Ngày 6 tháng 11, Hoa Kỳ có cuộc bầu cử giữa hai kỳ bầu Tổng thống, hay còn gọi là "Bầu Cử Giữa Kỳ" (Midterm Elections). Người Mỹ gốc Việt đã có những tham gia rất tích cực vào kỳ bầu cử này. Cho đến hôm nay, vài ngày trước ngày bầu cử chính thức, người Mỹ gốc Việt cũng chia sẻ nhiều sôi động với các náo loạn của dòng chính, ngay cả chia rẽ với tinh thần đảng phái cực đoan trong cộng đồng mình.
Dù theo đảng nào hay ủng hộ ứng viên nào, người Việt đều chia sẻ giá trị Tự Do, Dân Chủ, Nhân Quyền, Dân Quyền của Hoa Kỳ - Hình minh họa.
Mong rằng sự đóng góp đầy nhiệt tình của chúng ta sẽ không đẩy cộng đồng Mỹ gốc Việt vào sự phân hoá đáng ngại giữa hai chính đảng Hoa Kỳ, rơi vào sự kỳ thị chủng tộc, kỳ thị tôn giáo, hiềm khích đầy bạo lực không nên có. Dù theo đảng nào hay ủng hộ ứng viên nào, người Việt chúng ta đều chia sẻ giá trị Tự Do, Dân Chủ, Nhân Quyền, Dân Quyền của Hoa Kỳ, và chung hoài bão muốn bảo vệ chủ quyền của Việt Nam trước sự xâm lăng của Trung Quốc.
Voice of Vietnamese Americans xin mời quý đồng hương cùng duyệt qua bức tranh chung, mong rằng qua kỳ bầu cử này người Mỹ gốc Việt sẽ chứng tỏ cho chính khách Hoa Kỳ và thế giới thấy được sự trưởng thành, lớn mạnh của người Mỹ gốc Việt và sẽ tôn trọng tiếng nói của chúng ta hơn khi quyết định các chính sách ảnh hưởng đến người Việt.
I. Cộng đồng Mỹ gốc Việt, dân số và lá phiếu
Cho đến nay, trong các giống dân Mỹ gốc Châu Á Thái Bình Dương, cử tri gốc Việt đi bầu hăng hái nhất, đến 77%. Tuy nhiên, tiếng nói của chúng ta lại chưa được hiệu quả lắm, nhất là với những chính sách đối ngoại như nhân quyền, hay đối phó với Trung Quốc trên Biển Đông.
Theo Migration Policy Institute, người Việt tập trung tại các tiểu bang California (39%), Texas (13%), Washington State (4%) và Florida (4%). Tại các tiểu bang này chúng ta sớm có một số đại diện dân cử người Mỹ gốc Việt tại địa phương. Nhưng năm nay, số ứng viên tăng lên gấp bội, và gồm cả những tiểu bang miền Đông như Massachusetts, Viriginia, hay miền Nam như Georgia.
Theo tài liệu của Census Bureau cho đến năm 2016, thì chúng ta có khoảng 2 triệu người (2.067.000) tập trung tại các khu vực như California (Orange County, San Francisco, San Jose, Sacramento, San Diego), Texas (Houston, Dallas – Fort Worth, Austin), Massachusetts (Boston), New Jersey, New York (New York City), Philadelphia, Virginia – Maryland – Washington D.C, Washington State (Seattle), Louisiana (New Orleans), Oregon (Portland), Oklahoma (Oklahoma City), Arizona (Phoenix), Nevada (Las Vegas), Georgia (Atlanta). Tại mỗi thành phố vừa nêu, có trên 10.000 ngàn người Việt cư ngụ. Đây là con số đáng kể nếu chúng ta đi bầu.
Theo nghiên cửu của Pew vào tháng 9/2017, thì 75% người Mỹ gốc Việt đã là công dân, và có thể đi bỏ phiếu. Đó là một con số đáng kể, nếu tất cả chúng ta khi có quốc tịch đều ghi danh cử tri và đi bầu.
Cuộc bầu cử giữa kỳ thường cho thấy mức ủng hộ của người dân đối với vị Tổng thống đương nhiệm sau hai năm tại vị. Tổng thống Trump là vị lãnh đạo không theo các tiêu chuẩn chính thống, đã tạo nhiều phân hoá trong toàn quốc trên nhiều phương diện, và có điểm tín nhiệm thấp nhất so với các vị Tổng thống trước. Riêng với dân Mỹ gốc Việt, đài VOA ngày 26/10 đưa tin là 64% dân Việt tín nhiệm ông Trump, vì nghĩ rằng ông có thái độ cứng rắn với Trung Quốc. Nhiều người thích thú khi thấy ông Trump đánh thuế lên hàng Trung Quốc, và làm cho kinh tế Trung Quốc chao đảo, tuy Trung Quốc vẫn gia tăng áp lực lên Việt Nam và tiếp tục quân sự hoá Biển Đông.
Ngày 2/11, ông Trump tweeted rằng "các cuộc thảo luận thương mại với Trung Quốc đang diễn tiến tốt đẹp". Trong cùng ngày, Ngoại trưởng Vương Nghị của Trung Quốc khẳng định "Trung Quốc có chủ quyền tại Biển Đông" khi thăm New York. Đáp lại, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo chỉ "nhắc khéo" đến thỏa thuận chế tài Bình Nhưỡmg ! Điều này khiến người Mỹ gốc Việt cũng cần thận trọng, xin nhớ rằng Hoa Kỳ phải đặt quyền lợi quốc gia của họ lên trên hết.
Trong bài đăng trên VOA ngày 26/10, phóng viên An Hải cũng nêu lên là "thế hệ thứ nhất ủng hộ Cộng Hòa", còn "thế hệ thứ hai ủng hộ Dân Chủ".
2. Giới trẻ tích cực ra tranh cử
Rất đông người Mỹ gốc Việt trẻ tuổi đã tham dự cuộc biểu tình ngày 21/01/2017, một ngày ngay sau khi ông Trump đăng quang, tại Hoa Thịnh Đốn, trên các thành phố lớn toàn quốc, và trên toàn thế giới. Họ cho là ông không có đạo đức, coi thường phụ nữ, chế nhạo người tàn tật, kỳ thị người gia màu, và không đủ kinh nghiệm cũng như thiếu tư cách để lãnh đạo quốc gia. Nhiều phụ nữ trẻ Mỹ gốc Việt đã chọn con đường tích cực là ra tranh cử trong các vai trò lập pháp tại tiểu bang hay liên bang, để có thể sử dụng hệ thống tam quyền phân lập trong guồng máy chính trị Hoa Kỳ hầu bảo vệ các giá trị nhân bản của Hiến pháp Hoa Kỳ, trong đó có nhân quyền, dân quyền, và bình quyền về giới tính.
Tại Virginia, bà Kathy Trần, một phụ nữ Việt tỵ nạn vừa sinh con gái ngày 20/01/2017, đã quyết định tranh cử vào ghế Dân biểu tiểu bang Virginia để : "Bảo vệ tương lai cho con gái tôi và duy trì môi trường, nhân quyền, dân quyền cho người dân Virginia". Kathy Trần (Dân Chủ) đã thắng cử ngoạn mục, thay thế ông Dave Albo (Cộng Hòa), người từng giữ ghế này suốt 24 năm.
Kathy Trần phản đối việc Tổng thống Trump rút ra khỏi Paris Climate Agreement, đòi hủy Luật Bảo hiểm y tế vừa túi tiền, cắt ngân sách cho các chương trình bảo vệ sức khỏe phụ nữ, chuyển ngân quỹ giáo dục công lập sang cho các trường tư thục, và có các đạo luật hành chánh vi phạm quyền của người di dân và người da màu.
Nhiều người trẻ khác cũng ra tranh cử vào các ghế lập pháp liên bang, như Bác sĩ Mai Khanh Trần (Dân Chủ - địa hạt 39, California), anh Ethan Phạm (Dân Chủ -đia hạt 8, Texas), anh Daniel Nguyễn (Cộng Hòa - địa hạt 22, Texas), bà Stephanie Ngọc-Dung Đặng Murphy (Dân Chủ - Dân biểu liên bang từ Florida địa hạt 7).
Quốc hội Tiểu bang có lẽ gần gũi hơn, và năm nay có khá nhiều ứng viên Mỹ gốc Việt tranh cử, từ California (Thượng nghị sĩ tiểu bang Janet Nguyễn (Cộng Hòa) tái tranh cử ; ứng viên Tyler Diệp (Cộng Hòa) tranh cử vào ghế General Assembly), đến Massachusetts (Luật sư Trâm Nguyễn- Dân Chủ - tranh cử vào ghế Dân biểu tiểu bang từ địa hạt 18th Essex), và tại tiểu bang Washington (Bác sĩ Savio Phạm - Cộng Hòa, Bác sĩ Joe Nguyễn - Dân Chủ - tranh cử vào Thượng viện tiểu bang, Dược sĩ Mỹ-Linh Thái – Dân Chủ - tranh cử vào ghế dân biểu liên bang).
Tại Westminster, Orange County, nơi người Việt chiếm 1/5 dân số, có đến 6 ứng viên Mỹ gốc Việt tranh cử ghế Nghị viên Hội đồng Thành phố : Khải Đào, Tài Đỗ ; Chi Charlie Nguyen, Frances The-Thuy Nguyen, Samantha Bao Anh Nguyen, Andy Quach. Đó là chưa kể chúng ta đã có Thị trưởng Tạ Đức Trí, Nghị viên thành phố Nguyễn Tâm cũng đang tái tranh cử.
Tại Texas, chúng ta có Dân biểu tiểu bang Hubert Võ (Dân Chủ) đại diện địa hạt 149 từng được tín nhiệm suốt 5 nhiệm kỳ ; Commissioner Andy Nguyễn ở Taran County rất được lòng cử tri, cũng tái tranh cử. Đặc biệt có anh Danny Nguyễn (Cộng Hòa) tranh cử kỳ sơ bộ vào ghế Dân biểu liên bang từ Texas địa hạt 22, nhưng không vào chung kết. Chính tại địa hạt 22 này, chúng ta có Nathan Trương, một người Mỹ gốc Việt mới 26 tuổi, đang vận động cho ứng viên Sri Preston Kulkarni (Dân Chủ) và tạo nhiều tiếng vang.
Chúng ta cũng đã có một số người thắng cử các cuộc bầu cử đặc biệt và đã thắng vẻ vang, như Cô Bee Nguyễn (Dân Chủ), Dân biểu tiểu bang Georgia địa hạt 89 ; Dean Tran (Cộng Hòa) – Thượng nghị sĩ tiểu bang Massachusetts qua cuộc bầu cử đặc biệt vào tháng 12, 2017.
Theo dõi các ứng viên Mỹ gốc Việt, chúng ta thấy tuy khác đảng phái, họ cùng chia sẻ những điểm chung sau đây :
1. Là người Việt tỵ nạn cộng sản, sang Hoa Kỳ khi còn nhỏ tuổi
2. Hiểu được sự khó khăn của cha mẹ, gia đình trong bước đầu của người di dân.
3. Ngoài khả năng vượt trội, họ còn có lý tưởng muốn đóng góp và tạổ
4. Vẫn còn mang trong người dòng máu Việt, tâm thức Việt, nhưng đã hòa nhập với đời sống Hoa Kỳ, giá trịnhân bản của Hoa Kỳ, với đầu óc rộng mở để phục vụ xứ sở này.
Sự dấn thân của người Mỹ gốc Việt vào guồng máy Lập pháp và Hành pháp của Hoa Kỳ từ địa phương, đến tiểu bang, liên bang, là nguồn hứng khởi cho cử tri Mỹ gốc Việt. Những ứng viên này thuộc cả đảng Dân Chủ lẫn Cộng Hòa, và đều có khả năng cùng tâm huyết vượt trội.
Nhìn chung, các ứng viên đều chủ trương tranh đấu để nói lên tiếng nói của khối dân thiểu số Mỹ gốc Việt, Mỹ gốc Châu Á - Thái Bình Dương, mong đạt đến sự đối xử bình đẳng không kỳ thị cho mọi giống dân. Các ứng viên tuy khác đảng phái, nhưng cùng quan tâm đến vấn đề y tế, di dân, giáo dục, nghề nghiệp, giao thương,và gần đây nhất là chuyện sử dụng sung, và quyền có quốc tịch Hoa Kỳ.
Khi tranh cử vào dòng chính, các ứng viên khó có cơ hội đề cập đến các vần đề người Việt quan tâm, như nhân quyền cho Việt Nam, hay tranh chấp trên Biển Đông. Cử tri Mỹ gốc Việt chúng ta cần lưu ý mọi ứng viên về các quan tâm này, đưa vào trong nội dung của "giá trị nhân bản của Hoa Kỳ, và quyền lợi quốc gia Hoa Kỳ".
Voice of Vietnamese Americans có dịp tổ chức buổi "Nói Chuyện với ứng cử viên vào Hạ Viện Hoa Kỳ từ Virginia Địa hạt 8", giữa ứng viên Don Beyer (Dân Chủ)- dân biểu đương nhiệm, và ứng viên Thomas Oh (Cộng Hòa), người Mỹ gốc Đại Hàn. Khi câu hỏi đưa ra về nhân quyền, TPP, và tranh chấp trên Biển Đông, thì ông Don Beyer (Dân Chủ) lại đứng về phía người Việt và người Đông Nam Á đòi Trung Quốc phải tôn trọng luật quốc tế, trong khi ông Thomas Oh trả lời không biết nhiều về các vấn đề này.
3. Vai trò của cử tri :
Là cử tri, chúng ta cũng cần tham dự các buổi nói chuyện với ứng viên, và chia sẻ với họ các điều chúng ta quan tâm. Như vậy, lá phiếu của người Mỹ gốc Việt sẽ có ý nghĩa hơn.
Tiếng Nói Người Mỹ Gốc Việt đề nghị chúng ta bỏ phiếu theo tiêu chuẩn : Nhiên (bảo vệ môi trường, khí hậu) – Nhân (bảo vệ nhân quyền) – Dân (bảo vệ dân quyền) để song đôi với quan tâm của đồng bào tại Việt Nam trong lúc vẫn đặt nặng giá trị của Hoa Kỳ.
Chúng ta rât may mắn có một thế hệ trẻ tài giỏi, nhiêt huyết, dấn thân. Hãy cùng nhau hỗ trợ họ để cùng đi tới. Voice of Vietnamese Americans hoan hô tất cả những ai đã dấn thân phục vụ cộng đồng.
Xin cử tri Mỹ gốc Việt hãy đi bầu thật đông năm nay, ngày 6 tháng 11, 2018.
Genie Nguyễn Thị Ngọc Giao
Voice of Vietnamese Amerians
Nguồn : VOA, 05/11/2018