Lá thư từ Mỹ
Trong bốn ngày qua tình hình đối phó với dịch Covid-19 ở Mỹ ngày một khẩn trương lên khiến Tổng thống Donald Trump, cùng ban tham mưu phòng chống, đã có họp báo mỗi ngày để dân biết các chính sách liên quan.
Siêu thị Costco vùng Vịnh San Francisco thường thưa khách ngày đầu tuần nhưng sáng thứ Hai 16/3 đông người mua hàng sau khi có lệnh không ra đường trong ba tuần (Ảnh : Bùi Văn Phú)
Chiều thứ Sáu 13/3, Tổng thống công bố tình trạng "khẩn cấp quốc gia". Quyết định của lãnh đạo Hoa Kỳ được đưa ra sau khi cơ quan y tế thế giới chính thức gọi vi-rút Covid-19, bùng phát từ Vũ Hán, Trung Quốc từ tháng 12 năm 2019 là một đại dịch toàn cầu.
Sau tuyên bố của lãnh đạo Mỹ, chỉ số Dow Jones tăng gần 2 nghìn điểm, lên 23.186 - với hơn nửa trong vòng 30 phút giao dịch cuối ngày.
Qua ngày thứ Bảy 14/3, Tổng thống và ủy ban đặc nhiệm, dưới sự lãnh đạo của Phó Tổng thống Mike Pence, lại họp báo. Lần này mọi người tham dự kể cả ông Trump và quan chức chính phủ phải đo nhiệt độ trước khi vào phòng. Một nhà báo không được vào vì có thân nhiệt trên 99 độ F.
Tổng thống Trump bị chỉ trích là hôm trước ông đã bắt tay nhiều người, đã điều chỉnh mi-crô, là những động tác có thể gây truyền nhiễm. Ông trả lời rằng bắt tay đã trở thành thói quen và tự nhắc nhở ông và mọi người nên bỏ trong lúc này.
Ông Trump cũng xác nhận là đã cho bác sĩ thử vi-rút, vì trong thời gian gần đây có tiếp xúc với vài người có thể bị dương tính Cô Vi. Vài giờ sau kết quả cho thấy Tổng thống Trump không nhiễm vi-rút.
Rạng sáng thứ Bảy, Hạ viện thông qua, với tỉ số 363/40, một dự luật khẩn chi 50 tỉ đôla. Tuần này Thượng viện chắc cũng sẽ đồng thuận và tổng thống ký ban hành.
Báo Việt ngữ ở California với tin về Covid-19 tại Hoa Kỳ và Việt Nam trên trang nhất (Ảnh : Bùi Văn Phú)
Trong họp báo chiều Chủ nhật 15/3, Tổng thống Trump tỏ ra lạc quan với các biện pháp kiểm soát lây lan bệnh dịch. Những phát biểu của ông cho thấy tình hình lạc quan, đang được triển khai đúng. Dân đừng lo lắng quá. Ông vừa gặp gỡ những chủ tịch tập đoàn bán lẻ và họ hứa sẽ cung cấp đầy đủ nhu yếu phẩm và các thứ cần cho vệ sinh, vì thế ông nhắc dân không nên hoảng loạn mua đồ tích trữ.
Quan trọng hơn là tương lai kinh tế Hoa Kỳ trong những ngày trước mặt. Tổng thống loan báo là Quỹ Dự trữ Liên bang vừa cắt giảm phân lời cho vay từ 1 đến 1,25% xuống còn từ 0 đến 0,25% để kích thích kinh tế.
Sang ngày thứ Hai 16/3, trong buổi họp báo Tổng thống Trump khuyến cáo không nên tụ họp quá 10 người, tình hình hiện xấu và sẽ kéo dài đến tháng Bảy hay tháng Tám, kinh tế có thể rơi vào suy thoái.
Với thông tin đó, Dow Jones rớt 3 nghìn điểm, còn 20.186, đã mất 30% từ thời điểm cao nhất cuối năm ngoái.
Điều mà giới chức y tế quan ngại hiện nay là Hoa Kỳ thiếu thuốc thử để xét nghiệm ai bị vi-rút. Trong dân có những trường hợp đã bị nhiễm mà không có dấu hiệu nên có thể lây lan rộng trong cộng đồng. Giới chức chính phủ cho biết các trạm xét bệnh sẽ bắt đầu hoạt động ngay và người dân sẽ không phải trả tiền phí cho xét nghiệm hay chữa trị.
Theo Tiến sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Cơ quan Nghiên cứu về Bệnh dị ứng Truyền nhiễm và hiện là tiếng nói chính trong việc phòng chống dịch, lúc này cần ngăn chặn sao cho đồ biểu lây bệnh không bùng lên quá cao. Ông đề nghị không nên đi máy bay hay ăn nhà hàng khi không cần. Vì nếu số người bị lây nhiễm quá nhiều, bệnh viện sẽ quá tải, khi đó sẽ rất nguy hiểm cho sức khoẻ toàn dân.
Hai tuần trước chỉ những tiểu bang có nhiều ca nhiễm và người chết là Washington, California và New York công bố tình trạng khẩn cấp y tế. Đến nay hầu hết mọi nơi đã công bố tình trạng khẩn cấp y tế, khi người bị lây nhiễm đã có tại 49 tiểu bang và vùng Thủ đô Washington.
Các tiểu bang, quận hạt cũng như những thành phố lớn đều tùy tình hình mà ban hành chính sách phòng chống. California cấm tụ họp trên 250 người, trong khi ở Texas con số này là 500.
Sau khi Tổng thống đưa ra khuyến cáo không nên tụ họp trên 10 người, vùng Vịnh San Francisco với 6 quận hạt cùng nhau công bố kế hoạch cấm dân ra đường nếu không có việc cần thiết, bắt đầu từ đêm thứ Hai 16/3 cho đến ngày 7/4 để giảm lây bệnh. Cảnh sát, cứu hỏa, y tá, bác sĩ vẫn tiếp tục làm việc. Quán rượu, những nơi tập thể dục, trung tâm giải trí đóng cửa. Siêu thị, trạm xăng, nhà băng tiếp tục bán hàng. Nhà hàng không được mở cửa, chỉ nhận đặt món ăn cho khách đến lấy đem về.
Các nhà thờ Thiên Chúa giáo trong vùng Vịnh San Francisco không còn buộc giáo dân đến thánh đường ngày Chủ nhật. Nhiều nhà thờ đóng cửa trong nhiều tuần.
Rất nhiều trường học, từ mẫu giáo đến lớp 12 và đại học các cấp ở California đã đóng cửa cho đến đầu tháng Tư hay chuyển qua giảng dạy trực tuyến cho đến hết niên học.
Nước Mỹ có hơn 35 triệu học sinh phổ thông không đến trường từ ngày thứ Hai 16/3. Vì nhiều học sinh thuộc diện có trợ cấp ăn sáng và ăn trưa tại trường nên các nơi đang có kế hoạch để các em tiếp tục nhận bữa ăn qua các trung tâm phân phối.
Trên toàn quốc các trận đấu thể thao đã hoãn hay hủy. Disney World ở Florida, Disneyland ở California và nhiều trung tâm giải trí ở New York, New Jersey, Connecticut đóng cửa.
Để phòng chống hữu hiệu lây lan của Cô Vi, mọi người được nhắc nhở những điều quan trọng cần làm sau đây :
1/ Thường xuyên rửa tay với xà-phòng trong ít nhất 20 giây
2/ Không đưa tay dụi mắt mũi miệng
3/ Khi tiếp xúc với người khác, đứng cách nhau chừng 2 mét
4/ Nếu cảm thấy có bệnh đường hô hấp thì không đi làm, cần gặp bác sĩ
Nhiều công ti, cơ quan đã cho nhân viên làm việc tại nhà. Với chính sách khẩn trương quốc gia, người ốm mà trước đây không được hưởng lương nếu nghỉ làm, nay sẽ được nhận hai tuần. Hiện có khoảng 25% công nhân Mỹ khôngđược trả lương nếu nghỉ bệnh. Trợ cấp thất nghiệp sẽ được kéo dài nếu tình hình bịnh dịch không khá hơn.
Chính sách phòng chống toàn quốc cũng cấm thăm viếng nhà dưỡng lão vì người cao tuổi nếu nhiễm vi-rút thì tỉ lệ tử vong cao hơn gấp nhiều lần, lên đến 15% so với bình thường khoảng 2,5%.
Những số liệu từ tiểu bang Washington cũng như toàn quốc đã cho thấy điều đó. Từ Seattle, nơi có ca nhiễm Covid-19 đầu tiên được phát hiện vào ngày 21/1 và là nơi có số người bị nhiễm và tử vong cao nhất, với 675 ca và 40 tử vong, hầu hết là người cao tuổi trong nhà dưỡng lão.
Tiểu bang New York có số người nhiễm cao thứ nhì, với 613 ca và 2 tử vong. Riêng thành phố New York có 269 ca nhiễm. Vùng Westchester với 178 ca, đa số tại thành phố New Rochelle, mà giới hữu trách đã giới hạn đi lại hơn một tuần nay.
Thống đốc California Gavin Newsom họp báo chiều Chủ nhật 15/3 cho biết tiểu bang có 336 ca nhiễm, 6 tử vong. Ông yêu cầu các quán rượu đóng cửa, giới hạn số khách được vào một nhà hàng xuống còn một nửa số ghế đang có và người trên 65 tuổi không nên ra ngoài đường.
Vùng San Jose trong quận hạt Santa Clara có 114 ca, 2 tử vong. Trong số người bệnh, 15 đã du hành nước ngoài, 28 có tiếp xúc với người bệnh. Đáng quan ngại là 52 người bị nhiễm do lây lan trong cộng đồng vì họ không du lịch nước ngoài hay không gần người bệnh.
Hai tuần qua, khi dịch Covid-19 lan tràn qua Châu Âu đến độ mất kiểm soát ở Ý, Pháp và Tây Ban Nha ; chính phủ của Tổng thống Donald Trump đã bị những áp lực với chỉ trích vì không đưa ra biện pháp phòng chống sớm hơn, nước Mỹ đã không chuẩn bị đối phó vì đến lúc này mà vẫn thiếu bộ thử xét nghiệm đại trà, như Hàn Quốc đã có thể làm được để giảm lây lan và tử vong.
Quyết định mới nhất của Hoa Kỳ là cấm khách du hành đến từ Châu Âu khiến kiều dân Mỹ từ đó đổ dồn về nước. Vì thiếu chuẩn bị với những thủ tục phải khai báo tại sân bay nên phi cảng O’Hare ở Chicago sáng Chủ nhật với hàng nghìn người đến, xếp hàng san sát bên nhau trong nhiều giờ đồng hồ tạo cơ hội lây nhiễm cao hơn.
Các cuộc vận động tranh cử tổng thống trước đám đông bị hủy. Tối Chủ nhật 15/3 tranh luận giữa hai ứng viên Dân chủ Joe Biden và Bernie Sanders tại thành phố Phoenix không có dân tham dự. Hai ứng viên không bắt tay mà chạm khuỷu tay nhau lúc khai mạc và đứng xa nhau chừng 3 mét.
Vì dịch Covid-19 các buổi vận động tranh cử tổng thống Mỹ với dân tham dự như trước sẽ không còn nữa (Ảnh : Bùi Văn Phú)
Năm mươi hai ngày sau khi Cô Vi từ Vũ Hán, Trung Quốc ghé Hoa Kỳ qua trạm dừng đầu tiên ở thành phố Seattle, tiểu bang Washington, nay cô đã lây lan gần 4.300 ca nhiễm và tử vong cho 81 người khiến nước Mỹ đang rơi vào khủng hoảng y tế cũng như kinh tế.
Giới quan sát nhận định việc phòng chống Cô Vi đang là đề tài để hai đảng Dân chủ và Cộng hòa lấy điểm với cử tri trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11 tới đây.
Theo thăm dò của Yahoo News/YouGov thực hiện vào đầu tháng này, kết quả :
Tin dịch sẽ lan tràn : Cộng hòa 28%, Dân chủ 58%, Tất cả 43%
Lo lắng về nạn dịch : Cộng hòa 45%, Dân chủ 74%, Tất cả 57%
Tin là có thổi phồng thông tin về nguy cơ nạn dịch : Cộng hòa 58%, Dân chủ 29%, Tất cả44%
Dự đoán số tử vong sẽ lên trên 1000 : Cộng hòa 34%, Dân chủ 55%, Tất cả 44%
Mới nhất là thăm dò của NBC News và Wall Street Journal thực hiện từ ngày 11-13/3 :
Cách Trump xử lí phòng chống : 81% cử tri Cộng hòa tán đồng, 84% cử tri Dân chủ không tán đồng.
Lo có người trong gia đình nhiễm vi-rút : Dân chủ 68%, Cộng hòa 40%.
Tránh tụ họp đông người : Dân chủ 61%, Cộng hòa 30%.
Cô Vi tấn công vào ai thì nào có kể mầu da, sắc tộc, tôn giáo hay quan điểm chính trị.
Đề phòng Cô Vi, bạn đang sống ở đâu thì nhớ rửa tay thường xuyên với xà-phòng, vừa rửa vừa hát xong bài "Happy Birthday" là đúng cách.
Nếu được ở nhà là tốt. Phải ra đường thì không cần mang khẩu trang, tránh nơi đông người. Gặp ai quen thân, đứng xa xa vẫy tay, hay cúi đầu chào nhau kiểu Nhật là đẹp rồi.
Bùi Văn Phú
(17/03/2020)