Cố vấn an ninh quốc gia của Mỹ, Nhật Bản và Philippines lần đầu tiên họp tại Tokyo, Nhật Bản, ngày 16/06/2023. Ba bên thảo luận nhiều kế hoạch nhằm tăng cường sức răn đe đối phó với những hành động ngày càng hung hăng của Trung Quốc. Một văn bản chiến lược chính thức sẽ được công bố từ nay đến cuối năm, trong đó có khả năng tổ chức các cuộc tập trận chung thường xuyên ở Biển Đông và Biển Hoa Đông.
Lực lượng hải cảnh Nhật Bản, Mỹ, Philippines huấn luyện chung ở ngoài khơi tỉnh Bataan, Philippines, ngày 06/06/2023. AP - Aaron Favila
Ba cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan của Mỹ, Takeo Akiba của Nhật Bản và Eduardo Ano của Philippines nhất trí là các cuộc tập trận chung sẽ diễn ra trong vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương "vì tự do hàng hải và trật tự dựa trên luật pháp" trong bối cảnh liên tục xảy ra "những ý đồ đơn phương thay đổi nguyên trạng bằng sức mạnh hoặc cưỡng ép", dù không nêu đích danh Trung Quốc. Ba quan chức cũng "tái khẳng định tầm quan trọng của hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan".
Trong khuôn khổ chiến lược chính thức, dự kiến đúc kết từ giờ đến cuối năm, ba nước Mỹ, Nhật Bản và Philippines sẽ lập kế hoạch tổ chức thường xuyên các cuộc tập trận chung có quy mô lớn ở Biển Đông. Khả năng tập trận chung ở biển Hoa Đông, nơi có quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà Tokyo kiểm soát nhưng Bắc Kinh đòi chủ quyền, cũng được xem xét. Đây là điểm mới, vì cho đến nay, Mỹ và Nhật Bản hợp tác riêng với Philippines và các cuộc tập trận thường diễn ra dưới hình thức song phương.
Ngoài ra, lực lượng tuần duyên của ba nước cũng sẽ tập huấn chung để xử lý các tình huống như tầu nước ngoài thâm nhập vào vùng biển thuộc chủ quyền. Cuộc tập huấn ba bên gần đây nhất diễn ra đầu tháng 06/2023 ở Philippines. Hoạt động này được cho là nhằm đối phó với đội tầu dân quân biển Trung Quốc, ngày càng hùng hậu và hung hăng, thường xuyên thâm nhập và neo đậu nhiều ngày ở các vùng biển mà Bắc Kinh đòi chủ quyền.
Mỹ và Nhật Bản sẽ giúp quân đội Philippines cải thiện năng lực, khả năng tác chiến và trang thiết bị, ví dụ Tokyo sẽ thông qua cơ chế hỗ trợ chính thức về an ninh (OSA) được triển khai vào tháng 04/2023. Nhật Bản cũng kêu gọi thường xuyên tổ chức các cuộc thảo luận ba bên về an ninh.
Hãng tin Nhật Nikkei Asia nhắc lại Trung Quốc coi khu vực đảo phía nam từ Nhật Bản, qua Đài Loan đến Philippines là "chuỗi đảo thứ nhất" và là tiền đồn quân sự quan trọng để làm suy yếu khả năng thâm nhập của Mỹ cũng như những nước khác từ Thái Bình Dương trong trường hợp xảy ra khủng hoảng ở eo biển Đài Loan. Nhật Bản và Philippines là hai đồng minh trong khu vực của Mỹ, rất gần với Đài Loan và đều phải đối phó với mối đe dọa tương tự.
Thu Hằng