Đảng cộng sản Trung Quốc đào tạo các chính trị gia nước ngoài rên khắp thế giới và đang tìm cách tác động đến các nhà lãnh đạo tương lai ra sao ?
Ngày 10 tháng 12 năm 2020
Vào đầu tháng 12, Tập Cận Bình, lãnh đạo Trung Quốc, tuyên bố rằng Đảng Cộng sản đã đạt được thời hạn tự áp đặt. Tình trạng nghèo cùng cực (tức là là kiếm được hơn 1 đô la một ngày một chút) đã được xóa bỏ. Đương nhiên, Đảng cộng sản Trung Quốc rất muốn kể cho người khác nghe về thành công của mình trong việc chống lại tình trạng nghèo đói.
Vào tháng 10, họ đã tổ chức một cuộc hội thảo trực tuyến hai ngày về chủ đề này cho gần 400 người từ hơn 100 quốc gia. Những người tham gia được truyền thông chính thức trích dẫn đã khen ngợi sự tiến bộ của Trung Quốc. Nhưng cuộc tụ họp này không chỉ nhằm nâng cao tinh thần cho những người nghèo khó mà cũng nhằm quảng cáo cho mô hình chính trị của Trung Quốc.
Ở phương Tây, việc đưa tin về chính sách ngoại giao của Trung Quốc gần đây bị chi phối bởi những lời bàn tán về mức độ hung hăng của nước này. Một số nhà ngoại giao của Bắc Kinh được mệnh danh là "chiến binh sói" vì thói quen gầm gừ với các nhà phê bình nước ngoài (cái tên liên quan đến tên một bộ phim yêu nước của Trung Quốc). Ngược lại, đối với những khán giả không phải từ phương Tây, các quan chức Trung Quốc đang nói nhẹ nhàng hơn.
Họ rao giảng những phẩm chất của một hình thức quản trị mà họ tin rằng đang làm cho Trung Quốc trở nên giàu có và cũng có thể giúp đỡ các nước khác. Một số người hoan nghênh thông điệp này, ngay cả trong các nền dân chủ đa đảng. Tại diễn đàn xóa đói giảm nghèo, Tổng thư ký Đảng Thập niên cầm quyền của Kenya, Raphael Tuju, được trích dẫn nói rằng Đảng cộng sản Trung Quốc là một tấm gương cho ông.
Năm 2017, ông Tập đã gây chấn động phương Tây khi gợi ý rằng mô hình phát triển của Trung Quốc mang lại "một lựa chọn mới" cho các quốc gia khác và rằng "cách tiếp cận của Trung Quốc" có thể giúp giải quyết các vấn đề của nhân loại. Mặc dù sau đó ông khẳng định rằng đất nước ông không có kế hoạch xuất khẩu một "mô hình Trung Quốc", nhưng trên thực tế, các quan chức của nước này đã làm đúng như vậy.
Một số người tham gia vào nỗ lực này thuộc Bộ Ngoại giao. Nhưng nhiều người, chẳng hạn như những người đã tổ chức cuộc hội thảo gần đây về nghèo đói, lại làm việc cho một chi bộ của Đảng Cộng sản gọi là Bộ Quốc tế. Nhiệm vụ của họ là giành được sự ủng hộ cho Trung Quốc của các chính đảng nước ngoài.
Cơ quan này rất phù hợp với nhiệm vụ trên. Vì không trực tiếp đại diện cho nhà nước Trung Quốc nên Bộ Quốc Tế không có vai trò gì trong việc tranh luận nhưng là một bộ phận có quyền hạn đáng kể. Bộ Quốc Tế làm việc chặt chẽ và hoán đổi nhân sự với Bộ Ngoại Giao.
Cuối năm 2017, Trung Quốc đã tổ chức một hội nghị ở Bắc Kinh với sự tham gia của các nhà lãnh đạo và các thành viên khác của các đảng chính trị từ 120 quốc gia. Một số đại biểu đến từ các nền dân chủ giàu có như Nhật Bản, New Zealand và Mỹ. (Cả đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ đều tham dự.) Tập Cận Bình đã đưa ra bài phát biểu quan trọng.
Nhiều người tham gia đã ký vào một tuyên bố, "Sáng kiến Bắc Kinh", ca ngợi Đảng cộng sản Trung Quốc và ông Tập. Cơ quan này không có chút e ngại về loại đảng phái chính trị mà họ tương tác. David Shambaugh của Đại học George Washington cho biết : "Họ giao du với các đảng cánh hữu và họ giao thiệp với các đảng cánh tả và mọi đảng ở giữa hai cực này".
Dưới thời ông Tập, một trong những hoạt động chính của cơ quan này là tổ chức các buổi đào tạo cho các đảng phái chính trị nước ngoài, đặc biệt là các đảng phái chính trị từ các nước đang phát triển. Họ không nói thẳng rằng chủ nghĩa độc tài là tốt. Nhưng nhiệm vụ của họ rõ ràng là thúc đẩy các điểm ưu việt của sự lãnh đạo tập trung mạnh mẽ.
Vào tháng 11, Song Tao, sếp của cơ quan này, đã tuyên bố trong một cuộc họp trực tuyến với các lãnh đạo đảng từ 36 quốc gia Châu Phi cận Sahara rằng những thành tựu phát triển của Đảng cộng sản Trung Quốc đã chứng minh sự khôn ngoan của các kế hoạch 5 năm. "Hệ thống Trung Quốc", ông nói, có thể "dùng làm tài liệu tham khảo" cho khán giả của ông. Ông nói rằng "chỉ bằng cách giữ vững vai trò lãnh đạo của đảng" thì những kế hoạch như vậy mới có thể "đi đúng hướng".
Trong thời gian đại dịch, phần lớn hướng dẫn của cơ quan này đã được thực hiện trực tuyến, thường tập trung vào những thành tựu của Trung Quốc trong việc chặn đứng covid-19 (một bài học : các biện pháp cứng rắn có hiệu quả). Các bài thuyết trình về chủ đề ba phần của ông Tập, "Mô hình quản lý Trung Quốc" cũng là một đặc điểm chung. Trong những tháng gần đây, các lớp học như vậy đã có sự tham gia của các quan chức từ các đảng cầm quyền ở Angola, Congo-Brazzaville, Ghana, Mozambique, Panama và Venezuela.
Các trang web chính thức ở Trung Quốc thường quảng cáo những nỗ lực này. Một người mô tả một buổi lễ khởi công vào năm 2018 cho một trường tư tưởng do Trung Quốc tài trợ ở Tanzania. Buổi lễ có sự tham dự của ông Song, lãnh đạo cơ quan này và các quan chức đảng cầm quyền từ Tanzania, Nam Phi, Angola, Mozambique, Namibia và Zimbabwe.
Ở các nền dân chủ như Ghana, Kenya và Nam Phi, cơ quan này tài trợ các chuyến đi đến Trung Quốc cho các đảng viên cầm quyền để nghiên cứu về xây dựng đảng và quản trị. Joshua Eisenman thuộc Đại học Notre Dame, một chuyên gia về các hoạt động của cơ quan này ở Châu Phi nói đảng cầm quyền trung hữu NPP (New Patriotic Party (tạm dịch Đảng Yêu Nước Mới)) đã yêu cầu tổ chức khóa đào tạo như vậy vào năm 2018 để "đào sâu các kỹ năng tư tưởng của mình".
Đảng cầm quyền cũ của Ghana, Đại hội Dân chủ Toàn quốc (NDC), đã cử hàng chục nhân viên của mình đến Trung Quốc để được đào tạo trong những chương trình như vậy. NDC cũng đã mở một trường lãnh đạo ở Ghana. Tổ chức này sử dụng các tài liệu giảng dạy do Đảng cộng sản Trung Quốc biên soạn.
Không rõ các đảng viên nước ngoài thu được gì từ các khóa huấn luyện của Trung Quốc. Có thể đó chỉ là một phương tiện để thăng tiến trong sự nghiệp, hoặc để tỏ vẻ tôn kính đối với tư tưởng Tập Cận Bình để nhận được sự ưu ái — Trung Quốc là nguồn cho vay và đầu tư có giá trị ở nhiều nước đang phát triển.
Các cuộc hội thảo có thể là những chuyến đi miễn phí và được nhậu nhẹt thoải mái, những cuộc nói chuyện buồn tẻ, hoặc cả hai. Một cựu quan chức Ai Cập nói rằng những cuộc hội thảo này hầu như không nghiêm túc lắm ; Bà ấy ví trải nghiệm này giống như một "kỳ nghỉ được trả lương".
Cơ quan này cho biết họ có liên hệ với hơn 600 tổ chức chính trị tại hơn 160 quốc gia. Dưới thời ông Tập, số lượng giao thiệp như vậy đã tăng lên. Christine Hackenesch và Julia Bader, viết cho tạp chí chuyên ngành International Studies Quarterly, nhận thấy rằng số lượng các cuộc họp cấp cao giữa các bên đã tăng hơn 50% từ năm 2012 đến năm 2017, tăng thêm hơn 230 cuộc mỗi năm. Martin Hala của Sinopsis, chuyên theo dõi các hoạt động của Trung Quốc ở Trung Âu, đã gọi điều này giống như việc hình thành một "Comintern mới" — ý nói đến phong trào cộng sản quốc tế cũ do Liên Xô lãnh đạo.
Tuy nhiên, có một sự khác biệt quan trọng. Trung Quốc không rao giảng chủ nghĩa cộng sản. Thay vào đó, mục đích của họ là cho thấy một quốc gia có thể trở nên giàu có hơn mà không cần dân chủ. Thông điệp đó được một số chính trị gia chú ý lắng nghe, những người thấy khó chịu đối với các hệ thống kiểm soát và cân bằng quyền lực trong các nền dân chủ.
Vào tháng 6, ông Tuju của Kenya (người cổ vũ cho Trung Quốc tại hội thảo chống đói nghèo vào tháng 10) đã bị một độc giả của một tờ báo ở Nairobi thách thức về lòng yêu mến của đảng ông đối với Đảng cộng sản Trung Quốc. Ông ta trả lời rằng ông không thấy có gì sai khi "học hỏi từ đảng thành công nhất và điều hành tốt nhất" trên thế giới.
The Economist