Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Được sự ủy quyền của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã tham dự lễ quốc tang Nữ hoàng Elizabeth II tại thủ đô London của Anh ngày 19/9/2022.

damtang0

Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn (bên phải) và Đại sứ Việt Nam tại Anh Nguyễn Hoàng Long vào viếng Nữ hoàng tại Đại sảnh Westminster khoảng 15g30 chiều 18/9

Trước đó, hôm 17/9, Bộ Ngoại giao Trung Quốc thông báo Phó chủ tịch Vương Kỳ Sơn, đại diện đặc biệt của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, sẽ tham dự lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth II theo lời mời của giới chức Anh.

Trong khi đó, Nga không có đại diện nào được mời dự tang lễ của Nữ hoàng Anh Elizabeth II. Phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Nga chỉ trích việc London lấy cớ chiến tranh Ukraine để không mời các lãnh đạo Nga đến dự tang lễ.

Việc Việt Nam không cử lãnh đạo cao cấp nhất mà ủy quyền cho một bộ trưởng đến London dự tang lễ Nữ hoàng Anh, bị nhiều người cho là Việt Nam không dám qua mặt Trung Quốc và Nga.

Luật sư Vũ Đức Khanh ở Canada cho hay, ông không ngạc nhiên nhưng thật sự lấy làm tiếc cho Việt Nam :

"Tôi tự hỏi liệu Đảng Cộng sản Việt Nam (Đảng cộng sản Việt Nam) có thực sự "độc lập" hoặc ít nhất là "trung lập" với các quan thầy Nga và Trung Quốc của h ?

Tất cả chúng ta đều biết rằng Tổng thống Nga Putin đã không được mời vì cuộc xâm lược tàn bạo, bất hợp pháp và vô cớ của ông đối với Ukraine. Riêng đối với Trung Quốc, dù được mời nhưng Chủ tịch Tập Cận Bình đã uỷ nhiệm cho Phó Chủ tịch Vương Kỳ Sơn đi thay.

Vì vậy, không biết có phải "ngoại giao cây tre" của Đảng cộng sản Việt Nam, vì không muốn làm mất mặt quan thầy, nên không cho Chủ tịch nước đi mà chỉ cử Bộ trưởng Ngoại giao ? Tôi tin rằng, sau vụ này, phía Anh sẽ xem xét lại "quan hệ đối tác chiến lược" của họ với Việt Nam.

Có lẽ khái niệm "chiến lược" là mỉa mai và không đại diện cho bản chất thực sự của mối quan hệ này ? Cuối cùng, theo thiển ý, lẽ ra, với một lễ tang trọng vọng hiếm có như thế này là cơ hội ngàn vàng để Việt Nam vươn ra thế giới thể hiện ý chí và khát vọng muốn làm bạn với tất cả các nước trên thế giới thì một lần nữa, cử chỉ này chỉ chứng minh cho thế giới thấy rằng Hà Nội chưa bao giờ thật tâm với những gì họ tuyên bố và tệ hơn nữa, nó chứng tỏ bản chất chư hầu, tiểu nhân và bè phái của Đảng cộng sản Việt Nam. Có thể đối với họ, nghĩa tử không hẳn là nghĩa tận ?"

Hai ngày trước khi tang lễ diễn ra, tân vương Charles III bắt đầu tiếp lãnh đạo 14 nước trong khối Thịnh Vượng Chung. Danh sách khách mời của tân vương Charles bao gồm từ nhà vua Tây Ban Nha đến nữ hoàng Đan Mạch, hoàng đế và hoàng hậu Nhật Bản, thái tử Saudi Arabia, tổng thống Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Brazil, Tổng thống Hàn Quốc hay chủ tịch Ủy Ban Châu Âu, chủ tịch Hội Đồng Châu Âu...

damtang2

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã đến Nhà riêng Đại sứ Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Irelnd tại Việt Nam ghi sổ tang sáng 10/9/2022. baochinhphu.vn

Cũng có ý kiến cho rằng, việc Việt Nam chỉ cử cấp bộ trưởng tham dự tang lễ là do những yếu tố lịch sử. Nhà nghiên cứu chính trị Hà Hoàng Hợp cho hay, ông cảm thấy tiếc khi Việt Nam chỉ cử cấp bộ trưởng đi mà không cử cấp cao hơn nữa. Ông phân tích lý do có thể :

"Mình có thể nói thẳng luôn Việt Nam là một nước nhỏ, sức mạnh quân sự cũng nhỏ. Trong quá khứ, trong lịch sử thì Việt Nam không là thuộc địa của Anh Quốc. Việt Nam không chịu cái ảnh hưởng của Anh Quốc trong những thế kỷ trước, đặc biệt là thế kỷ 18, 19. Ngược lại, cuối thế kỷ 19, khi người Pháp vào Việt Nam thì Việt Nam bị ảnh hưởng Pháp khoảng 150 năm.

Đây có thể là một lý do lịch sử mà lòng kính trọng của Việt Nam đối với Hoàng gia Anh Quốc có thể là kém hơn những nước khác đã từng có ảnh hưởng của Hoàng gia Anh như Thái Lan, Singapore, Mã Lai, Hồng Kông…trong hơn ba thế kỷ qua. Họ gần gũi với Hoàng gia Anh hơn.

Đấy có thể là yếu tố để họ cử nguyên thủ hay nhà lãnh đạo cấp cao của họ dự tang lễ Nữ hoàng Anh. Trung Quốc thì vì những mối quan hệ không tốt về mặt nhân quyền, người ta chỉ để ông Vương Kỳ Sơn đến viếng và ghi sổ tang thôi. Phía Việt Nam thì Bộ trưởng ngoại giao Bùi Thanh Sơn đi và ông Sơn tham gia lễ tang một cách đầy đủ".

Ngày 11/9/1973, Việt Nam và Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (gọi tắt là Anh) thiết lập quan hệ ngoại giao cấp đại sứ. Tháng 3 năm 2008, hai nước ký Tuyên bố chung thúc đẩy quan hệ theo hướng "Quan hệ đối tác vì sự phát triển".

Đến/9/2010, mối quan hệ hai nước được nâng cấp lên thành "Đối tác chiến lược". Từ năm 2018, Đối thoại quốc phòng cấp Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam - Anh thường niên bắt đầu được tổ chức trong bối cảnh hai nước kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1973 - 2018).

Nhà báo tự do Nguyễn Ngọc Già nhận định, việc Việt Nam cử ông Bộ trưởng ngoại giao Bùi Thanh Sơn tham dự tang lễ Nữ hoàng Anh là đúng với chủ trương của Bộ chính trị. Ông phân tích :

"Tôi cho rằng khi nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam cử ông Bùi Thanh Sơn dự tang lễ Nữ Hoàng Anh là họ đã có sự cân nhắc kỹ trong Bộ Chính trị với mối quan hệ thế giới. Đặc biệt đối với hai cường quốc là Trung Quốc và Nga. Vừa rồi, Trung Quốc chỉ cử Phó chủ tịch nước qua. Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Anh không mặn nồng gì cho lắm sau việc trao trả Hồng Kông về cho Trung Quốc, và đến nay Hồng Kông không còn một chút tự do dân chủ nào hết. Điều này cũng tác động lên vấn đề ngoại giao nói chung và ảnh hưởng đến việc tham dự tang lễ Nữ Hoàng Anh.

Đối với Nga thì hiện nay, điều ảnh hưởng đến toàn thế giới là cuộc chiến giữa Nga và Ukraine nên Anh đã không mời Nga dự tang lễ. Tôi cho rằng những điều đó đã tác động và buộc Bộ Chính trị Việt Nam phải cân nhắc kỹ sao cho đúng với chủ trương làm bạn với thế giới và chủ thuyết ngoại giao cây tre của họ. Họ chọn hình thái trung dung như vậy để không mất lòng ai hết".

Một số trang tin quốc tế cho hay, khoảng 500 nguyên thủ quốc gia và các phái đoàn cấp cao được mời tham dự tang lễ Nữ hoàng Anh sáng 19/9/2022 tại thánh đường Westminster. Một số quốc gia không được mời trong đó có Nga do xâm lược Ukraine ; Belarus do ủng hộ Nga xâm lược Ukraine ; Miến Điện ; Syria ; Afghanistan và Bắc Triều Tiên.

Nguồn : RFA, 19/09/2022

Additional Info

  • Author RFA tiếng Việt
Published in Việt Nam
samedi, 17 septembre 2022 21:08

Thiên hạ khen quá thì ta phải chửi ?

Chng riêng dân Anh, công chúng Vit Nam cũng dành cho N hoàng Elizabeth Đ nh s tiếc thương và cm phc hiếm thy. Thm chí nhng thông tin, hình nh liên quan đến bà trên h thng truyn thông chính thc ti Vit Nam khiến nhiu người ngc nhiên bi "dày đckhác hn bình thường.

khen1

Mt áp phích tưởng nh n hoàng Elizabeth II, ti London, 11/9/2022.

Sau khi quan sát, Trn Đông A - mt blogger ca VOA đã th lý gii ti sao li thế và không ít người đng tình vi ông khi ông cho rng, vic nhiu người dùng mng xã hi, k c h thng truyn thông chính thc ti Vit Nam bày t s trân trng đi vi N hoàng bi bà là mt v "vua hin" vn vn là ước mơ ca nhiu người Vit (1)...

Có th vì vy mà mt s cá nhân nóng mt ! Trong "Ngc nhiên đến bt ng : Tin tc dày đc v N hoàng trên truyn thông Vit Nam", Trn Đông A có k chuyn mt facebooker là Chau Bui b nhiu người lên án là "sính ngoi, quên lch s nước nhà" do dám gi N hoàng Elizabeth Đ nh là NGƯỜI !

Tuy nhiên chuyn chưa ngng đó...

***

Đã và đang có mt làn sóng trên mng xã hi Vit ng nhm "h b" N hoàng Elizabeth Đ nh ca Vương quc Liên hip Anh. Nếu th dõi theo s rt d nhn ra làn sóng đó dường như theo kế hoch và được t chc vi mc tiêu nhm bo v các giá tr ca nhà nước xã hội chủ nghĩa Vit Nam.

Thay vì chi đng, đưa ra nhng lp lun ngu ngơ và khi din đt thường sai chính t khi tham gia "h b" N hoàng Elizabeth Đ nh, trên trang facebook có tên là Tifosi có mt bài được chun b khá công phu đ gn N hoàng ca Vương quc Liên hip Anh mi qua đi vi vic "gây ra đau thương cho nhân dân Vit Nam".

Theo đó, N hoàng ca Vương quc Liên hip Anh chính là người đi din cho Hoàng gia Anh trao tng "The Vietnam Medal - Huân chương Vit Nam" đ vinh danh cho nhng binh lính, sĩ quan Úc, New Zealand trc tiếp tham chiến ti Vit Nam trong giai đon 1964 - 1973.

Sau khi mô t huân chương (mt trướckhc chândung N hoàng Elizabeth II, mt sau mô t mt người đàn ông có hành đng đy 2 qu cu sang hai bênging như mô t cuc chiến ti Vit Nam như là mt cuc chiến ý thc h và còn mc đích khác được các hc gi nhn đnh là hàm ý "chia tách hai phn Vit Nam") kèm theo nhiu thông tin liên quan đến "ti ác" ca các quân nhân thuc nhng quc gia là thành viên Vương quc Liên hip Anh tham chiến ti Vit Nam, nên b nhng người phn đi chiến tranh Vit Nam ch trích, Tifosi c gng biến N hoàng Elizabeth Đ nh thành người đã ng viên, ng h các lc lượng tham chiến, gây đau thương và tàn sát người Vit Nam" (2).

***

Bài viết trên Tifosi v N hoàng Elizabrth Đ nh ca Vương quc Liên hip Anh có khong 4.100 người bày t s tán thưởng và hơn 180 người chia s Không ít người t ra h hê, chê trách nhng người "đã bày t s ngưỡng m và thương tiếc m già đi din ch nghĩa thc dân" hoc khng đnh nhng quc gia, cá nhân không đng cùng bên vi đng ta trong cuc viến 1954 1975 "đucùng mt giuc - xã hi đen quc tế" ! Nếu xem Tifosi và nhng phn hi nhm "h b" N hoàng Elizabeth Đ nh rt khó tin Vit Nam thiếu "t do ngôn lun" khi cn lun v k thù, k c nhng k thù vn được thiên h kính trng tht s như N hoàng Elizabrth Đ nh !

Song ngay sau đó có không ít người phân tích v vic Tifoli cung cp thông tin sai lc và có dng ý xu. Mt trong nhng phân tích đáng chú ý là ca Nguyen Quoc Tan Trung thành viên ca Hi đng Cu. Theo Trung,Hi đng Cu hình thành vi mong mun cùng nhau giúpmi người có th có cái nhìn khách quan nht v các tho lun liên quan đến công pháp quc tế hay quan h quc tế khác, tránh vic người đc b nhiu lon bi h thng thông tin na tht na gi vn có tính khiêu khích, bài tr, gây nh hưởng đến mi quan h ngoi giao lành mnh ca Vit Nam và các nước. Đây cũng là lý do Trung lên tiếng vThe Vietnam Medalvà các thông tin cáo buc N hoàng Elizabeth Đnh mà đin hình là Tifoli...

khen2

Trung gii thích :The Vietnam Medal nm trong h thng huân chương do Nhà nước Úc và Nhà nước New Zealand thiết kế năm 1968 nhm vinh danh các quân nhân ca hai nước này đã tng tham chiến ti Vit Nam (giai đon 1964 - 1973). Trước năm 1975, Úc và New Zealand chưa có h thng huân chương riêng cho khen thưởng. Vì vy, cơ chế khen thưởng ca h nm chung vi h thng khen thưởng truyn thng ca Vương quc Anh - Hoàng gia Anh. The Vietnam Medal nhn được Ủy nhim Hoàng gia (tm dch t Royal Warrant) vào tháng 6 năm 1968. Mt đim quan trng cn lưu ý là The Vietnam Medal không được lưu hành ti Vương quc Anh. Đây là huân chương riêng ca Úc và New Zealand, hai quc gia có ch quyn hoàn toàn đc lp vi Anh. H ch nm chung da trên danh nghĩa h thng khen thưởng Hoàng gia mà thôi. Trên cơ s này, Elizabeth II s không th đi lòng vòng mà trao huân chương này ba bãi, vì bà không đi din cho ch quyn quc gia ca hai nước này. Người trc tiếp trao huân chương này cho các quân nhân Úc, New Zealand là B Quc phòng ca hai quc gia. The Vietnam Medal là huân chương th hai trong lch s h thng khen thưởng quân s ca Úc và New Zealand (sau các huân chương dành cho Đ nh Thế chiến). Cho đến nay, chính quyn Úc và New Zealand vn đ ang tiếp tc nhnh sơxét tng TheVietnam Medal và vn đang VINHDANH CU CHIN BINH VIT NAM.

T làn sóng nhân danh "yêu nước" đ h b N hoàng Elizabeth Đ nh, Trung hiến kế "cho các nhóm yêu nước" đ nhng nhóm này có th thc hin ngay mt s hành đng như đã và đang "hành đng" trên mng xã hi Vit ng :Nếu cho rng N hoàng Elizabeth Đnh đáng lên án và đáng b nguyn ra vì Hoàng gia đã tng ủy nhim hình thc mt ln cho vic hình thành TheVietnam Medal vào năm 1968, đây s là mt s hành đng tiếp theo mà chúng ta nêndành cho các chính ph thù đch Úc và New Zealand - nhng k thù trc tiếp và vn đang còn tiếp tc vinh danh quân nhân tham chiến ti Vit Namthì cn...

- Lên án chương trình Olympia ca VTV là "phn bi T quc" vì c nhân tài Vit Nam sang hc các trường đi hc công lp ca chính ph Úc thù đch (?!).

- Gi người Vit Nam di cư sau 1975 đang làm vic các cơ quan công quyn Úcvà New Zealand là Vit gian (?!).

- Gi mt ch tên nhngngười Vit tr(khá nhiu) đang hc tp, làm vic ti các trường đi hc công lp Úcvà New Zealand (như Australian National University, La Trobe University, Queensland University of Technology, University of Melbourne, UNSW) là "bn vong quc" (?!).

- Đim mt người Vit xếp hàng xin visa đi Úc và New Zealand các đi s quán, lãnh s quán là "bn vng ngoi" (?!).

- Kêu gi t b hp tác quc tế vi Úc và New Zealand (?!).

***

Du Nguyen Quoc Tan Trung có cu chúc các cá nhân, các nhóm đang bày t lòng "yêu nước", kêu gi "yêu nước" và chúc h "may mn" nhưng có cá nhân, nhóm đang trình bày lòng "yêu nước" nào dám thc hin nhng "kế" mà Trung "hiến" không ? Chc chn là không. "Yêu nước" kiu đó là ngoài "kế hoch", ngoài "d kiến", không nhng không được ghi công mà còn có th b pht hành chính, thm chí b pht tù. Các cá nhân, các nhóm "yêu nước" như tình yêu dành cho chủ nghĩa xã hội chc chn không di !

Trân Văn

Nguồn : 17/09/2022

Chú thích

(1) https://www.voatiengviet.com/a/ngc-nhiên-đến-bt-ng-tin-tc-dày-đc-v-n-hoàng-trên-truyn-thông-vn/6740748.html

(2) https://www.facebook.com/tifosi.hpo/posts/pfbid022us1ruZMFqfiskwmQhJErXXJee7z4dncrvJFXRCKMBuE4uXmmvgmZs51huUoFG42l

(3) https://www.facebook.com/t2nguyenquoc/posts/pfbid02UrERzf2qYnbKAuV3vYYioCNaQCeFohPq8E5J6ZYWemo44UuP6mGpPJyrktxkW2kjl

Additional Info

  • Author Trân Văn
Published in Diễn đàn

Ngc nhiên đến bt ng

Chút hoài nim ln ni luyến tiếc quá kh cũng có th là ci ngun tình cm ca dân Vit Nam vi nước Anh quân ch lp hiến.

nuhoang1

Quan tài n hoàng Elizabeth đã đến Edingburg

N hoàng Elizabeth Đệ nh đã nói chuyn vi Đi s Vit Nam ti Vương quc Anh trong l trình quc thư : "Các hoàng t và công chúa con tôi đu rt yêu Vit Nam và có nhiu chuyến đi ti Vit Nam. Riêng Hoàng t Andrew còn đc bit thích mua các món đ Vit Nam t tranh v, gm s trang trí… và đem v treo khp cung đin".

Truyn thông Vit Nam đã liên tc đưa tin và bình lun v s ra đi ca N hoàng Elizabeth Đệ nh (N hoàng). Rt nhiu báo, cho đến hôm nay vn đ hình bà v trí s mt trên trang nht ca mình. Các t như Tui Tr, Thanh Niên, VnExpress, Dân Trí, Zing.news... đu chy tít ln v s qua đi ca N hoàng. Tui Tr và Zing đt tiêu đ "N hoàng Anh Elizabeth II băng hà", Thanh Niên và VnExpress dùng t "qua đi" và mt s báo khác s dng t "t thế". Báo chí đưa tin dày đc và trng th, đim li cuc đi, s nghip ca bà sut 70 năm tr vì, cùng nhng hình nh đánh du các ct mc ca đi bà cũng nhưcách thc "Chiến dch cu London" hot đng và phn ng ca các nguyên th quc gia trên thế gii đi vi tin này…Tt c nhng điu va lit kê là mt hin tượng l. K c nhng li chia bun ca người Vit Nam sng, làm vic và hc tp Anh quc hay nhng người có nhng k nim riêng vi N hoàng cũng được báo chí trong nước đưa tin. Xưa nay, truyn thông Vit Nam chưa dành cho bt c mt nguyên th nước ngoài nào mt s kính trng và nhng tình cm nng hu như thế.

Dòng nước ngược không đáng có

Ri mt ngc nhiên bt ng không kém, nhưng theo hướng ngược li vi xu thế va k trên, mà nếu như không hn chế hoc ngăn chn, có th s nh hưởng ti mi bang giao tt đp gia Vit Nam vi Vương quc Anh, thm chí vi c Hoàng gia London. Vào sáng 9/9, n din viên kiêm người mu Châu Bùi (tên tht là Bùi Thái Bo Châu) b khá nhiu ch trích t cng đng mng sau khi cô đăng ti dòng trng thái đau bun, tiếc thương N hoàng Anh Elizabeth Đ nh va mi băng hà. Trong status ca mình, cô trích dn mt câu nói ca người ph n có 70 năm trên cương v đng đu Hoàng gia Anh : "Thước đo chính xác nht cho nhng hành đng ca chúng ta chính là thi gian tn ti ca nhng điu tt đp mà ta có", ri kết "Tm bit Người". Thế là Châu Bùi b rt nhiu người công kích. H phê phán cô "sính ngoi" và quên mt lch s nước nhà cũng như thái đ ca Hoàng gia Anh quc đi vi Vit Nam trong quá kh. Có ý kiến h đ đên mc, cho rng N hoàng Elizabeth ng h hai cuc xâm lăng ca Pháp Vit Nam.

Nhưng cũng ngay lp tc đã có rt nhiu ý kiến phê phán đám "dư lun viên" càn r, m mang đu óc cho h rng, khi Pháp xâm lược Vit Nam ln th nht, ngày 1/9/1858, N hoàng chưa ra đi nên bà không th có thái đ ng h được. Còn khi Pháp xâm lược Vit Nam ln th hai, tc ngày 23/9/1945 thì N hoàng ch mi 19 tui, chưa tiếp nhn vương v nên bà cũng không th có ý kiến ng h như b phn cng đng mng Vit Nam gán ghép. Điu đáng bun là, sau khi nhn được nhiu ý kiến phn đi dòng trng thái ca mình, Châu Bùi n din viên tng lt vào "30 Under 30 Asia 2021" (30 gương mt dưới 30 tui ni bt trong nhiu lĩnh vc khác nhau ti Châu Á) do tp chí Forbes bình chn đã vi xóa status ca cá nhân, đng thi đưa ra li xin li v vic phát ngôn "thiếu cn trng" ca mình. T Đc quc, nhà văn Võ Th Ho nói rng, cô đc mt s bình lun v dòng trng thái ca Châu Bùi mà cm thy "rùng mình ghê s" vì "li chn hng và ý đ vu cáo tàn nhn" trong các bình lun đó."My năm gn đây, ngành an ninh và tuyên giáo Vit Nam s dng lc lượng dư lun viên dùng mng xã hi tn công, nhm nô l hóa, chia r, gây th ù hn gia con người và các quc gia", n nhà văn bày t.

N hoàng được ngưỡng m Việt Nam

S ngưỡng m đi vi N hoàng Vit Nam xut phát t mt quan nim rt bình dân (common sense) : Bà là hin thân ca mt v "Vua hin". Dĩ nhiên, triết lý phương Đông bao gi cũng trng "vua sáng tôi hin". Có vua sáng tôi hin thì mi chuyn hanh thông. Tuy nhiên, đ đt được c hai tiêu chí đó cùng mt lúc là rt khó, cho nên khi nhìn li lch s, nếu có được mt v "Vua hin" thì bá tính đã mãn nguyn lm ri. N hoàng là người có phm cách như vy. Bà đóng vai nguyên th quc gia mt cách bình thn lng l ; dùng nhng li ái ng va phi ; mi c ch, hành vi đu có chng mc như th tt c đã được quy đnh trước ; nhưng bà biu l rt thoi mái, t nhiên, như th đã được sinh ra đ sng đúng theo nn nếp đó. Trước mt dân chúng, bà không bao gi t biu l cá tính, ngoài thú vui yêu chó và nga đua.Nhiu người Vit Nam cm thy, Nước Anh may mn có mt người lãnh đo đng đu , trong 70 năm làm biu tượng vng vàng khi quc gia tri qua bao sóng gió.

Bà là mt N hoàng có mt không hai. Bình lun t t Tui Tr có đon : "Các đài truyn hình ln ca Anh, trong đó có BBC, đã ngng phát sóng chương trình thường nht và thay bng chương trình tin tc đc bit. Người dn chương trình mc âu phc đúng theo quy đnh khi có mt thành viên cp cao Hoàng gia qua đi, các hãng thông tn đưa ni dung tóm tt cuc đi N hoàng Tr vì trong 70 năm liên tc, N hoàng Elizabeth II là quân vương có thi gian ti v lâu nht trong lch s Vương quc Anh. K lc trước đó thuc v N hoàng Victoria nm gi vi 63 năm 7 tháng 2 ngày tr vì tính đến năm 1901". T VnExpress viết : "Trong thi gian tr vì, bà chng kiến nhiu biến đng ca thế gii, t Chiến tranh Lnh đến v tn công khng b 11/9, t biến đi khí hu đến đi dch Covid-19, t nhng bc thư tay và tàu hơi nước đến email và thám him không gian. Bà được coi là hin thân sng đng ca nước Anh thi hu chiến và là si dây liên kết gia hin ti và quá kh", t VnExpress ghi nhn.

Dân Vit, đc bit là lp tr vn có mt lp người khá lãng mn. Dân tình quan tâm đến "câu chuyn tình c tích" ca N hoàng Elizabeth cùng Hoàng thân Philip. N hoàng Elizabeth II phi lòng người đàn ông ca cuc đi mình tui 13 và trong 74 năm hôn nhân, h cùng làm nên câu chuyn tình lãng mn nht Hoàng gia Anh. Nhng khonh khc trong cuc hôn nhân kéo dài hơn by thp niên gia hai người cũng là đ tài được dư lun Vit Nam chia s trên mng xã hi. "Hôn nhân gia N hoàng Elizabeth II và Hoàng thân Philip là mt trong nhng cuc hôn nhân hoàng gia bn cht nht trong lch s. Trong 74 năm bên nhau, c hai đã chng kiến nhiu biến đi ca xã hi Anh và cùng nhau tri qua các cuc khng hong trên thế gii Hơn 7 thp k đng hành bên nhau, hai người có 4 người con, 9 cháu và 8 cht. Trước khi băng hà, N hoàng nhiu ln tha nhn s nh hưởng sâu sc ca Hoàng thân Philip đi vi bà, gi chng là sc mnh và là ch da ca bà.Vic ông ra đi vào năm ngoái đ li khong trng ln trong lòng N hoàng", trang Zing.news viết.

Không ly làm l, dù có mt chút lùm xùm như v Châu Bùi nói trên, tin N hoàng t thế vn chiếm sóng dày đc trên truyn thông Vit Nam, còn xut phát t vài ba nguyên nhân na. Quan h ngoi giao và các lĩnh vc khác vi x s sương mù, khiến Anh quc nay là mt trong nhng đi tác chiến lược hàng đu ca Hà Ni. trong nước, có th không nhiu người biết Hoàng gia Anh rt hiếm khi can thip vào chính trường, nhưng thy quan h vi nước Anh tt, có phn ng nhn, dân Vit nhìn chung đem lòng kính trng N hoàng. Và có th cũng vì quan h ngoi giao hu ho nên Ban Tuyên giáo "th dàn" cho báo chí được mt dp thoi mái Người Vit nào không thích thú được nghe thut li s hào hng ca N hoàng khi bà nói chuyn vi Đi s Vit Nam trong l trình quc thư : "Các hoàng t và công chúa con tôi đu rt yêu Vit Nam và có nhiu chuyến đi ti Vit Nam. Riêng Hoàng t Andrew còn đc bit thích mua các món đ Vit Nam t tranh v, gm s trang trí… và đem v treo khp cung đin.Có c mt b sưu tp tranh Vit Nam trong Hoàng gia Anh".

Vn vương mt chút hoài nim

Chút hoài nim ln ni luyến tiếc quá kh cũng có th là ci ngun tình cm ca dân Vit Nam vi nước Anh quân ch lp hiến. Trong sâu thm "văn hóa chính tr" ca mt gii nào đó, sau nhng c gng bt thành khi Ch tch H Chí Minh mi ông Vĩnh Thy (Vua Bo Đi) ra làm C vn Ti cao cho chính ph VNDCCH, vn có nhng trao đi trong din hp v mô hình "quân ch lp hiến" ti sao li tht bi Vit Nam.Gi s H Chí Minh thành công, ngay t hi by gi thiết kế được mô hình như thế, liu Vit Nam có th tránh được các cuc chiến tranh trong lch s cn và hin đi không ?Không nói đâu xa, mi lúc ai đó đi công tác hoc du lch qua hai nước láng ging gn gũi vi Vit Nam là Lào và Campuchia, khi v nước cũng k v nhng ưu vit ca hai nước lân bang. FB Vương Trí Nhàn tng tâm s : V tâm lý thôi mà nói, ông thường rt ái ngi, không dám đi du lch các nước giàu có bên tri Tây. Lý do là vì đi v ch thy bun, sao đó người ta sướng thế, t tế thế, mà nước mình con người hư hng và xã hi trì tr đến thế ?Có ln đc GS. Hà Văn Tn, bàn v s hp dn ca s, đi ý là đc s đ hiu nhng ngu ngc ca thi xưa, do đó d dàng chu đng hơn nhng ngu ngc ca thi nay.

Vương quc Anh ca N hoàng theo chế đ quân ch đi ngh, cũng như nhiu chế đ quân ch lp hiến hay đi ngh khác trên thế gii, nht các nước Châu Âu, là nhng quc gia hòa bình "dân giàu nước mnh". các nước rp hay Châu Á, ni tình các x này cũng khá bình n, nếu so sánh vi các nước ch trương "bài phong" mà ni chiến xy ra như cơm ba. Nước Nht, không nói làm chi, vì sc dân Nht đng nht và hiến pháp đây do M viết ra. Mã Lai, Thái Lan, hai vương quc này được thành hình vi dân chúng gm nhiu chng tc khác nhau (v tôn giáo, ngun gc, khuynh hướng chính tr), nhưng ni b ca h không có nhiu xung đt. Các chế đ quân ch lp hiến hay quân ch đi ngh cn được các lý thuyết gia chính tr quan tâm nhiu hơn.Nht là các quc gia mà mâu thun sc tc, tôn giáo, vùng min, chính kiến khiến quc gia không th phát trin.

Trần Đông A

Nguồn : VOA, 12/09/2022

Additional Info

  • Author Trần Đông A
Published in Diễn đàn

Elizabeth II, con người phm cách

Ngô Nhân Dụng, VOA, 10/09/2022

Elizabeth II sut đi hết sc làm bn phn, không b lôi cun bi nhng th nm ngoài phn s, lúc nào cũng biết mình đang làm gì, vng chãi và thnh thơi.

nuhoang1

N hoàng Elizabeth không thuc mt phe nhóm, mt đa phương nào, không thiên t hay thiên hu, trong mt chế đ dân ch vn được dng lên vi mc đích cho mi người có cơ hi t do đ kích, đu tranh, giành git ln nhau.

N hoàng Elizabeth Đ Nh, mi qua đi, là hình nh mt con người có Phm Cách (Dignity). Nước Anh may mn có mt người đóng vai trò lãnh đo, trong 70 năm làm biu tượng vng vàng khi quc gia tri qua bao sóng gió.

Nghe tin bà qua đi, nht báo The Wall Street Journal đã trích li mt ý kiến ca ký gi Walter Bagehot trong cun "Hiến Pháp Anh Quc" viết năm 1867. V ch bút báoThe Economist nhn thy chế đ quân ch hiu qu nht đ gây dng phm cách : "to ra và gi gìn nim kính trng ca dân chúng."

Chế đ Cng Hòa khi cai tr dân cũng da trên nim kính trng, nhưng các đi biu dân c không gây được nim tin vào phm cách đáng kính như thế. Năm 2012, sau 60 năm tr vì, n hoàng vn được 90 phn trăm dân chúng ngưỡng m. Uy tín các v tng thng M thì tri st bt thường, có khi xung dưới 40%. Lòng tin tưởng vào Quc hi, và bây gi đến Ti cao Pháp vin, còn t hơn na.

Nhưng phm cách đáng kính ca N hoàng Elizabeth II không do chế đ to ra mà do chính con người và hành đng ca bà. Có th nói, chính bà đã cu vãn chế đ quân ch trong lúc ch hết sc làm bn phn ca mình. Khi gi li phân ưu, Giáo hoàng Phan Xi Cô ca ngi n hoàng "là tm gương ca mt người chu toàn bn phn."

Chu toàn bn phn có nghĩa là làm đúng vai trò được giao phó : Làm mt n hoàng. Đài BBC mi nhc li mt bài din văn đc năm 1947, bà đã phát li th : "c cuc đi tôi, dài hay ngn không biết, s đ phng s quý v…". Năm 1977, k nim 25 năm tr vì, bà nhc li li th nguyn đó : "Mc dù được phát biu trong lúc tui còn quá tr, nhưng khi trưởng thành hơn, tôi không tiếc đã nói như thế và không mun thay đi mt li nào c." Bà làm vic vi 15 v th tướng Anh, người sau cùng được bà ch đnh hai ngày trước khi qua đi. Bà đã đi thăm hơn 50 quc gia cu thuc đa trong Khi Thnh Vượng Chung, tr Cameroon, mi gia nhp năm 1995, và Rwanda năm 2009. Bà đến thăm Canada 20 ln, Australia 16, New Zealand 10 và Jamaica sáu ln. Năm 85 tui, bà vn làm phn s, tham d 325 sinh hot công cng trong mt năm, gn như mi ngày mt ln !

Đóng đúng vai trò n hoàng, không phô bày con người riêng tư, khó nht là phi ít nói. Không ai biết ý kiến ca n hoàng trước nhng biến c đo ln c nước Anh, như cuc đ b chiếm kinh đào Suez tht bi năm 1956, cuc chiến tranh vi Argentina đo Falkland ; c khi nước Anh rút khi Liên hip Châu Âu. Khi dân Bc Ái Nhĩ Lan b phiếu hay khi dân Scotland trưng cu ý kiến xem có mun ly khai khi Vương quc Hip nht (United Kingdom) hay không, bà gi im lng. Như hiến pháp bt thành văn quy đnh, N hoàng không bao gi nêu ý kiến v các xung đt chính tr, đng phái, nếu không được mi. Và các v th tướng cũng tôn trng hiến pháp, không bao gi mi.

Mt cuc xung đt ni b đm máu trong triu đi Elizabeth II din ra Bc Ái Nhĩ Lan. IRA (Quân Gii Phóng Ái Nhĩ Lan) mun vùng này được nhp vào nước Ireland ; lc lượng Sinn Féin đã gây nhiu cuc bo đng, ám sát, cho đến khi chu hòa gii và không b kết ti. Năm 2011 n hoàng là v quc trưởng Anh đến thăm Cng Hòa Ireland t khi nước này tách khi vương quc UK. Năm 2012 n hoàng bt tay Martin McGuinnes, mt lãnh t Sinn Féin đã tr thành phó th tướng Bc Ái Nhĩ Lan. Ai cũng biết chính nhóm Sinn Féin, năm 1979, đã giết Lord Mountbatten, mt người anh h rt thân thiết vi bà.

Bà đóng vai nguyên th quc gia mt cách bình thn lng l ; dùng nhng li ái ng va phi ; mi c ch, hành vi đu có chng mc như th tt c đã được quy đnh trước ; nhưng bà biu l rt thoi mái, t nhiên, như th đã được sinh ra đ sng đúng theo nn nếp đó. Trước mt dân chúng, bà không bao gi t biu l cá tính, ngoài thú vui yêu chó và nga đua. Ông chng bà, Hoàng tế Philips nhiu khi tuyên b nhng câu gây phn ng n ào, các con bà cũng hay ăn nói quá t do ; bà thì không bao gi. Là mt ph n giàu nht thế gii nh di sn nhiu đi, bà không cn dùng đa v đ sinh li. Đc báo thy nhng li than phin rng công qu phi chi nhiu quá đ nuôi mt hoàng gia, bà tình nguyn đóng thuế. Bà không bày t ý kiến v c các xung đt trong gia đình, không tr thành đ tài cho nhng t báo lá ci như các con, các cháu.

Li sng, ngôn ng và hành vi ca n hoàng tr thành mt im c đnh tĩnh lng trong mt thế gii chuyn vn," (the still point in the turning world) như li thơ ca Thomas Stearns Eliot (1888 1965), mt thi sĩ gc M đã xin làm công dân Anh quc năm 39 tui. Đim tĩnh lng mang danh hiu Elizabeth II là nn tng ca mt vương quc bao gm nhng sc dân khác bit gc English, Scots, Welsh, Irish, và bây gi thêm hàng trăm sc dân khp thế gii đến cư ng. Hai b trưởng quan trng trong chính ph mi t nhim, mt gc n Đ, mt gc Pakistan, đu hy vng có ngày s làm th tướng. N hoàng là mt biu tượng to thành mi đoàn kết quc gia, tiêu biu cho mt truyn thng văn hóa c truyn nhưng chp nhn thay đi.

Bà không thuc mt phe nhóm, mt đa phương nào, không thiên t hay thiên hu, trong mt chế đ dân ch vn được dng lên vi mc đích cho mi người có cơ hi t do đ kích, đu tranh, giành git ln nhau.

Dân Anh có khi bu cho đng Bo Th chiếm đa s Vin Dân Biu, có khi chn đng Lao Đng. Mi ln thay đi, vic đu tiên ca người lãnh đo đng là đi triu kiến n hoàng, đ được bà mi đng ra lp chính ph mi. Hình nh đó cho thy hai đng, dù luôn luôn tranh giành quyn lc, nhưng vn theo cùng mt mc đích, phc v cùng mt quc gia. Mi ln bà đến đc din văn trước quc hi, nhng đi biu n ào quá khích nht cũng phi đóng vai các thn dân ngoan ngoãn.

Nht báo Financial Times ghi nhn trong lch s Anh quc ba v n hoàng đu đánh du các biến chuyn ln. Elizabeth I tr vì t 1558 đến 1603 đã m rng nh hưởng đế quc Châu Âu, các nước Hồi giáo và sang châu M ; Victoria, ng tr t 1837 đến 1901 là thi đế quc Anh bành trướng khp thế gii.

N hoàng Elizabeth II chng kiến tình trng đế quc tan rã, các thuc đa giành đc lp, nhưng cui cùng vn gi được mi liên h ngoi giao, kinh tế và văn hóa.

Năm 1922, trước khi bà ra đi, Ireland đã giành đc lp, mt nhân vt trong tiu thuyết "Ulysses" ca James Joyce nói, "Nước Anh c l đang chết dn." Triu đi 70 năm ca N hoàng Elizabeth II cho thy li tiên đoán đó "hơi quá đáng." Có th nh phm cách vng chãi thnh thơi ca bà mà Vương quc Hip nht, UK, vn tn ti. Bà đã sng qua 14 đi tng thng M, t Harry Truman đến Joe Biden. Nước M hin đang chia r cùng cc không biết bao gi mi hàn gn được. Dân chúng c nước Anh đang cùng nhau tưởng nim mt người lãnh đo biết gi phm cách.

Mười năm trước, trong mt bui l k nim nhà th St. Paul, tng giám mc Rowan Williams lúc đó đã coi 60 năm tr vì ca n hoàng là "mt tm gương sng, chng t rng người ta vn có th phng s công ích ;" và trong khi phc v h tìm thy hnh phúc." Elizabeth II sut đi hết sc làm bn phn, không b lôi cun bi nhng th nm ngoài phn s, lúc nào cũng biết mình đang làm gì, vng chãi và thnh thơi. Có th đoán N hoàng đã sng mt cuc đi hnh phúc.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 10/09/2022

*********************

Vĩnh bit N hoàng có mt không hai

Nguyễn Hùng, VOA, 10/09/2022

Mt trong các dân biu, bà Hariet Harman, k li khi bà b cho ngh chc B trưởng An sinh Xã hi dưới thi Th tướng Tony Blair hi cui thp niên 1990, chính N hoàng là người gi đin hi thăm bà trong lúc mà "chng ai quan tâm" ti người mt chc na.

nuhoang2

Mt người dân Anh đến viếng ti trước ca đin Buckingham Palace, London.

Ngày 8/9/2022 s đi vào lch s như mt ngày thế gii mt đi mt biu tượng ca s t tế và chng mc cũng như ch da tinh thn ln nht không ch ca người Anh mà còn là ca người dân rt nhiu nước trên thế gii sau s ra đi ca N hoàng Elizabeth tui 96.

Tình c thế nào ngày 8/9 cũng là ngày tôi ti trường đi hc mi, University of East London, trường đã có vinh d đón N hoàng ti khai trương mt s toà nhà trong đó có thư vin và toà mang tên Bến Kiến thc mà tôi được mt đng nghip dn ti thăm. Anh nói anh đã ti đưa tin v chuyến thăm ca N hoàng hi năm 2007 cho BBC trước khi quay tr li dy trường vài năm sau đó. Cũng tương t như vi trường mi ca tôi, N hoàng đ li du n nhiu nơi trên khp nước Anh.

Nhưng du n sâu đm nht nm trong tâm khm ca nhng người N hoàng đã tiếp xúc. Ngh vin Anh hôm 9/8 đã t chc bui ghi nh N hoàng đ các chính tr gia có th chia s k nim và cm nghĩ ca h. Mt trong các dân biu, bà Hariet Harman, k li khi bà b cho ngh chc B trưởng An sinh Xã hi dưới thi Th tướng Tony Blair hi cui thp niên 1990, chính N hoàng là người gi đin hi thăm bà trong lúc mà "chng ai quan tâm" ti người mt chc na. Cu Th tướng Boris Johnson nhc li rng ch hai ngày trước khi bà qua đi bà đã t bit ông, th tướng th 14 dưới s cai tr ca bà và tn phong th tướng th 15, bà Liz Truss.

Ngay t hôm 6/9,báo New York Post đã bình lun v vết bm tím trên bàn tay N hoàng mà mi người đu có th thy khi N hoàng bt tay bà Liz Truss trong cùng ngày. Mt người bn ca tôi cũng nói chng cô nhìn thy vết bm tím đó và nói khi bà anh sp mt tay bà cũng có nhng vết như thế. N hoàng đã bước sang tui 96 t tháng Tư năm nay (sinh nht bà là ngày 21/4) và người ta đã lo ngi cho sc kho ca bà t nhiu tháng nay. Trong phát biu ti Ngh vin Anh hôm 9/9, cu Th tướng Johnson nói khi BBC phng vn ông vài tháng trước h còn đ ngh ông dùng thi quá kh đ nói v N hoàng, có l đ tin phát ngay khi N hoàng mt. Nhưng ông Johnson nói ông đt nhiên nghn ngào không nói nên li và t chi tr li.

Mt trong nhng người Vit Nam tng ba ln gp N hoàng Elizabeth là cu Đi s Vit Nam ti Anh, ông Vũ Quang Minh. Ông Minh k v ln đu ra mt N hoàng trong vai trò đi s : "Năm đó bà đã 85 tui, cc k minh mn, thông tu. Dù s hu khí cht hoàng gia cao quý được bi đp sut my chc năm tr vì, nhưng N hoàng li cho tôi có cm giác ging như tôi đang nói chuyn vi bà mình.

"Trong bui gp đu tiên, bà thân tình và ân cn hi tôi : "Vì sao Đi s đến trình Quc thư mà không có phu nhân đi cùng ?".

"Tôi tr li : "Phu nhân ca tôi đang làm vic ti Đi s quán Vit Nam Canada nên không th có mt trongs kin này. Tuy nhiên, phu nhân và con trai tôi vn đang dưới s tr vì ca N hoàng (vì Canada thuc khi Thnh vượng chung, N hoàng Anh vn là Nguyên th Quc gia tr vì Canada, v nguyên tc)".

"Bà cười ln khi nghe tôi nói và hào hng k : "Các hoàng t và công chúa con tôi đu rt yêu Vit Nam và có nhiu chuyến đi ti Vit Nam. Riêng Hoàng t Andrew còn đc bit thích mua các món đ Vit Nam t tranh v, gm s trang trí… và đem v treo khp cung đin. Có c mt b sưu tp tranh Vit Nam trong Hoàng gia Anh.

"…Ln th 2 din kiến N hoàng trong bui chiêu đãi tiL hi  Mùa hè trong vườn Cung đin Buckingham, va nhìn thy v tôi, bà cười : "Đây chính là Phu nhân Đi s mi t Canada sang đúng không ?". Tôi rt ngc nhiên vì bà còn nh."

Nhiu người tng gp N hoàng như Đi s Minh đu nói N hoàng có kh năng khiến h cm thy h là người quan trng nht đó. Mt cu th tướng Anh được dn li nói N hoàng là người duy nht mà ông có th th l mi th mà không s rng nhng điu ông nói s đến tai người khác.

Khi t chc liên hoan mng Đi l Bch kim nhân 70 phng s ca N hoàng cùng các hc viên karate ca tôi hi tháng Sáu, trong thâm tâm tôi đã nghĩ s không còn nhiu dp đ chia vui cùng N hoàngnhư tôi viết khi đó . N hoàng là người không th thay thế và Vua Charles đ tam s phi vt v đ chng t bn thân trong vai trò người đng đu Vương quc Liên hip Anh cũng như ca Khi Thnh vương chung gm hơn 50 nước trong đó có 10 nước s vn tm thi coi Vua Charles là nguyên th quc gia.

nuhoang3

Tác gi ghi s chia bun nhà th đa phương ngày 9 tháng Chín.

Sáng 9/9, tôi là người đu tiên ghi vào s chia bun ti nhà th đa phương nơi tôi sng. Người ph trách nhà th nói mt lot các s kin nhà th có th s b hu trong mt hai tun ti. Nhiu người ti Anh nhng ngày này có th có cm giác như thi gian ngng trôi khi nước Anh hu mt lot các s kin đã được lên lch đ tưởng nh cũng như tán dương hơn 70 năm vì dân vì nước ca N hoàng có mt không hai ca Anh.

Nguyễn Hùng

Nguồn : VOA, 10/09/2022

Additional Info

  • Author Ngô Nhân Dụng, Nguyễn Hùng
Published in Diễn đàn

Cùng vi s lùi dn v hu trường ca N hoàng, hoàng gia s phi c gng hơn bi phn đ gi được s ng h quá bán ca thn dân trong đó có tôi.

jubile1

Hoàng gia Anh xut hin ti balcony đin Buckingham trong ngày 2 tháng Sáu. Reuters/Hannah McKay

Đu tháng Sáu này Vương quc Anh b ra bn ngày đ k nim 70 năm tr vì ca N hoàng Elizabeth đ nh, người năm nay đã 96 tui.

N hoàng lên ngôi t năm 1952 và đã chng kiến nhiu biến c lch s trên thế gii trong đó có s bi trn ca Pháp Đin Biên Ph hi năm 1954, s rút lui ca Hoa K khi Vit Nam năm 1973 và Sài Gòn tht th hi năm 1975.

Nhân Đi l Bch kim,BBC đã có video 70 giây ghi li nhng hình nh ca N hoàng trong 70 năm ti v. N hoàng đương nhiên già đi theo năm tháng và đây có l là dp đi l cui cùng ca bà. Nhng hình nh đánh du s kin trng đi ca nước Anh cũng xut hin trên truyn thông chính thng Trung Quc,CGTN, và báo Nhân Dân ca Vit Nam.

Ti Vit Nam,Đi s quán Anh t chc k nim  Hà Ni và  thành ph H Chí Minh vi s tham d ca hàng trăm khách Vit Nam và nước ngoài. B trưởng Tài nguyên và Môi trường Trn Hng Hà được dn li nói ti s kin hôm 31/5 Hà Ni rng Vit Nam và Anh đã có nhng "thành tu ni bt trong quan h đi tác chiến lược đc bit là nhng cam kết và hp tác v chuyn dch năng lượng và phát trin xanh sau Hi ngh COP26 v biến đi khí hu". Trong dp nàyĐi quân nhc Hoàng gia Yeomanry cũng đã chơi nhc phm "Trng cơm" ti H Hoàn Kiếm và c Nhà hát thành ph H Chí Minh.

Trong đt k nim kéo dài bn ngày ti Anh, nhiu đa phương có các s kin riêng đ ghi nh dp có mt không hai. Ti Dartford ht Kent nơi tôi sng, hi đng đa phương t chc ngày vui chơi trong công viên hôm 1/6, còn hôm 2/6 tôi cho cu con trai tham giađoàn diu hành t nhà th cách nhà vài trăm mét ti mt nhà th khác cách xa gn 1km. Ti hôm 2/6 tôi vn dy karate cho các cháu nh đa phương và sau đó t chc biu din âm nhc cũng nhưliên hoan có bánh ko và đ ăn vt cho các cháu và ph huynh. Trong s ba bài các hc viên karate biu din có quc caGod Save the Queen, tc Chúa Phù h N vương. Mt s ph quanh nơi tôi sng cũng biến thành ph ch cho người đi b trong mt trong nhng ngày ngh l đ người dân có th t chc ăn mng trên đường ph.

Đ kết thúc ngày k nim đu tiên hôm 2/6,N hoàng đã bm nút thp sáng hàng trăm ngn đèn hiu và khi đu cho vic thp sáng c ngàn đèn hiu Anh và nhiu nước trong khi Thnh vượng chung. N hoàng là người đng đu khi và còn là người đng đu ca hơn 10 quc gia trong khi bao gm c Australia. Th tướng Australia Anthony Albanese đăng nh l thp đèn hiu ti Úc và viết trên Facebook : "Tun này đánh du Đi l Bch kim ca N hoàng. Trong by mươi năm tr vì, N hoàng luôn là đim ta mang li s trn tĩnh và sc mnh. Ti nay, cùng vi 53 quc gia khác trong khi thnh vượng chung, chúng ta thp đèn hiu đ cm ơn B h và gi li chúc mng m áp nht ca chúng ta".

Mc dù có th tham gia các s kin k nim trong ngày đu tiên, N hoàng thm mt và không th d l trng ti Nhà th Thánh Paul hôm 3/6. S chuyn giao quyn lc trong Hoàng gia Anh t s sm din ra và Thái t Charles khó có th có nh hưởng như N hoàng khi ni ngôi. Điu này s nh hưởng ti v thế ca hoàng gia ti Anh cũng như ti hơn 10 nước mà N hoàng hin vn là người đng đu nhà nước. Cu Th tướng Australia Kevin Rudd hi năm 2008 tng tuyên b s phế b vai trò đng đu nhà nước ca N hoàng. Ln cui Australia trưng cu dân ý v vic gi hay b vai trò ca N hoàng hi năm 1999, gn 55% người dân mong mun gi N hoàng chc v hin ti.

Nước trong Khi Thnh vượng chung gn đây nht phế b vai trò người đng đu nhà nước ca N hoàng là Barbados cui năm ngoái. Trước đó mt s nước khác đã có hành đng tương t bao gm Mauritius hi năm 1992, Dominica trong năm 1978, Trinidad và Tobago hi năm 1976, và Guyana trong năm 1970.

Ti Anh,kho sát mi nht ca Ipsos hi tháng 11/2021 cho thy 60% người Anh vn ng h hoàng gia dù gim t 76% trong kho sát hi tháng 2/2016. Nhưng kết qu kho sát mi nht cũng cho thy ch có 21% người Anh ng h Anh chuyn t vương quc thành nước cng hoà. Bi vy kh năng Hoàng gia Anh tht sng trước công chúng trong thi gian trước mt không phi là ln. Nhưng cùng vi s lùi dn v hu trường ca N hoàng, hoàng gia s phi c gng hơn bi phn đ gi được s ng h quá bán ca thn dân trong đó có tôi.

Nguyễn Hùng

Nguồn : VOA, 04/06/2022

Additional Info

  • Author Nguyễn Hùng
Published in Diễn đàn

Úc lại lâm vào khủng hoảng chính trị với một Quốc hội treo khi cử tri tại đơn vị bầu cử Wentworth bầu cho ứng cử viên độc lập Kerryn Phelps vào Hạ viện thay thế cựu Thủ tướng Malcolm Turnbull.

uc1

Nữ Hoàng đang muốn thúc đẩy mở lại cuộc tranh luận về nước Úc cộng hòa

Đảng cầm quyền nay muốn tiếp tục thông qua các đạo luật cần phải thu xếp dựa vào ít nhất một dân biểu độc lập hay dân biểu đảng Xanh.

Và nếu đảng đối lập thương lượng được với các dân biểu độc lập và đảng Xanh thành lập Liên minh trong vài ngày nữa Úc sẽ có 1 Thủ tướng mới, vị Thủ tướng này cũng có thể sẽ chỉ tồn tại tới tháng 5/2018 trước khi bầu cử.

Chỉ trong vòng 11 năm nước Úc có đến 7 hay 8 lần thay đổi thủ tướng và chưa thủ tướng nào làm đủ nhiệm kỳ 3 năm.

Một hệ thống chính trị rối ren như thế là lý do chính vào năm 1999 trong cuộc trưng cầu dân ý nước Úc Cộng hòa có đến 55% dân Úc từ chối mô hình cộng hòa đại nghị.

…đợi khi Nữ Hoàng qua đời

Để thúc đẩy nước Úc độc lập, tuần qua khi Hoàng tử Harry và Công tước Meghan đang thăm Úc đề tài nước Úc Cộng hòa lại được mang ra thảo luận.

Phóng viên Robert Hardman tiết lộ khi làm phóng sự "Nữ hoàng của Thế giới" (Queen of the World), Nữ Hoàng cho biết quan điểm của bà là nếu nước Úc muốn trở thành một nước cộng hòa thì nên tiếp tục tiến trình đừng đợi đến khi bà qua đời.

Trước đây cựu Thủ tướng Julia Gillard, một người cộng hòa, chỉ trích các chính trị gia bảo hoàng bằng cách công khai đề nghị hãy chờ cho đến khi Nữ Hoàng "chết" rồi hãy tiếp tục tranh luận về một nước cộng hòa.

20 năm qua mặc dù về chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa nước Úc đã thay đổi rất nhiều nhưng việc tranh luận gần như dậm chân tại chỗ. Nhiều chính trị gia Úc còn bảo hoàng hơn cả giới bảo hoàng nước Anh.

Ông Robert Hardman là phóng viên hoàng gia nên việc tiết lộ quan điểm của Nữ Hoàng cần được nhìn một cách tích cực Nữ Hoàng đang muốn thúc đẩy mở lại cuộc tranh luận về nước Úc cộng hòa.

Phóng viên Robert Hardman cho biết khi cuộc trưng cầu dân ý tại Úc thất bại "Cung điện Buckingham không tổ chức lễ mừng".

Ngay trong bài diễn văn hôm ấy Nữ Hoàng khuyến khích những người cộng hòa đừng chán nản bỏ cuộc hãy tiếp tục tiến trình để nước Úc trở thành một nước cộng hòa.

Cuộc Trưng cầu dân ý 1999

Bắt nguồn từ việc Tổng Toàn quyền John Kerr truất phế cựu Thủ tướng Lao Động Gough Whitlam ngày 11/11/1975, sau nhiều tranh luận, năm 1998 Thủ tướng John Howard thuộc phe bảo hoàng phải quyết định cho triệu tập Hội nghị Lập hiến.

Ông Howard đưa ra ba mô hình để thảo luận :

1. Tổng thống trực tiếp do dân bầu ;

2. Tổng thống bầu với ít nhất 2 phần 3 số phiếu tại cả Thượng viện lẫn Hạ viện ; và

3. Tổng thống được bổ nhiệm bởi một hội đồng do Thủ tướng đề cử.

Phái bảo hoàng tin rằng vị Tổng Toàn Quyền là trọng tài cho đàm phán vì thế chính thể quân chủ lập hiến là cơ sở vững chắc cho nền dân chủ tại Úc.

Những người cổ vũ cộng hòa thì cho rằng đã đến lúc Úc phải hoàn toàn độc lập với Nữ Hoàng và Anh Quốc, nên dễ dàng chọn mô hình đại nghị số 2.

Phái cộng hòa cấp tiến cho rằng Hiến pháp không còn hợp thời phải sửa đổi toàn diện hệ thống Westminster và thực hiện một chính thể Cộng hòa với Tổng thống trực tiếp do dân bầu theo mô hình số 1.

Sau nhiều tranh luận cuối cùng Hội nghị quyết định chọn mô hình 2 Cộng hòa Đại nghị, tổng thống được bầu với ít nhất 2 phần 3 số phiếu tại cả Thượng viện lẫn Hạ viện, để đưa ra trưng cầu dân ý.

Như vậy tổng thống chỉ giữ vai trò nghi lễ tương tự như vai trò tổng toàn quyền và hệ thống chính trị không có gì thay đổi quyền lực vẫn bị thao túng bởi các chính trị gia.

Phái cộng hòa cấp tiến đã bỏ phiếu trắng trong Hội Nghị và trong trưng cầu dân ý đã vận động chống lại mô hình này.

Chiến dịch vận động

Chiến dịch Yes (ủng hộ chính thể cộng hòa đại nghị) tập trung vào việc cần thay đổi thể chế.

Để vận động No (giữ nguyên thể chế quân chủ) các nhóm bảo hoàng đề cao thành quả nước Úc đã gặt hái được. Đồng thời tạo nỗi lo về sự bất ổn khi phải thay đổi thể chế với khẩu hiệu "Nếu hệ thống hiện tại không vỡ, không cần phải sửa".

Người Úc vốn không thích thay đổi. Cho đến nay chỉ có 8 trong số 44 đề xuất đưa vào một cuộc trưng cầu đã được đồng thuận thông qua. Nên chiến dịch vận động No thành công ở chỗ giữ được các cử tri thuộc phái "bảo thủ".

Vận động tích cực nhất cho No là những người cộng hòa cấp tiến với một số lập luận như sau :

Thứ nhất, cộng hòa chỉ đúng nghĩa khi mọi công dân phải được bình đẳng về chính trị, được bầu trực tiếp Tổng thống ;

Thứ hai, chỉ chính trị gia mới có quyền bầu vị Tổng thống nên mô hình Đại nghị là một mô hình phi dân chủ với một "nền cộng hòa của các chính trị gia" ;

Thứ ba, các cuộc khủng hoảng chính trị do các chính trị gia tranh giành quyền lực lại sẽ tiếp tục thường xuyên xảy ra ;

Thứ tư, cần viết lại một Hiến pháp hoàn toàn mới cho nước Úc cộng hòa ; và

Cuối cùng, chỉ có mô hình Cộng hòa Tổng thống chế mới lợi ích thực sự cho nước Úc độc lập vì thế cần từ chối mô hình lần này để sửa sọan trưng cầu dân ý vào lần tới.

Không tới 10% dân Úc ủng hộ phái cộng hòa cấp tiến nhưng cùng với cánh bảo hoàng kết quả là 55% dân Úc đã từ chối mô hình cộng hòa đại nghị.

Người Việt tuyệt đối theo thể chế cộng hòa

Vào năm 1999 người Việt đã hội nhập và đã bắt đầu quan tâm đến chính trị nước Úc. Trên báo chí Việt ngữ khi đó cũng đã có một số tranh luận về cuộc trưng cầu dân ý.

Nhiều người Việt vẫn tự hào với bản sắc Việt Nam Cộng Hòa và hầu hết người Việt sống trong các khu vực thành trì của đảng Lao Động khi ấy ủng hộ bầu Yes. Là hai lý do có thể kết luận đa số tuyệt đối người Việt đã bầu Yes cho một thể chế cộng hòa.

Ngày nay nhiều bạn trẻ sinh ra và lớn lên tại Úc nhưng vẫn rất tự hào với bản sắc Việt Nam Cộng Hòa. Kiến thức về chính trị lại không khác gì giới trẻ Úc nên vẫn rất ủng hộ cộng hòa.

Thượng nghị sĩ tiểu bang Victoria Hương Trương là một điển hình cho người trẻ gốc Việt tham gia chính trị Úc.

Sinh ra và lớn lên tại Úc, cô Hương Trương luôn công khai tự hào với bản sắc Việt Nam Cộng Hòa với biểu tượng cờ vàng thường xuyên trên ngực áo trong các cuộc họp Quốc hội.

Nước Úc ngày nay

Sau Đệ nhị Thế chiến giới lãnh đạo Úc đều nhìn nhận quyền lợi nước Úc gắn liền với Mỹ về chính trị và quân sự thay vì với Anh.

Ngày 15/10/2018, Ngoại trưởng Marise Payne tuyên bố Úc cần sự hiện diện lâu dài của Mỹ tại khu vực vì các thế lực khác (Trung Quốc) đang nổi lên, sự thù địch có thể tăng thêm, các thách thức ở Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương đang gia tăng, khiến liên minh Úc – Mỹ cần thiết hơn bao giờ hết.

Về thương mãi, nước Úc không còn phụ thuộc vào thị trường Anh và Châu Âu mà chủ yếu mua bán với các quốc gia Châu Á trong vùng.

Xã hội Úc là một xã hội đa văn hóa. Các sắc dân như người Việt, người Hoa, người Ấn… đều đã khá phát triển. Những di dân gốc Châu Á thường không có gì gắn bó với nước Anh nên cũng đều ủng hộ cộng hòa.

Còn giữa Anh và Úc ngoài lịch sử, nghi thức, ngoại giao và các cuộc viếng thăm hầu như không còn mấy gắn bó.

Từ khi Anh gia nhập Liên Hiệp Châu Âu càng ngày quyền lợi nước Anh càng gắn liền với Châu Âu.

Ngay sau khi nước Anh quyết định rời khỏi Liên Hiệp Châu Âu, cựu Thủ tướng Malcolm Turnbull đã tuyên bố muốn ký Hiệp định thương mại với Anh, nhưng thực tế cho thấy việc xây dựng lại mối quan hệ đòi hỏi nhiều nỗ lực và càng đòi hỏi nước Úc phải hoàn toàn độc lập với nước Anh.

Dân Úc muốn thể chế cộng hòa

Tháng 7/2017, Thủ tướng Malcolm Turnball viếng thăm nước Anh đã viết trên tweet : "Mặc dù tôi là một người cộng hòa, tôi cũng là người của Nữ Hoàng Elizabeth".

Ông Malcolm Turnball trước đây là Chủ tịch Phong trào Cộng hòa và ủng hộ mô hình cộng hòa đại nghị. Ông nói thế để tránh phải rơi vào tranh cãi với thành phần bảo hoàng như cựu Thủ tướng Tony Abbot.

Nhưng ông Turnball cũng không thể tránh khỏi cuộc đảo chánh do chính ông Tony Abbot bày mưu vào tháng 8/2018 vừa qua.

Vào tháng 8/2017 báo chí đã thực hiện một cuộc thăm dò dư luận, kết quả lên đến 51 phần trăm dân Úc muốn một người Úc đứng đầu nước Úc, chỉ có 38 phần trăm ủng hộ chế độ quân chủ và 11 phần trăm chưa quyết định.

Trong trường hợp Hoàng tử Charles trở thành Vua lại có tới 55 phần trăm dân Úc cho biết họ muốn có một nước Úc cộng hòa.

Gần 70 phần trăm dân số Úc có tổ tiên là người Anh với trên 1 triệu công dân Úc đã sinh ra tại Anh nên vẫn còn 38 phần trăm ủng hộ chế độ quân chủ là điều dễ hiểu.

Cựu Thủ tướng Julia Gillard là một người Anh sinh ra tại Barry, Wales, bà là một người ủng hộ cộng hòa nên đã công khai đề nghị hãy chờ cho đến khi Nữ Hoàng "chết"… để chỉ trích cựu Thủ tướng Tony Abbot có cha mẹ gốc Úc nhưng sinh đẻ cũng tại Lambeth, London, Anh Quốc, một người cực kỳ bảo hoàng.

Nhìn chung các nhà lãnh đạo, các chính trị gia Úc đều có những gắn bó khá mật thiết với Anh Quốc.

Sau cuộc thăm dò dư luận năm 2017, báo chí phỏng vấn lãnh đạo đối lập Bill Shorten ông hứa nếu thắng cử ông sẽ cho tổ chức một cuộc họp đảng kín (gồm cả các tiểu bang?) về việc liệu có nên trở thành một nước cộng hòa hay vẫn giữ thể chế độ quân chủ lập hiến.

Nếu câu trả lời là ''có'', ông sẽ xem xét hình thức của chính phủ cộng hòa để đưa ra trưng cầu dân ý.

Tình hình chính trị ở Úc cho thấy có thể vài ngày hoặc vài tháng nữa ông Bill Shorten sẽ trở thành Thủ tướng để khởi động lại việc tranh luận và trưng cầu dân ý về nước Úc cộng hòa.

Trả độc lập cho Úc

Trong lần trưng cầu dân ý trước đây một số bạn bè, cả Úc chính gốc và Việt, cho rằng tôi bảo hoàng khi trước đó vài tháng tôi dám đánh cá là phe cộng hòa sẽ thất bại và thất bại nặng nề.

Quan điểm của tôi là người Úc không còn gắn bó với nước Anh và với Nữ Hoàng nhưng họ đã quá chán ngán hệ thống chính trị và các chính trị gia Úc.

Người Úc muốn được tự họ chọn 1 người đứng đầu nước Úc và một thể chế tam quyền phân lập hẳn hoi không phải một thể chế đại nghị như hiện nay.

Sau cuộc trưng cầu dân ý một người bạn hỏi tôi : "Sao Nữ Hoàng không đơn phương quyết định trao trả độc lập cho nước Úc ?".

Tôi trả lời : "Nếu bà ấy làm thế chính trị gia Úc sẽ tranh nhau quyền lực và nước Úc sẽ loạn. Nữ Hoàng phải thúc đẩy nước Úc tiến tới cộng hòa một cách dân chủ và khi bà còn trị vì bà có thể giúp tiến trình được diễn ra một cách tốt đẹp hơn".

Thử nghĩ với chưa đầy 11 năm nước Úc có đến 7 hay 8 lần thay đổi thủ tướng và chưa thủ tướng nào làm đủ nhiệm kỳ 3 năm có phải là một gánh nặng mà Nữ Hoàng đang mang trên vai mà chưa thể cởi bỏ.

Đơn vị Wentworth một đơn vị từ thời Úc mới thành lập chính quyền Liên bang, 117 năm về trước, vẫn thuộc về đảng Tự do và lần trước cựu Thủ tướng Malcolm Turnball đã thắng cử với hơn 18% chênh lệch thật khó tin nay đã mất.

Lần này tân dân biểu độc lập Kerryn Phelps thắng ứng cử viên Tự Do với số tỷ lệ ước chừng 54-46 với 27% phiếu bầu thay đổi từ phía đảng Tự do cầm quyền.

Trong chiến dịch tranh cử tân dân biểu độc lập Kerryn Phelps thường xuyên nhắc tới việc hệ thống chính trị hiện nay đã vỡ và cử tri Úc muốn một hệ thống chính trị hoàn toàn khác.

Nước Úc cộng hòa với một Hiến pháp mới và một Tổng thống do dân bầu có lẽ cũng là điều Nữ Hoàng mong muốn có được trong những tháng năm sắp tới.

Melbourne, Úc Đại Lợi, 21/10/2018

Nguyễn Quang Duy

Published in Diễn đàn