Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

lundi, 11 novembre 2019 00:57

Người Rơm và Người Thật

Hôm qua đã vào tiết "Lp Đông", nng Thu đã nht trên nhng hàng phong trơ xương lá, cái lnh đã len qua áo khoác vào tận trong ngc. Tôi đi b qua cánh đng bí đ. Cánh đng đm sương, xơ xác vài qu bí còn sót li, lăn lóc cô đơn ln trong đám lá nâu xm dưới sương lnh cui thu. C khu vườn đang rã mc.

rom0

Người Anh gi Bù Nhìn là : Straw man (người Rơm), là Fake (Giả) là Puppet (người Múa ri) vì b ngoài ging ch bên trong không phi tht.

Tôi co ro, cho hai tay vào túi áo, đi rảo bước cho người m lên, qua khúc r, cánh đng như rng hn lên, Nhng trái bí b li nhiu hơn và đc bit nhiu "Người Rơm" hơn.

Vit Nam gi "Người Rơm" là Bù Nhìn. Nếu v mt làng quê vào nhng ngày gieo m, hay bt đu rc ht ging trên nhng cánh đng người ta hay đBù Nhìn, để da chim chóc ti ăn ht mm va gieo xung. Người Bù Nhìn này ch là hai cái gy tre, cái dài làm thân, cái ngn là hai tay dang ra, rồi đóng xung đt, trên nóc chiếc gy dài, được đi mt chiếc nón rách, đeo thêm hai cái lon st vào hai cánh tay, đ có th phát ra tiếng đng khi gió ti, thế là xong mt anh "Bù Nhìn". Chim chóc c tưởng đó là mt con người, không dám xà xung ăn ht mm.

nước M, nơi tôi sinh sng, người ta gi người gi canh vườn này là Scare Crow. Tức là người da chim chóc vào vườn. Nhng anh Scare Crow này được bn bng rơm và mc nhng chiếc áo may bng vi b hoc được mc b qun áo cũ rách ca mt nhà nông (Farmer). Đôi khi có quần jean, có nón đi, có sơ mi cũ ca ch nhân ngôi vườn mc cho, h còn v, hoc gn ngũ cc lên mt làm mt mũi, nên trông rt d thương.

Những người Rơm trên cánh đng bí đ tôi đang đi ngang qua thì đang xiêu vo đ xung vì đã hết mùa gặt hái. Người thì mt tay, người thì mt đu, qun áo tơi t, người thì nm sõng soài trên mt đt mc nát. H tht s là Rơm, không có cái tên nào khác, khi thi tiết thay đi thì h s rơi xung nhng cánh đng này.

Người Anh gi Bù Nhìn là : Straw man (người Rơm), là Fake (Giả) là Puppet (người Múa ri) vì b ngoài ging ch bên trong không phi tht.

Cả 3 đnh nghĩa này cũng được thường dùng cho các t chc, chính ph, con người, có hình thc bên ngoài như tht nhưng bên trong không tht.

Tôi đi qua cánh đồng bí đ cui mùa thu nghĩ ti 39 người Vit Nam, nm chng cht cong queo chết trong cái thùng st bên nước Anh.

Những con người bng xương, bng tht, được m cha sinh ra, có gia đình có quê hương, có ngôn ng, bng mt sáng mt chiu, bước chân sang một phn đt khác chp nhn cho người l ly hết tt c, xóa s đi mình, tr thành "Sng vô gia cư, chết vô đa táng".

Những người đã chp nhn sng không quc tch, chết không được chôn, gi đi mình vào cuc x s t sinh. Người Anh gi nhng người đó là "Người Rơm" đ phân bit vi "Người Tht" có quc tch, có ngày sinh tháng đ.

Ngoài những nn nhân chúng ta mi biết đây, bao nhiêu người Rơm Vit Nam khác, chết trong nhng cánh rng Âu Châu không được biết đến, vì h không còn bt c mt hình nh, giy t nào chng minh v xut x ca mình. H không được tr v dù trong nhng chiếc hòm sắt đông lnh.

Những cng Rơm đáng thương đó có sinh quán, có xut x ch, nhưng các h chiếu, hình nh b vt ngay khi bước chân ra khi Vit Nam.

Giống như nhng người Bù Nhìn trên rung lúa Vit Nam, mc nát ngay dưới chân mình.

Sáng nay ngày 8 tháng 11 năm 2019, nước Anh đã đưa ra danh sách 39 Người Rơm chết đông lnh trong hòm st. Người ln tui nht 44 và nh nht là mt thiếu niên mi 15 tui.

Cái chết ca nhng con người làm bng nhng cng rơm làm c thế gii rùng mình.

Nước Vit Nam ca tôi luôn luôn làm thế gii rùng mình vì nhng điu vượt qua trí tưởng tượng ca lương tâm, đo đc bình thường.

Trần Mộng Tú

Nguồn : VOA, 11/11/2019

Published in Diễn đàn
mardi, 28 novembre 2017 23:17

Ông này không làm thơ

Những tháng cui năm ca Seattle rt nhiu mưa. Thnh thong mi có mt ngày nng m. Nhìn mưa nh ra nhng người bn xa sp ti chơi nguyên c tun, gp mưa như thế này s ngi và chán lm.

lamtho1

Một ví d ci tiến ca ông Bùi Hin. (Hình : M.Q. / trích t website báo Thanh Niên)

Tôi phi có sn my câu thơ đ hi l. Chc là s va ôm vai vừa đọc ngay cho bn khi ra đón phi trường.

Nắng đây hiếm hoi như hnh phúc
Anh có về
gi nng đến cho em
Anh có về
mang theo chút tình riêng
Em sưở
i m trong nhng ngày mưa bi. 

(Gọi Nng-Trần Mộng Thu)

Hy vọng nhng người bn yêu thơ được dúi cho vào tay mnh giy có my câu thơ này chc s bao dung vi đt tri.

Tôi ngồi vào bàn viết, m máy tính ra gõ xung câu thơ. Cái máy tính mi đượ"đổi mi" mấy hôm trước đ dùng cho nhng tho chương quá cũ cn thay đi hay b đi. My câu thơ hin ra trên cái màn nh nhỏ :

Nắq đây hiếm hoi n’ư hn’ fúc
An’ có v
gi náq đến co em
An’ có v
maq weo n’út tìn’ riêq
Em s
ưởi m troq n’q qày mưa bi

Tôi dụi mt đc li. Đc mãi vn không hiu mình đang đc mt câu thần chú gì.

Hình như tiếng Vit trong máy ca tôi đã b mt m phù thy phá phách. Cái m mc áo choàng đen đi mt cái mũ nhn, nét mt rt ác và có cái mũi khom, cưỡi trên mt cái chi bay ngang mái nhà thường xut hin vào ngày Halloween đ da tr con.

Tôi hốt hong vào ngay Google tìm bài thơVang Vang Trời Vào Xuân của Thanh Tâm Tuyn.

Mặt ci hq n’ư chăq
W
c lòq ta bui sm
Zó núi w
i rn ràq
G
i qe bin đy sóq

Đọc hai ba ln cũng không tìm ra được câu thơ nguyên tác ngày cũ.

Mặt tri hng như trăng
Thứ
c lòng ta bui sm
Gió núi thổ
i rn ràng
Gọ
i nghe bin dậy sóng 

(Thanh Tâm Tuyn)

Bài Thơ này là bài Thơ tôi quý nht trong nhng bài Thơ sau 1975 ca Thanh Tâm Tuyn.

Hay là tôi đi tìm thi sĩ Mai Thảo. Thi sĩ này đã đem hình mình đt trong tn "miếu đn" chc m phù thy áo đen đó không dám rn mt.

Tôi trích một đon trong bài thơ dài ca ông :

Ta wấy hìn’ ta n’q miếu dn
T
ượq th qìn b n’q côq viên
Sao xôq xói v
i hươq sùq ki’n’
Đ
u qát wơm t huyt lãq kuên

Đọc đi đc li bn câu trên, tôi thy thương thi sĩ quá, chc khi nào xung California tôi s ghé qua nghĩa trang t ti cùng thi sĩ vì không đui được m phù thy áo đen đ m bay c vào đn thi sĩ có hình trong đó. Tôi s đc li câu thơ nguyên thy trước mộ ông :

Ta thấy hình ta nhng miếu đn
Tượ
ng th nghìn b nhng công viên
Sao không, khói vớ
i hương sùng kính
Đề
u ngát thơm t huyt lãng quên 

(Mai Thảo)

Tôi viết thư cho các bn, lc li nhng trang báo trên mng thì mi biết là tiếng Vit "Tiếng Nước Tôi" đang bị mt ông Tiến sĩ mun đi mi.

À hóa ra không phải là mt m phù thy như tôi tưởng. Đây là mt ông Tiến sĩ tht (không phi tiến sĩ giy) Phó giáo sư Tiến sĩ Bùi Hin, ông in thành sách đoàng hoàng và bài đã được đưa vào gii thiu trong k yếu hội tho v ngôn ng hc tháng 9/2017, do Hi Ngôn ng hc Việt Nam  và Đi hc Quy Nhơn t chc.

Tôi tò mò tự hi : "Trong nước có bao nhiêu người hưởng ng vic thay đi cách viết mi này". Báo Tuổi Tr trong nước, đăng bài ca ông lên và kêu gi ý kiến ca đc giả. Chưa bao gi có mt con s góp ý nhiu như thế : 535 li bình.

Tôi đọc th mt vài li mà không nhn được cười : Xin trích ra đây vài câu đc cho vui mùa Xuân :

- Giờ mi hiu ti sao chúng ta cn thêm 9000 tiến sĩ

- Ông này muốn ghi danh vào lch s đây

- Thần Kinh

- Cái này em thấy nó ging ngôn ng ca tui teen trao đi vi nhau, thí d như o thik (không thích), wá đc (quá được) v.v... Nếu "th tiêq Vit" này được dùng, "ông Google" cũng chng th dch ni loi "ch" này.

- Mất thi gi, vô ích.

- Ngoài ra toàn bộ d liu v lch s Vit Nam cn đi và hin ti (t khi có ch quc ng) s tr thành đ b đi do các thế h sau khi sa đi ngôn ng s không ai khai thác được, nhiu công trình s phi đc phá, sa cha, kinh phí thay đi s khng l, quan h ngoi giao với các nước b đình tr.

- Ngày nay các nhà ngôn ngữ cp tiến ti Trung Quc cũng đã tha nhn rng vic dùng ch gin th đã khiến cho nhiu thế h ct đt vi quá kh, vi văn hóa - lch s… 

- Ông Tiến sĩ này có đnh xóa Lch S Vit đ dn dn đng hóa với Tu không đy (Mt ý kiến ca đc gi trên mng).

Thay đổi cách viết tiếng Vit theo như đ xut ca cá nhân ông Bùi Hin s đe da, gây nguy cơ xáo trn và đt gãy tng th... trong các hot đng ca đt nước và ca dân chúng.

Giả d ci tiến ca Phó giáo sư, tiến sĩ Bùi Hin thành hin thc, không nhng Hiến pháp phi in li, mà ngay c đng tin, đơn xin vic, giy kết hôn, th căn cước, tên người, các danh t riêng... đu phi sa và in li. (Nhà nghiên cu Li Nguyên Ân)

trong nước hin nay s người có bng Tiến sĩ rt cao và con s này mi năm mt tăng. Tiến sĩ nhiu quá nên chc các ngài phi nghĩ ra mt điu gì rt l đ đánh bóng hc v ca mình và tìm đường vào văn hc s, hay chính nhng v Tiến sĩ này mun cho nhng thế h sau không còn đc được Lch S Vit Nam. Đi xa hơn na, nếu chng may ‘D án điên r" này được chp thun, mt ngân qu tin t s được đ ngh chi ra cho vic in li sách. Bao nhiêu sách cũ được in li trung thc ? Bao nhiêu tin s chi tiêu cho vic in sách và bao nhiêu tiền s bc hơi bay vào túi các ngài ? Ch có Tri biết.

Cuốn sách đã được in ra : Ngôn Ng Vit Nam- Hi Nhp và Phát Trin (tp 1) Sách dày 2,200 trang do Nhà xuất bản Dân Trí phát hành.

Tiến sĩ cũng cho chúng ta mt bng hướng dn đ chúng ta đc mt chương dưới đây xem có hiểu gì không ?

Sẽ b ch Đ ra khi bng ch cái tiếng Vit hin hành và b sung thêm mt s ch cái tiếng Latin như F, J, W, Z.

Bên cạnh đó, thay đi giá tr âm v ca 11 ch cái hin có trong bng trên, c th : C = Ch, Tr ; D = Đ ; G = G, Gh ; F = Ph ; K = C, Q, K ; Q = Ng, Ngh ; R = R ; S = S ; X = Kh ; W =Th ; Z = d, gi, r.

Vì âm "nhờ" (nh) chưa có kí t mi thay thế nên trong bn trên tạm thời dùng kí t ghép N' đ biu đt.

Thử đc mt bài viết bng ngôn ng mi xem "Hàn Lâm" đến thế nào ?

Tôi là người làm Thơ, tôi tht bi ri vô cùng. Nếu dùng loi ngôn ng "phù thy" này chc là trái tim tôi không cách nào theo kp. Tôi nh li cách đây hơn 20 năm, hi tôi chưa dùng máy vi tính. Tôi viết tay mt bài Thơ gi đi, thư ký tòa báo s đánh li b in.

Khi báo ra, câu Thơ ca tôi ch sai mt "du" đc đã khác nghĩa ri.

Câu thơ là : Trái tim tôi bi thương. Chữ "bi" in ra có du nng thành "b thương" Tôi mt ng ba đêm và thy mình "b thương" tht.

Bây giờ bt tôi phi làm thơ vi ngôn ng đi mi này, chc tôi phi thay nguyên tim, óc, mi và c hai bàn tay mi. Tôi chc ông Phó Giáo sư Tiến sĩ Bùi Hin này không đc thơ bao gi và chc chn không làm thơ ri. Nếu có, ông đã chng n đi x vi ch nghĩa tiếng Vit như thế.

Trần Mng Tú

Nguồn : VOA, 28/11/2017

Published in Văn hóa
mardi, 03 octobre 2017 12:59

Thư gửi các bạn thời trẻ dại

Thư gi các bn thi tr di

(Trường Tiu Hc Thnh M Tây II-Th Nghè)

ban1

Một hình nh trong The Vietnam War.

Các bạn rt cũ. Lâu quá không gi thư cho nhau, có l cũng do chúng mình xa nhau quá, tui mi ngày mt nng thêm nên lười, ri lúc nh lúc quên, c nói s viết, tiếp theo là s quên. Hôm nay bng nh đến các bn, và thy cn phi viết đ chia s vi các bạn mt điu mà chúng ta đã và vn chia chung. C hai tun nay t lúc bt đu chiếu phim v Chiến Tranh Vit Nam trên truyn hình, tôi nhn được rt nhiu bài viết, nhiu phn ng v b phim này.

ban2

Đi ra t chiến tranh, sng trong chiến tranh, ri li chy ra khi chiến tranh

Chúng mình là bạn t thi Tiu Hc 1954, theo cha m chy Cng Sn vào Nam. Đi ra t chiến tranh, sng trong chiến tranh, ri li chy ra khi chiến tranh. Chng đường hơn 20 năm tht quá dài, nhưng khi đã hết chiến tranh (ít nht là vi chúng mình), sng ri rác trên đa cu hơn 40 năm thanh bình, vn chưa thoát ra khỏi hai ch "chiến tranh".

Đọc nhng bài viết nhn đnh v b phim 10 kỳ liên tiếp này. Nhiu người phân tích rành rt v Cng Sn, v Quc Gia, v Đng Minh M rt chi tiết, rt t m. Dù phân tích đó rt nông cn hay rt thuyết phc, nhưng cui cùng còn lại hai ch "Chiến Tranh", dù nhìn bng góc cnh nào chăng na cũng vn đau lòng.

Những con s người chết cho cuc chiến này, con s trn đánh hai bên, con s nhng trn bom ri thm. Con s người chết trong "Tri Ci To", chết "Vượt Biên Gii", chết "Vượt Bin" và Đng Minh chết cho đt nước bn. Có c nói thế nào, bin minh ra sao, thì cái phn đau đn hu qu đó không ly bt c "lý l" gì mà cu vãn được. Ch có th kết lun là "rùng mình" :

Cái hậu chiến tranh ging như khói hun vào phi chúng ta, không thể nào ly ra được. Chúng ta sng vi bung phi đó cho đến lúc chết .

Chiến tranh Nam - Bc Vit Nam dù được suy din cách nào, dù đt tên cuc chiến là gì ta cũng thy rõ ràng là "Huynh Đ Tương Tàn". Nhng người lính sau mt trn chiến, chết nm úp mặt, lt lên máu đ da vàng, nếu còn thoi thóp s nói cùng ngôn ng vi ta. Cng Sn hay Quc Gia lúc đó ch còn trơ ra mt hình hài "Vit Nam" khn kh. Ta ch còn biết tht lên :

"Trời ơi nhng xác thây la lit

Con ai, chồng ai, anh em ai ?"

Tô Thùy Yên

Từ lúc nào chúng ta đã khóc cho chiến tranh và chúng ta s li phi khóc vì chiến tranh vào lúc nào na, trong khi thế gii càng ngày càng hong lon, căng thng. Có th chúng ta không còn cơ hi khóc na vì chúng ta đã quá già nua và sp ra khi đi sng, nhưng con, cháu, cht chúng ta liu có bình yên mãi được không ?

ban3

Những ngày cuối của chiến tranh Việt Nam

Tôi nhớ lại mt bài Thơ khóc con ca Rudyard Kipling, nhà văn, nhà Thơ người Anh ni tiếng vi cun tiu thuyết cho tr em, The Jungle Book (1894), con trai ông, Thiếu úy John Kipling ca quân đi Anh đã t trn trong Trn Loos, vùng Artois ca Pháp trong Đ I Thế Chiến và không tìm thy xác. Ông không khóc riêng cho con trai mình, mà cho tt c nhng người con đã hy sinh trong Đ I Thế chiến (*) :

That flesh we had nursed from the first in all cleanness was given…

To be blanched or gay-painted by fumes – to be cindered by fires –

To be senselessly tossed and retossed in stale mutilation

From crater to crater. For this we shall take expiation.

But who shall return us our children ?

--------------------

Da thịt con tinh khiết

Cha mẹ nuôi u thơ

Khói đã nhuộm xám đen

Bom đốt thành tro bi

Xác con ném qua lại

Trên những h nhng hm

Xác con đã nổ tung

Chúng ta sẽ đn bù

Những điu đã xy ra

Nhưng ai s tr li

Con thân yêu cho ta

(Trần Mộng Tú dịch)

Người chng chết, người v tr còn đàn con nh đ tìm nim an i trong vt v hy sinh. Người con chết, cha mẹ không tìm ra điu gì thay thế vào được.

Có người nói "B phim Vietnam War ch ct chng chế cho th din ca M hơn là s trung thc cho cuc chiến".

ban11

Người con chết, cha mẹ không tìm ra điu gì thay thế vào được

Hãy đọc mt bài Thơ v s trung thc trong cuc chiến này ca Kyle Schlicher (USMC 5/15/1968), mt người lính trong quân đi Đng Minh M.

They Didn't Know

he lay there
under the sun
dried blood on his lips.

the heat was oppressive.

his clothes were dusty,
dark blotches on them.

i could see the ants
moving,
entering him
and
exiting him.

how i hate this place!

how i hate the people
who are responsible
for all this unbelievable madness.

how i hate myself
for volunteering to be here!

i watched the ants crawling
over the body.

i wanted to hate them too!

but
they didn't know
and
the hating
had to stop somewhere.

Chúng Chẳng Biết Gì Đâu

chàng nằm đó
dướ
i mt tri
máu khô trên môi

sức nóng nung người

quần áo chàng bn thu
bầ
m đen tng mng

tôi thấy nhng con kiến
chuyể
n đng
chúng vào trong chàng
rồ
i
ra khỏ
i chàng

sao tôi ghét nơi này thế

sao tôi ghét mấy người này thế
mấ
y người có trách nhim
cho nhữ
ng điên cung không tưởng

sao tôi ghét cả chính tôi thế
sao lạ
i t nguyn ti đây

tôi nhìn những con kiến bò
qua lạ
i trên xác chàng

tôi muốn ghét luôn chúng na

nhưng
chúng chẳ
ng biết gì đâu

cái sự
ghét này
phả
i chm dt mt nơi nào đó.

Hai đoạn ca hai bài thơ tiếp theo, ca người lính min Nam và mt ca người min Bc.

Hình như cây súng con l lm

Sao nó run lên khi đạn lên nòng

Tâm hồn nó như tâm hn con vy

Một k nm, k đng, xót xa không ?

Trước mt con: nhng ngn đi cát máu

Đêm thì thầm cùng nhng nm xương

Ôi, trái tim con mãi tôn thờ

Đã dạy con hai tiếng yêu thương.

Nguyễn Dương Quang

(Đêm cui năm viết cho Má)

Buổi chiu sau chiến tranh

Ngày trở v

anh đi lệch mt bên

Một ng qun

phất phơ trong gió...

Bà mẹ nghèo ly by

Ra ngõ đón con

Con dìu mẹ, m dìu con

Hai dấu chm khép chiu nng la...!

Trần Sĩ Tun

Các bạn ca tôi ơi ! Ngày 23 tháng 10 này tôi s nhn li mi ca Thư Vin Seattle đến nghe bà Lynn Novick nói v công vic làm mt cun phim v chiến tranh thế nào. Tôi s đc mt bài thơ v cm nghĩ ca mình khi xem phim v chiến tranh (Theo yêu cu ca T Vin).

Tôi s không d bui bình lun v cuc chiến trong phim, đó không thuc kh năng hiu biết ca tôi, vì ngay cả Ken Burns và Lynn Novick nhng người hàng đu v làm phim chiến tranh đu tha nhn "Cuộc chiến Vit Nam" là ch đ khó khăn và phc tạp nhất mà h tng thc hin khi có quá nhiu lung quan đim, quá nhiu cách nhìn nhn t các đi tượng khác nhau. Khi được hi vì sao la chiến tranh Vit Nam, m li nhng hi c đau thương và tranh lun cay đng không có hi kết, hai đo din cho rng "Việt Nam" vn là công vic còn dang d ca nước M. Không có ai thc s hiu cuc chiến đã xy ra thế nào và nhng người tri qua nó phi chu đng ra sao.

(trích Nghiencuuquocte.net)

Đến bao gi nước M mi hết nhng công vic dang d này trên thế gii ?

Những người bn thi "Tiu Hc" ca tôi. Nhng: Nam,Giáo,Tâm, An, Hà 1, Hà 2, Bình, Hnh, Giao ơi! Hãy yêu thương Vit Nam mình vi trái tim ca thi tui di, hãy c quên đi nhng người thân yêu trong gia đình mình, nhng người bn ca mình đã chết Bc hay Nam, vì AK-47, vì B-40, hãy cố tha th và thương yêu như trong mt câu Thơ ca người góa ph tr min Nam đã viết :

Anh tặng em mùi máu

Trên áo trận sa trường

Máu anh và máu địch

Xin em cùng xót thương

Trần Mng Tú

(30/9/2017)

Nguồn : VOA, 02/10/2017

(*) Joshep Rudyard Kipling 1865-1936 - Nobel Văn Chương 1907

Published in Văn hóa
mardi, 01 août 2017 13:23

Ái quốc

Bui chiu bt đu xung, bi lau bên kia sông nhng thân lá đã nhòa vào nhau, bên này b sông ca thành ph Đi Liên thuc tnh Liêu Ninh - Trung Quc, có người đàn ông khong trên dưới sáu mươi, khuôn mt bun bun, hai con mt long lanh sau cp kính trng như rm l, ông ngi như đang ch mt ai đó. Chc chc ông li nghnh c lên mt chút như c nhìn xem có chiếc thuyn nào đã vào con sông này chưa.

Hình minh họa.

Hình minh ha.

Ông lang thang c hai ba hôm nay ri, c quanh qun đây và ch đi. Ông tuy không có hn chc chn vi hai người bn đó, nhưng ông nghĩ là h s đến. Nht đnh h s đến tìm ông. Tuy thi gian cách nhau c my chc năm nhưng h là người cùng chí hướng thì thi gian không phi là điu đáng nói. Ông đang suy nghĩ không biết s xưng hô thế nào. Nói v tui tác thì h kém tui ông, nhưng v thi gian thì h li đi trước ông c năm mươi năm (*).

C hai bên b sông đã thc s chìm vào bóng ti, gió thi nh trên đu nhng khóm lau. Mt chiếc thuyn nh cp b, hai người tr, mt nam, mt n nhanh nhn nhy lên b, sau khi buc thuyn vào mt chiếc cc to có sn đó, h tiến v phía ông, c hai cúi đu chào l phép :

-     Thưa Anh

Ông vi vàng đng pht lên cúi đu đáp l :

-     Chết, xin đng gi tôi như vy, tôi tuy ln tui hơn nhưng li là k sinh sau. Đng đ tôi tht l.

Ba người, hay nói đúng hơn là ba chiếc bóng đúng chm vào nhau cùng nhìn ra sông.

Người đàn ông ca sông nước Liêu Ninh - Trung Quc ct tiếng trước.

-     Tôi được th xung đây my hôm ri, c lang thang dc theo b sông ch hai bn.

Hai người bn đến t Yên Bái- Vit Nam cùng nói :

-     Chúng tôi biết trước là h s th anh xung đây, h không dám gi anh trên b, vì h s dân chúng s lp miếu th, ri s t tp, cúng vái, tưởng nim anh.

Người đàn ông Trung Hoa nói :

-     Ch ti nghip cho v tôi, nàng không còn gì đ gi li ngay c tàn tro. Không biết bây gi nàng còn b qun thúc ngay trong chính nhà mình hay không. Người ta ch cm, ch b tù được thân xác ch không b tù được tư tưởng. Ông th dài, nói tiếp : chúng tôi không đòi người lãnh đo điu gì quá đáng. Chúng tôi ch đòi t do, đòi nhân quyn cho người dân ngay chính trên đt nước mình.

Người ph n vn tóc trong chiếc khăn nhiu nâu non nói :

-     Tôi rt yêu thích nhng câu Thơ anh viết trong tù, nht là câu anh viết cho ch Hà : Tình yêu ca em là ánh mt tri lên khi bc tường cao và ri chiếu xuyên qua nhng song st ca s nhà tù ca anh, xúc chm trên tng mnh da, làm m áp tng tế bào thân xác anh, cho phép anh luôn luôn gi được bình an, ci m, và tươi tn trong tâm hn, và làm đy mi phút giây trong đi sng tù ca anh vi ý nghĩa.

Người thanh niên có hàm râu quai nón và cp lông mày lưỡi mác tiếp theo :

-     Chúng tôi trong quá kh cũng không chu được s đô h hà khc ca người Pháp nên phi đng lên lãnh đo mt cuc cách mng cho dân tc.

Người bn Trung Hoa nhc cp kính xung, ly vt áo lau lau, ri li đeo lên nhìn xa xăm tn cui dòng sông, th dài :

-     Hai bn ơi, đây li chính là người lãnh đo ca nước mình tước đot quyn t do nhân quyn ca dân mình.

Thiếu ph nh nhàng nói :

  • Tôi rt yêu thích nhng câu Thơ anh viết trong tù, nht là câu anh viết cho ch Hà : Tình yêu ca em làánh mt tri lên khi bc tường cao và ri chiếu xuyên qua nhng song st ca s nhà tù ca anh, xúc chm trên tng mnh da, làm m áp tng tế bàân xác anh, cho phép anh luôn luôn giđược bình an, ci m, và tươi tn trong tâm hn, và làm đy mi phút giây trong đi sng tù ca anh vi ý nghĩ

Người đàn ông bên cnh nàng tiếp theo :

-     Tôi rt cũng thích đon thơ này ca anh, nó nhc nh tôi thi tôi b quân Pháp bt khi làm cách mng :

Gia đêm khuya trước gian hàng thuc lá

My gã to con chèn ép tôi chn đường

Tay tra còng bt mt ming nhét gi

Qung xe tù chy đi đâu chng biết(*)

Đt nước hin ti ca chúng tôi bây gi không còn Pháp đô h na nhưng người dân vn phi tranh đu tng ngày cho nhân quyn. Vn b b tù, vn b bt b có khác gì bên Trung Quc. Cái cnh tra còng tng lên xe chng l gì vi người dân.

Người Ph n nm tay người đàn ông ca mình, nói : Ch Lưu Hà yêu người anh hùng này vì ông còn là mt thi sĩ na vì tình ông cho bà luôn được chuyn qua ngôn ng thơ. C hai con người trong ông đu làm bà cm phc, em nh Bà viết trong mt bc thư cho Hi Văn Bút M :

“Tôi cm nhn Hiu Ba đang dùng ý chí và cm xúc như mt nhà thơ đ đy phong trào dân ch tiến ti ti Trung Quc. Anh y la hét như mt nhà thơ không, không, không đi vi nhng nhà đc tài. Trong ch riêng tư, anh y thì thm vi nhng tâm hn chai điếng ca ngày 4 tháng 6, nhng người, cho đến hôm nay, vn chưa nhn được công lý, cũng như vi tôi và tt c bn bè ca anh : vâng, vâng.” (*)

C ba cùng im lng mt lúc. Người đàn ông Trung Hoa li lên tiếng trước :

-     Hai bn có biết là nếu người dân mt T Do thì đt nước s tt hu, s đi git lùi không ? Đây không phi là suy nghĩ ca riêng tôi mà là li phát biu ca nhà nghiên cu kinh tế hc Trung Quc Trương Duy Nghênh. Theo ông Trương :Sc sáng to là da vào s t do ! S t do v tư tưởng và t do v hành vi. Đc đim cơ bn ca th chế ca Trung Quc đã hn chế s t do ca người dân, nó đã bóp nght tính sáng to, giết chết tinh thn ca các nhà khi nghip. Người Trung Quc có sc sáng to nht đó là vào thi Xuân Thu và thi Tng, đây không phi là ngu nhiên. Hai thi đi này cũng là thi đi người Trung Quc t do nh(*).

Người đàn ông đến t Yên Bái tr li :

- Vâng, chúng tôi có biết, người dân ca chúng tôi đang b kim soát t hành đng đến tư tưởng. Thế gii đang đánh giá nhân quyn nước tôi theo s lượng nhng người tranh đu b mang ra tòa. Chúng tôi ước ao chúng tôi có th tr li tranh đu cùng vi người dân trong nước tôi bây gi.

Người đàn ông Trung Hoa đưa c hai tay mình ra nm ly hai bàn tay ca hai người bn mi, ngm ngùi nói :

- Chúng ta là nhng người yêu nước, yêu dân tc mình, yêu nhìn thy đt nước mình thanh bình không chiến tranh khói la và luôn mong ước cho con người được hưởng trn vn quyn làm người. Đó là Nhân Quyn. Tôi rt cm phc câu nói ca anh trước khi b quân Pháp chém đu :

Chết vì t quc chết vinh quang

Lòng ta sung sướng trí ta nh nhàng (*)

Hình như mt tri va mc trên b bên kia mt cái qung màu hng nht. Mt ngày mi đã bt đu. Nhng tiếng đng trên con đường xa xa vng ti. H bùi ngùi chia tay.

Nguyn Thái Hc và cô Giang lên thuyn quay v Yên Bái nước Vit. Lưu Hiu Ba li Liêu Ninh nước Hoa. C ba cùng hiu rng h đã tranh đu cho dân mình ngay trên đt nước mình đến hơi th và git máu cui cùng.

Lưu Hiu Ba đng nhìn cho đến khi con thuyn ca hai người bn khut sau phía hàng lau bên kia b phía nước Nam. Trong trí ca anh bng vang lên my câu thơ ca Cô Giang trước khi tun tiết.

Thân không giúp ích cho đi !

Thù không tr được cho người tình chung !

Du rng đương đ tr trung,

Quyết vì dân chúng th lòng hy sinh.

Con đường tiến b mông mênh,

Éo le hoàn cnh buc mình biết sao !(*)

Trn Mng Tú

Nguồn : VOA, 7/30/2017

(*) Ngày mng 1/7, nhà nghiên cu kinh tế hc Trung Quc Trương Duy Nghênh phát biu đi din cho giáo viên vi ch đ T do là mt trách nhim, ti Đi Hc Bc Kinh.

(*) Nguyn Thái Hc sinh năm 1904, mt năm 1930, khi 26 tui.

Cô Giang sinh năm 1906, mt năm 1930, khi 24 tui.

Lưu Hiu Ba sinh năm 1955, mt năm 2017, tui 61.

(*) Các câu Thơ, ngun trên mng.

Published in Diễn đàn