Ai sẽ thắng cử ngày 3/11 ?
Bùi Văn Phú, 02/11/2020
Vài hôm nữa chúng ta sẽ biết ai làm tổng thống Hoa Kỳ cho nhiệm kỳ 2021-2025. Hy vọng thế.
Thùng phiếu đặt ở nhiều nơi trong tiểu bang California (Ảnh : Bùi Văn Phú)
Nếu đêm 3/11 mà kết quả không là đất lở thì sẽ có tranh tụng trước tòa như kỳ bầu cử năm 2000, với tiểu bang Florida phải đếm phiếu lại và mấy tuần sau mới có kết quả, bằng một phán quyết của Tối cao Pháp viện.
Cả nước Mỹ năm đó phải hồi hộp chờ đợi, chú ý vào màn hình tivi khi những lá phiếu có lỗ hay chỉ có dấu ấn mà nhân viên kiểm phiếu phải soi rọi, có khi dùng cả kính phóng đại để mong tìm ra dấu chỉ của một cử tri nào đó đã bầu cho George W. Bush (con) hay cho Al Gore.
Kỳ bầu chọn năm nay, vì dịch Covid nên hầu hết các tiểu bang cho cử tri được bầu sớm bằng cách gửi lá phiếu qua đường bưu điện hoặc bỏ vào thùng phiếu đặt ở nhiều nơi.
Cử tri California nhiều người đã bỏ phiếu vào thùng đặt ở những cơ quan công quyền như tòa thị chính, văn phòng quận hạt.
Một số tiểu bang khác như Texas, Georgia thì khó kiếm thùng phiếu hơn, nên cử tri gửi phiếu bầu qua đường bưu điện hay xếp hàng nhiều giờ để được bỏ phiếu sớm.
Tính đến trưa thứ Sáu 30/10 giờ California, hơn 85 triệu người Mỹ đã làm xong nhiệm vụ công dân, một con số kỷ lục trong bầu sớm so với những lần tổng tuyển cử trước.
Vì thay đổi cách bầu chọn nên tình hình đếm phiếu năm nay phức tạp và đã có tranh tụng trước tòa.
Phiếu bầu tổng thống ở California có cả tiếng Việt (Ảnh : Bùi Văn Phú)
Ban vận động tranh cử của Trump chỉ muốn đếm các phiếu mà các cơ quan tổ chức bầu cử địa phương nhận được chậm nhất là trong ngày 3/11, không được đếm phiếu bầu đến sau ngày đó.
Theo quyết định mới nhất của Tối cao Pháp viện, tiểu bang Pennsylvania sẽ đếm các phiếu bầu đóng dấu bưu điện ngày 3/11 và nhận được trước 5 giờ chiều ngày thứ Sáu 6/11. Còn tiểu bang North Carolina thì 9 ngày sau ngày bầu cử mà phiếu được bưu điện chuyển đến văn phòng bầu cử thì vẫn phải đếm.
Vì thế đã có dự kiến kết quả bầu cử năm nay sẽ không biết được trong đêm 3/11 mà phải chờ nhiều ngày sau và rất có thể sẽ có tranh tụng trước tòa về cách đếm phiếu.
Tối cao Pháp viện có thể sẽ phải xét những vụ kiện liên quan đến đếm phiếu bầu khi số phiếu của Trump và Biden không cách nhau nhiều, trong khoảng 0,5% hay ít hơn.
Nếu tình hình nước Mỹ như trong đầu năm nay, khi kinh tế đang tăng trưởng tốt thì việc Tổng thống Trump ở lại Bạch Ốc thêm một nhiệm kỳ nữa coi như không có gì khó khăn. Trong lịch sử bầu chọn lãnh đạo Mỹ, khi kinh tế phát triển thì tổng thống đương nhiệm hay đảng cầm quyền sẽ tiếp tục được dân tín nhiệm.
Nay Tổng thống Trump đang gặp thử thách lớn.
Trước hết là vì dịch Covid-19, nguyên nhân chính làm thay đổi nước Mỹ và cả thế giới trong năm 2020 và cách đối phó của Tổng thống Trump cho thấy khả năng lãnh đạo mà những giới chỉ trích cho là yếu kém của ông.
Những người ủng hộ ông thì bác bỏ chỉ trích và tin rằng ông duy nhất có khả năng làm nước Mỹ vĩ đại trở lại.
Qua nhiều lần gặp gỡ báo chí ông đã biểu lộ là người không nắm vững khoa học mà lại hay ăn nói trái ngược những giải thích khoa học.
Chẳng hạn việc dùng thuốc Hydrochloroquine, là một thứ thuốc phòng sốt rét. Bình thường một người uống đúng lượng thì không hại cho sức khỏe. Những năm sống ở Châu Phi tôi đã uống thuốc này thường xuyên. Hai năm trước trở lại vùng này mấy tuần cũng phải uống thuốc trong thời gian ở đó.
Hydrocholoroquine có ngăn ngừa hay chữa được Covid-19 là câu hỏi dành cho những nhà khoa học, những bác sĩ tìm hiểu, nghiên cứu và đưa kết quả. Vì là một virus mới lạ, mọi cách phòng chống đều có thể được thử nghiệm để có số liệu chứng minh sự hiệu nghiệm.
Một vài bác sĩ đã cho thử loại thuốc này và có kết quả tốt, nhưng nhiều nghiên cứu khác cho thấy Hydrochloroquine không hiệu quả.
Việc điều trị bệnh nhân Covid-19 hay tìm thuốc ngừa nên để cho các nhà chuyên môn nghiên cứu rồi công bố hay cố vấn cho tổng thống.
Tổng thống Trump còn tuyên bố là thuốc tẩy cũng có hiệu nghiệm trong chữa trị Covid-19. Nếu nhìn theo khoa học thực nghiệm thì ai cũng có thể đem chất lỏng này ra thử với một liều lượng nào đó để xem phản ứng ra sao. Đó không phải là những điều tổng thống cần nói khi chưa có đủ số liệu khoa học.
Tổng thống Trump hay nói những điều thiếu tính khoa học chỉ để che giấu sự bị động trong việc phòng chống Covid-19. Ông làm mất lòng tin của không ít cử tri qua cách hành xử như thế.
Vì Covid-19 mà kinh tế Mỹ suy thoái từ tháng Ba đến nay. Số liệu mới nhất cho thấy GDP Hoa Kỳ tăng 33,1% trong quí III vừa qua (quí II giảm 31,4%). Đó là một tín hiệu khích lệ cho phục hồi kinh tế, nhưng có thể quá trễ vì 90 triệu cử tri đã bỏ phiếu.
Lịch sử bầu chọn lãnh đạo Mỹ trong 40 năm qua cho thấy khi kinh tế phát triển thì tổng thống đương nhiệm hay đảng cầm quyền sẽ tiếp tục được dân tín nhiệm.
Tổng thống Jimmy Carter năm 1980 bị cho về vườn vì khủng hoảng xăng dầu, kinh tế đi xuống, mức thất nghiệp gần 7%. Dân Mỹ khi đó phải xếp hàng đổ xăng và phân lời vay tiền ngân hàng mua nhà lên gần 20%.
Đánh bại Tổng thống Carter bằng một chiến thắng đất lở (landslide), Ronald Reagan đạt 489/538 phiếu cử tri đoàn năm 1980, một kết quả hết sức ngạc nhiên vì các thăm dò trước ngày bầu cử cho thấy hai ứng viên chỉ hơn kém đôi ba điểm hay ngang ngửa nhau.
Bốn năm sau Reagan còn thắng vẻ vang hơn với 525 phiếu cử tri đoàn.
Khi Phó Tổng thống George H.W. Bush (cha) ra tranh cử năm 1988, lúc kinh tế còn đang tiếp tục phát triển nên cử tri đã bầu chọn ông làm tổng thống để Đảng Cộng hòa lãnh đạo nước Mỹ trong 12 năm liên tiếp.
Năm 1991 Tổng thống Bush đạt chiến thắng quân sự ở Kuwait, khi đem quân Mỹ vào giải phóng nước này khỏi sự chiếm đóng của Iraq, xóa bỏ "Hội chứng Việt Nam" (Vietnam Syndrome) trong lòng dân Mỹ, uy tín của Bush lúc đó lên rất cao trong dân.
Nhưng vài tháng sau kinh tế suy thoái, mức thất nghiệp hơn 7%, thêm bội hứa không tăng thuế (Read my lips) nên dân đã chọn ứng viên Dân chủ Bill Clinton.
Trong kỳ bầu tổng thống 1992, Bill Clinton bị tố cáo đủ thứ chuyện lăng nhăng ái tình, nhưng cử tri bỏ qua và chọn ông làm lãnh đạo nước Mỹ hai nhiệm kỳ.
Tổng thống George W. Bush (con) và Tổng thống Barack Obama mỗi người cũng làm hai nhiệm kỳ.
Trong kỳ tranh cử 2016, ứng cử viên Donald Trump cũng đã phải đối mặt với cáo buộc lăng nhăng ái tình, sàm sỡ với phụ nữ, làm ăn thương mại bất chính, nhưng ông vẫn thắng cử.
Nếu không có Covid-19, Tổng thống Trump sẽ dễ dàng giành được nhiệm kỳ hai vì sau ba năm dưới sự lãnh đạo của ông kinh tế Mỹ đang phát triển, mức thất nghiệp chỉ trên 3%.
Nay tình hình trở nên phức tạp, khó khăn hơn. Kinh tế đình trệ, số người thất nghiệp cao hơn 10% và các biện pháp phòng chống Covid-19 không hiệu quả vì số người nhiễm hơn 9 triệu với 230 nghìn tử vong và chưa ngừng tăng.
Nhiều thăm dò mới nhất công bố trong vài ngày qua cho thấy cựu Phó Tổng thống Biden hơn điểm Tổng thống Trump trên toàn quốc, tính trung bình theo Real Clear Politics thì Biden 51,3%, Trump 43,6%.
Thăm dò từ nhiều nguồn khác nhau cho thấy kết quả như sau :
Emerson College : Biden 50 / Trump 45
Rasmussen Reports : Trump 48 / Biden 47
Economist/YouGov : Biden 54 / Trump 43
CNN : Biden 54 / Trump 42
Reuters/Ipsos : Biden 52 / Trump 42
Tại các tiểu bang chiến trường :
Wisconsin : Biden 50,3 / Trump 43,9
Michigan : Biden 50 / Trump 42,4
North Carolina : Trump 48,4 / Biden 47,7
Pennsylvania : Biden 49,5 / Trump 46
Florida : Biden 48,3 / Trump 46,9
Arizona : Biden 47,8 / Trump 46,5
Ohio : Trump 46,8 / Biden 46,2
Georgia : Biden 47,7 / Trump 47,3
Texas : Trump 48 / Biden 45,7
Theo khoa học xác suất thống kê, độ tin cậy vào những kết quả thăm dò là 95%, có nghĩa là có 5% cơ hội kết quả thăm dò sai và biên độ sai số thường là cộng trừ 3 điểm.
Có dự báo tại Châu Âu nói Tổng thống Trump vẫn có cơ hội thắng nếu giành được Texas và Florida.
Vì thế, cả hai ứng cử viên đang ráo riết vận động ở những tiểu bang chiến trường để tìm sự ủng hộ của cử tri trong những ngày cuối, giờ chót của cuộc tranh cử.
Cho đến lúc này khó có thể tiên đoán Trump hay Biden sẽ thắng, dù kết quả thăm dò có nghiêng về Biden trên toàn quốc cũng như tại nhiều tiểu bang chiến trường, cả ở những nơi Trump đã thắng trong năm 2016 như Florida, Georgia, Michigan, North Carolina, Ohio, Pennsylvania, Arizona.
Với những thay đổi trong cách vận động và cách cử tri tham gia bỏ phiếu thì có nhiều điều khó tiên đoán được trong bầu cử 3/11 này.
Nếu Tổng thống Trump không thắng, nguyên do chính là vì Covid-19 đã làm đảo lộn mọi sinh hoạt kinh tế, xã hội, giáo dục và chính trị Hoa Kỳ trong tám tháng qua.
Bùi Văn Phú
(02/11/2020)
Bài viết phản ánh quan điểm riêng của tác giả, là một giảng viên đại học cộng đồng từ vùng Vịnh San Francisco, California. © 2020 Buivanphu
***********************
Xu hướng nào sẽ thắng thế trong cuộc bầu cử Mỹ 2020 ?
Tạ Dzu, VNTB, 01/11/2020
Nhiều ý kiến cho rằng hiện đang có ba mô hình phát triển khác nhau trên thế giới : Dân chủ xã hội (Tây Âu nói chung), xã hội chủ nghĩa mang màu sắc Trung Quốc, và dân chủ tư bản Hoa Kỳ.
Dân chủ xã hội
Sau Thế chiến 2, Châu Âu với kinh nghiệm Đức quốc xã (độc tài cánh hữu) và họa cộng sản (độc tài cánh tả), họ cần một chính phủ mạnh để bảo đảm an ninh và phục hồi kinh tế sau chiến tranh. Nhu cầu đó cộng với việc thiết lập mạng lưới an sinh xã hội, giáo dục, y tế cho người dân để tránh tuyên truyền cộng sản nhằm làm suy yếu chính quyền, đã đưa nhiều nước Tây Âu theo chiều hướng dân chủ xã hội.
Xã hội chủ nghĩa mang màu sắc Trung Quốc
Thế giới không khỏi ngạc nhiên khi thấy Tàu phát triển vượt bực trong hơn ba thập niên qua. Xã hội và đời sống của khoảng 700 triệu người Tàu (1978) được cải thiện đáng kể trong một thời gian ngắn. Điều này đem đến sự hấp dẫn của một chính quyền mạnh (đúng ra là đảng) với một ‘minh quân’ (Mao, Đặng, Tập ?), sử dụng nhân tài (cán bộ) kết hợp với khu vực tư nhân (meritocracy) để cải thiện dân sinh. Thoạt nhìn có vẻ hiệu quả hơn chế độ dân chủ ‘hỗn loạn’.
Nhìn kỹ thì mô hình hiện nay của Trung Cộng mang nhiều nét Khổng giáo : Vua chúa (đảng cộng sản) ở trên cao, giữa là giới sĩ phu và quan chức (mặt tầng) thi hành lệnh của vua, dưới cùng là dân đen (đáy tầng) chịu tất cả mọi thiệt thòi. Nhưng vì độc quyền nên dễ phát sinh tham nhũng, cho đến khi minh quân biến thành bạo chúa và đảng viên tha hóa tột độ thì đảng và nhà nước cũng dễ dàng sụp đổ như lịch sử Tàu từng chứng minh. Tập Cận Bình đàn áp các cuộc chống đối ôn hòa khốc liệt, xem mình là thiên tử muốn làm vua suốt đời, gây hấn với các quốc gia nhỏ yếu chung quanh, ông ta đang trở thành bạo chúa của Trung Cộng.
Dân chủ tư bản Hoa Kỳ
Tuy có sự cạnh tranh giữa hai quan điểm của Cộng Hòa và Dân chủ, khuynh hướng một nhà nước nhỏ, ưu đãi tự do kinh doanh, giảm thuế doanh nghiệp để có một khu vực tư nhân năng động hầu tạo công ăn việc làm, giúp chính phủ thu thuế có phương tiện chi tiêu và cân bằng ngân sách thường được chú ý hơn, đồng thời cả hai đảng đều muốn nền chính trị Hoa Kỳ phổ biến khắp thế giới, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương buôn bán.
Nếu bối cảnh thế giới vẫn như hiện nay, hai mô hình trên có lẽ không thay đổi bao nhiêu trong một vài thập niên trước mắt, nhưng mô hình tư bản Mỹ đang có những thay da đổi thịt và cạnh tranh quyết liệt giữa hai khuynh hướng bảo thủ và cấp tiến, không chỉ riêng về kinh tế mà còn ở các mặt xã hội khác, tuy không rõ rệt tả-hữu như tại Châu Âu.
Ông Trump là một hiện tượng đặc biệt lồng trong bối cảnh tranh chấp này, có liên quan nhiều đến văn hóa Âu Mỹ nói chung.
Truyền thông báo chí thường sử dụng chữ "Trumpist" để nói đến hiện tượng mà nhiều người Việt gọi là "cuồng Trump". Với người Việt và Mỹ gốc Việt thì đa phần chỉ là vì tâm lý chống Tàu mà nhiều người ủng hộ ông. Nhưng tại sao đông đảo giới thợ thuyền, công nhân bỏ phiếu cho Trump năm 2016 dù ông ta là tỷ phú, hay người ta cho ông là kẻ thô lỗ thiếu đạo đức, thiếu năng lực lãnh đạo, thậm chí có vấn đề về tâm lý lại được đông đảo giới tôn giáo và bảo thủ đứng đắn ủng hộ ?
Tại sao có sự nghịch lý này ?
Tìm hiểu những biến chuyển của xã hội Mỹ nói riêng và Châu Âu nói chung sẽ giúp tìm ra nguyên nhân sâu xa của vấn đề.
Nếu theo dõi kỹ, người ta có thể thấy ông Trump thể hiện khá rõ hai điều :
1. Chống chủ nghĩa tự do
Tuỳ ngữ cảnh và bối cảnh mà liberal hay liberalism có nhiều nghĩa khác nhau. Thập niên 1930, liberalism là công đoàn, là những người Mác xít cổ suý xã hội chủ nghĩa (socialism). Thập niên 1960 lại là nhân quyền (civil rights), quyền bỏ phiếu của phụ nữ (women suffrage), chống chiến tranh Việt Nam (anti war, peace and love). Cuối thế kỷ 20 có ram LGBT (lesbian, gay, bisexual, transgender), hôn nhân đồng tính, phá thai, di dân, đa đạng, đa văn hóa. Mấy thập niên gần đây bao gồm luôn cả bảo vệ môi trường nữa.
Di dân (immigration), đa dạng (diversity) và đa văn hóa (multiculturalism) đều bị những người thuộc phe hữu xem là nguy cơ đe dọa nền tảng văn hóa nước Mỹ nên nhiều người không ngạc nhiên khi thấy ông Trump quyết phải xây tường biên giới. Một điều khác cũng cần quan tâm là đối với ông Trump cũng như đảng Cộng Hoà, một nhà nước lớn và bảo vệ môi trường bị xem là đe dọa tính cạnh tranh và ngăn cản tạo việc làm.
Với những nhóm tân bảo thủ (neo-conservatism) và tân tự do (neo-liberal), tự do mang ý nghĩa trật tự thế giới tự do (liberal world order) do Mỹ lãnh đạo kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Cả hai phái bảo thủ và cấp tiến đều cổ võ toàn cầu hóa vì cho rằng thế giới tự do và tự do mậu dịch là chung điểm của lịch sử như Frank Fukuyamanhận định trong cuốn The End of History.
Nói tóm lại, theo ghi nhận của Samuel Huntington trong The Clash of Civilizations, dân chủ [đảng tranh] phương Tây với triết Hy Lạp, luật La Mã, tiếng La Tinh và Cơ Đốc giáo cộng với lối sống hưởng thụ vật chất, tự do mậu dịch để tìm lợi nhuận tối đa đã trở thành nền tảng văn hóa Âu Mỹ – một "trật tự phương Tây" được phát triển ra toàn thế giới hơn ba ram năm qua mà theo nhiều người, phải được những lãnh đạo như ông Trump bảo vệ.
2. Chống sự bành trướng của bất cứ nước nào và Mỹ trên hết
Là một nhà kinh doanh, ông Trump có cái nhìn thực tiễn để có lợi cho mình. Mặc dù cổ võ mậu dịch tự do nhưng ông ta không muốn đóng vai trò can thiệp quốc tế (interventionalism), không muốn bị nước nào gác tay trên, cũng không muốn bị đồng minh ăn chặn (free riders). Cách chống Tàu hiệu quả hay không và cách nhìn về thế giới đúng hay sai, không là mục tiêu của bài viết mà thử tìm hiểu xem tại sao ông Trump lại có những quyết định được xem là ‘ngược đời’ với nhiều người như vậy ?
Trump vừa mạt sát phe Dân Chủ, vừa chống Cộng Hòa cánh hữu như George W. Bush, John McCain vì cho rằng họ đã không đặt quyền lợi nước Mỹ lên trên hết (America first) mà lo đi can thiệp, ảnh hưởng đến quốc tế tới nỗi bị WTO, NATO, NAFTA hay TPP ‘lường gạt’. Ông ta không thích bà Merkel (thủ tướng Đức), muốn giữ NATO mà ít chịu ‘chi tiền’ (free rider), lại còn mở cửa cho tị nạn Hồi giáo tràn vào, đe dọa văn minh Cơ Đốc giáo.
Trump chủ trương mậu dịch tự do có lợi cho Mỹ và chống dân chủ xã hội, theo cái nhìn của ông thì đó là cộng sản hay chủ nghĩa xã hội (socialism). Ông cũng chống di dân (immigration), đa dạng (diversity), đa văn hóa (ramculturalism), chính quyền lớn (big government), và bảo vệ môi trường (environmentalists). Khi phong trào Black Lives Matter nổi lên, đảng Dân Chủ kêu gọi bình đẳng màu da và phá bỏ di tích nô lệ thì Trump cổ võ trật tự xã hội (law and order) và vinh danh các nhà lập quốc.
Trump thích những người có cái nhìn giống mình : Putin (Nga), V. Orban (Hung) và Duterte (Phi) vì tuy họ độc tài nhưng đều chống LGBT và đa văn hoá, chưa kể đến việc Nga và một số quốc gia Đông Âu cũ tuyên truyền dân chúng chống lại cuộc xâm lăng của Hồi giáo tràn vào Châu Âu khiến ông ta dễ ram thiện với họ. Cũng vì vậy người ta mới hiểu tại sao nhiều người Mỹ đứng đắn dù chê tư cách Trump, giới tôn giáo tuy không có thiện cảm nhưng vẫn ủng hộ, nhiều phần chỉ vì họ tin rằng Trump là cơ hội cuối cùng giữ vững văn hóa Âu Mỹ và đưa nước Mỹ vững mạnh trở lại (make America great again).
Phong trào bảo vệ những giá trị của cánh hữu không chỉ xảy ra ở Bắc Mỹ mà còn được những cá nhân hay những nơi tại Châu Âu như Brexit (Anh), Marie Le Pen (Pháp), Viktor Orban (Hung), Law and Justice (Ba lan) và Nam Mỹ như André Obrador (Mễ Tây Cơ), Jair Bolsonaro (Ba Tây) khai thác.
Sau Chiến tranh Lạnh, toàn cầu hóa đã mang lại lợi nhuận kếch xù cho nhiều công ty và những chuyên gia có tay nghề cao, bỏ lại đa số chật vật kiếm ăn, nhưng qua đó, cả nhân loại đã có dịp gần cận nhau hơn khiến các nền văn minh khác biệt ma sát, cạnh tranh nhau, cần một phương thức giải quyết ổn thoả.
Mấy ram năm qua, có thể xem là thời kỳ văn minh phương Tây "thắng" văn minh phương Đông, tràn ra toàn thế giới. Khoa học kỹ thuật phát triển, công nghiệp hóa và thành thị hóa giúp nhân loại đạt những bước tiến vượt bực về vật chất và tiện nghi đời sống, đồng thời cũng giúp loài người đến với nhau dù trải qua hai cuộc thế chiến và Chiến tranh Lạnh đầy đau thương nhưng cũng đem đến nhiều bài học.
Thời gian đang tới là thời kỳ toàn cầu, cả đông lẫn tây, phải cần đến một nền văn minh mới tổng hợp được cả đông-tây, kim-cổ cho toàn thể nhân loại. Đông còn gì cần giữ lại, Tây có gì phải thay đổi ? Vị thế của dân tộc trong nhân loại sẽ còn hay mất ? Thế giới đã và đang có khuynh hướng dân tộc cực đoan, cũng có khuynh hướng như Marx chủ trương không còn dân tộc, chỉ quốc tế vô sản. Cả hai khuynh hướng đều thất bại và bị đào thải.
Như vậy phải chăng cần chấp nhận những tiêu chuẩn văn minh chung, với cương thường, giá trị chung cho cả nhân loại nhưng vẫn duy trì tính đặc thù của mỗi dân tộc ? Mỗi quốc gia hội nhập vào đời sống của thế giới nhưng không thể để bị hòa tan.
Trong bối cảnh kinh tế, chính trị toàn cầu hoá, nhìn sâu xa mới thấy cuộc chiến văn hóa giữa bảo thủ và cấp tiến, giữa những giá trị truyền thống Âu Mỹ và một thế giới đa dạng, nhiều sắc dân với những nền văn hóa khác biệt chung đụng va chạm nhau – như Samuel Huntington đã viết trong The Clash of Civilizations – sẽ quyết định tương lai nước Mỹ.
Cuộc chiến nhiều mặt đó đang thay da đổi thịt Hoa Kỳ, sẽ quyết định cuộc bầu cử sắp tới chứ không hẳn chỉ là tư cách cá nhân hay cách hành xử của riêng ông Trump, dù đó là lý do chính đáng để nhiều người quyết định lá phiếu của mình.
Xa hơn cuộc bầu cử ngày 3 tháng 11 sắp tới, về lâu về dài, liệu trật tự da trắng với văn hóa hưởng thụ vật chất, kích thích dục vọng, tâm lý tiêu thụ nhằm tìm kiếm lợi nhuận lan rộng khắp nơi trong hơn ba ram năm qua sẽ tiếp tục thống lĩnh thế giới, hay lãnh đạo ở cả hai phía bảo thủ và cấp tiến nước Mỹ sẽ phải chấp nhận một cuộc sống với những giá trị khác biệt cần được tôn trọng (đa nguyên tương đối) nhưng cùng một gốc loài người (nhất nguyên tuyệt đối) ?
Cuộc hội nhập toàn cầu phải tiến từ tiểu đại đồng (cơ năng giai tầng, bản vị quốc gia), đến trung đại đồng (cơ năng quốc gia, bản vị khu vực), rồi đại đại đồng (cơ năng khu vực, bản vị nhân loại) trong sự tôn trọng và giúp nhau vui sống chứ không phải cạnh tranh nhau quyết liệt giành phần thắng về mình, dù bằng vũ lực hay kinh tế.
Cả hai ứng viên tổng thống Mỹ, Trump và Biden, đều chưa cho thấy tầm nhìn mang tính toàn cầu, toàn nhân loại trong thời đại mới như vậy.
Thế giới không thể tìm thấy một nền hòa bình lâu dài nếu bỏ dân tộc, không qua khu vực mà tiến thắng đến đại đồng quốc tế như cộng sản chủ trương, hoặc chỉ các nước phương Tây và một vài quốc gia khác là giàu có, bỏ lại sau lưng đa số nghèo khổ của các nền văn minh phi phương Tây bị văn minh phương Tây tràn vào tìm lợi nhuận kinh tế như Samuel Huntington đã viết trong The Clash of Civilizations and the Making of World Order.
Khi nhìn theo hướng tiến của nhân đạo – đường sống, đời sống người, đã là người thì phải sống như vậy – thay vì chạy theo cảm tính đám đông (cuồng này cuồng nọ) thì mới ‘giải mã’ được những gì xảy ra trên thế giới hoặc những nghịch lý đang diễn ra ngay tại nước Mỹ.
(Một số ý kiến trong bài được thu thập từ hai ông Đoàn Hưng Quốc và Đoàn Viết Hoạt).
Tạ Dzu
Nguồn : VNTB, 01/11/2020