Tổng thống Volodymyr Zelensky và bài học cho những nhà dân chủ quốc nội
Theo dõi và ủng hộ phong trào dân chủ quốc nội, tôi cũng từng đọc một số bài viết của một số người được xem là "những nhà dân chủ" tại quốc nội trước kia. Và có phần mến mộ vì thái độ can đảm, cũng như vì thỉnh thoảng họ cũng có được dăm bài viết hay ý tưởng thú vị về các vấn đề dân chủ, nhân quyền.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp mặt tại New York, ngày 25/9/2019 - Ảnh minh họa
Nhưng tôi không vào các trang facebook cá nhân của họ bởi ở đó, chúng đời thường quá. Điều nói ở đây là, đôi năm qua, kể từ khi chính trường Hoa Kỳ trở nên xáo trộn và chia rẽ trầm trọng, họ cũng "chia phe", binh chống kịch liệt tổng thống Donald Trump. Nó cho tôi và những người khác phần nào hiểu thêm về khả năng cùng kiến thức, nhận thức của họ về vấn đề dân chủ trong bối cảnh toàn cầu ra sao, khác hơn những bài viết phản kháng nhà cầm quyền trước kia. Nếu không nói thêm là, thấy được tâm thức cùng bản lĩnh của họ ra sao.
Tôi tôn trọng quyền phát biểu cá nhân và nhận thức chính trị. Chỉ thú thật, tôi không đồng ý với hành xử, ngôn từ họ sử dụng như số đông ngoài kia, tự đánh mất nhân cách của mình khi trở thành những người ủng hộ Trump một cách quá khích, mất đi lý lẽ và phải trái. Tôi mong được đọc các lý luận mang tính học thuật, phân tích phản biện có chứng cứ, luận cứ trong việc ủng hộ Trump cùng chính sách của ông ta ra sao, hơn là đôi dòng viết tung hô Trump một cách dễ dãi, cảm tính. Thậm chí đăng tải, phát tán cả những bản tin giả mạo, như tôi đã phân tích về Lê Công Định trong một bài viết vài ngày trước.
Hôm nay thì tình cờ đọc đôi dòng của Huỳnh Thục Vy nhờ một phản biện của một Facebooker gởi đến cô. Vào xem, quả thật cũng một chuyện đáng tiếc khác. Cô viết rằng, "sự dốt nát của một tổng thống cánh tả"- tức đang nói đến Tổng thống Kennedy, cùng sự chỉ trích đảng Dân Chủ và "truyền thông cánh tả" trong cuộc chiến Việt Nam. Huỳnh Thục Vy kết thúc mẩu viết này bằng câu, "còn nhiều thứ trong đầu muốn viết… nhưng phải dọn phân ị cho con nên thôi" (!?).
Tôi sẽ không phân tích về sự mâu thuẫn trong nhận xét cùng một thái độ ngông cuồng đến thất lễ, kém văn hóa trong mẩu viết đơn giản và hồ đồ đó. Vì tổng thống Kennedy được xem là một trong những tổng thống vĩ đại của Hoa Kỳ, cũng như cuộc chiến Việt Nam qua năm đời tổng thống Mỹ là một vấn đề lớn của nước Mỹ. Giới sử gia cùng những nhà học thuật vẫn đang bỏ công nghiên cứu, xem xét ở nhiều góc cạnh khác nhau cho đến nay.
Ở đây, tôi nói về một tình trạng phổ biến của người dân trong nước ra đến hải ngoại đang ủng hộ Donald Trump mà Huỳnh Thục Vy là một ví dụ : họ mắng chửi thậm tệ các ứng viên và đảng Dân Chủ cùng các tổng thống tiền nhiệm một cách lỗ mãng. Điều này nguy hiểm và sai lầm thế nào ?
Hãy lấy câu chuyện của Ukraine và thái độ, bản lĩnh của Tổng thống Volodymyr Zelensky, 42 tuổi của quốc gia này làm bài học cho cộng đồng người Việt. Vì ở mặt nào đó, nó có những tương đồng trong mối quan hệ ngoại giao đầy xung đột và cân nhắc. Với Ukraine là Nga và Hoa Kỳ, còn với Việt Nam là Trung Quốc và Hoa Kỳ. Dù Ukraine rõ ràng hơn Việt Nam vì nó đang là đồng minh của Hoa Kỳ, không phải một thái độ đu dây như Việt Nam, muốn vuốt ve, thủ lợi hay là con bài trong tay cả hai thế lực.
Sự thử thách về bản lĩnh chính trị đầu tiên trong vai trò tổng thống Ukaine của Tổng thống Volodymyr Zelensky, người được đích thân Tổng thống Trump gọi điện chúc mừng ngay khi đắc cử, đã xảy ra chỉ vài tháng sau khi ông nhậm chức vào tháng Năm 2019. Đến tháng Chín, Zelensky bị Trump làm áp lực, hoặc điều tra cha con Joe Biden hay bị cúp viện trợ, vô tình trở thành tâm điểm can dự đến việc điều tra và cuộc xét xử truất phế Tổng thống Trump tại Hoa Kỳ hồi đầu năm nay.
Là một tổng thống non trẻ và cần sự ủng hộ vào một đồng minh lớn như Hoa Kỳ, lẽ ra Zelensky đã dễ dàng nghe theo Donald Trump. Nhưng ông vẫn không bị áp lực từ Trump hay ngoại trưởng Mike Pompeo khi tuyên bố không muốn can dự vào việc bầu cử tổng thống của nước ngoài. Bởi Zelensky hiểu rằng, Ukraine cần sự ủng hộ lâu dài từ Hoa Kỳ, từ giới lập pháp bao gồm cả lưỡng đảng Cộng Hòa và Dân Chủ, chứ không phải từ một tổng thống Mỹ chỉ mang tính giai đoạn. Liệu điều gì xảy ra nếu Zelensky trở thành một loại bù nhìn trong tay Trump, đặt cược vận mệnh và quan hệ ngoại giao của quốc gia mình vào mỗi ông ta, một khi tổng thống Dân Chủ lên nắm quyền hay Quốc hội Hoa Kỳ thuộc về tay đảng Dân Chủ trong tương lai ?
Kỷ niệm một năm nắm quyền hồi tháng trước, các thăm dò cho thấy Volodymyr Zelensky được 68% người dân Ukraine ủng hộ, một phần vì thái độ và bản lĩnh chính trị khôn ngoan của ông. Trả lời phỏng vấn trên báo Time hồi cuối năm trước, Zelensky bảo rằng, dù rất cần sự viện trợ, ông không muốn Ukraine trở thành quân cờ dễ dàng bị tung hứng trên bàn cờ chính trị của các tay cờ thế giới.
Ông bảo rằng, "Tôi chẳng tin ai cả. Tôi nói một cách trung thực với các bạn. Chính trị không phải là môn khoa học chính xác. Đó là lý do tôi yêu toán học hồi còn đi học. Mọi thứ trong toán học đều rõ ràng với tôi. Bạn có thể giải một phương trình một biến số với một biến số. Nhưng ở đây, chính trị có nhiều biến số, bao gồm cả các chính khách ở nước tôi. Tôi không biết họ và không thể hiểu được họ có đồng thuyền hay không. Đó là lý do tại sao tôi nghĩ không thể đặt bất cứ sự tin tưởng vào ai. Ai cũng chỉ có quyền lợi của họ".
Trump là tổng thống Mỹ nhưng không đại diện cho chính sách Hoa Kỳ mãi mãi, nếu không nói là đang bị chống đối mạnh mẽ tại Mỹ và bị cộng đồng thế giới xem thường như hiện nay. Sự ủng hộ cuồng nhiệt của đa số người Việt đặt vào Trump, dẫn đến sự chỉ trích, mạ lị nặng nề các ứng viên và đảng Dân Chủ, đã cho thấy một thái độ chưa trưởng thành, gây nguy hại cho chính mình. Bởi với những người gốc Việt tại Hoa Kỳ, luôn có các vị dân cử, cấp chính quyền địa phương thuộc đảng Dân Chủ, là những người đưa ra các quyết định can dự trực tiếp đến đời sống của họ. Còn với dăm nhà dân chủ quốc nội ủng hộ Trump, hãy tiếp tục học hỏi và cẩn trọng hơn trong thái độ cùng lời nói của mình để có thể có những ảnh hưởng tích cực hơn với đại chúng, giả sử là nếu có.
Chính trị là những bàn cờ cần nhiều sự thận trọng. Nó không thể đặt cược vào một cá nhân hay chính sách mang tính giai đoạn, mà đòi hỏi sự cân bằng, khôn ngoan và bản lĩnh. Bài học từ tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine xứng đáng cho những người dự phần cuộc tranh luận suy nghĩ.
Nhã Duy
09/06/2020