Bất thường xảy ra khi Việt Nam không được đưa vào xếp hạng kết quả đánh giá học sinh quốc tế PISA 2018, do Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) thực hiện và công bố hôm 3/12.
79 quốc gia, vùng lãnh thổ tham gia làm kiểm tra PISA 2018
Việt Nam thuộc số 79 quốc gia, vùng lãnh thổ tham gia làm kiểm tra và có điểm thi rất cao, nhưng rốt cuộc, Việt Nam không được đưa vào bảng xếp hạng.
Bảng xếp hạng chung cuộc chỉ có 78 quốc gia, vùng lãnh thổ, với Trung Quốc đứng số một.
Phần nói về Việt Nam của OECD giải thích ngắn gọn rằng vào lúc báo cáo công bố, họ "chưa thể hoàn toàn chắc chắn" về tính chất so sánh giữa kết quả của Việt Nam và các nước.
Vì thế, mặc dù điểm kiểm tra của các học sinh Việt Nam tham gia PISA 2018 được công bố, với điểm rất cao, nhưng Việt Nam không được hay chưa được đưa vào bảng xếp hạng hôm 3/12.
Điều bất thường này đang làm nảy sinh các thắc mắc.
Bộ Giáo dục Việt Nam ngày 4/12 ra thông cáo dài giải thích.
Theo cơ quan quản lý của Việt Nam, có 2 lý do chính để OECD chưa đưa kết quả của Việt Nam vào bảng so sánh.
"Thứ nhất, báo cáo so sánh quốc tế đầy đủ không thể hoàn thành tại thời điểm công bố nếu đưa Việt Nam vào phân tích dữ liệu so sánh quốc tế. Bởi vì, ban đầu OECD đề nghị để dữ liệu của Việt Nam sang 2020 mới công bố, họ muốn dành thêm thời gian để nghiên cứu sâu hơn sự khác biệt của Việt Nam. Tuy nhiên, do sự phối hợp tích cực của phía Việt Nam trong quá trình xử lý số liệu nên đến tháng 9/2019 OECD đã đồng ý công bố kết quả của Việt Nam cùng với các nước khác vào ngày 3/12/2019".
"Thứ hai, số liệu thu được của Việt Nam không phù hợp (misfit) với mô hình lý thuyết hồi đáp câu hỏi, mức độ không phù hợp cao hơn so với các quốc gia khác, có sự khác biệt lớn với mô hình đánh giá của OECD".
Bộ Giáo dục Việt Nam nói tiếp : "Trong quá trình phân tích, xử lý dữ liệu PISA của Việt Nam, OECD đã có những chất vấn, kiểm tra rất nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật của việc tổ chức thực hiện PISA tại Việt Nam ở tất cả các công đoạn, đã cử Trưởng Ban phân tích dữ liệu của OECD sang Việt Nam làm việc, thẩm định các quyển đề thi của học sinh, phỏng vấn các cán bộ, giáo viên trực tiếp tham gia PISA, xác minh dữ liệu".
"Sau quá trình xác minh, thẩm tra, OECD khẳng định Việt Nam không có gì sai sót về quá trình tổ chức thực hiện, hoặc thao túng số liệu hay thiên lệch khi chấm điểm. Tuy nhiên, do kết quả các câu trả lời của học sinh Việt Nam thi trên giấy quá khác biệt với các nước OECD thi trên máy tính, cho ra một mô hình khác biệt (misfit) với mô hình các nước OECD đang thi trên máy tính".
Được biết cuộc kiểm tra PISA 2018 có hai hình thức thi là trên giấy và máy tính.
Bài thi trên giấy được sử dụng ở chín quốc gia : Argentina, Jordan, Lebanon, Cộng hòa Moldova, Cộng hòa Bắc Macedonia, Romania, Ả Rập Saudi, Ukraine và Việt Nam.
So sánh với các nước trên giấy, Việt Nam có mô hình hoàn toàn tương tự nhưng điểm khác biệt là kết quả của Việt Nam cao hơn rất nhiều.
Bộ Giáo dục Việt Nam nói họ hy vọng OECD "sẽ có thêm thời gian để phân tích các điểm khác biệt của kết quả trả lời PISA Việt Nam 2018".
Ngoài ra, phía Việt Nam nói sẽ xem xét để chuẩn bị dần các điều kiện để có thể tham gia các kỳ thi PISA sắp tới qua máy tính.
Trong kỳ thi PISA 2018, ở phần Đọc hiểu, Việt Nam đạt 505 điểm, điểm số cao thứ 13/79 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia.
Lĩnh vực Toán học, Việt Nam đạt 496 điểm, điểm số cao thứ 24/79 quốc gia và vùng lãnh thổ tham.
Lĩnh vực Khoa học, Việt Nam đạt 543 điểm, điểm số cao thứ 4/79 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia.
Trung Quốc 'số một'
Đáng chú ý, khi thi PISA 2018, Trung Quốc chỉ cử bốn địa phương tham gia là Bắc Kinh, Thượng Hải, Giang Tô và Triết Giang.
OECD thừa nhận kết quả thi bốn nơi này "vượt xa" thành tích của học sinh 78 quốc gia, lãnh thổ khác.
Nhưng kết quả của Trung Quốc vẫn được OECD công nhận, khiến Trung Quốc xếp số 1 trong bảng PISA 2018.
Xếp thứ hai là Singapore, tiếp theo là Macao, Hong Kong, Estonia, Canada, Phần Lan, Ireland, Hàn Quốc, Ba Lan, Thụy Điển, New Zealand, Mỹ, Anh, Nhật, Úc, Đài Loan, Đan Mạch…
Thái Lan, Indonesia, Philippines thuộc nhóm nước xếp gần chót bảng.
Nguồn : BBC, 04/12/2019