Hồng Kông : Khả năng can thiệp hạn hẹp của Hoa Kỳ (RFI, 09/09/2019)
Kêu gọi Mỹ can thiệp giúp giải quyết khủng hoảng Hồng Kông liệu có là tính toán khôn ngoan của người biểu tình ? Bắc Kinh yêu cầu Washington "đứng ngoài" hồ sơ nhậy cảm này, nhưng cả Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ cùng khó xử về hồ sơ Hồng Kông.
Người biểu tình Hồng Kông trước tòa lãnh sự Mỹ hôm 08/09/2019. Reuters/Anushree Fadnavis
RFI trình bày một phần bài viết mang tựa đề "Phẫn nộ tại Hồng Kông, ngòi thuốc nổ về mặt địa chính trị" của nhà báo Martine Bulard, đăng trên nguyệt san Le Monde Diplomatique, tháng 9/2019.
Tác giả bài báo nhắc lại, từ đầu khủng hoảng tại Hồng Kông tới nay chính quyền và các nhà bình luận ở Bắc Kinh đổ lỗi cho Hoa Kỳ giật dây người biểu tình. Trên báo mạng Asia Times ngày 16/08/2019 nhà báo Jonathan Manthorpe viết : "Có những bằng chứng cho thấy các nhóm phản kháng muốn và đã được Hoa Kỳ giúp đỡ. Tổ chức mang tên Civil Human Righs Front (Mặt trận dân sự nhân quyền) được National Endowment for Democracy (NDA) của Hoa Kỳ tài trợ". Nhà báo Pháp bà Bulard lưu ý, cơ quan này xác nhận là đã giúp đỡ người biểu tình Hồng Kông và National Endowment for Democracy "có liên hệ với" cơ quan tình báo Mỹ CIA.
Mỹ khó xử
Martine Bulard không vòng vo cho rằng chắc chắn là Mỹ có giúp đỡ về mặt tài chính cho phe dân chủ Hồng Kông. Dù vậy Washington dường như không nhất trí về mức độ can thiệp.
Chính quyền Trump có vẻ quan tâm đến thỏa thuận thương mại với Bắc Kinh hơn là vế nhân quyền. Chính tổng thống Hoa Kỳ qua tin nhắn trên Twitter hôm 15/08/2019 từng tuyên bố ông hoàn toàn tin tưởng vào "khả năng giải quyết khủng hoảng (Hồng Kông) của chủ tịch Tập Cận Bình". Tuyên bố này đã khiến ông bị cả bên đảng Dân chủ lẫn Cộng hòa chỉ trích.
Khả năng can thiệp hạn hẹp của Donald Trump
Câu hỏi đặt ra là giờ đây, khi phe biểu tình Hồng Kông chính thức lên tiếng kêu gọi chủ nhân Nhà Trắng can thiệp, tổng thống Mỹ có thể làm được những gì ?
Nhà báo Pháp, Martine Bulard loại trừ khả năng Washington phong tỏa kinh tế Trung Quốc như sau biến cố Thiên An Môn. Bà viết : Ngay cả trong trường hợp tồi tệ nhất, tức là nếu Bắc Kinh thẳng tay đàn áp và để tái diễn một kịch bản Thiên An Môn phiên bản 2019, thì liệu Mỹ có thể áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế Trung Quốc như 30 năm trước hay không ? Tác giả bài viết mang tựa đề "Phẫn nộ tại Hồng Kông, ngòi thuốc nổ về mặt địa chính trị" trên tờ Le Monde Diplomatique, cho rằng câu trả lời là không.
Đành rằng trừng phạt kinh tế Trung Quốc cho phép hy vọng qua đó chận đứng mọi tham vọng từ kinh tế đến quân sự, ngoại giao… của Bắc Kinh và đây sẽ là một vũ khí lợi hại trong cuộc chiến tranh thương mại đang diễn ra giữa hai siêu cường kinh tế của thế giới này. Thế nhưng biện pháp phong tỏa Trung Quốc nguy hiểm ở chỗ "kinh tế Hoa Kỳ và Trung Quốc đã quá phụ thuộc vào lẫn nhau". Chiến tranh thương mại Mỹ -Trung đã gây nhiều tác động tiêu cực, không chắc là "vào lúc chuẩn bị ra tranh cử thêm một nhiệm kỳ thứ hai, tổng thống Donald Trump dám đi nước cờ đầy mạo hiểm đó".
Bắc Kinh sẽ không hủy hoại hình ảnh "yêu chuộng hòa bình"
Thế còn về phía Bắc Kinh, Trung Quốc tính toán những gì về Hồng Kông ? Martine Bulard đưa ra những nhận định sau đây : liên quan đến khả năng chính quyền của ông Tập Cận Bình mạnh tay đàn áp phong trào dân chủ như đã dập tắt phong trào Mùa Xuân Bắc Kinh năm 1989, tác giả bài viết đánh giá khả năng đó ít có thể xảy ra.
Lý do thứ nhất : khác với 30 năm trước, lần này chính quyền Bắc Kinh không cảm thấy bị làn sóng phản kháng ở Hồng Kông đe dọa. Đối với đại đa số người dân ở Hoa Lục các vụ đập phá vừa qua ở đặc khu hành chính Hồng Kông thể hiện thái độ của "những đứa trẻ hư hỏng vì quá được nuông chiều".
Thứ hai, như ghi nhận của một cựu giáo sư đại học Tinh Hoa Bắc Kinh, 30 năm qua Trung Quốc cũng đã "học hỏi nhiều ở phương Tây về cách giải quyết các cuộc nổi dậy mang màu sắc chính trị và giải quyết các cuộc biểu tình ôn hòa".
Điểm thứ ba là Bắc Kinh ý thức được rằng đàn áp quá đáng ở Hồng Kông càng châm thêm củi lửa cho phe đòi ly khai tại Đài Loan và càng củng cố quan hệ giữa chính quyền của bà Thái Anh Văn với Donald Trump. Đó là một điều tối kỵ đối với Bắc Kinh, nhất là trong bối cảnh Đài Loan bầu lại tổng thống vào tháng Giêng 2020.
Martine Bulard nhấn mạnh : "Dưới nhãn quan của cả quân đội lẫn người dân Trung Quốc Đài Loan quan trọng hơn nhiều so với Hồng Kông".
Yếu tố thứ tư là vẫn theo tác giả bài báo : để xảy ra đổ máu ở Hồng Kông sẽ hủy hoại nỗ lực ngoại giao của ông Tập Cận Bình và sẽ làm phương hại đến dự án Vành Đai Con Đường của Bắc Kinh, đến hình ảnh một Trung Quốc yêu chuộng hòa bình, trong lúc mà sự hiện diện của Bắc Kinh tại Biển Đông đã khiến các nước láng giềng lo sợ.
Cuối cùng nhà báo Bulard tin rằng Hồng Kông sẽ tránh được kịch bản như Thiên An Môn, bởi phía Bắc Kinh cũng "lo sợkhông kém". Ngay như tờ Hoàn Cầu Thời Báo, một mặt cơ quan ngôn luận này gọi những người biểu tình Hồng Kông là những "con rối trong tay Washington" nhưng tổng biên tập của tờ báo này trong bài xã luận ngày 25/07/2019 mang tựa đề "Bắc Kinh có nên can thiệp vào Hồng Kông bằng sức mạnh hay không ?" đã thận trọng cho rằng : Can thiệp để rồi "Điều gì sẽ xảy ra sau đó ? Hồng Kông không có quân đội, không có cơ chế (chính trị) để tiếp tục những bước tiếp theo. (Đối với Bắc Kinh) về mặt chính trị, cái giá phải trả sẽ vô cùng to lớn. Công luận Hồng Kông sẽ không hưởng ứng".
Trong mắt nhà báo Pháp, Martine Bulard, luật dẫn độ chỉ là giọt nước làm tràn ly, phơi bày những khủng hoảng sâu đậm trong xã hội Hồng Kông.
Bởi tác giả nhắc lại : Năm 2015 rồi năm 2017 Bắc Kinh đã tùy tiện bắt cóc 5 chủ hiệu sách và nhà in bị nghi ngờ muốn phát hành những tác phẩm làm xấu đi hình ảnh của lãnh đạo Trung Quốc, Tập Cận Bình. Nói cách khác, bất luận là có dự luật dẫn độ hay không, Bắc Kinh vẫn có cách bắt giữ những đối tượng cần nhắm tới.
Dù vậy giới luật gia và các nhà bảo vệ nhân quyền Hồng Kông trông thấy dự luật dẫn độ là một công cụ mới để Bắc Kinh thu hẹp thêm nữa tính độc lập của nền tư pháp tại đặc khu hành chính này sau khi đã từ chối cho Hồng Kông bầu cử tự do hồi năm 2014.
Thanh Hà
****************
Hồng Kông : Người biểu tình cầu cứu Mỹ (RFI, 08/09/2019)
Ngày 08/09/2019 người biểu tình Hồng Kông tập hợp trước tòa lãnh sự Mỹ kêu gọi cộng đồng quốc tế gây sức ép với Bắc Kinh, thỏa mãn các đòi hòi của phe dân chủ. Lãnh đạo phong trào phản kháng Hoàng Chi Phong bị bắt khi từ Đài Loan trở về.
Người biểu tình Hồng Kông tập hợp về tòa lãnh sự Mỹ. Ảnh ngày 08/09/2019. Reuters
Vào chiều nay, hàng ngàn người Hồng Kông đã tuần hành đến lãnh sự quán Mỹ tại Hồng Kông, có người vừa đi vừa hát quốc ca Mỹ, có người phất cờ Mỹ, và có người giương biểu ngữ kêu gọi tổng thống Donald Trump "giải phóng Hồng Kông".
Những người biểu tình đã kêu gọi Hoa Kỳ gây sức ép trên Bắc Kinh để chấp thuận yêu sách của phong trào phản kháng, kêu gọi Quốc hội Mỹ thông qua dư luật bày tỏ hậu thuẫn cho phong trào dân chủ Hồng Kông.
Ông Kenneth Chan, giáo sư khoa học chính trị, nguyên chủ tịch đảng CIVIC theo xu hướng dân chủ tại Hồng Kông giải thích với đặc phái viên RFI Stéphane Lagarde về ý nghĩa hành động của người biểu tình :
"Đây là điều quan trọng bởi vì chúng tôi muốn chứng tỏ thái độ đoàn kết và thống nhất. Để cho thấy rằng Hồng Kông không đơn độc trên con thuyền tự do và dân chủ, vào thời điểm khó khăn hiện nay khi người dân Hồng Kông lo sợ rằng càng sát ngày mùng 1 tháng 10 là ngày kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân Dân Trung Hoa, chính quyền Hồng Kông và Bắc Kinh có thể gia tăng đàn áp phong trào phản kháng.
Điều này cũng rất quan trọng vì hiện tại Hiệp Ước giữa Hồng Kông với Hoa Kỳ chỉ liên quan đến thương mại, tài chính và thuế quan. Một hiệp ước mới có phần dành riêng cho dân chủ và tự do ở Hồng Kông, sẽ mang ý nghĩa ngoài khía cạnh kinh tế, đó còn là một cam kết chính trị rõ ràng của giới lãnh đạo ở Hoa Kỳ, và đặc biệt là của tổng thống Mỹ, là đứng bên cạnh các chiến binh tự do tại Hồng Kông".
Tóm lại, những người đấu tranh tại Hồng Kông muốn tăng áp lực trên ông Donald Trump vì họ biết rằng cho đến nay, tổng thống Mỹ vẫn thận trọng trên vấn đề Hồng Kông, vì sợ làm mất lòng Bắc Kinh giữa lúc hai bên đang có chiến tranh thương mại.
Đấu tranh ngay từ nhà
Ngoài các hình thức đấu tranh như tập hợp lại, biểu tình hay tuần hành, người Hồng Kông tiếp tục sáng tạo những hình thức phản kháng mới, chẳng hạn như từ nhà hô khẩu hiệu. Trong thời gian gần đây, tối nào cũng vậy, từ ban công nhà mình, hàng trăm ngàn người hô vang khẩu hiệu đòi tự do cho đặc khu hành chính này. Từ Hồng Kông, đặc phái viên RFI Stéphane Lagarde gửi về bài phóng sự :
"Tối nào cũng vang lên cùng một điệp khúc. Hiện giờ, ở khu chung cư Tai kou shing, là gần 22 giờ. Những tiếng hô đã vang lên trong đêm, các khẩu hiệu được phát đi từ những ô cửa sổ. Anh Chan Chun Yin, 22 tuổi, hô vang : "Giải phóng Hồng Kông", "Cách mạng của thời chúng ta".
Mặc quần sóoc, tóc quấn băng-đô, sinh viên kế toán này vừa đi tập tennis về. Anh nói : "Mỗi tối, chúng tôi mở cửa sổ, chúng tôi hét to, và chúng tôi nghe những tiếng hô vang vọng lại. Chúng tôi tự động viên nhau. Chúng tôi thể hiện thái độ đối với chính phủ, và đây cũng là cách để giảm áp lực. Cuộc nổi dậy diễn ra đến nay đã được ba tháng. Chúng tôi không hài lòng về những gì đang xảy ra. Đây là cách để chúng tôi thể hiện cảm xúc".
Những tiếng hô phản kháng vang vọng trong đêm tối ở Hồng Kông, tiếng nhạc rap vang lên từ những chiếc smartphone để phản đối cảnh sát. Giống như rất nhiều thanh niên trong khu phố của các công chức và tiểu thương, do giá thuê nhà quá cao, Chan vẫn chưa thể rời căn hộ của cha mẹ để ra ở riêng.
Anh rất bức xúc vì phải chịu áp lực. 14 tuần biểu tình có làm mọi người mệt mỏi không ? Chan trả lời : "Có chứ, chắn chắn là chúng tôi mệt mỏi. Tuần nào chúng tôi cũng biểu tình. Có rất nhiều áp lực. Chiều nay, chúng tôi quay lại biểu tình để kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ quan tâm đến các vấn đề mà người dân Hồng Kông nêu lên. Theo tôi, việc tiếp tục đấu tranh là rất quan trọng".
Dự luật dẫn độ đã làm bùng lên mọi chuyện cách nay 3 tháng, nhưng việc rút lại dự luật không làm thay đổi mọi chuyện. Một cuộc tuần hành ôn hòa được tổ chức vào hôm nay Chủ Nhật 08/09 để thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế và kêu gọi Hạ Viện Mỹ mở rộng Hong Kong Policy Act, hiệp ước kinh tế giữa Mỹ và Hồng Kông, sang cả các vấn đề về tự do và nhân quyền. Nhưng điều này chắc chắn sẽ bị chính quyền Bắc Kinh coi là sự can dự vào công việc nội bộ của Trung Quốc".
Bắt giữ đối lập
Về phần gương mặt hàng đầu của phong trào dân chủ Hồng Kông, Hoàng Chi Phong, anh thông báo đã bị bắt sáng 08/09/2019 khi vừa từ Đài Loan trở về. Lý do, sinh viên này đã "vi phạm điều khoản để được tạm trả tự do" hồi tuần trước. Cảnh sát Hồng Kông từ chối xác nhận tin trên.
Thùy Dương
****************
Bắc Kinh đe dọa "nghiền nát" mọi hoạt động ly khai tại Hồng Kông (RFI, 09/09/2019)
Truyền thông Nhà nước Trung Quốc hôm thứ Hai 09/09/2019, lớn tiếng đe dọa "sẽ nghiền nát" bất cứ hoạt động ly khai nào tại đặc khu Hồng Kông. Tuyên bố được đưa ra ngay hôm sau ngày nhiều người tranh đấu tập hợp trước lãnh sự quán Hoa Kỳ, để yêu cầu Washington hỗ trợ cho dân chủ và tự do tại Hồng Kông.
Nguời biểu tình giương khẩu hiệu và cờ Mỹ trong cuộc tuần hành ở Hồng Kông, Trung Quốc, ngày 08/09/2019 Reuters/Anushree Fadnavis
Nhật báo Anh ngữ China Daily của chính quyền Trung Quốc khẳng định đây là một bằng chứng về việc có các thế lực nước ngoài đằng sau phong trào phản kháng, và cảnh báo người biểu tình nên "ngừng thách thức sự kiên nhẫn của chính quyền trung ương". Xã luận báo China Daily nhắc lại chủ quyền của Bắc Kinh đối với Hồng Kông và quy trách nhiệm cho các thế lực nước ngoài : "Hồng Kông là một vùng lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc, và đây là giới hạn, mà bất cứ ai cũng không nên thách thức, kể cả về phía người biểu tình, cũng như các thế lực nước ngoài đang giật dây những trò chơi bẩn thỉu".
Học sinh vào cuộc
Trong khi đó, phong trào phản kháng tại Hồng Kông sáng hôm nay có thêm một hình thức hoạt động mới. Học sinh nhiều trường trung học, khoảng 170 trường theo báo Nhật NHK, trước giờ vào lớp, khẩu trang bịt miệng – như trong các cuộc xuống đường của các thế hệ đi trước – nắm tay nhau, nối thành hàng dài, hô vang khẩu hiệu "Nhân dân Hồng Kông, hãy tiếp thêm dầu !".
"Tiếp thêm dầu" đã trở thành khẩu hiệu tập hợp mới của phong trào đòi dân chủ. Các học sinh cũng mang theo nhiều khẩu hiệu lên án bạo lực cảnh sát. Theo một học sinh trường trung học Wah Yan ở quận Kowloon, thì hoạt động nói trên là một biểu hiện mạnh mẽ nhất cho thấy phong trào phản kháng đã bắt rễ sâu trong xã hội Hồng Kông, lan vào cả học đường.
Dấu hiệu mệt mỏi
Tuy nhiên, theo thông tín viên RFI Stéphane Lagarde có mặt tại Hồng Kông đêm qua, bên lề một cuộc biểu tình, đã có những dấu hiệu mệt mỏi của những người tham gia tranh đấu, liên tục từ 14 tuần qua. Đây có lẽ là một trong những lý do khiến phong trào phản kháng đang phải tìm kiếm thêm sự hỗ trợ từ bên ngoài.
"Cuộc tuần hành chính thức đã kết thúc từ lâu, nhưng đụng độ vẫn tiếp diễn giữa hàng chục người biểu tình và lực lượng an ninh tại khu Đồng La Loan (Causeway bay). Trên các đại lộ mua sắm, các trung tâm thương mại đã đóng cửa. Sắp đến nửa đêm, tiếng loa của cảnh sát vang lên hết vẻ kiên nhẫn, yêu cầu người biểu tình mau chóng giải tán và trở về nhà.
Dưới ánh sáng của những tấm màn hình khổng lồ, còn lại một số khách bộ hành rỗi việc, phóng viên với bộ áo màu vàng phản quang và những người thuộc lực lượng y tế tình nguyện.
Erik, một nhân viên y tế tình nguyện, vừa đến gần một người biểu tình để khuyên về nhà nghỉ, cho biết : ‘‘Chúng tôi nhìn thấy gương mặt người ấy mệt mỏi. Chưa kể một số vết thương nhẹ trên người. Chúng tôi khuyên người ấy nghỉ ngơi, tĩnh tâm. Chúng tôi biết là có khoảng 40% người biểu tình hiện nay đã kiệt sức, đặc biệt do đối đầu với cảnh sát’’.
Các cuộc biểu tình diễn ra liên tiếp, các cuộc đối đầu kéo dài đôi khi đến đêm khuya. Theo một thăm dò dư luận mới đây, khoảng 57% người Hồng Kông đã không ngủ đủ giấc trong mùa hè vừa qua. Đây cũng là trường hợp của Dejong Chen, một người mà chúng tôi đã gặp hôm nay trước cửa lãnh sự quán Mỹ tại Hồng Kông.
Người kỹ sư này cho biết : Chúng tôi yêu cầu sự hỗ trợ của chính phủ Mỹ, bởi một mình chúng tôi không thể đạt được các mục tiêu. Hiện nay, nhiều người trong số chúng tôi đã kiệt sức. Kỳ nghỉ cuối tuần nào cũng vậy, chúng tôi cũng phải xuống đường. Đa số người dân Hồng Kông cũng đã mệt mỏi, tuy nhiên điều này không cản trở chúng tôi tiếp tục cuộc chiến cho đến khi đạt được mục tiêu.
Mệt mỏi, thất vọng và cuối cùng là các xô xát, đụng độ. Trên tuyến đường tuần hành hôm Chủ Nhật này, đã có thêm một trạm xe điện ngầm bị đập phá".
Hoàng Chi Phong lên đường sang Đức
Tìm kiếm các hỗ trợ từ bên ngoài là nỗ lực mới của phong trào phản kháng. Hôm nay, nhà tranh đấu trẻ Hoàng Chi Phong (Joushua Wong), 22 tuổi, lên đường sang Đức, sau khi bị tạm giờ tại sân bay Hồng Kông, khi trở về từ Đài Loan tối qua. Sáng nay, Hoàng Chi Phong được trả tự do. Lý do bị câu lưu là do vi phạm quy chế bảo lãnh tại ngoại. Tuy nhiên, theo tư pháp Hồng Kông, việc tạm giữ là do một quyết định sai, trên thực tế, quy chế bảo lãnh tại ngoại cho phép đương sự đi ra nước ngoài.
Sau Đức, Hoàng Chi Phong có kế hoạch đi Mỹ, theo một phát ngôn viên của phong trào vì dân chủ Demosisto, mà Hoàng Chi Phong là người sáng lập.
Trọng Thành
******************
Hồng Kông : Cảnh sát trở thành đối tượng bị người biểu tình căm hận (RFI, 09/09/2019)
Trong những tuần lễ gần đây liên tục xảy ra xô xát giữa người biểu tình và cảnh sát Hồng Kông. Hôm 08/09/2019 sau một cuộc tuần hành tiến đến lãnh sự quán Mỹ ở khu vực Trung Hoàn, một số người biểu tình đã đốt phá cửa vào một ga tàu điện metro, bốn bến khác cũng bị đập phá một phần.
Cảnh sát chống bạo động Hồng Kông tại Causeway Bay ngày 08/09/2019. Reuters
Theo ghi nhận của thông tín viên RFI, Florence de Changy, tại Hồng Kông, lòng tức giận của người biểu tình giờ đây chủ yếu nhắm vào cảnh sát :
Tại khu Causeway Bay, nơi giá sang cửa hiệu đắt nhất thế giới, không khí mua sắm tối Chủ Nhật hôm qua đột nhiên thay đổi khi vài trăm thanh niên biểu tình đến nơi ngăn chặn lưu thông, đi theo họ là đám đông không kém gồm các nhà báo, phóng viên nhiếp ảnh.
Không khí thoạt đầu vẫn còn vui vẻ, cảnh sát chống bạo động chỉ thấp thoáng cách đấy 50 hay 100 mét. Đầu đội mũ bảo hiểm, mặt được che bằng mặt nạ cầu kỳ hơn là những khẩu trang giải phẫu thô sơ lúc ban đầu, hai thanh niên Nathan và Jessie đã mô tả thái độ và lời lẽ của người biểu tình đối với cảnh sát : "Đấy ! Họ đang nói những điều như cảnh sát là ăn mày, là chó săn, chủ yếu là những lời chửi rủa cảnh sát".
Hai thanh niên giải thích là nỗi tức giận đối với cảnh sát lên cao dần sau 3 sự cố chính.
Tất cả bắt đầu vào buổi trưa ngày 12/06/2019, ở khu Admiralty với những cảnh tượng hỗn loạn chưa từng thấy tại Hồng Kông.
Jessie nói thêm : "Còn thêm những chuyện ở Yên Lãng vào tháng 7 đã gây chấn động nữa. Người biểu tình bị côn đồ tấn công. Và còn ngày 31/08/2019...".
Nathan tóm lại : "Tôi nghĩ đây là những hành vi tồi tệ nhất mà cảnh sát đã làm đối với người Hồng Kông".
Nhưng câu chuyện đã bị cắt ngang giữa chừng vì cảnh sát bắt đầu tấn công giải tán. Thêm một ngày cuối tuần khác ở Hồng Kông kết thúc trong màn khói cay.
Mai Vân