Vào ngày 24/2/2022, Đại sứ Ukraine tại Hoa Kỳ là bà Oksana Markanova trong cuộc họp báo yêu cầu quốc tế trợ giúp ba điều : Thứ nhất là cấm vận Nga toàn diện. Thứ hai, giúp đỡ Ukraine tăng cường khả năng tự vệ. Thứ ba, trợ giúp nhân đạo. Ukraine không yêu cầu quân nước ngoài.
Viện trợ quân sự cho Ukraine
Kể từ 2014 đến nay Hoa Kỳ đã viện trợ quân sự cho Ukraine hơn 2,5 tỉ USD bao gồm hỏa tiễn chống chiến xa, tầu tuần duyên, xe Humvee, súng bắn tỉa, phi cơ thám thính không người lái, hệ thống ra đa, máy nhìn ban đêm và dụng cụ truyền tin radio. Ngoài ra, Ukraine còn nhận được hỏa tiển chống phi cơ Stinger, súng nhỏ và tầu chiến.
Anh Quốc đã cung cấp cho Ukraine 2.000 hỏa tiễn chống chiến xa tầm ngắn và đã gửi chuyên viên huấn luyên quân đội Ukraine. Ngoài ra, Anh cũng đã viện trợ cho Ukraine xe bọc thép Saxon.
Turkey bán cho Ukraine một số máy bay không người lái Bayraktar TB2 dùng để chống nhóm ly khai được Nga hỗ trợ ở Donbass, miền đông Ukraine. Đức không cung cấp võ khí nhưng tài trợ bệnh viện dã chiến và huấn luyện trị giá 6 triệu USD. Pháp viện trợ cho Ukraine 300 triệu Euro cùng với võ khí.
Estonia cung cấp cho Ukraine hỏa tiến Javelin chống chiến xa. Latvia và Lithuania yểm trơ cho Ukraine hỏa tiến Stinger. Cộng hòa Czech viện trợ đạn 152mm. Ba Lan gửi cho quân đội Ukraine võ khí phòng không Manpad, đạn dược, và máy bay không người lái.
Putin từng tuyên bố sẽ trừng phạt bất cứ quốc gia nào can thiệp vào cuộc xâm lăng Ukraine của Nga. Sự kiện trên đây cho thấy, bất chấp đe dọa của Nga, nhiều quốc gia Tây phương và cả những nước nhỏ đã trợ giúp võ khí tự vệ cho Ukraine.
Triển khai quân đến Đông Âu
Trước 2014, NATO không có quân đóng ở Đông Âu, nhưng kể từ khi Nga chiếm Crimea NATO mới đưa quân vào vùng này. Vì biến cố Nga xâm lăng Ukraine, một số thành viên NATO bao gồm Hoa Kỳ, Anh, Canada triển khai thêm binh sĩ, tầu chiến, và phi cơ vào vùng Đông Âu đề phòng chiến tranh lan rộng và làn sóng dân tị nạn từ Ukraine tràn qua. Các thành viên NATO khác như Tây Ban Nha, Pháp và Hòa Lan cũng đã gửi chiến hạm, phản lực cơ chiến đấu kể cả F-35 và F-16 đến Lithuania, Bulgaria, và Romania. Hoa Kỳ đã gửi tổng cộng 7.000 binh sĩ đến Ba Lan, Lithuana, và Romania và một số quân ở Latvia và Estonia.
Ukraine không phải là một nước duy nhất Putin muốn xâm chiếm. Nếu thành công ở Ukraine, Putin sẽ nhòm ngó tới ba nước Estonia, Latvia, và Lithuania. Đó là điều mà các nhà lãnh đạo ba nước lo sợ và trợ giúp Ukraine tận tình. Putin muốn lấy lại những phần đất Liên Bang Xô Viết từng cai trị trong đó có Ukraine, và ba quốc gia vùng Baltic. Estonia, Latvia, và Lithuania từng bị cai trị bởi Nga Hoàng trong 200 năm và Liên Bang Xô Viết trong 50 năm sau khi Joseph Stalin chiếm đóng và sát nhập vào Nga. Ba nước này giành độc lập vào năm 1991 khi Liên Bang Xô Viết sụp đổ. Cả ba nước này gia nhập khối NATO còn Ukraine thì chưa.
Cho tới nay, không một thành viên nào của NATO dự định đưa quân vào Ukraine hầu tránh đụng độ trực tiếp với Nga vì sự cố này có thể mở rộng chiến tranh khắp Châu Âu. Quốc hội Anh từng đề nghị thành lập vùng cấm bay trên toàn lãnh thổ Ukraine, nhưng chính phủ Anh đã bác bỏ ý kiến này vì rủi ro chiến tranh trực tiếp giữa NATO và Nga. Nếu Mỹ đem quân tới Ukraine, sẽ có đụng độ trực tiếp giữa Nga và Mỹ. Nguy cơ chiến tranh thứ III có thể xẩy ra.
Nếu Mỹ muốn mang quân tham chiến ở Ukraine phải có sự chấp thuận của Quốc hội và quan trọng hơn hết là phải được quần chúng Mỹ ủng hộ. Hiên tại không có cơ may nào cho hai điều kiện này. Hơn nữa, phe Trump Cộng Hòa còn bênh vực Putin. Khi Putin chuẩn bị tấn công Ukraine, cựu Tổng thống Trump đã lên tiếng ca ngợi Putin là thiên tài và khéo léo khi công nhận hai phần đất ly khai Ukraine. Mới đây, sau khi cuộc xâm lăng đã xẩy ra, Trump một lần nữa ca tụng Putin khôn ngoan, chỉ tổn 2 tỷ USD tiền cấm vận mà chiếm được cả một nước lớn, đất đai bao la với nhiều người.
Chính quyền Biden không có ý định mang quân vào Ukraine vì nước này chưa là thành viên của NATO. Ukraine quan trọng nhưng không giống Biển Đông, Mỹ không có quyền lợi cốt lõi ở đây.
Ukraine muốn vào NATO, nhưng chưa đủ điều kiện về chính trị và kinh tế và đặc biệt là tình trạng tham nhũng trong chính quyền chưa cải thiện đúng mức. Nga sợ một ngày nào đó, Ukraine sẽ trở nên một thành viên của NATO, nên đánh phủ đầu.
Anh, Ba Lan và Ukraine mới ký một hiệp ước an ninh vào ngày 17/2/2022 tại thủ đô Kyiv của Ukraine giữa lúc tình hình căng thẳng để hỗ trợ Ukraine về những lãnh vực an ninh mạng, năng lượng và chống lại tin tức giả mạo. Bản thông cáo nói rằng "Các nước cam kết hỗ trợ Ukraine trong cố gắng bảo vệ nền độc lập và toàn vẹn lãnh thổ trong khuôn khổ ranh giới được quốc tế công nhận". Anh và Ba Lan cũng ủng hộ Ukraine lấy lại Crimea.
Những gì đã nói ở trên không có nghĩa là quân đội Ukraine sẽ phải tuyệt đối chiến đấu đơn độc. Trong lịch sử cận đại đã có những đội quân tình nguyện được thành lập như Anti-Bolshevic Army, 1918-1920, những cá nhân Hoa Kỳ tình nguyện chống Đức Quốc Xã thời Đệ Nhị Thế Chiến và People’s Volunteer Army trong chiến tranh Triều Tiên. Mao Trạch Đông đã làm ra đội quân tình nguyện để tránh đụng độ trực tiếp với Hoa Kỳ. Các cơ quan tình báo Tây phương chắc hẵn đã nghĩ tới chiến thuật này.
Sức mạnh quân sự của Ukraine và Nga
Sức mạnh quân sự rất chênh lệch giữa Ukraine và Nga về quân số cũng như về võ khí. Nga có khoảng 850.000 binh sĩ, 12.500 xe tăng, 30.000 xe bọc thép, 14.000 khẩu pháo, 600 tầu chiến, và 70 tầu ngầm. Trong khi đó Ukraine chỉ có 250.000 binh sĩ, 2.600 xe tăng, 12.000 xe bọc thép, hơn 3.000 khẩu pháo, và 38 tầu chiến. Nga chỉ đưa khoảng 200.000 binh sĩ đến chiến trường Ukraine. Trong khi đó, ngoài số binh sĩ hiện dịch Ukraine còn có những đơn vị tình nguyện phòng thủ lãnh thổ với số quân trừ bị là 900.000. Ukraine không dại dàn quân trực diện một đạo quân hùng mạnh. Du kích là chiến thuật để thắng quân xâm lăng. Mỗi nhà là một pháo đài bất ngờ cho quân Nga.
Theo một số các nhà phân tách quân sự, kể từ 2014 đến nay, quân đội Ukraine đã được huấn luyện tốt hơn và trang bị đầy đủ hơn với võ khí của NATO và tinh thần chiến đấu cao hơn. Binh sĩ Ukraine có khả năng chống lại cuộc xâm lăng của Nga một cách đáng kể và gây thiệt hại nặng nề cho quân Nga. Trung tướng Valery Zaluzhny, Tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Ukraine, tại buổi họp báo vào ngày 24/2/2022, nói "Thời điểm khó khăn đã qua vì chúng ta không để kẻ thù thực hiện các kế hoạch xâm lược của chúng. Giờ thứ 19 của cuộc chiến chống lại cuộc xâm lược toàn diện của Nga đang được tiến hành. Thiệt hại của quân địch : Bị tiêu diệt hơn 30 xe tăng, trên 130 xe bọc thép xe chiến đấu. Bắn hạ 7 máy bay chiến đấu và ném bom, diệt 6 trực thăng. Hãy tin tưởng vào Lực lượng vũ trang Ukraine và Chiến thắng của chúng ta !".
Liên Hiệp Quốc nhập cuộc
Hoa Kỳ đã đệ trình Hội đồng An ninh Liên Hiệp Quốc một nghị quyết lên án Nga trắng trợn xâm lăng Ukraine mà không hề bị khiêu khích và vi phạm trắng trợn Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Nghị quyết được sự ủng hộ rộng lớn, nhưng đã bị Nga phủ quyết ngày hôm nay 25/2/2022. Trung Quốc không dùng quyền phủ quyết, nhưng đã vắng mặt. Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc cũng sẽ bỏ phiếu vào tuần tới về nghị quyết này. Xem ra Nga bị cô lập trong việc xâm lăng Ukraine.
Vào ngày 24/2/2022, Ukraine đã kêu gọi Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc tại Geneva khẩn cấp tranh luận về việc xâm lăng. Tuy tổ chức này không có quyền chế tài nhưng có khả năng điều tra và hướng dẫn dư luận. Giám đốc Nhân quyền Liên Hiệp Quốc Michelle Bachelet nói rằng Nga đã vi phạm luật quốc tế và gây nguy hại cho nhiều thường dân và "cuộc xâm lăng này phải được chấm dứt ngay lập tức".
Ông David Malpas, chủ tịch Ngân Hàng Thế Giới (World Bank), vào ngày 24/2/2022 đã lên tiếng sẽ hợp tác với Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (International Monetary Fund) trợ giúp Ukraine về phương diện tài chánh và kinh tế trong hoàn cảnh khó khăn. Ukraine và cả Nga đều thành viên của Ngân Hàng Thế giới từ năm 1992.
Nhóm tin tặc Anonymous vào ngày 24/2/2022 đã tuyên bố chính thức tham gia vào chiến tranh mạng chống lại Nga và bênh vực Ukraine vì Nga xâm lăng nước này. Anonymous đã đánh sập các mạng của Điện Kremlin, Hạ Viện Nga, Bộ Quốc Phòng, hệ thống truyền thông RT.COM và làm chậm một số mạng khác. Nhóm này còn cảnh cáo rằng nếu tình hình Ukraine tiếp tục căng thẳng, nhóm Anonymous sẽ tấn công vào các mạng công nghệ của Nga. Bộ Quốc Phòng Ukraine từng lên tiếng kêu gọi những tin tặc tình nguyện giúp bảo vệ những mạng của họ chống lại những cuộc tấn công của Nga.
Ukraine chiến đấu không đơn độc. Nếu không giúp được Ukraine chặn được cuộc xâm lăng của Nga, thế giới sẽ lại phải sống trong bất ổn và phải đương đầu với cuộc xâm lăng của Nga tại Estonia, Latvia, và Lithuania.
Nguyễn Quốc Khải
25/02/2022
Tham khảo :
1. Jaroslaw Adamowski, "Poland to send air-defense weapons, ammo, drones to Ukraine", Defense News, February 2, 2022.
2. Paul Best, "Hacking collective Anonymous appears to declare war on Putin after Russia invade Ukraine", Fox News, February 25, 2022.
3. Liudas Dapkus, et al, "Ukraine attack leaves Baltics wondering: are we next?", AP, February 24, 2022.
4. Farnaz Fassihi, Nick Cumming-Bruce, "U.N. Security Council to vote on resolution condemning Russia, U.S. official says", New York Times, February 24, 2022.
5. Krishn Kaushik, "Explained: the military strengths of Russia and Ukraine, compared", The Indian Express, February 24, 2022.
6. Rowena Mason, "NATO to deploy extra troops to alliance nations in eastern Europe", The Guardian, February 25, 2022.
7. NATO, "NATO allies send more ships, jets to enhance deterrence and defence in eastern Europe", January 24, 2022.
8. Reuters, "How Ukraine’s armed forces shape up against Russia’s", February 24, 2022.