Những động thái của Nghị viện Châu Âu có thể tác động một cách trực tiếp đến quan điểm và hành động của Quốc hội Hoa Kỳ, để Thượng viện của quốc hội này sẽ phải bày tỏ ý kiến một cách không nương nhẹ về Đạo luật Nhân quyền Việt Nam trong thời gian tới.
Dân biểu Chris Smith, tiểu bang New Jersey
Dân biểu Chris Smith, thành viên cấp cao của Tiểu ban Nhân quyền Toàn cầu của Hạ viện và là người đã chủ tọa 11 cuộc điều trần về tình trạng nhân quyền ở Việt Nam, viết : "nhà cầm quyền Việt Nam tiếp tục tìm cách trấn dẹp xã hội dân sự, đàn áp tự do ngôn luận và tự do tín ngưỡng, Hà Nội tiếp tục bỏ tù các blogger và các nhà hoạt động nhân quyền". Ông cũng bổ sung : "Năm vừa rồi là một năm tồi tệ cho nhân quyền Việt Nam. Công dân Mỹ Michael Nguyễn, một người cha có bốn con cư ngụ ở Los Angeles, tiếp tục bị giam giữ mà không qua quy trình pháp lý nào, ông ấy không phải là người Mỹ duy nhất bị bắt và bị ngược đãi ở Việt Nam trong năm qua".
Vào cuối tháng 2 năm 2019, Đạo luật Nhân quyền Việt Nam (HR 1383) được Dân biểu Chris Smith một lần nữa được đưa ra quốc hội Mỹ để trừng phạt Việt Nam về những vụ vi phạm nhân quyền ở trong nước. Đạo luật này cũng nhằm mục đích ưu tiên hóa tự do tôn giáo, tự do internet và các quyền của người lao động.
Trước đó, các phiên bản của đạo luật này đã được Hạ viện Mỹ thông qua ba lần vào các năm 2004, 2008 và 2012 với số phiếu ủng hộ áp đảo, tuy nhiên sau đó đã bị chặn tại Thượng viện. Đó cũng là khoảng thời gian mà chính quyền của Tổng thống Barak Obama thực hiện chính sách ‘củ cà rốt’ với chính thể độc đảng ở Việt Nam. Tuy nhiên chính sách này đã chỉ mang lại một kết quả quá khiêm tốn : Hà Nội, một mặt vẫn không ngớt hứa hẹn ‘ ;sẽ cải thiện nhân quyền’, nhưng mặt khác vẫn ngấm ngầm bắt bớ những nhà hoạt động nhân quyền. Hầu hết các cuộc đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt, một hình thức mà Chính phủ và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cố gắng duy trì để buộc Việt Nam phải tuân thủ các công ước quốc tế về dân sự và nhân quyền, cũng không mang lại kết quả như mong muốn.
Nói cách khác, Hoa Kỳ đã bỏ quên ‘cây gậy’ trong nhiều chính sách về Việt Nam.
Còn vào lần này, có hy vọng là Thượng viện Hoa Kỳ sẽ xem xét với một con mắt khác về Đạo luật Nhân quyền Việt Nam, bởi bối cảnh hiện thời là khác khá nhiều so với những năm 2015 và 2016. Từ năm 2016, chính thể độc đảng ở Việt Nam đã gia tăng đàn áp nhân quyền và những tiếng nói bất đồng chính kiến, phát động một chiến dịch bắt bớ liên tục với số đông những người hoạt động nhân quyền suốt từ đó đến nay. Và đặc biệt, vụ Việt Nam bị Nhà nước Đức tố cáo đã bắt cóc Trịnh Xuân Thanh đã ‘chuyển lửa’ sang cả khối Liên minh Châu Âu, khiến cả phương Tây giờ đây đều như chống lại chính thể độc trị Việt Nam về vô số vi phạm nhân quyền.
Đó cũng là nguồn cơn khiến vào tháng 11 năm 2018, Nghị viện Châu Âu đã phải ban hành một nghị quyết nhân quyền Việt Nam với nội dung rất rộng và lời lẽ lên án cứng rắn chưa từng có. Sang tháng 2 năm 2019, Hội đồng Châu Âu đã phải thông báo hoãn vô thời hạn EVFTA (Hiệp định thương mại tự do Châu Âu - Việt Nam) với lý do thực chất là Việt Nam vi phạm nhân quyền.
Hẳn những động thái của Nghị viện Châu Âu có thể tác động một cách trực tiếp đến quan điểm và hành động của Quốc hội Hoa Kỳ, để Thượng viện của quốc hội này sẽ phải bày tỏ ý kiến một cách không nương nhẹ về Đạo luật Nhân quyền Việt Nam trong thời gian tới.
Ngoài Dự luật Nhân quyền Việt Nam, Quốc hội Hoa Kỳ vẫn còn hai vũ khí nhân quyền khác mà có thể ‘trảm’ vào bất kỳ lúc nào : Dự luật Chế tài nhân quyền Việt Nam (HR. 4254) và đặc biệt là Luật Nhân quyền Magnitsky Toàn cầu (Global Magnitsky Human Rights Accountability Act) đã được thông qua chính thức vào cuối năm 2016.
Thường Sơn
Nguồn : VNTB, 15/03/2019