Dân chủ, như một thể chế, là cách thức tổ chức xã hội mà ở đó người dân làm chủ đất nước bằng cách ra quyết định, một cách trực tiếp hoặc gián tiếp (thông qua đại diện), về các vấn đề của đất nước. Trong trường hợp trực tiếp, ta có dân chủ trực tiếp. Trong trường hợp gián tiếp, ta có dân chủ gián tiếp hay dân chủ đại diện.
Hình : Democracy (Nguồn : Internet)
Phát biểu trên đây về dân chủ mới chỉ dừng lại ở mặt hình thức của nó. Dân chủ về mặt bản chất, tức người dân thực sự làm chủ, bao hàm làm chủ hiệu quả, đòi hỏi một số đặc điểm. Các đặc điểm này làm nên dân chủ như một (hay một hệ) giá trị.
Để dân chủ về mặt bản chất trở nên dễ hiểu, tôi sẽ phóng chiếu các đặc điểm của nó vào một nhân cách. Nhân cách đó như thế nào ? Dưới đây, tôi mô tả nhân cách đó với tên gọi Democracy.
Đây là Democracy.
Democracy không độc quyền chân lý.
Democracy hiểu rằng không có chân lý tuyệt đối trừ điều này.
Democracy sẵn sàng tranh luận để kiếm tìm hay tiệm cận chân lý thay vì cãi lộn và chửi bới.
Democracy chấp nhận mình có khả năng sai và người tranh luận với mình có khả năng đúng.
Democracy không dùng bạo lực, về thể chất hay tinh thần, để ép ai theo anh.
Democracy không dùng số đông để uy hiếp thiếu số.
Democracy chấp nhận sự đa dạng và sự khác biệt.
Democracy cởi mở và bao dung.
Democracy có tinh thần độc lập.
Democracy không bừa bãi mà kỷ luật, bởi anh biết rằng kỷ luật và sự tôn trọng kỷ luật là những yếu tố quan trọng cho sự sống còn của anh.
Hẳn nhiên, Democracy thượng tôn pháp luật, trừ thứ pháp luật làm suy yếu anh. Và, với thứ pháp luật làm suy yếu anh, anh tìm cách để thay đổi nó.
Democracy chịu khó học hỏi để nâng cao hiểu biết và nhận thức, bởi anh hiểu rằng hiệu quả của anh một phần không nhỏ nhờ vào hiểu biết và nhận thức của anh.
Trước một điều sai trái, Democracy lên tiếng hơn là im lặng, phản kháng hơn là chấp nhận, can đảm hơn là hèn nhát, bởi anh hiểu rằng anh mạnh hay yếu phụ thuộc nhiều vào sự lên tiếng, sự phản kháng và sự can đảm của anh.
Democracy không thờ ơ, không đứng ngoài các hoạt động của các tổ chức hay cộng đồng mà anh là thành viên, bởi anh hiểu rằng anh khỏe hay ốm cốt ở sự tham gia của chính anh cũng như các thành viên khác của các tổ chức hay cộng đồng đó, chẳng hạn :
Là thành viên của một gia đình, Democracy thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình theo khế ước gia đình (ngầm định hoặc thành văn), đồng thời không quên tham gia vào các quyết định của gia đình để làm gia đình thêm phần hạnh phúc.
Là thành viên của một quốc gia, Democracy thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của công dân theo Hiến pháp, luật và các văn bản quy phạm pháp luật khác, đồng thời không quên thực hiện các quyền con người và các quyền công dân của mình, như tự do ngôn luận & biểu đạt, tự do tín ngưỡng & tôn giáo, tự do hội họp & lập hội, tự do đi lại & cư trú, tự do ứng cử & bầu cử, v.v, để làm quốc gia thêm phần tự do.
Lưu ý là, mặc dù Democracy có thể không thực hiện các quyền ấy, nhưng Democracy chọn thực hiện chúng, bởi anh hiểu rằng khi anh không thực hiện chúng chính là khi anh làm cho chúng xói mòn. Ngược lại, khi anh thực hiện chúng chính là khi anh duy hộ chúng và làm cho chúng sống động, và vì vậy mà anh làm chủ các tổ chức hay cộng đồng của mình tốt hơn.
Democracy còn nhiều đặc điểm khác nữa.
Có một điều thú vị, Democracy có một bạn gái tên là Liberty.
Nguyễn Trang Nhung
Nguồn : RFA, 31/12/2018 (NguyenTrangNhung's blog)