Ông Trump và các cộng sự viên trong Ủy ban Tranh cử tổng thống năm 2016 đang bị điều tra xem "có" hay "không" việc họ toa rập với Nga để phá hoại và lũng đoạn cuộc tranh cử chống ứng cử viên Dân chủ, bà Hillary Clinton.

Và, nếu có thông đồng giữa đôi bên thì nước Nga đã giúp ông Trump thắng cử bằng những biện pháp nào, và những người "phạm tội" sẽ bị trừng phạt ra sao ?

Thứ hai là, cuộc bầu cử lại tất cả 435 Dân biểu Hạ viện và 33 Thượng nghị sỹ. Phe Cộng hòa chiếm đa số ở cả hai viện, nhưng vì cách hành xử chức Tổng thống của ông Trump sau một năm đã gây bất mãn và thất vọng cho những cử tri từng ủng hộ phe Cộng hòa. Nhiều ứng cử viên Cộng Hòa không muốn ông Trump dính vào cuộc tranh cử của họ vì sợ vạ lây, nên nhiều chuyên gia bầu cử Mỹ dự đoán phe Dân chủ có nhiều hy vọng chiếm lại đa số ở Thượng viện. Hiện nay Cộng hòa có 51 ghế, Dân chủ 47 và 2 ghế Độc lập nhưng các Nghị sĩ Độc lập luôn luôn bỏ phiếu theo Dân chủ nên con số thật sẽ là 49.

Các lãnh tụ Cộng hòa còn công khai lo ngại sẽ mất quyền kiểm soát Quốc hội, nếu số cử tri nồng cốt và độc lập không đi bỏ phiếu hay nghiêng về phe Dân chủ trong cuộc bầu cử ngày 6/11/2018.

Phạm Trần

(16/01/2018)