Tướng Joseph Dunford, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, hôm 29/5 nói rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã phá vỡ cam kết không quân sự hóa Biển Đông với Tổng thống Mỹ Barack Obama.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Obama tại Nhà Trắng ngày 25 tháng Chín năm 2015.
"Mùa thu năm 2016, Chủ tịch Tập Cận Bình đã hứa với Tổng thống Obama là họ sẽ không quân sự hóa các hòn đảo [ở Biển Đông]. Nhưng những gì chúng ta chứng kiến ngày hôm nay đó là các đường băng dài 10 nghìn bộ [hơn 3 nghìn mét], các kho chứa đạn dược, việc thường xuyên triển khai thiết bị có khả năng phòng thủ tên lửa, khả năng hàng không, vân vân", vị tướng là sĩ quan cao cấp nhất trong quân đội Hoa Kỳ nói trong một cuộc trao đổi về quốc phòng ở Viện Brookings tại thủ đô Washington.
"Vì thế, rõ ràng họ đã từ bỏ cam kết đó".
Về ý kiến cho rằng Trung Quốc dường như không còn cấp tập xây đảo và quân sự hóa ở Biển Đông, ông Dunford nói : "Tôi cho rằng đó là vì các đảo giờ đã được phát triển tới mức chúng có thể cung cấp khả năng quân sự theo như đúng yêu cầu của Trung Quốc".
Vị tướng Mỹ này nói thêm rằng "khi chúng ta phớt lờ các hành động không tuân thủ các luật lệ, nguyên tắc và tiêu chuẩn, chúng ta đã lập ra một tiêu chuẩn mới".
Dù "không gợi ý phải có hành động quân sự đáp trả" việc làm của Trung Quốc, ông Dunford nói rằng điều cần làm là phải có "hành động tập thể chặt chẽ đối với những ai vi phạm các nguyên tắc và tiêu chuẩn quốc tế".
"Họ cần phải bị quy trách nhiệm nào đó để ngăn chặn các vi phạm trong tương lai", vị tướng Mỹ nói tiếp.
Ông cũng nói thêm rằng "dĩ nhiên có thể có các bước đi kinh tế và ngoại giao" để thực hiện điều này, chứ không phải "hành động quân sự đáp trả".
Theo tìm hiểu của phóng viên VOA tiếng Việt, cam kết của Chủ tịch Tập Cận Bình với ông Obama được đưa ra vào ngày 25 tháng Chín năm 2015.
Khi đó, trong cuộc họp báo chung với Tổng thống Barack Obama tại Vườn Hồng ở Nhà Trắng nhân chuyến thăm Mỹ, ông Tập nói rằng "liên quan tới các hoạt động xây dựng mà Trung Quốc đang tiến hành ở quần đảo Nam Sa [Trường Sa theo cách gọi của Trung Quốc] không nhắm mục tiêu hoặc ảnh hưởng tới bất kỳ nước nào, và Trung Quốc không có ý định theo đuổi việc quân sự hóa".
Ông Tập cũng tuyên bố "cam kết duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Nam Trung Hoa [tức Biển Đông], giải quyết các khác biệt và tranh chấp thông qua đối thoại, và xử lý các tranh chấp thông qua đàm phán, tham vấn và một cách hòa bình, và tìm kiếm các cách thức nhằm đạt được lợi ích chung thông qua hợp tác".
Trước đó, ông Obama nói rằng trong cuộc gặp với nhà lãnh đạo Trung Quốc, ông đã bày tỏ "quan ngại sâu sắc" về việc "quân sự hóa ở các vùng biển tranh chấp" cũng như "nhắc lại quyền của tất cả các nước về tự do hàng hải và bay ngang và dòng chảy thương mại không bị cản trở".
"Tôi chỉ ra rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục ra khơi, bay ngang và hoạt động ở bất kỳ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép", ông Obama nói, theo Nhà Trắng.
Kể từ năm 2015 tới nay, Hoa Kỳ đã thực hiện nhiều hoạt động thể hiện quyền tự do hàng hải ở Biển Đông, khiến Trung Quốc giận dữ.
Mới nhất, trong bối cảnh chiến tranh thương mại leo thang giữa chính quyền của Tổng thống Trump và Bắc Kinh, tàu khu trục Hoa Kỳ Preble hôm 19/5 đã tuần tra trong phạm vi 12 hải lý của Bãi cạn Scarborough mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông để theo lời hải quân Hoa Kỳ là "thách thức các tuyên bố chủ quyền hàng hải quá mức, và bảo vệ quyền tiếp cận các tuyến hàng hải theo luật pháp quốc tế".
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng từng lên tiếng ủng hộ "quyền tự do hàng hải" ở Biển Đông sau hành động của Mỹ.
Viễn Đông
Nguồn : VOA, 30/05/2019